WMO-RAAD ELBURG. Aan: College van B&W gemeente Elburg. Definitief advies met betrekking tot de Uitgangspuntennotitie Transitie AWBZ- Wmo

Transcriptie

1 WMO-RAAD ELBURG Aan: College van B&W gemeente Elburg Ons kenmerk: Inlichtingen: Brigitte Hemming Telefoon: / Onderwerp: Definitief advies met betrekking tot de Uitgangspuntennotitie Transitie AWBZ- Wmo Datum: Geacht College van B en W., In deze brief vindt een korte reactie op de regionale uitgangspuntennotitie Transitie AWBZ-Wmo, het advies van de Wmo-raad op de transitie. Als bijlage sturen we u concept adviezen van de regionale Wmo-raden, die op 30 oktober jl. in Nunspeet met een aantal doegroepen hebben gesproken. We verzoeken u bij deze het eerdere advies d.d. 25 oktober te vernietigen. Nadere gesprekken hebben geleid tot bijgevoegd advies dat nu definitief is. Korte reactie op regionale uitgangspuntennotitie De Wmo-raad van de gemeente Elburg heeft kennis genomen van de regionale uitgangspuntennotitie Transitie AWBZ-Wmo van september De notitie geeft een beschrijving van de huidige situatie, de regionale samenwerking en een inventarisatie en analyse. De notitie wekt de indruk dat de doelgroepen moeten inleveren op hun kwaliteit van leven. De notitie geeft ook nauwelijks aanknopingspunten waaruit blijkt, dat met minder geld meer gedaan moet en kan worden. De Wmo-raad heeft als uitgangspunt dat de belangen van de kwetsbare doelgroepen voorop moeten staan en dat daarvoor binnen de gestelde financiële kaders ook het nodige budget beschikbaar moet zijn. Wmo-advies De Wmo-raad heeft een aantal uitgangspunten beschreven waarbij in het belang van de doelgroepen met minder geld meer gedaan kan worden. De essentie is meer samenwerken en effectiever met elkaar communiceren. De uitgangspunten van de Wmo-raad gaan over drie onderwerpen: 1. Zorgvuldigheid bij keukentafelgesprek 2. Zelfstandig (blijven) wonen met of zonder mantelzorger en netwerk 3. Effectieve samenwerking

2 1. Zorgvuldigheid bij keukentafelgesprek Het keukentafelgesprek is een belangrijk instrument bij de afweging van de belangen van de cliënt. Om het juiste inzicht te krijgen in de problematiek en de situatie van de cliënt pleit de Wmo-raad voor: De inzet van een juiste interviewtechniek om misverstanden en gevoelens van ongenoegen te voorkomen; Indien gewenst, de inzet van een deskundige vrijwilliger die de hulpvrager ondersteunt bij het gesprek; Een toegang in de zorg, hulp of ondersteuning die laagdrempelig en eenvoudig is, maar wel controleerbaar, fraudebestendig, en door de cliënt als rechtvaardig wordt ervaren; Vermindering van bureaucratie door ingewikkelde of overbodige procedures en formulieren; Een keukentafelgesprek dat transparant verloopt, met individuele aandacht voor de cliënt, met een beperkte maar verantwoorde maat aan regelgeving, met informatie en communicatie die empathisch is en afgestemd op de doelgroep. In de kwaliteitstoets horen transparantie, integriteit en effectiviteit centraal te staan; Bovendien dient de cliënt de vrijheid te hebben tussen natura en een eigen keuze, vergelijkbaar met het PGB. 2. Zelfstandig (blijven) wonen met of zonder mantelzorger en netwerk Afhankelijk van het zorgzwaartepakket kan de doelgroep erop gewezen worden zaken zelfstandig op te pakken of hulp te vragen aan het sociale netwerk of mantelzorgers. De gemeente komt pas in laatste instantie in beeld. Daardoor is de kans groot, dat mantelzorgers overbelast dreigen te raken. * Er dient daarom een vangnet dicht bij huis georganiseerd te worden met een geïntegreerde en effectieve inzet van professionele zorg, informele zorg en mantelzorg. Er dient een gelijkwaardige en effectieve samenwerking tot stand te komen tussen de professionals, de zorgvrijwilligers en de mantelzorgers. De zorg is afgestemd op de behoeften van de cliënt. De mantelzorger krijgt daarbij de juiste mantelzorgondersteuning. De professionals en de zorgvrijwilligers zien het als hun taak tijdig met de mantelzorger veranderingen bij de cliënt te signaleren en preventief te adviseren over gezondheid, eigen regie, zelfredzaamheid en netwerken. Voor een goede afstemming moet een vertrouwensrelatie kunnen ontstaan. De hulpvrager wijzen op het inzetten van zijn eigen kracht en zijn eigen netwerk en hem/haar ondersteunen bij het ontwikkelen van een eigen netwerk; Bij zelfstandig wonen worden alle mogelijke sociale en technologische vormen van cliëntondersteuning geboden die leiden tot zelfredzaamheid; Er moeten sociale activiteiten worden aangeboden en gefaciliteerd, deels om te netwerken, om mee te doen en deels ter ondersteuning van de mantelzorgers; De signaleringsfunctie moet worden ingebed in voldoende tijd en in onderling vertrouwen; De aanvragen van individuele en collectieve voorzieningen worden vereenvoudigd. 3. Effectieve samenwerking Op de markt van welzijn, zorg, ondersteuning en belangenbehartiging in de gemeente Elburg zou gezocht moeten worden naar effectieve vormen van samenwerking. Ook kan er gebruik worden gemaakt van bestaande voorzieningen en faciliteiten. Er wordt een groot beroep gedaan op het maatschappelijke vermogen om samen aan een zorgzame samenleving te bouwen. Je kunt als samenleving trots zijn op een grote hoeveelheid organisaties die

3 zich met hulpverlening, cliëntondersteuning en belangenbehartiging bezig houden. De stichting Wiel probeert al de wijkcomité s en het dorpscomité enthousiast te maken over de toekomst van de buurt. Daarvoor moet nog veel werk worden verzet. Vraag is daarom waar de grenzen zijn aan de maatschappelijke inzet. Ook bij de transitie AWBZ-Wmo wordt gerekend op de inzet van vrijwilligers. In onze gemeente zijn veel vrijwilligers actief, voornamelijk ouderen. Op welke ondersteuning kunnen de kwetsbare doelgroepen rekenen in de nulde en eerste lijn als onvoldoende vrijwilligers beschikbaar zijn? Een tekort aan vrijwilligers voor dit doel is reëel door de grote hoeveelheid instellingen die met vrijwilligers werken. Er moet naar oplossingen gezocht worden voor een effectieve manier van samenwerken: De vrijwilligersorganisaties die voortkomen uit burgerinitiatieven kunnen hun krachten bundelen en taken op elkaar afstemmen. Door zich met elkaar onderscheidend te profileren zijn ze meer herkenbaar voor de cliënt. Deze kan dan een bewuste en doelgerichte keuze maken. Kwetsbare mensen zijn gebaat bij duidelijkheid en directe hulp. Bovendien leidt verkokering tot een ongerichte inzet van middelen. Professionele en vrijwillige aanbieders kunnen samenwerken door aan elkaar voorzieningen en faciliteiten beschikbaar te stellen. Een goed voorbeeld van samenwerking tussen professionele en vrijwillige organisaties is de gezamenlijke zorg voor goede vervoersmogelijkheden voor mensen met een zwakke mobiliteit. Dorps- en gemeenschapshuizen en buurthuizen kunnen met eenvoudige sfeerbepalende middelen geschikt worden gemaakt voor dagopvang. Creëer voor deze mensen een plaats midden in de samenleving door een ontmoeting met en hulp van vrijwilligers en andere belangstellenden. Sturingsmodel AWBZ-Wmo In de Uitgangspuntennotitie wordt de haalbaarheid van de sturing in het sociale domein al bij voorbaat in twijfel getrokken met volgende kop: Hoog ambitieniveau met krap budget.(4.1.) De Wmo-raad heeft kennis genomen van de sturingsinstrumenten en de vijf bespreekpunten. Een aantal onderdelen van dit sturingsmodel moet nog nader uitgewerkt worden. De Wmo-raad geeft volgende reactie: Wat betreft de drie voorkeursscenario s voor de toegang kiest de Wmo-raad voor een scenario dat dicht bij de cliënt staat, het meest zijn belangen behartigt, het minst aan overhead kost en waarbij de prijs en de geleverde prestaties in een juiste verhouding staan. Volgens de Wmo-raad moet ervoor gewaakt worden een ambtelijk zorgapparaat op te tuigen, waardoor de toenemende bureaucratie weer ten koste gaat van het aanbod en de kwaliteit van te leveren producten en diensten. Het beschikbare budget dient voor het merendeel besteed te worden aan de Wmo-doelgroepen. Hoogachtend Namens de Wmo-raad Elburg Brigitte Hemming Voorzitter Wmo-raad

4 Bijlage bij Advies van de WMO raad Elburg d.d m.b.t. de Uitgangspuntennotitie Transitie AWBZ-Wmo Regionale Wmo(advies)raden Concept advies Uitgangspuntennotitie Transitie AWBZ-WMO Wmo-(advies)raden: Elburg Ermelo Harderwijk Nunspeet Oldebroek Putten Zeewolde Inleiding Op 30 oktober 2013 zijn alle Wmo-(advies)raden uit RNV en Zeewolde in Nunspeet bijeen geweest om in gesprek te gaan met burgers uit diverse doelgroepen die te maken krijgen met de Transitie AWBZ/langdurige intensieve zorg richting de Wmo. Met als thema: U bent aan het woord Zij kwamen uit de volgende groepen: 1. (O)GGz 2. Ouderen met psychosomatische/psychogeriatrische problemen 3. Verstandelijke beperking. 4. Intramuraal wonenden (ZZP 1 t/m 3) Doel van de bijeenkomst was om van cliënten met ervaring in de AWBZ te horen hoe zij tegen de veranderingen op het gebied van de AWBZ en Wmo aan kijken en waar zij problemen zien oprijzen. Een bijkomende intentie was om beleidsmedewerkers van de RNV en de deelnemende gemeenten mee te laten luisteren naar hun ervaringen en zienswijzen. De deelnemers waren zeer open en waren bereid zich bloot te geven. Hierdoor werden het verhelderende gesprekken waarbij diverse signalen die de aandacht nodig hebben in deze transitie de revue passeerden. Op basis van de uitkomsten van de gesprekken zijn onderstaande adviezen geformuleerd 1. Adviezen Uit de gesprekken blijken een enkele opmerking overlappend, zoals de ondersteuning voor het gesprek. Een gezamenlijk gevoel is de zorg en onzekerheid over de toekomst. Deze en de overige opmerkingen hebben geleid tot onderstaande adviezen: 1. Zorg voor de mogelijkheid voor onafhankelijke ondersteuning voor de zorgvrager bij het keukentafelgesprek. Hierbij kan worden gedacht aan voor dit doel getrainde vrijwilligers. 2. Draag zorg voor één regisseur/casemanager, met name in het geval van complexe en meervoudige zorg. 3. Maak een goede sociale kaart van de voorzieningen in gemeente en regio waar de zorgvrager gebruik van kan maken. Zeker als de gemeente straks contracten gaat afsluiten met nieuwe aanbieders.

5 4. Mocht wijziging van aanbieder aan de orde zijn bij de overgang van de begeleiding uit de AWBZ naar de Wmo,is het van groot belang dat er een goede overdracht plaatsvindt van de ene naar de andere organisatie. 5. Op zowel organisatieniveau als op cliëntniveau geldt dat bij aanbestedingstrajecten en subsidieovereenkomsten, maar ook bij de toekenning van een individuele voorziening aan een cliënt, het essentieel is dat controle op de gemaakte afspraken als een vanzelfsprekendheid wordt gezien. Periodieke evaluaties zijn hierbij gewenst en leveren belangrijke sturingsinformatie op. Stel vooraf de kaders op en bepaal hoe je bepaalt of de resultaten aan deze kaders voldoen. 6. Dagbestedingsactiviteiten maken een belangrijk deel uit van het leven van verschillende doelgroepen. Vereenzaming, terugval naar verslaving of ziekte liggen op de loer als er geen dagbesteding meer is, of vormen van dagbesteding worden ontwikkeld die niet aansluiten bij de behoefte van de doelgroep.. Wij adviserende gemeente dan ook in haar lokale beleidsplan op te nemen dat deze negatieve effecten niet wenselijk zijn en dat het uitgangspunt is dat voor deze mensen bepaalde vormen van adequate dagbesteding gerealiseerd zal blijven worden op het moment dat de gemeente verantwoordelijk wordt voor de functie begeleiding. 7. Voor de doelgroepen (O)GGZ en VG is een netwerk niet een vanzelfsprekendheid. Het advies is om hier rekening mee te houden en voorbereid te zijn dat het bouwen van een netwerk dat begeleidingstaken zouden moeten gaan verzorgen voor deze groep zeer moeizaam zal zijn en dat hierbij meer professionele hulp zal moeten worden ingezet. Deze professionele hulp dient zich ons inziens te richten op twee pijlers, te weten het versterken van het sociale netwerk van de cliënt en de afstemming tussen de formele en de informele zorg. Voor de eerste pijler adviseren wij om professionals meer dan nu het geval is toe te rusten met kennis over netwerkversterkende methodieken. Voor wat betreft de afstemming informele zorg geldt dat wij aanbevelen om op dit thema onderzoek te dien naar de stand van zaken en de regio en de mogelijkheden om dit verder te ontwikkelen, bijvoorbeeld in een pilot, 8. Train de consulenten die het keukentafelgesprek moeten voeren met mensen die vanuit de (O)GGZ en VG-zorg komen en beroep moeten doen op de Wmo. Het gaat dan om taalgebruik, de wijze waarop informatie wordt verstrekt, het gezamenlijk opstellen van een plan en bejegening. Het is zaak de zorgvrager serieus te nemen en naar hen te luisteren ook zijn er wettelijke vertegenwoordigers bij de gesprekken aanwezig. 9. Wij adviseren u bij de mantelzorgondersteuning buiten de professionele en vrijwillige ondersteuning aandacht te besteden aan de mogelijkheid van het uitwisselen van ervaringen met lotgenoten. 10. Ten aanzien van wonen, zorg en welzijn is het van belang dat dit gemeente breed onder de aandacht wordt gebracht. Wij adviseren u zorg te dragen voor ambtelijke ondersteuning als het gaat om woon-zorgvoorzieningen en bij woningaanpassingen rekening te houden met toekomstgerichte aanpassingen als het gaat om progressief-chronische zieken Versterk het zelfregie van cliënten en stel dit centraal in de lokale beleidsnota. Zelfregie is het vermogen om zelf beslissingen te kunnen nemen in je leven. Dit is iets anders dan zelfredzaam zijn. Wat hebben burgers nodig om zelf de juiste keuzes te maken? Hoe zelfredzaam zijn ze vervolgens bij het realiseren van deze keuzes en welke ondersteuning hebben ze daarbij nodig? Teveel de nadruk leggen op dingen zelf moeten doen, kan het

6 maken van eigen keuzes behoorlijk inperken. We vragen de gemeente om hierop een visie te ontwikkelen in de lokale beleidsnota. 12. Informeer en betrek burgers en cliënten bij de verandering. Het merendeel weet niet wat er op hen gaat afkomen. Daartoe is het volgende wenselijk: geef vroegtijdig en herhaaldelijk informatie; biedt mensen de gelegenheid de gevolgen voor henzelf te vertalen; geef heldere informatie; gebruik verschillende manieren (themacafé, inspraakavonden, werkbezoeken) Zorg voor een goede klachtenregeling. Het doel is dat cliënten over de mogelijkheid beschikken om een klacht in te dienen (over de wijze waarop zij door de gemeente of instelling worden bejegend of behandeld of over de kwaliteit van ondersteuning). Daartoe is het volgende wenselijk: er is een transparante klachtenregeling; deze regeling geldt voor het gehele sociaal domein; er is een vertrouwenspersoon beschikbaar; de verzamelde klachten zijn input voor het verbeteren van het kwaliteitsbeleid van gemeente en instelling.