UITSLAE en BESPREKING n Produksie- en bruto-marge kompetisie vir die Canolaprodusente van die Suid-Kaap, geborg deur die Proteïennavorsingstigting.

Transcriptie

1 UITSLAE en BESPREKING n Produksie- en bruto-marge kompetisie vir die Canolaprodusente van die Suid-Kaap, geborg deur die Proteïennavorsingstigting.

2 SUPERCANOLAKOMPETSIE DOELSTELLINGS + * Om Canolaproduksie in die Suid-Kaap te verhoog. * Om die winsgewendheid van Canolaproduksie deur optimale bestuurspraktyke te bevorder. * Om Canola as wisselbougewas in die Suid-Kaap te vestig. 1

3 BORG PNS Proteïennavorsingstigting PRYSE PNS - Hoogste opbrengs PNS -Beste bruto marge PNS -Hoogste opbrengs per mm reën SKILDE CBK - Skild vir hoogste opbrengs PNS -Skild vir beste bruto marge 2

4 WENNERS SUID-KAAP CANOLA KOMPETISIE 2013 Hoogste opbrengs: ton per hektaar S F S Boerdery Beste bruto marge R9,415 per hektaar Langhoogte Plase Hoogste Canola opbrengs kg per mm reënval: kg per mm reënval S F S Boerdery 3

5 SUPER CANOLA KOMPETISIE 2013 SUID-KAAP Deelnemers G V A Boerdery (Enon) Die Theunissen Familie Trust-Vryheid Middelplaas Boerdery A G Beukes BK Haasjeskop Boerdery Hammansdal Boerdery G A F Boerdery (Franskraal) Langhoogte Plase Raka Boerdery Die Theunissen Familie Trust- Vleitjies Patryskraal Trust Blom Broers D H Wessels Nooitgedacht Trust Zeekoevlei Farming Fick Broers Boerdery A P van Zyl Pierre du Plessis Agri Dwala (Pty) Ltd Fletcher Heydorn Farming BK Verfheuwel Boerdery P C Swart Posstal Boerdery Kyksim Boerdery A du T Streicher en Seuns S F S Boerdery Bontebokskloof Boerdery De Jager Boerdery Trust A G Joubert en Seuns Toit Broers Wankie Boerdery Eerstebos Boerdery Distrik Swellendam Swellendam Swellendam Swellendam Swellendam Heidelberg/Riversdal Heidelberg/Riversdal Heidelberg/Riversdal Heidelberg/Riversdal Heidelberg/Riversdal 4

6 SUPER CANOLA KOMPETISIE 2013 INLEIDING Hierdie kompetisie is vanjaar (2013) vir die dertiende keer aangebied. Ek wil graag die borg, PNS (Proteïennavorsingstigting) bedank vir hulle ondersteuning, belangstelling en hulp, waarsonder die kompetisie nie sou kon plaasvind nie. Baie dankie aan die volgende persone vir hulle spesifieke bydraes: Gert Conradie (WKDL) vir die ontwerp van die voorblad en afronding van die tabelle. Elna Faasen (Overberg Agri, Moorreesburg) vir die tikwerk. Sakkie Slabbert (WKDL) vir die tegniese verwerking. Willem Burger (SSK Swellendam) vir bedryfstak inligting. Pierre Laubscher (Overberg Agri, ) vir advies en reëlings tydens die velddag en bedryfstak inligting. Pieter Burger (Overberg Agri, ) vir advies en reëlings tydens die velddag en bedryfstak inligting. Prof André Agenbag (Universiteit Stellenbosch) vir die rigtinggewende advies. Laaste, maar die belangrikste, n woord van dank aan die canolaprodusente vir hulle vriendelikheid en medewerking om canolaproduksie te bevorder. Johann Loubser KOÖRDINEERDER SUPER CANOLA KOMPETISIE SUID-KAAP 5

7 1. ALGEMEEN 1.1 DEELNEMERS Gedurende 2013 het 32 produsente vir die Suid-Kaap Canola Kompetisie ingeskryf en almal het die kompetisie voltooi. Hiervan het 2 deelnemers die eerste keer aan die kompetisie deelgeneem. Die 32 deelnemers is as volg oor 4 gebiede versprei: Swellendam 5 Heidelberg / Riversdal 5 Hierdie kompetisie is inwese n voorligtingsaksie om die verbouing van Canola in die Suid-Kaap te bevorder. Canolaverbouing het reeds omstreeks 1992 in die Suid-Kaap begin. Sedertdien het die oppervlakte onder canola baie gewissel as gevolg van die wisselende prys van canola en wisselende weerstoestande. Die afgelope drie jaar het oppervlakte onder canola verbouing egter vinnig toegeneem Die toename in die omvang van canolaverbouing word ook beïnvloed deur die winsgewendheid van gars en koring. Die belangrikste aspek van hierdie kompetisie is nie wie die wenners gaan wees nie, maar die geleentheid wat dit skep om kennis en ondervinding uit te ruil en verskillende produksiepraktyke van naderby te aanskou. Hier kry produsente en landboukundiges die geleentheid om gedagtes, kennis en ondervinding uit te ruil. 1.2 Canola bedryfsoppervlakte, opbrengste en agterskotte Die beraamde oppervlakte canola wat in die Suid-Kaap geproduseer is as volg; Jaar Hektaar , , , , ,720 Die gemiddelde opbrengs ton/ha van die kampe wat die deelnermers die afgelope 5 jaar vir die Suid-Kaap canola kompetisie ingeskryf het was as volg; Jaar ton/ha ton/ha Die uitbetaling van agterskotte kan moontlik ʼn belangrike rol speel in die omvang van toekomstige aanplantings. Agterskotte wat die afgelope 4 jaar uitbetaal is as volg: 2009 oesjaar - geen 2010 oesjaar - R600 per ton op 67% van die tonnemaat canola oes wat by Soill gelewer is oesjaar - R680 per ton op 80% van die tonnemaat canola oes wat by Soill gelewer is oesjaar - R600 per ton op 78% van die tonnemaat canola oes wat by Soill gelewer is. 6

8 2. KLIMAAT 2.3 VOORLIGTING Tydens die Overberg Agri Voorsaai Inligtingsdag op 26 Februarie 2013, is die resultate van 2012 bespreek. Gedurende Augustus 2013 is velddae in al vier produksiegebiede aangebied. Tydens hierdie velddae kon die deelnemers saam met ander kundiges hul aanplantings besigtig en kennis uitruil. Die resultate van hierdie kompetisie sal ook tydens verskeie plaasbesoeke met individuele deelnemers bespreek word. Inligting ingewin gedurende die seisoen waaroor die kompetisie gestrek het, is onder andere: kultivars geplant, plantdatums, plantpopulasie, bewerkingspraktyke toegepas, grondontledings, bemesting toegedien, onkruid-, swam- en insektebeheer praktyke, asook reënval gedurende die groeiseisoen. Omdat dit te moeilik is om eweredig deur n land klein lappies te oes vir n opbrengsbepaling, is besluit om die totale opbrengs van die land te meet. Feitlik al die lande is met n GPS-toestel opgemeet en sodoende kon die opbrengs akkuraat bepaal word. Om daardie rede word 32 deelnemers se inligting ingesluit ten einde die effek van kampgrootte te verminder. Alhoewel ons bewus is dat klimaatstoestande, veral reënval, baie verskil van streek tot streek in die Suid-Kaap, wil ons hierdie variasie in opbrengste probeer verminder. Ons wil poog om die opbrengste in veral die hoë reënvalgebiede minder van mekaar te laat verskil, asook dié in die lae reënvalgebiede. In die algemeen het klam grondvogtoestande tydens die 2013 planttyd geheers, behalwe by ʼn paar lokaliteite naby waar dit droog was tydens planttyd. Dit het daartoe aanleiding gegee dat ʼn deel van die saad heelwat later ontkiem het nadat die toestande vir ontkieming verbeter het. By lokaliteite naby Heidelberg en Riversdal het nat toestande tydens planttyd geheers.(sien tabel 6, aanhangsel F) In die middel van die groeiseisoen het droë toestande in die Swellendam, Heidelberg, Riversdal en Albertinia gebiede geheers. Die hoër as gemiddelde reënval en die laer as gemiddelde temperature wat tydens Augustus- en Septembermaand oor die hele produksiegebied voorgekom het, het daartoe bygedra dat die plante langer groen gebly het en met min stremming tot volwassenheid ontwikkel het. Die oesproses in die Westelike produksiegebied is gekenmerk deur periodieke reënval in Novembermaand, wat die oesproses vertraag het. 7

9 Die reënval vir die groeitydperk 15 Maart tot die dag voor platsny soos gemeet naby die deelnemers se lande was gemiddeld vir die afgelope 3 jaar is as volg: Jaar - mm reënval mm mm mm 3. BRUTO MARGE ONTLEDINGS Die doel van onderstaande bruto marge berekeninge is ʼn poging om die relatiewe winsgewendheid van individuele deelnemers te bepaal. Hier word staatgemaak op deelnemers se integriteit om die ware opbrengs te bepaal. Al nadeel van hierdie metode is dat die produsent met n groot land dalk n laer opbrengs per hektaar kan realiseer as die een met n kleiner land. Al die direk- en nie-direk allokeerbare koste van bewerkings uitgevoer en middels gebruik is in berekening gebring om die bruto marge per hektaar te bereken. Vir kompetisie doeleiendes is enige moontlike canola agterskot nie in ag geneem nie. n Opsomming van die bruto marge ontledings van die 32 individuele deelnemers word in 4 produksie gebiede verdeel naamlik: Tabel 1 - (Aanhangsel A) Tabel 2 - (Aanhangsel B) Tabel 3 - Swellendam (Aanhangsel C) Tabel 4 - Heidelberg/Riversdal (Aanhangsel D) Tabel 5 - Gebied bruto marge ontleding (Aanhangsel E) vertoon die verskillende gebiede se bruto marge inligting asook die gekombineerde bruto marge inligting van die 4 gebiede. Tabel 6 (Aanhangsel F) vertoon die individuele asook gemiddelde gebiedsinligting met betrekking tot kultivar keuse, saaidatum, saaidigtheid (kg per hektaar), plantestand per vierkante meter en grondvog toestande tydens saaityd., In Tabel 6 (aanhangsel F) word die kg opbrengs per mm reënval aangetoon om die deelnemer of gebied te identifiseer wat die beste opbrengs behaal het vir die hoeveelheid reënval wat vanaf 15 Maart tot die dag voor platsny ontvang is. Hierdeur word vasgestel watter deelnemer of gebied die produktiefste met sy reënval was, omdat die deelnemers of gebied verskillende reënval gehad het. Die kompetisie word met behulp van die drie onderstaande maatstawwe beoordeel: (Sien volgende tabel gemiddeldes) Tabel 1 Tabel 2 Tabel 3 Tabel 4 Tabel 5 1.Graanproduksie ton per hektaar Bruto Marge rand per hektaar 5,923 7,186 6,643 5,383 4,637 3.Opbrengs kg per mm reënval ,213 8

10 Gebied maatstawwe Die gebied met die hoogste gemiddelde graanproduksie van 2.45 ton per hektaar is. Die gebied met die grootste gemiddelde bruto marge van R7,186 per hektaar is. Die gebied met die hoogste gemiddelde opbrengs van kg per mm reënval is Heidelberg/ Riversdal. (Sien tabel 6 aanhangsel F) Individeule maatstawwe Die deelnemer met die hoogste graanproduksie van ton per hektaar is mnr T le Roux, deelnemer nommer 4 van Swellendam. Die deelnemer met die grootste gemiddelde bruto marge van R9,415 per hektaar is mnr J S le Roux, deelnemer nommer 8 van. Die deelnemer met die hoogste gemiddelde opbrengs van kg per mm reënval is mnr T le Roux, deelnemer 4 van Swellendam. (Sien tabel 6 aanhangsel F) 9

11 AANHANGSEL A TABEL 1 CALEDON:CANOLA BRUTO MARGEONTLEDING 2013 Deelnemers Gem Hektaar gesaai Opbrengs (ton /ha) Prys (R/ton) Bruto Produksie Waarde Direk allokeerbare koste Saad Bemesting Plaagbeheer Onkruidbeheer Swambeheer Kontrakwerk 55 4 Bewerkingskoste Rente op direkte koste Marge na nie-direk allokeerbare koste

12 AANHANGSEL B TABEL 2 BREDASDORP: BRUTO MARGE ONTLEDING SUID-KAAP 2013 Deelnemers Gem Hektaar gesaai Opbrengs (ton /ha) Prys (R/ton) Bruto Produksie Waarde Direk allokeerbare koste Saad Bemesting Plaagbeheer Onkruidbeheer Swambeheer Kontrakwerk 0 Bewerkingskoste Rente op direkte koste Marge na nie-direk allokeerbare koste

13 AANHANGSEL C TABEL 3 SWELLENDAM BRUTO MARGE ONTLEDING 2013 Deelmers Gem Hektaar gesaai Opbrengs(ton /ha) Prys(R/ton) Bruto Produksie Waarde Direk allokeerbare koste Saad Bemesting Plaagbeheer Onkruidbeheer Swambeheer Kontrakwerk 0 Bewerkings koste Rente op direkte koste Marge na nie-direk allokeerbare koste

14 AANHANGSEL D TABEL 4 RIVERSDAL/HEIDELBERG: BRUTO MARGE ONTLEDING 2013 Deelnemers Gem Hektaar gesaai Opbrengs (ton/ha) Prys (R/ton) Bruto Produksie Waarde Direk allokeerbare koste Saad Bemesting Plaagbeheer Onkruidbeheer Swambeheer Kontrakwerk 0 Bewerkingskoste Rente op direkte koste Marge na nie-direk allokeerbare ko

15 AANHANGSEL E TABEL 5: GEBIED BRUTO MARGE ONTLEDINS 2013 CALEDON BREDASDORP SWELLENDAM HEID/RIV GEMIDDELD Deelnemers Hektaar gesaai Opbrengs (ton/ha) Prys (R/ton) Bruto Produksie Waarde Direk allokeerbare koste Saad Bemesting Plaagbeheer Onkruidbeheer Swambeheer Kontrakwerk(Vliegkoste) Bewerkingskoste Rente op direkte koste Marge na nie-direk allokeerbare koste Nie direkte koste Totale koste

16 AANHANGSEL F TABEL: 6 OPSOMMING DATA VAN DEELNEMERS 2013 Deel- Kultivar Saai Saaidigtheid Plantestand Toestande Totale Opbrengs Bruto Opbrengs nemer datum Kg/ha Plante/m 2 met saai N ton/ha Marge kg/mm reën CALEDON: 8 Hyola 50 1 Mei klam Y86 26-Apr klam Agamax 08-Apr droog Jardee 25-Apr klam Hyola Apr klam Hyola Apr klam Jardee 24-Apr droog Y82 29-Apr klam Jardee 25-Apr klam Hyola Apr droog Gem BREDASDORP: 9 45Y86 23-Apr klam Hyola Apr klam Y84 22-Apr klam Hyola Apr klam Hyola Apr klam Hyola Apr klam Hyola Apr klam Hyola Apr klam Hyola Apr klam Hyola Apr klam Garnet 25-Apr klam Hyola Apr klam Gem SWELLENDAM: 4 Hyola Apr klam Hyola Apr klam Garnet 12-Apr klam Agamax 10-Apr klam Hyola Apr klam Gem HEIDELBERG/RIVERSDAL: 4 Hyola Apr nat Agamax 06-Apr klam Agamax 03-Apr klam Garnet 04-Apr klam Hyola Apr nat Gem