Antes 4 Autismepraktijk Rotterdam 1 Autismentwerkcafé Krimpen 1 Bavo Europoort 1 Boba 3 Boba Levensloopbegeleiding 3 Centrum Autisme GGZ Rivierduinen

Transcriptie

1 Netwerkbijeenkomst Autisme en psychose Bundeling gegevens bij aanmelding. Organisatie Aantal Antes 4 Autismepraktijk Rotterdam 1 Autismentwerkcafé Krimpen 1 Bavo Europoort 1 Boba 3 Boba Levensloopbegeleiding 3 Centrum Autisme GGZ Rivierduinen Leiden 1 Centrum Autisme, Rivierduinen 1 Cios 1 Expertiscentrum Rotonde 1 Gemiva-SVG Groep 1 IVA 1 KompAss 1 Kummeling Begeleiding 1 Lucertis Sarr expertisecentrum 6 Mama Vita Zuid Holland Zuid 1 Mariengaarde 1 MEE Drechtsteden 2 MEE Rotterdam Rijnmond 2 Middin 2 Pameijer 2 Psychologie 1 's Heeren Loo 2 Samenwerkingsverband Drechtsteden 1 Samenwerkingsverband Koers VO 1 Samenwerkingsverband Noordelijke Drechtsteden 3 Sjaloom zorg 1 Stichting jeugdteams 1 Stichting Zuidwester 5 Yulius 13 ASVZ 1 Eindtotaal 66

2 Functie Aantal Ambulant begeleider 1 Ambulant gezinswerker/ autismespecialist 1 autismecoach / ervaringsdeskundige 1 Begeleider A 1 Begeleider Passend Onderwijs 3 Begeleiding 2 Behandelaar 1 Cliëntondersteuner 1 Coach 3 Coach Wonen 1 Consulent 2 Coordinerend begeleider 1 Eigenaar 1 Gedragsdeskundige 3 Groepsleidster naschoolse dagbehandeling 1 GZ-psycholoog 3 Jeugdprofessional 1 Koers consulent 1 leerkracht / ouder 1 Levensloopcoach 3 Orthopedagoog 4 orthopedagoog/psycholoog BA 1 Psychiater 1 Psycholoog 2 Sociaal psychiatrisch verpleegkundige 1 Sociotherapeut 4 SPH 1 Student 1 Student bewegings agogiek 1 Systeembegeleider 1 Systeemtherapeut 1 Teamleider 3 Verpleegkundig specialist ggz 1 Verpleegkundige 1 Woonbegeleider 2 Woonbegeleider/jobcoach 1 Wooncoach 1 (leeg) 1 Coordinator Expertisepunt Autisme en clientondersteuner 1 Wooncoach 1 Ambulant schoolbegeleider 1 GZ-psycholoog/behandelaar 1 Eindtotaal 64

3 Welke ervaring heb jij met autisme en psychose? 2 x meegemaakt Aantal van onze cliënten in begeleiding hebben te maken (gehad) met psychose(s). Als medebeheerder lotgenotencontact besloten facebook. Als ouder van jongen Complex ASS die we bewust niet-klinisch hebben behandeld. (toen 12 nu 18) Daarna nog enkele randpsychoses, waarbij het de vraag is: was het overvragen/stress/niet begrijpen of psychiatrische psychose. Autisme: als ouder van adolescent met Asperger met depressie en als leerkracht in het primair onderwijs psychose: niet Betrokken bij een cliënt met autisme die mogelijk een psychose heeft gehad. Betrokkenheid als gedragsdeskundige bij een cliente met een verstandelijke beperking, autisme en psychoses bij 1 client vermoedens bij onze cliënten komt dit regelmatig voor Bij veranderingen in de leefomgeving, b.v. vakantie, inval, komst andere drukke bewoner,welke meestens de al overvolle emmer deden overlopen. Bi LVG en EVB cliënten met PDD decompenserende cliënten Dit komt regelmatig voor op de groep bij jongeren. Werk op de kliniek De Steiger voor jongeren met autisme. Een aantal jongeren die in behandeling bij mij waren, hadden een psychose. Één cliënt begeleid met autisme en schizofrenie. Een cliënt die bij ons woont heeft vorig jaar een psychose gehad en is hier nog steeds herstellende van Een jongen met Asperger die naar mijn idee tegen een psychose zat En een paar jaar geleden een jongen waarbij het leek dat hij 'weg' kon vluchten en niet meer aanspreekbaar was. een van de clienten met MCDD die ik begeleidt heeft last van psychoses Eerst 15 jaar gewerkt met jongeren tussen 15 en 25, dus heel veel psychoses gezien. Daarna 20 jaar met kinderen, adolescenten en volwassenen met autism. enkele cliënten met ass die psychoses doorgemaakt hebben. Er zijn nu twee gevallen geweest van een psychose in de woonvorm. Ervaring in de reguliere GGZ, als behandelaar op de autismepoli Geen (7x geantwoord) ik begeleid cliënten met een verstandelijke beperking in de woonomgeving die autisme hebben. 1 van mijn cliënten heeft in het verleden voordat ik daar werkzaam had een psychose gehad. ik heb dit zelf nooit meegemaakt. Ik begeleid nu een jongen van 14 jaar die naast autisme tekenen van rand-psychotisch vertoond. Ik ben tot vorig jaar teamleider geweest van een cluster 4 school (havo/vwo) met voornamelijk internaliserende problematiek. Helaas hebben een aantal van mijn voormalige leerlingen met ASS psychoses gekregen. ik kom zo nu en dan beiden beelden tegen bij jongeren. vanuit volwassenzorg meer ervaring met psychose nog niet lang geleden adolescent met verdenking van ASS en psychotische symptomen Ik werk binnen een beschermde woonvorm voor mensen met autisme. Er zjn een aantal cliënten geweest die ook een psychose hebben gehad. Ik werk nu ruim 5 jaar met jongvolwassenen met autisme en op de afdeling is er 1 jonge Damen die last heeft van psychose. in caseload een aantal cliënten die psychotisch gevoel zijn. In mijn loopbaan wel meegemaakt dat mensen met autisme psychose kregen

4 In onze woonvorm zijn verschillende bewoners die een psychotische ervaring hebben gehad binnen onze woonvorm. Incidenteel maak ik een cliënt of diagnostiektraject mee waarbij er ASS en psychotische klachten spelen. komt voor binnen onze clientenpopulatie CARMS wordt vaak afgenomen door collega's buiten autismeteam (vragen wij dan aan). laatst nog vermoeden van een psychose bij een oud klant met ASS minimaal; soms vermoeden N.v.t. Niet Niet veel, maar komt af en toe voor in de kliniek. Niet zo heel veel in directe behandeling, wel doordat ik als systeemtherapeut betrokken ben bij complexe cases en via intakes. nog geen maar in eerdere begeleidingssituaties wel vermoeden gehad van een heel lichte psychose bij een cliënt, onvoldoende Op de afdeling worden wel eens mensen met ASS opgenomen ivm psychoses. Regelmatig zien we cliënten die psychotisch worden of randpsychotische verschijnselen hebben of ervaren. Vanuit mijn werk bij yulius heb ik regelmatig met deze problematiek te maken gehad Veel kinderen in het praktijk onderwijs zijn autistisch. via keukentafelgesprekken en regelen van passende ondersteuning weinig Weinig. Enkele cliënten met rand psychotische verschijnselen Weinig. Komt wel voor bij overprikkeling. In verschillende gedragsuitingen afhankelijk van persoon en niveau. Werkzaam in de psychiatrie Werkzaam op een beschermd woonvorm voor mensen met autisme aan de voorgrond en aanverwante stoornissen/ co morbide stoornissen Zowel klinisch als poliklinisch

5 Welke aanleiding (of op welk moment) ontwikkelde de psychose zich? 1 door spanning, 1 door drugs Al langere tijd geleden, toen was ik nog niet betrokken. Ik denk begin adolescentie. Als gevolg van veranderingen (verhuizing, wisseling school, overlijden) en/of na cannabis gebruik Als ze op verlof is geweest of op de afdeling vreemde dingen gebeuren. Bij een opeenstapeling van onduidelijkheid en plotselinge veranderingen (of teveel veranderingen) Bij overvraging (bv zelfstandig wonen al dan niet met ambulante begeleiding) bij overgang van school naar vakantie bij teveel huiswerk bij overprikkeling client zat niet goed in zijn vel en kreeg suïcidale en depressieve gedachten Drugs Combinatie met schizofrenie Drugsgebruik, Medicatie niet innemen Geen directe aanleiding. Factoren waaraan de omgeving het kon merken was niet slapen, agressiever en argwanend. geen grip op zijn leven; zeer onveilig gevoel Geen idee hij ging op zich zelf wonen langdurige opname van zelfstandig wonen naar wonen in BW langdurige overvraging Medicatiegebruik speelde een rol, ook toenemende angst en stress Meestal in de puberteit/adolescentie. Rond 16 jaar? Vermoedelijk speelt overbelasting overprikkeling een rol. Veelal door school. met name adolescentiefase Niet duidelijk, veel angst aanwezig en angstige gedachten te hebben. onduidelijkheid geen overzicht teveel prikkels Onrust op school, thuissituatie Op 12 jarige leeftijd bij overgang middelbare school. Na enkele maanden fors overvragen op regulier onderwijs, met naar we nu weten onderdiagnose. oplopende spanning vanuit werk- en relatieproblemen overprikkeling overstap PO naar VO meer druk/spanning/zelfstandigheid/verantwoordelijkheden puberteit Overvraging Puberteit, veel druk van school. Rare vraag. Is zeer afhankelijk van de psychose. Kan geeïndueerd worden door overbelasting, drugs, maar ook zomaar uit het niets opkomen. rond de pubertijd Soms drugs verleden, soms opbouw van spanning door het verkrijgen van grotere verantwoordelijkheden Stress en puberteit. Stress op school: overvragen van de leerling met autisme en de overprikkeldheid wordt heel vaak niet onderkend. School herkend de signalen niet die er achteraf vaak heel duidelijk zijn stress veranderingen (ook kleine) ouders die op vakantie waren andere begeleiders tekort aan financiële middelen vanaf 4 jaar. Verschillend, soms door overvraging, soms werd het geluxeerd door middelengebruik. Verschillende redenen. Geen passende medicatie. Omdat er drugs was gebruikt VWO 4 wanneer de stress toenam Wegvallen van dagbesteding icm toename van blowen weinig slaap, onrust in zijn hoofd (enorme pv kloof)

6 Wat waren werkbare interventies? Beweging, rust, terug in strak programma client is naar huisarts geggaan en werd doorverwezen naar GGZ. is hier onder behandeling geweest Diagnostiek Psycho-educatie Begeleidingsadviezen Medicatie Druk verminderen, minder school, minder prikkels. Regelmaat en planning van daginvulling. Duidelijke communicatie Nabijheid bieden Alertheid Crisisdienst voormelding Er was helaas geen behandelaar betrokken. Huisarts inschakelen en uiteindelijk opname. Tot opname zoveel mogelijk rust, regelmaat en duidelijkheid bieden geef me de 5,rust bieden aanpassen dagschema bepaalde activiteiten niet doen of minimaliseren. Helaas hebben de interventies o.a. een Aandacht klas met twee vaste docenten, time out regelingen, meer begeleiding, minder druk (mbt huiswerk, eisen tijdens de lessen en in vrije situaties), inkorten lesrooster enz niets uitgehaald en zijn de leerlingen in kwestie uiteindelijk volledig in behandeling gegaan. Ik heb honferden kinderen met psychoses gezien. Te algemene vraag om te kunnen beantwoorden. in het hier en nu blijven. in zelfstandig woonsituatie geen medicatie medicatie + met name psycho-educatie voor ouders/jongeren zelf, kijken hoe dagstructuur hervat kan worden (soms met inzet begeleiding in thuissituatie), soms CGT elementen Medicatie evalueren Medicatie, druk verlagen. Medicatie, Gedachten Uitpluizen (behandeling) Medicatie, uit stiuatie halen, signaleringsplan inzetten minder uit angst beheersmatig werken, maar juist herstel van een zinvol bestaan. snappen dat prikkelarm of afgezonderd wonen/werken niet helpend of ontspannend werkt. Isolatie maakt een mens kwetsbaarder. Op het moment zelf moesten we hem in bedwang houden tot de politie er was. Hij is daarna gedwongen opgenomen en zijn medicatie is toen afgesteld middel een depot. op tijd ingrijpen Opgenomen opname, medicatie psycho educatie reductie prikkels, vermindering dagbesteding, meer ontspannende activiteiten, meer bewegen buiten. Rust, geduld, begrip, ondersteunen in aandacht hebben voor de ander. Afleiding zoeken door aansluiten van interesse en activiteiten. rust, structuur en uitleg over het proces. En inschakelen systeem. Scheiding maken tussen overprikkelingsgevolgen en psychotische kenmerken. Psycho-educatie Medicatie stabiliseren client om omgeving, Protocol gedachten uitpluizen stabiliseren, focussen op balans. Structuur, medicatie Terug in hechtingsfase (vertrouwen) dagbehandeling terug naar basis structuur. rust, duidelijkheid. niet teveel verbaal. gesprekken met gedragsdeskundige

7 tijdelijk terugschroeven van verantwoordelijkheden, maar wel dag en nachtritme vasthouden time-outs thuis; minder schooluren; medicatie en individuele gesprekken gericht op het begrijpen van wat een psychose is, waardoor er meer rust kwam uiteindelijk anti-depressiva medicatie veel geduld en hem te woord blijven staan Voorlichting op scholen Voor de leerling zelf: rust wegnemen van alle stress factoren weet ik zo even niet Zij is behandeld bij Delta PSZ. Ingesteld op medicatie en het team van de woning waar zij woonachtig is in begeleid om haar goed te kunnen ondersteunen en psychose te herkennen.

8 Welk verband zie jij tussen autisme en psychose? Wil ik graag achter komen Andere informatieverwerking: anders functioneren van de hersenen, geen filter hebben voor prikkels, hersenen kunnen niets buitensluiten, dus makkelijker overprikkeld? Denkproblemen vanwege het vooral in eigen hoofd rond blijven draaien? Geen check doen in buitenwereld Angst en moeite om controle te krijgen/hebben/behouden in allerlei situaties.dat leidt tot chaos (in het hoofd) en nog meer angst. bij autisme zit een groot component niet-begrijpen van de ongeschreven regels en sociale contacten die erg bedreigend kunnen zijn. Comorbiditeit oogproblemen/migraine geeft visueel 'andere waarnemingen' die anders geduid kunnen worden. Chronische stress kan doorlopend angsten veroorzaken door hoge hartslag/ademhaling. Die angsten kunnen basis zijn voor andere beleving van de werkelijkheid. Bij geringe verandering snelle ontwikkeling naar psychose. Bij toenemende of aanhoudende stress kan de prikkelgevoeligheid op tilt slaan, waardoor realiteitsbeleving in het gedrag komt. Deze combinatie is regelmatig aanwezig bij onze populatie. gedachtenpatronen? gevoeligheid van stress wat kan leiden tot psychose verhoogde prikkelbaarheid verhoogd associatief gevoeligheid voor stress, breedsprakigheid (allerlei associaties) grote Onrust kan er voor zorgen dat jj, met autisme in psychose raken Het is voor iemand met autisme een dagelijkse 'worsteling' om grip te houden op het dagelijks leven en contacten met anderen. Door overprikkeling/ angst/ paniek kan iemand de grip snel verliezen. Mensen met autisme hebben moeite met de grens tussen werkelijkheid en fantasie. Hoge comorbiditeit Hoge comorbiditeit autisme en psychose ivm met mensen zonder autisme (?). Ik denk niet dat autsime en psychose per definitie bij elkaar horen, maar dat je er misschien een grotere kans hebt op een psychose als je autisme hebt Ik heb regelmatig leerlingen met ASS psychoses zien krijgen. In het begin (als je de leerling nog niet zo goed kent) is het lastig om vast te stellen of je te maken hebt met een psychose of dat de jongere op allerlei fronten overprikkeld is en het gedrag hiervandaan komt. ik vermoed dat dit ligt in de overvraging vd persoon met autisme en/of als er sprake is van middelengebruik is voor mij niet bekend. heb wel gehoord dat mensen met autisme een sterk verhoogd risico hebben op een psychose kwetsbaarheid en vermoedelijk ook cerebrale aanleg. Met name bij een deel van de cliënten die we voorheen de diagnose MCDD gaven zie ik een duidelijke risico in de adolescentiefase. Met name die cliënten met een zwakkere realiteitstoestsing en zwakkere emotieregulatie Met name mcdd ontwikkelt zich soms verder tot schizofrenie met daarbij psychoses. Overbelasting komt snel voor bij autisme en dit kan leiden bij extra gevoeligheid tot psychose. N.v.t. niet direct nvt overprikkeling overvraging teveel afgaan op cognietive presentatie of taalkennis terwijl het emotioneel psychisch een veel kleinere draagkracht is. overvraging, moeilijker verbanden kunnen leggen waardoor veel spanningen ontstaan overvraging, van heel beschermd wonen naar meer zelfstandig waar niet alles meer gecheckt werd. overzien van drugsgebruik tov zijn psychose. Was in het verleden wel eens vaker gebeurd. Psychotische kenmerken zie ik veel bij overprikkeling. Werkelijke psychose ben ik nog niet vaak tegen gekomen.

9 risico is groter ivm aangezien overprikkeling vaak voor komt. Soms vind ik het lastig om te achterhalen of het echt psychotisch is, of dat het de denkbeelden zijn van mensen met ASS, die de wereld anders zien dan jij en ik. star en eigenwijs Te veel denken en te snel te veel informatie krijgen. Vaak een overlap met name in negatieve symptomen. Moeilijk daardoor om te herkennen. Vanwege moeilijk scheiden van fantasie en werkelijkheid. En verstoorde informatieverwerking. verhoogde kwetsbaarheid voor psychoses verhoogde stress gevoeligheid waardoor kwetsbaarder voor psychoses. verloren raken in eigen denken Zeker. Het overprikkeld raken. Jongeren zeggen letterlijk: dan ontstaat er kortsluiting in mijn hoofd en dan ben ik helemaal van de wereld

10 Wat wil jij graag bespreken rondom dit onderwerp? Alle informatie is welkom. beeldvorming helder maken voor de client en omgeving. acceptatie van diagnose door client zelf en gezinssysteem. De combinatie van autisme, bipolair en wanneer iemand echt psychotisch is en niet manisch. Heel moeilijk in te schatten. Diagnostiek (door DSM-IV lijken de cliënten die vroeger de diagnose PDD-NOS kregen 'buiten de boot te vallen') Welke kenmerken 'horen' bij autisme en welke bij psychose en bipolaire stoornis? Hoe kun je goed het verschil beoordelen? diagnostische middelen, hoe vaststellen wat doe je wel en wat doe je niet Graag tips om signalen vroegtijdig te herkennen en hoe je dit het beste kunt begeleiden. herkenning, waar naar toe doorverwijzen? Hoe eerder een psychose herkenen Hoe vroegtijdig te herkennen en ermee om te gaan. ik ben benieuwd welke interventies wel werken en of dit ook haalbare interventies zijn voor reguliere VO scholen. Ik ben vooral breed geinteresseerd; leren herkennen en aandachtspunten behandeling Ik heb geen specifieke vraag. ik vind het interessant om hier meer informatie over te krijgen hoe je hiermee om moet gaan, mocht ik hier in de toekomst met een cliënten mee te maken krijgen. ik heb op dit moment geen specifieke vragen Ik wil graag informatie hoe ermee om te gaan en hoe het op een goede manier te voorkomen. Ik wil graag informatie mbt signalering ik wil graag leren herkennen en wat te doen. ik wil vooral luisteren naar de deskundigen Ik zou er meer informatie over willen en ervaringen uitwisselen. Ik zou graag inzichtelijk hebben hoe een psychose bij iemand met ASS eruit ziet. Wat is anders dan bij iemand zonder ASS. Waar moet je op letten in de behandeling? Indicatoren Behandeling Preventie informatie over verschijnselen, herkennen en handelen Informatie verkrijging en ervaringen horen. interventies passend bij ASS Is medicatie wenselijk en zo ja, welke. Meer kennis autisme vs psychose. Is het overvragen en stress die psychotische kwetsbaarheid triggert? is het terecht om mensen met autisme aan maatschappelijke verwachtingen gelijk te stellen als ze zo kwetsbaar zijn? Overbelasting geeft hogere zorgbehoefte meer kennis over signalering. N.v.t. Naast behandeling in GGZ, wat zijn de juiste interventies voor medewerkers van het Sociaal Team (generalisten) als er sprake is van psychose. Hoe kun je in gesprek blijven met vaak een onbekende burger? omgangsvormen. do's & dont's onbekendheid met ass in crisisopvang/reguliere klinieken do's en dont's voor, tijdens, na psychose blowen - trigger of juist niet? Preventie en behandeling symptomen vroegtijdig herkennen vroegsignalering Vroegtijdige signalering en handvatten om een psychose te voorkomen. Kan depressieve klachten bij iemand met ASS het risico opeen psychose verergeren? vroegtijdige signaleringen.

11 Wanneer is het rigiditeit en het terugtrekken vanuit autisme en wanneer psychose? Hoe herken je het verschil? Hoe handel je ernaar? wat is passend qua hulpaanbod en welke aanbieders in de regio hebben hier een passend aanbod voor? Wat zijn de huidige inzichten. Wat zijn de prodromen. Wat zijn de signalen waar je op moet letten? Wat zijn mogelijke triggers/stressoren? Wat kan je als begeleider ermee doen? Wat zijn de signalen? Waar kunnen scholen aan de bel trekken Hoe kunnen we preventief handelen Wat zijn precies de signalen? wat is een voorstadium? Wanneer gaat het om denkproblemen? Wanneer gaat het richting psychose? Wat werkt? Behalve medicatie? Als mensen stemmen horen die negatieve opdrachten geven, (je moet iemand vermoorden) hoe moet je de veiligheid inschatten? Wat kun je de patient daarover uitleggen? Wat zijn signalen die wijzen op psychose? Hoe maak je onderscheid tussen ASS zwart/wit denken / psychose? Wat zijn behalve farmacotherapie passende interventies bij psychose met ASS? Wil algemene voorlichting en wil graag signalen horen die kunnen leiden tot psychoses