Beppie van den Bogaerde. Bimodale tweetaligheid in Kodas: tegelijkertijd spreken en gebaren. SPUI25 29 oktober 2015

Transcriptie

1 Beppie van den Bogaerde Bimodale tweetaligheid in Kodas: tegelijkertijd spreken en gebaren SPUI25 29 oktober 2015

2 Onderzoek in samenwerking met prof. dr. Anne Baker (em.) 4 Speciale dank aan en Wieteke van Genderen, Andrea Heimenberg- Tholen, Yolanda Kriek, Marleen Steeloper, Matthijs Terpstra 2

3 Wat zijn Kodas? Kids of Deaf Adults: meestal horend Children of Deaf Adults (codas): volwassenen Eigenschappen - Bimodale Tweetaligen: tweetalig opgevoed met een gebarentaal en een gesproken taal 3

4 Modaliteit Gesproken talen worden uitgedrukt en waargenomen in de orale/auditieve modaliteit Gebarentalen worden uitgedrukt en waargenomen in de manuele/visuele modaliteit 4

5 Aspecten van tweetaligheid Simultane en sequentiële tweetaligheid: - Vanaf geboorte T1 = T2 - T2 na eerste taal (T1) geleerd Verschillende vormen: Hele land is twee-/meertalig (Canada, België) Thuistaal (minderheidstaal) en omgevingstaal (meerderheidstaal) Tweetalig thuis, eentalig buitenshuis (bv. Italiaanse vader, NL moeder, in Nederland wonend) Op school leren, of natuurlijk leren bv. migratie. 5

6 Aspecten van tweetaligheid Soms talen streng gescheiden Meestal echter komen talen met elkaar in contact. Als tweetaligen (met dezelfde twee talen) bij elkaar komen dan gaan ze : CODE SWITCHEN 6

7 Typerend voor bimodale tweetaligheid Woorden en gebaren kunnen simultaan geproduceerd worden. Kunnen twee talen tegelijkertijd geproduceerd worden? Er zijn drie mogelijkheden (gebaseerd op o.a. Muysken 2000): Structuur is van de gesproken taal, en de gebaren worden ingevoegd Structuur is van gebarentaal, woorden worden ingevoegd Structuur is gemengd en vormt zo een derde taal (third language, e.g. Romaine 1996)? 7

8 Bimodaal taalgebruik door ouders en kinderen Criteria: Uiting waarin woorden en gebaren worden gecombineerd. Fonologie van woord/gebaar hoeft nog niet accuraat te zijn, maar w/g moet wel identificeerbaar zijn. Propositie bepaalt het type combinatie. Gebruik van stem is geen criterium. Vier verschillende combinatie-types 8

9 Bimodale uitingstypes NL BLEND 1 NL basis BLEND 2 volledig BLEND 3 gemengd BLEND 4 NGT basis NGT 9

10 Bimodale uitingstypes NL BLEND 1 NL basis BLEND 2 volledig BLEND 3 gemengd BLEND 4 NGT basis NGT Geen gebaren NL met gebaren Zelfde content woord en gebaar Verschillende content woord en gebaar NGT met woorden Geen woorden 10

11 Blends voorbeelden 1. NL basis Propositie uitgedrukt volledig in woorden met één of meer gebaren MAN man huis bouwen de man bouwt een huis 11

12 Blends voorbeelden 2. volledig Propositie uitgedrukt volledig in zowel gebaren als woorden MAN HUIS BOUWEN man huis bouwen de man bouwt een huis 12

13 Blends voorbeelden 3. gemengd Propositie uitgedrukt in verschillende gebaren en woorden INDEXkonijntje KONIJN lief dat is een lief konijntje! 13

14 Blends voorbeelden 4. NGT basis Propositie volledig in gebaren uitgedrukt met een of enkele woorden MAN HUIS BOUWEN man huis de man bouwt een huis 14

15 Methode 3 dove moeders (DO) en 3 dove kinderen (DK) Carla, Laura and Mark 3 dove moeders (DO) en 3 horende kinderen (HK) Jonas, Alex and Sander Leeftijden van de kinderen: 3;0 en 6;0 NGT en NL gebruikt in spontane speelsituatie 10 minuten interactie geanalyseerd 15

16 Methode 3 dove moeders (DO) en 3 dove kinderen (DK) Carla, Laura and Mark 3 dove moeders (DO) en 3 horende kinderen (HK) Jonas, Alex and Sander Leeftijden van de kinderen: 3;0 en 6;0 NGT en NL gebruikt in spontane speelsituatie 10 minuten interactie geanalyseerd 16

17 Onderzoeksvragen Hoe bimodaal is de taalproductie van dove en horende kinderen in interactie met hun dove moeder, en welke bimodale uitingstypes worden gebruikt? Wat is het effect van de gehoorstatus van het kind? Wat is het effect van het taalaanbod (input)? Wat is het effect van leeftijd? Wat is het effect van de taalontwikkeling in NL en NGT? 17

18 Ontwikkeling in gebarentaal < 0;9 brabbelen en gesticulaties 1;0 1;5 eerste gebaren 1;6-1;11 pronominale referentie, werkwoorden (citatie vorm), twee-gebaar uitingen 2;0 2;5 begin van werkwoord vervoeging 2;6 2;11 eerste classifiers in werkwoorden, eind van periode: productief gebruik 3;0 4;0 ww congrueert met aanwezige objecten later met abstract loci (locaties in ruimte) > 4;0 Meeste morfologie is verworven ± 5;0-5;11 maar complexe vormen 9;0-9;11. 18

19 Ontwikkeling in gebarentaal < 0;9 brabbelen en gesticulaties 1;0 1;5 eerste gebaren 1;6-1;11 pronominale referentie, werkwoorden (citatie vorm), twee-gebaar uitingen 2;0 2;5 begin van werkwoord vervoeging 2;6 2;11 eerste classifiers in werkwoorden, eind van periode: productief gebruik 3;0 4;0 ww congrueert met aanwezige objecten later met abstract loci (locaties in ruimte) > 4;0 Meeste morfologie is verworven ± 5;0-5;11 maar complexe vormen 9;0-9;11. 19

20 Korte clips 6;0 Moeder en Laura (D/D) Moeder en Sander (D/H) 20

21 Resultaten: bimodaliteit en effect gehoorstatus van de kinderen 100% 80% Code-blending % 60% NGT % 40% 20% Dutch % 0% Deaf Deaf Hearing Hearing 3;0 6;0 3;0 6;0 21

22 Resultaten: bimodaliteit en effect gehoorstatus van de kinderen 100% 80% Code-blending % 60% NGT % 40% 20% Dutch % 0% Deaf Deaf Hearing Hearing 3;0 6;0 3;0 6;0 6;0 DK meer Blends, HK hetzelfde maar iets meer NGT 22

23 Resultaten: bimodaliteit en effect taalaanbod (moeders) 100% 80% Code-blending % 60% NGT % 40% 20% Dutch % 0% Mothers DC Mothers DC Mothers HC Mothers HC 3;0 6;0 3;0 6;0 23

24 Resultaten: bimodality en effect taalaanbod (moeders) 100% 80% Code-blending % 60% NGT % 40% 20% Dutch % 0% Mothers DC Mothers DC Mothers HC Mothers HC 3;0 6;0 3;0 6;0 Aanbod aan DK hetzelfde, aan HK meer NGT. Taalaanbod bepaalt dus niet de output van de kinderen. 24

25 Vergelijking output - input 100% Output 80% 60% 40% 20% 0% Deaf Deaf Hearing Hearing 3;0 6;0 3;0 6;0 Input 100% 80% 60% 40% 20% Codeblending % NGT % Dutch % 0% Mothers DC Mothers DC Mothers HC Mothers HC 3;0 6;0 3;0 6;0 25

26 Bimodale uitingstypes: BLEND 1 NL basis BLEND 2 volledig BLEND 3 gemengd BLEND: NGT basis NL met gebaren Zelfde content woord en gebaar Verschillende content woord en gebaar NGT met woorden 26

27 Resultaten: type blends DK en DO 3;0 DK 6;0 DK 3;0 Moeders DK 6;0 Moeders DK NL basis NGT basis Gemengd Volledig 27

28 Resultaten type blends HK en DO 3;0 HK 6;0 HK 3;0 Moeders HK 6;0 Moeders HK NL basis NGT basis Gemengd Volledig 28

29 Effect gehoorstatus en input OUTPUT (productie kinderen) DK : NGT dominant in blends HK : variatie in blends, toename NGT basis INPUT (taalaanbod moeders) Met DK: NGT dominant in blends Met HK: varietie in blends Niet duidelijk wie nu wie beïnvloedt 29

30 In sum: ontwikkelingseffecten Kinderen veranderen DK toename in bimodaliteit en meer NGT basis in blends HK bimodaliteit ongeveer hetzelfde, maar meer NGT; ook toename in NGT basis in blends Verandering in taalaanbod Met DK input min of meer hetzelfde over tijd Met HK meer NGT en meer NGT basis in blends 30

31 Verklaring voor ontwikkelings- veranderingen Taalaanbod lijkt niet de veranderingen in de taalproductie van de kinderen te sturen Effect van taalvaardigheden in het Nederlands en in NGT? 31

32 MLU MLU = Mean length of utterance Totaal aantal woorden delen door het totaal aantal uitingen: gemiddelde zinslengte (GZL) MLU zegt iets over de complexiteit van de taaluitingen van het kind. Denk nog even aan 1-woord fase en 2- woord fase. 2-woord/gebaar fase is begin van grammatica 32

33 MLU van kinderen 6;0 MLU van woorden in blends MLU van gebaren in blends Carla Laura Mark Jonas Alex Sander

38 Conclusies MLUwoord van DK in blends is gerelateerd aan de individuele hoeveelheid code-blends in het algemeen. MLUgebaren van HK in blends is gerelateerd aan individuele hoeveelheid NGT Taalvaardigheid in NGT/NL blijkt de sterkste factor te zijn om de ontwikkeling in codeblending in de kinderen te verklaren. De input van de moeders is zeer sterk afgestemd op deze taalvaardigheid (finetuning). 38

39 Doorlopend onderzoek Het analyseren van interactie op meer leeftijden, bv. 3;6, 4;6, 5;6 Een volledige beschrijving maken van bimodaal bilinguale ontwikkeling van DK en HK van 1;0 tot 6;0 Nadere analyse van zinstructuren en functies van gebaren en woorden in code-blends (zie ook Bank, 2014). 39

40 DANK Contact 40

41 Literatuur Baker. A.E. & B. van den Bogaerde (2008) Code-mixing in signs and words in input to and output from children in C. Plaza Pust & E. Morales López (eds.) Sign Bilingualism: Language Development, Interaction and Maintenance in Language Contact Situations, Amsterdam, John Benjamins. Baker, A. & B. van den Bogaerde (2014) Kodas a special form of bilingualism. In D. Quinto- Pozos (ed.) Multilingual Aspects of Signed Language Communication and Disorder. Multilingual Matters. Communication Disorders across Languages Series editors: Nicole Müller & Martin J. Ball. Baker, A., B. van den Bogaerde, B. Woll (2008) Methods and procedures in sign language acquisition studies. In A.Baker & B. Woll (eds.) Sign Language Acquisition, pp 1-49, Amsterdam: John Benjamins. Bank, R., O. Crasborn, R. van Hout (2014) Alignment of two languages: the spreading of mouthings in SLN. International Journal of Bilingualism, 0(0), Bogaerde, B. van den (2000) Input and Interaction in deaf families. Dissertation, Utrecht: LOT. Bogaerde, B. van den & A.E. Baker (2009) Bimodal Language Acquisition in Kodas. In M. Bishop & S.L. Hicks (eds.) Hearing, Mother Father Deaf, Washington: Gallaudet University Press. Bogaerde, B. Van den & A.E. Baker (2012) Communicative Interaction. In R. Pfau, M. Steinbach & B. Woll (eds.) Sign Language An international handbook. Handbooks of Linguistics and Communication, pp Berlin: De Gruyter/Mouton. 41

42 Literatuur Emmory, K., H.B. Borinstein, R. Thompson & T.H.Gollan (2008) Bimodal Bilingualism. Bilingualism,: Language and Cognition 11 1), Kanto, L., K. Huttunen & M-L Laasko (2013) Relationship between the linguistic environments and early bilingual languge development of hearing children in Deafparented families. Journal of Deaf Studies and Deaf Education 18(2), Lillo-Martin, D., Quadros, R., Chen Pichler, D., & Fieldsteel, Z. (2014) Language choice in bimodal bilingual development. Frontiers in Psychology, 5(1163). Lillo-Martin, D., H. Koulidobrova, R.M. Quadros, & D. Chen Pichler (2012) Bilingual lanuage synthesis: Evidence from WH-questions in bimodal bilinguals. In Proceedings of the 36th Annual Boston University Conference on Language Development, A.K.Biller, E.Y. Chung & A.E. Kimball (eds). Somerville, MA: Cascadilla Press, Muysken, P. (2000) Bilingual Speech: A typology of Code-Mixing. Cambridge: Cambridge University Press. Terpstra, T. & T.Schermer, (2006) Wat is NmG en waarom gebruik je het? Is er een norm voor goed Nmg gebruik? In Van Horen Zeggen, jrg. 47, februari 2006, pp