Er was eens... een verhaal te vertellen...

Transcriptie

1 Villa café De Gouden Kraal 21 november 2012 Er was eens... een verhaal te vertellen... %¹ma ÅEÁ¾ª¹i Het grote verhaal International Big History Organisation

2 Het grote verhaal??? VVD pleit voor hoger doel in onderwijs In het Nederlandse onderwijs moet het niet alleen gaan om kennis en vaardigheden, maar ook om vorming van leerlingen en studenten. Het onderwijs dient een hoger doel. (prof. mr. B. M. Teldersstichting, het wetenschappelijk instituut voor de VVD) Het ideaal is: de meest volledige, rijke en harmonieuze ontwikkeling van de potenties van ieder individu, ten behoeve van het individu zelf en de samenleving als geheel. Binnen dat ideaal gelden onder andere het ontwikkelen van karakter, persoonlijkheid, een kritische geest en zelfredzaamheid als centrale uitgangspunten. Het onderwijs dient economische doelen, zoals het gereed maken van jongeren voor de arbeidsmarkt, maar zou niet primair, laat staan exclusief, op die doelen gericht moeten zijn. De relevantie van het onderwijs reikt veel verder dan de arbeidsmarkt. Aandacht hiervoor in het onderwijs is volgens de VVD-denktank belangrijk omdat de samenleving sterk verandert en er rekening gehouden moet worden met verandering of zelfs het wegvallen van sociale functies van instituties en organisaties. De scribenten benadrukken dat deze thema s niet ten koste mogen gaan van de aandacht voor primaire vakken zoals taal en rekenen. Ze moeten verweven worden in de lessen. Dat vraagt speciale vaardigheden van leraren. Scholen moeten ruimte krijgen om invulling te geven aan deze vorming.

3 %¹ma ÅEÁ¾ª¹i Kosmische Opvoeding en Onderwijs Het mooiste dat mij in 30 jaar onderwijs is overkomen. Help mij het zelf te doen. Niet weten is geweldig!!! Nu met wetenschappelijke ondersteuning: Big History

4 School maken met Big History (Maria Montessori) Kosmische orde De ontdekking van het kind Maatschappelijke orde Door het kind naar een nieuwe wereld wereldbeeld materiaal voorbereide kind omgeving vrije werkkeuze gevoelige perioden Ontwikkeling menselijk potentieel opvoeding Persoonlijke orde Help mij het zelf te doen school maken Biologische orde

5 Wat is Big History Het zoeken naar èn bestuderen van: de essenties van onze kosmos; de relaties (verbindingen) die zij onderhouden. C D ]oe æ n šc s!% <e Galileo Galilei Het begrijpen dat onze kosmos: één geheel vormt; de onderliggende delen weer als geheel kunnen worden beschouwd; deze delen een relatie (verbinding) hebben met andere delen en/of het geheel. Maria Montessori: begrijpen creëert verantwoordelijkheid; verantwoordelijkheid brengt de mens in harmonie met zijn omgeving; Verheffing van de mensheid hoeven we niet te verwachten van politiek of religie, maar mogen we verwachten van goed onderwijs. Ï ª¹)IAˆ<Cn

6 Ï ª¹)IAˆ<Cn ontbreken van kennis (?); onverantwoord handelen (?). voedselvoorziening Tijd Wie? Invloedssfeer drinkwater jaar ~ jager ~ eigen omgeving grondstoffen jaar ~ boerin ~ dorp klimaatverandering door de 2 mens (CO ); jaar jaar ~ ~ pottenbakker Farao ~ ~ stad staat en buurstaten financiële crisis. -40 jaar ~ Armstrong ~ aarde en maan

7 HOE Big History Het is zo eenvoudig als Het bevragen van ruimte en tijd

8 UitgeverijDe Arend Kees Boeke ruimte Jos Werkhoven tijd Maria Montessori onderzoeken/ bevragen Het bevragen van ruimte en tijd

9 5nÃíÅö n Kees Boeke (ruimte)...wij allen, kinderen en evenzeer volwassenen zijn geneigd te leven in ons eigen wereldje als wij dat doen, zullen wij licht kunnen vergeten, hoe uitgestrekt het gebied van de bestaande werkelijkheid is en onze houding kan dan licht bekrompen en chauvinistisch worden. Het is nodig, dat wij een ruimere blik verkrijgen, zodat wij onszelf kunnen leren zien in onze betrekkelijke plaatsing in het grote en geheimzinnige heelal waarin wij zijn geboren en leven. De school bracht ons in aanraking met verschillende aspecten van het bestaan maar vaak zijn die niet aan elkaar verbonden, zodat het gevaar niet denkbeeldig is, dat wij een groot aantal losse beelden verzamelen, zonder dat wij ons realiseren, dat ze alle samen één groot geheel vormen. Het is daarom belangrijk voor onze opvoeding als mensen, middelen ter beschikking te hebben die ons een ruimer en aaneengesloten beeld kunnen geven van onze wereld en daarmee een waarlijk kosmische kijk op het heelal en onze plaats er in, een kosmische oriëntatie dus. (Uit: Kees Boeke, Wij in het heelal, het heelal in ons, 1959, Uitg. Muusses en Meulenhoff.)

10 5nÃíÅö n Annie-Romein Verschoor (tijd)...wij laten het kind van de aanvang af ervaren dat de geschiedenis geen vastgelegd verhaal is, maar dat wij ons met bepaalde vragen tot het verleden moeten keren en dat het antwoord dat wij krijgen, soms niet meer dan een vermoeden is... Wij kunnen de kinderen geen leerstof in blik meegeven maar van het kind dat op kinderlijk niveau geleerd heeft historisch te denken, d.w.z. te vragen naar oorsprong en ontwikkeling van dingen en verschijnselen, kan men verwachten, dat hij die denkgewoonte in zijn later leven zal behouden... (Annie-Romein Verschoor in Nederlandse geschiedenis in perioden, J. Muusses, Purmerend.)

11 De essentie Weinig woorden - meer zien (observeren): Alles is in beweging Cyclus van ontstaan - ontwikkeling - voltooiing (geboorte - groei/bloei/aftakeling - sterfte) Stimulans tot (be)vragen

12 bevraag Ik We starten met de 1 ruimte ruimte Idee Kees Boeke Nederlands onderwijsvernieuwer De machten van tien

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22 En zo nemen we nog zeventien stappen om de kosmos te verkennen en patronen te ontdekken De reis van Kees Boeke Machten van tien

23 Om hier te eindigen: een echte foto (Deep space) van onze kosmos, 10 miljard jaar geleden

24 Nu reizen we in de tegenovergestelde richting

25

26

27

28

29

30

31

32 De reis van Kees Boeke Machten van tien En zo nemen we nog negen stappen om ons lichaam te bestuderen en de samenstelling van materie

33 De reis van Kees Boeke Machten van tien Slechts 42 stappen om de hele kosmos te ontdekken

34 bevraag Ik 2 tijd Jos Werkhoven - De lijnen van het leven Montessori leerkracht, directeur, begeleider en opleider voor 30 jaar Nu uitgever/trainer/opleider voor (Montessori) scholen

35 UitgeverijDe Arend tien keer miljard De lijnen van het leven De lijn van het alles. Op zoek naar de grenzen van de menselijke kennis Jos Werkhoven De lijn van de mens. tien keer miljoen De lijn van de cultuur. tien keer duizend Uitgeverij KortenhoefDe Arend De lijn van mijzelf. tien keer één

36 Jos Werkhoven - tijd De lijn van het alles. tien keer miljard De lijnen van het leven: De lijn van de mens. tien keer miljoen De lijn van de cultuur. tien keer duizend De lijn van de dag: De lijn van mijzelf. tien keer één Øq ÅDr Ï$ì:!!g!$ì:!g Een mogelijk voorbeeld :ï i ï5båcìd 22 t$ É%¹i m::!g }¹qìg K¹{Cn "ÍèAaíðve BAŒæ!"l AÅCn Cn>¹q {Cn ÑK¼ & qìg ÊÈÀAŠCn Ï調ŠDèCn

37

38 UitgeverijDe Arend 3Maria Montessori vragen stellen Materiaal voor de zinsontleding Dr. Maria Montessori door middel waarvan? waartoe? waarom? wie is het die? wat is het dat? wat is de kern? waar gaat het over? wat gebeurt er? wie? wat? voor wie? voor wat? aan wie? aan wat? wanneer? waardoor? in welke mate? hoeveel? hoe? vanwaar? waar? waarheen?

39 morele ondersteuning Door de vraag te stellen aan beroeps-vragensteller: de filosoof

40 Socrates ( v. Chr.) ONWETENDHEID IS HET ENIGE KWAAD

41 Aristoteles ( v. Chr.) ER IS IETS WONDERBAARS IN ALLE NATUU RLIJKE DINGEN

42 Descartes ( ) IK DENK, DUS IK BESTA

43 Spinoza ( ) VREUGDE KAN ER NOOIT TE VEEL ZIJN

44 Kant ( ) TWEE DINGEN VERVULLEN MIJN GEEST MET STEEDS TOENEMENDE BEWONDERING EN EERBIED, DE STERRENHEMEL BOVEN MIJ EN DE MORELE WET BINNENIN MIJ.

45 Wittgenstein ( ) DE GRENZEN VAN MIJN TAAL ZIJN DE GRENZEN VAN MIJN WERELD

46 Sartre ( ) EEN MENS MAAKT ZICHZELF

47 Maria Montessori ( ) HELP MIJ HET ZELF TE DOEN

48 UitgeverijDe Arend De kern is: ontstaan

49 baken: aftrekken baken: delen oefenmateriaal verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen contextopgaven gouden materiaal kralenkettingen groot vermenigvuldigbord vermenigvuldigbord aantal vorm grootte UitgeverijDe Arend onderzoeken... de wereld (kosmos) zoals deze zich aan ons voordoet come into being de schoolwereld zoals deze zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan het kind het kind verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen buitenwereld pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar vrijheid van werken ordenen sociale structuren kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) voorbereide omgeving taal rekenen-wiskunde motoriek leraar ped.+ didact. competenties signaleren observeren registreren evalueren heterogene groep wil de namen wiskundige essenties (relaties) domein: verhoudingen de leraar verbeeldingskracht intelligentie de schrijfwijzen ordenen domein: aantallen domein: laten we ze samen goed aanvullen domein: hele getallen domein: geometrie domein: machten en veelvouden domein: kommagetallen domein: breuken structuur opbouwen (van repertoire) baken: vermenigvuldigen baken: optellen

50 domein: laten we domein: geometrie oefenmateriaal contextopgaven baken: aftrekken baken: vermenigvuldigen baken: delen gouden materiaal toepassen verwerven verwerken baken: optellen opbouwen (van repertoire) vermenigvuldigbord kralenkettingen structuur aantal grootte vorm taal gouden materiaal oefenmateriaal contextopgaven groot vermenigvuldigbord verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen kralenkettingen vermenigvuldigbord baken: vermenigvuldigen baken: optellen domein: machten en veelvouden grootte domein: kommagetallen vorm structuur aantal de namen sociale structuren domein: laten we domein: geometrie oefenmateriaal contextopgaven baken: aftrekken baken: vermenigvuldigen baken: delen gouden materiaal toepassen verwerven verwerken baken: optellen opbouwen (van repertoire) vermenigvuldigbord kralenkettingen structuur aantal grootte vorm gouden materiaal groot vermenigvuldigbord oefenmateriaal contextopgaven verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen kralenkettingen vermenigvuldigbord taal baken: optellen verbeeldingskracht pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar grootte vorm domein: machten en veelvouden domein: kommagetallen structuur aantal de namen de schrijfwijzen sociale structuren kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) baken: aftrekken baken: delen structuur baken: vermenigvuldigen aantal vorm oefenmateriaal grootte verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen contextopgaven vermenigvuldigbord kralenkettingen groot vermenigvuldigbord gouden materiaal voorbereide omgeving verbeeldingskracht baken: aftrekken baken: delen oefenmateriaal contextopgaven de namen gouden materiaal vermenigvuldigbord motoriek vorm het kind grootte domein: breuken wil baken: aftrekken baken: delen structuur aantal vorm grootte verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen oefenmateriaal contextopgaven vermenigvuldigbord intelligentie kralenkettingen groot vermenigvuldigbord gouden materiaal ped.+ didact. competenties de leraar domein: laten we domein: geometrie oefenmateriaal contextopgaven baken: aftrekken baken: vermenigvuldigen baken: delen gouden materiaal toepassen verwerven verwerken baken: optellen opbouwen (van repertoire) vermenigvuldigbord kralenkettingen structuur aantal grootte vorm domein: verhoudingen vorm aantal structuur grootte taal opbouwen (van repertoire) domein: domein: geometrie vermenigvuldigbord baken: vermenigvuldigen baken: delen verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen gouden materiaal contextopgaven oefenmateriaal domein: verhoudingen vorm aantal grootte structuur opbouwen (van repertoire) kralenkettingen vermenigvuldigbord verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen baken: delen groot vermenigvuldigbord contextopgaven oefenmateriaal domein: geometrie verbeeldingskracht UitgeverijDe Arend Onderzoeken... en proberen te begrijpen onze complexe kosmos en ons leven ontstaan ontstaan ontstaan de wereld (kosmos) zoals deze zich aan ons voordoet de schoolwereld zoals deze zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan de wereld (kosmos) zoals deze de namen de schrijfwijzen ze samen goed aanvullen domein: machten en veelvouden zich aan ons voordoet betekenis verlenen wiskundige essenties (relaties) groot vermenigvuldigbord ordenen domein: kommagetallen ontstaan sociale structuren domein: breuken pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar domein: verhoudingen domein: aantallen domein: hele getallen vrijheid van werken buitenwereld ordenen kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) de schoolwereld zoals deze motoriek voorbereide omgeving rekenen-wiskunde de wereld (kosmos) zoals deze zich aan ons voordoet zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan ped.+ didact. competenties baken: delen baken: aftrekken opbouwen (van repertoire) de wereld (kosmos) zoals deze zich aan ons voordoet leraar domein: geometrie de schoolwereld zoals deze zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan signaleren observeren registreren evalueren domein: laten we ze samen goed aanvullen domein: breuken de schrijfwijzen ordenen wiskundige essenties (relaties) domein: hele getallen baken: delen domein: geometrie domein: breuken domein: laten we ze samen goed aanvullen ordenen domein: verhoudingen de schoolwereld zoals deze baken: vermenigvuldigen baken: aftrekken opbouwen (van repertoire) wiskundige essenties (relaties) domein: hele getallen de namen domein: aantallen motoriek ordenen rekenen-wiskunde ontstaan zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan ontstaan kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) domein: verhoudingen domein: aantallen de namen de schrijfwijzen ze samen goed aanvullen domein: machten en veelvouden heterogene groep het kind de leraar de wereld (kosmos) zoals deze betekenis verlenen zich aan ons voordoet wiskundige essenties (relaties) groot vermenigvuldigbord ordenen domein: kommagetallen motoriek ordenen pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar rekenen-wiskunde buitenwereld taal voorbereide omgeving ped.+ didact. competenties ontstaan sociale structuren domein: breuken pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar domein: verhoudingen domein: aantallen domein: hele getallen vrijheid van werken vrijheid van werken buitenwereld ordenen kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) motoriek voorbereide omgeving rekenen-wiskunde verwerven verwerken signaleren observeren registreren evalueren toepassen het kind heterogene groep leraar voorbereide omgeving betekenis verlenen vrijheid van werken ped.+ didact. competenties het kind ordenen de schrijfwijzen taal sociale structuren domein: laten we ze samen goed aanvullen rekenen-wiskunde motoriek kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) domein: geometrie domein: verhoudingen wiskundige essenties (relaties) ordenen domein: machten en veelvouden domein: aantallen domein: hele getallen domein: breuken domein: kommagetallen pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar ped.+ didact. competenties het kind verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen de schoolwereld zoals deze zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan wil intelligentie buitenwereld de leraar leraar leraar de schoolwereld zoals deze signaleren observeren registreren evalueren heterogene groep heterogene groep het kind de leraar signaleren observeren registreren evalueren opbouwen (van repertoire) baken: optellen ped.+ didact. competenties taal de leraar vrijheid van werken signaleren observeren registreren evalueren het kind wil verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen wil intelligentie intelligentie de leraar verbeeldingskracht verbeeldingskracht buitenwereld pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar de namen domein: geometrie de schrijfwijzen domein: laten we ze samen goed aanvullen buitenwereld domein: machten en veelvouden leraar vrijheid van werken ordenen sociale structuren wiskundige essenties (relaties) ordenen heterogene groep het kind domein: kommagetallen zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) domein: verhoudingen domein: aantallen domein: hele getallen domein: breuken baken: vermenigvuldigen opbouwen (van repertoire) verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen baken: optellen kralenkettingen groot vermenigvuldigbord de schoolwereld zoals deze voorbereide omgeving verbeeldingskracht heterogene groep structuur intelligentie de leraar taal rekenen-wiskunde motoriek aantal verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen leraar de wereld (kosmos) zoals deze zich aan ons voordoet het kind ontstaan de wereld (kosmos) zoals deze zich aan ons voordoet het kind verbeeldingskracht intelligentie verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen wil het kind zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan buitenwereld verwerven verwerken toepassen betekenis verlenen het kind het kind heterogene groep leraar voorbereide omgeving vrijheid van werken pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar wil intelligentie wil ordenen intelligentie verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen het kind signaleren observeren registreren evalueren leraar voorbereide omgeving buitenwereld rekenen-wiskunde taal zich aan ons voordoet de wereld (kosmos) zoals deze taal rekenen-wiskunde kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) sociale structuren de schrijfwijzen domein: laten we ze samen goed aanvullen verbeeldingskracht domein: geometrie het kind domein: verhoudingen wiskundige essenties (relaties) ordenen domein: machten en veelvouden verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen domein: aantallen domein: hele getallen domein: kommagetallen het kind heterogene groep de wereld (kosmos) zoals deze zich aan ons voordoet de schoolwereld zoals deze zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan ordenen ped.+ didact. competenties de schoolwereld zoals deze de leraar signaleren observeren registreren evalueren opbouwen (van repertoire) ped.+ didact. competenties baken: vermenigvuldigen baken: optellen het kind wil heterogene groep verbeeldingskracht de namen de schrijfwijzen ze samen goed aanvullen domein: machten en veelvouden vrijheid van werken motoriek sociale structuren pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar wiskundige essenties (relaties) ordenen domein: kommagetallen domein: breuken kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) sociale structuren domein: verhoudingen domein: aantallen domein: hele getallen vrijheid van werken buitenwereld ordenen kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) domein: hele getallen domein: aantallen signaleren observeren registreren evalueren motoriek voorbereide omgeving wiskundige essenties (relaties) zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan domein: breuken ordenen domein: kommagetallen de namen machten en veelvouden domein: laten we ze samen goed aanvullen de schrijfwijzen rekenen-wiskunde de leraar ontstaan betekenis verlenen groot vermenigvuldigbord signaleren observeren registreren evalueren leraar de wereld (kosmos) zoals deze ped.+ didact. competenties voorbereide omgeving buitenwereld de schoolwereld zoals deze zich aan ons voordoet rekenen-wiskunde taal baken: optellen baken: aftrekken kralenkettingen motoriek groot vermenigvuldigbord ordenen vrijheid van werken kennisgebieden (voorheen aardr., gesch. etc.) ped.+ didact. competenties pedagogisch en onderwijskundig instrument van leraar domein: aantallen sociale structuren leraar domein: hele getallen domein: breuken wiskundige essenties (relaties) signaleren observeren registreren evalueren ordenen domein: kommagetallen baken: optellen baken: vermenigvuldigen baken: aftrekken domein: machten en veelvouden domein: laten we ze samen goed aanvullen de schrijfwijzen de namen gouden materiaal heterogene groep verwerven verwerken betekenis verlenen toepassen het kind de leraar het kind zich aan het kind en de leraar voordoetontstaan ontstaan verbeeldingskracht verwerven verwerken wil intelligentie toepassen betekenis verlenen het kind wil intelligentie

51 Herhalende patronen structuren die overal in de kosmos gezien worden organisme met één cel organismen met meer cellen

52 Electronen rond de kern Herhalende patronen structuren die overal in de kosmos gezien worden

53 UitgeverijDe Arend Ons zonnestelsel Herhalende patronen structuren die overal in de kosmos gezien worden

54 Herhalende patronen structuren die overal in de kosmos gezien worden De mappen structuur in uw computer

55 0. Inleiding 1. Hoofdstuk Paragraaf 1 } 1.2 Paragraaf Sub paragraaf Sub sub paragraaf Sub sub paragraaf Sub paragraaf 2 2. Hoofdstuk Paragraaf Sub paragraaf Sub paragraaf Paragraaf Paragraaf 3 3. Hoofdtuk Paragraaf Paragraaf Sub paragraaf Paragraaf Sub paragraaf Sub paragraaf Sub sub paragraaf Sub sub paragraaf 2 4. Conclusie 5. Bibliografie 6. Register De opbouw van een (studie)boek Herhalende patronen structuren die overal in de kosmos gezien worden

56 De vraag in de praktijk een praktijkvoorbeeld wat is het dat? wie? wat? voor wie? voor wat? wanneer? Wat is het dat is ontstaan? (ontstaan is onovergankelijk w.w.) Voor wie (wat) is de aarde ontstaan? Wanneer is de aarde ontstaan? is ontstaan waar? Waar is de aarde ontstaan? hoe? door middel waarvan? waarom? Hoe is de aarde ontstaan? Door middel waarvan is de aarde ontstaan? Waarom is de aarde ontstaan?

57 interactie tussen de delen relaties verbindingen informatie hersenen

58 UitgeverijDe Arend een gestimuleerd brein

59 De vraag in de praktijk krachtige eigenscha ppen sleutelmateriaal antwoord op ontwikkelingsbehoefte van het kind (vanaf ong. 7/8 jaar) probleemstelling, stellen van vragen, analyse zicht op mogelijke verbanden verrijking taalonderwijs bevordering zelfstandig werken bevordering ontwikkelingsgericht denken (zowel voor leerkracht als voor kind)

60 Waarom??? Citaat van Dr. Maria Montessori Om de mensheid op een hoger niveau te krijgen, hoeven we niet te verwachten van politici, hoeven we niet te verwachten van de religie, maar MOGEN we verwachten van GOED onderwijs. Waarom wachten??? Laten we beginnen!!!

61 Het netwerk als ordeningsprincipe Materiaal voor de zinsontleding Dr. Maria Montessori. De vragen bij Geschiedenis in perioden van J. Prins-Werker en A. Romijn-Verschoor. De dierenbak ; Montessori materiaal van Nico van Ewijk.

62 UitgeverijDe Arend Ññ ¹a"Šö ØpxèDr UitgeverijDe Arend ISBN: Bea Heres Diddens illustraties Gertjan van Eijk Is je handschrift goed leesbaar? Lokt je verhaal uit tot lezen? Eigen deelvraag? Eigen deelvraag? Eigen vraag? Nodigt de eerste zin uit tot lezen? Begint je verhaal met een pakkende beginzin? Past de eerste zin bij het verhaal? Blijf je bij je onderwerp? Verdiept je verhaal zich in één onderwerp? Heeft je verhaal een passende titel? Gebruik je verschillende woorden voor dezelfde betekenis? Staat de tekst in blokken? Ziet je verhaal er verzorgd uit? verhaal Heb je een gevarieerd woordgebruik? Verwerk je spreekwoorden in je verhaal? Is je verhaal geïllustreerd? Vertel je iets nieuws? Bouw je spanning op in je verhaal? Is je verhaal boeiend? Is je verhaal gericht op je publiek? Sluit je aan bij wat je lezer al weet? Heeft je verhaal een verrassende ontknoping? Zijn de beschrijvingen kort en krachtig? jouwschrijf je in korte zinnen? Is je verhaal helder? Zijn de omschrijvingen duidelijk? Is je verhaal goed opgebouwd? Is er een duidelijk begin? Is er een duidelijk eind? Volgt de volgende gedachte logisch op de vorige? Is je verhaal ingedeeld in alinea s? Verwerk je uitdrukkingen en gezegdes in je verhaal?

63 Belangrijke webadressen: - voor het downloaden van deze presentatie en het artikel: Er was eens... een verhaal te vertellen International Big History Organisation - scholing voor leerkrachten - fantastische interactieve tijdlijn van de totale geschiedenis - interactief reizen door de Melkweg (alleen in Chrome)