SOILL INLIGTINGSBRIEF - AUGUSTUS 2013

Transcriptie

1 SOILL INLIGTINGSBRIEF - AUGUSTUS 2013 AGTERSKOT 2012 OES Inligting oor Canola agterskotte is slegs in die oorspronklike SOILL inligtingsbrief wat aan produsente gestuur is. Indien u 'n Canola produsent is kan u die oorspronklike nuusbrief aanvra by Franco le Roux. Epos : franco@soill.co.za. Tel

2 Toestande Die toestande lyk tans baie goed, veral in die Overberg area en sien ons uit na ʼn goeie seisoen met goeie opbrengste. Selfs waar die Canola swaar gekry het op ʼn stadium na die oostelike produksiegebiede toe, het die reën ʼn groot impak gehad en lyk dit sommer aansienlik beter soos ons platsnytyd begin nader. Die eerste Canola behoort voor begin Oktober reeds gelewer te word. Die koel weer wat tans ondervind word is ook ideaal vir rypwording met geen wegbrand van groen pitte wat sal plaasvind nie. Lewering vir die 2013 seisoen Tans is daar redelik verwarring onder produsente ten opsigte van lewering van hulle Canola vir hierdie seisoen. Hopelik sal hierdie inligting enige verwarring uit die weg ruim. Moet ook asseblief nie skroom om vir SOILL te kontak indien daar nog vrae mag wees nie. Vervoerkoste en hantering daarvan: In die verlede was daar baie verwarring rondom die lewering te Swellendam en of dit die moeite werd was om op Swellendam te lewer. Om lewering te Swellendam aan te moedig en ook dit vir die produsente makliker te maak om sy eie berekeninge te doen sal die volgende vir die huidige seisoen geld: Elke leweringspunt sal ʼn liggingsdifferensiaal hê wat dus alle leweringspunte gelykstel met lewering te Swellendam. Hierdie differensiaal is in lyn met werklike vervoerkoste en sien tans as volg daarna uit: Leweringspunt Vervoerkoste (Rand/ ton) Swellendam R 0 Heidelberg R84 Riversdal R105 Albertinia R125 Protem R70 Klipdale R75 Krige R100 Napier R103 Caledon R118 Bredasdorp R78 Ashton R58 Rietpoel R87 *Hierdie koste kan nog verander soos wat brandstofpryse beweeg nader aan oestyd. As ons ʼn voorbeeld (Sien berekeninge onder) hier kan gebruik sal ʼn produsent wat tussen Heidelberg en Swellendam boer moet besluit waar hy sal lewer. Daar sal dus R84 by die aanvanklike betaling afgetrek word as hy op Heidelberg lewer en geen aftrekking vir lewering te Swellendam. Indien sy werklike vervoerkoste vanaf die plaas byvoorbeeld R70 beloop na Heidelberg en R85 na Swellendam, sal hy steeds R69 / ton beter af wees met lewering te Swellendam. Produsent geleë 35 Km van Heidelberg en 50 Km van Swellendam Netto Tonne Heidelberg Swellendam Netto Tonne 1 1 Bruto Prys MIN Liggingsdifferensiaal per depot 84 0 Netto Prys ontvang Werklike vervoerkoste vir produsent na depot In produsent se sak na werklike vervoer Verskil 69

3 Leweringspunte en die hantering daarvan: Soos die meeste produsente alreeds bewus is, is SOILL besig om nuwe spasie te skep te Krige en Klipdale. Vir enige lewering by die silo s van Overberg Agri is daar ʼn standaard massa-aftrekking van 1.5% om voorsiening te maak vir die normale hantering asook die dubbele hantering aangesien die canola op ʼn deurvoer basis bestuur word. Aangesien die saad by die nuwe silo s gestoor gaan word is die deurvoerrisiko op verliese minder en word hierdie standaard massa-aanpassing aangepas na 1.0%. Indien die produsent dus by Krige en die nuwe Klipdale silo s sou lewer kry hy die voordeel van die 0.5% wat nie afgetrek word nie. Let net op dat die begin van die oes se lewerings by Klipdale steeds deur die silo s van Overberg Agri sal wees aangesien die nuwe silo s nie betyds klaar gaan wees nie, maar sodra daar in die nuwe silo s gelewer word sal u as produsent die voordeel ontvang. Lewering te Klipdale vind ook plaas op u normale Overberg Agri leweringsboekie net soos in die verlede. Lewering by Krige is egter op ʼn SOILL leweringsboek wat beskikbaar sal wees by Krige. Onthou om julle paspoorte ten minste 2 weke voor lewering in te handig!!!! Platsny en oes van Canola Die platsny tyd kom nou weer vinnig nader en heg ek die nuutste Canolafokus onder aan wat fokus op hierdie aspekte en baie goeie praktiese raad gee om jou besluit te vergemaklik. Kontak my gerus vir bystand tov landboukundige besluitneming vir jou Canola vertakking asook die bemarking van jou canola. Groete Franco le Roux LANDBOUKUNDIGE HULPBRON BEAMPTE Epos: franco@soill.co.za Tel: Sel: Faks: Vrywaringsklousule Die aanbevelings wat deur SOILL se werknemers gemaak word is nie noodwendig korrek nie. Daar is geen voorstellings en/of waarborge ten opsigte van die korrektheid van sodanige aanbevelings nie. Indien die aanbevelings of insette gebruik word, word dit op eie risiko aanvaar en toegepas en word SOILL of sy werknemers van enige en/of alle eise en/of skade wat mag voortspruit uit die toepassing van sodanige aanbevelings gevrywaar.

4 Mondstuk van die canolawerkgroep September 2013 No. 55 OES VAN CANOLA Jannie Bruwer Akkerboukundige Sentraal-Suid Koöperasie Bpk, Swellendam Wanneer canola gevestig word, is dit belangrik dat alle saad in vogtige grond gesaai word vir eweredige ontkieming. As bogenoemde nie gedoen word nie, kan ontkieming oneweredig wees, wat weer tot gevolg het dat rypwording ook onegalig is en die oesproses bemoeilik word. Die korrekte oestegnieke sal verseker dat oesverliese beperk word en die beste kwaliteit produk gelewer word. n Vraag wat baie produsente vra is: Moet ek direk stroop of platsny? Elke produsent moet maar self besluit watter oesproses hy gaan volg. Die beskikbaarheid van implemente speel ook n groot rol in besluitneming. Die hedendaagse kultivars word geteel om meer pitvas te wees sodat dit ook direk gestroop kan word. Platsny en dors van canola Waarom platsny? Platsny veroorsaak dat 8 tot 10 dae vroeër geoes kan word, omdat saad egalig ryp raak. By platgesnyde canola droog die peule en saad ook vinniger as staande canola. Platsny is veral belangrik waar lande onegalig ryp raak. Platgesnyde canola is ook minder gevoelig vir wind-, reën en hael skade in vergelyking met staande canola. Die vraag ontstaan onmiddellik wanneer die regte tyd vir platsny is. Die volgende riglyne kan gebruik word om die ideale platsny-stadium vir canola te bepaal. Die ideale tyd vir platsny is wanneer die saad 40 tot 70 % verkleur het (sien foto s) en n voginhoud van 30 tot 40%

5 het. Dit is egter beter om canola eerder by 50% saadverkleuring te begin sny as by 40% om die risiko van te vroeg uit te skakel. In warmer droër gebiede is dit beter om canola plat te sny wanneer die saadverkleuring tussen 50 tot 60 % is. Die rede hiervoor is dat warmer temperature die windry vinnig laat afdroog. Die saad ontwikkel gevolglik nie ten volle tot volwassenheid en dit veroorsaak groen pitte (hoë chlorofiel-inhoud). Die olie-inhoud en kwaliteit van die olie (groen kleur) kan ook benadeel word. Om die saadkleurverandering te bepaal, moet monsters van 100 peule of meer versamel word, wat verteenwoordigend van die hele land is. Saadrypwording begin aan die onderkant van die plant, m.a.w. peule moet aan die onderkant, middel en bokant van die plant aan die hoofhalm gepluk word om die rypheid te bepaal. van kleur, maar is reeds ferm as dit tussen die duim en wysvinger gerol word. Die eerste monsters behoort vanaf ongeveer 15 dae na einde van blom geneem te word om die ideale platsny datum te bepaal. (Die einde van blom word gedefinieer as die punt wanneer 10% van plante nog blomme aan het of waar daar net n liggeel skynsel gewaar kan word). Daar behoort elke dag monsters geneem te word, want wanneer saad ferm is, kan dit binne 24 uur verkleur. Die klimaat het egter n invloed op die kleurverandering. Verkleuring vind vinnig plaas as dit warm en droog is en stadiger as dit koel en vogtig is. Onder veldtoestande is gevind dat die saad as volg per dag kan verkleur by temperature van: C : 3 tot 4 % Die saad moet teen n wit agtergrond gehou word om die saadkleurverandering waar te neem. Sade wat van groen na geel, bruin of swart verkleur het, kan getel word. Normaalweg is die onderste derde se sade hoofsaaklik donkerbruin tot swart van kleur. Die middelste derde se kleur wissel tussen geel en ligte bruin. Die boonste derde se sade is groen saadverkleuring per dag C : 4 tot 6 % saadverkleuring per dag C: 7 tot 8 % saadverkleuring per dag Platsny by die optimum stadium sal maksimum olie-inhoud en minimum verliese verseker. Wanneer te vroeg platgesny word, kan saadgrootte, olie-

6 inhoud en opbrengs nadelig beïnvloed word. Wanneer canola vier tot vyf dae te vroeg platgesny word, kan opbrengsverliese so hoog as 10 % wees. Nog n verdere nadeel van te vroeg platsny is dat sade nie volwasse raak nie en groen pitte (chlorofil) tot gevolg het. Dit het n nadelige invloed op die gradering van die olie. Om oesverliese met te laat platsny te beperk, kan platsny gedurende die nag of wanneer die humiditeit hoog is na reën of dou gedoen word. Canola is slegs vir drie of vier dae ideaal vir platsny. Dié periode is ongeveer dae na einde blom afhangende van die klimaat. Snyhoogte moet bo die vertakking van die plant wees, sodat die staande stoppel n mik vorm, waarin die windry kan lê. Dit keer dat die windry te diep in die stoppel wegsak. Deur die windry so te anker, word beter lugvloei verseker en die canola droog vinniger af. Snyhoogte is dus van kardinale belang indien reën gedurende oestyd voorkom. n Ideale snyhoogte vir canola is 35 to 45 cm afhangende van die digtheid en hoogte van die gewas. Afhangende van klimaatstoestande soos temperatuur, wind en humiditeit wat die uitdrogingstempo bepaal kan canola ongeveer 7 12 dae na platsny geoes word. Wanneer geoes word, gebruik die instelling vir raapsaad. Die drom- en windspoed word tot ongeveer die helfte tot twee-derdes van koring gestel. As die dromspoed te hoog is slaan die canola saad stukkend. Wanneer canola gedors word nadat dit platgesny is, moet die opteller so horisontaal as moontlik gestel word, sodat die windry so min moontlik versteur word. Probeer die opteller en die grondspoed van die stroper dieselfde hou. Platgesnyde canola moet verkieslik van die peulkant opgetel word. Aangesien canola maklik uit die peul gedors word en dus nie n hoë wrywingsaksie verg nie, moet die konkaaf drie tot vier verstellings wyer as by kleingrane gestel word. Direk stroop van canola Wanneer daar direk gestroop word en daar is groen dele, sny dit uit en oes eerder later as om te wag totdat alles ryp is en verliese hoog is. Met staande canola moet die stroop proses gestaak word as die Relatiewe

7 Humiditeit (RH) tot 70% daal. Indien dit baie warm en winderig is, moet die stroop proses ook uitgestel word om verliese te beperk. Begin weer stroop wanneer die RH bokant 70% is. Canola kan gelewer word met n voginhoud van tot 14%, mits drogingsfasiliteite beskikbaar is. Let egter daarop dat die voginhoud van canola verander met reën en n verandering in RH. Toets die voginhoud dus gereeld. Chemiese rypwording is n alternatief vir platsny, veral waar die gewas omgeval het of waar onkruide laat in die seisoen ontkiem het. Die chemiese produk wat daarvoor in Australië geregistreer is, bevat die aktiewe bestanddeel dikwat. Goeie benatting van die hele plant is belangrik vir effektiewe werking van die spuitmiddel. Die stadium van bespuiting is ook belangrik. Dit is later as die platsnystadium. Die saadverkleuring moet tussen 80 tot 90% wees. Let daarop dat veral die sade op die sytakke se kleur nie meer groen moet wees nie, maar geel of bruin moet wees. Die rede hiervoor is dat dikwat die plant ryp dwing en die normale proses van saadverkleuring nie meer plaasvind wanneer dikwat gespuit word nie. n Bespuiting wat te vroeg plaasvind sal dus veroorsaak dat daar te veel ongewenste groen sade voorkom. Die canola sal reg wees vir oes tussen vier tot sewe dae nadat die bespuiting gedoen is afhangende van die grootte en digtheid van die gewas. Dit is belangrik dat slegs n area wat binne een tot twee dae ge-oes kan word per keer bespuit moet word om oesverliese weens oopspring te verhoed.

8 Foto 1: Verskille in saadkleur volgens peul posisie op die hoofstam tydens platsnystadium. 9 P a g e

9 Foto 2: Gebruik van saadkleur om die optimale oesstadium te bepaal. Bron: Departement van Landbou Wes-Australië 10 P a g e

10 Foto 3: Verskille in saadkleur volgens peul posisie op die hoofstam. Bron: Departement van Landbou Wes-Australië Navrae: Direktoraat Plantwetenskappe, Wes-Kaapse Departement van Landbou, Privaatsak X1, Elsenburg, 7607, Tel Redaksie: PJA Lombard, J Bruwer & Prof A Agenbag Geborg deur die Proteïennavorsingstigting Besoek die PNS se webblad by vir vorige uitgawes van nuusbriewe en pamflette. 11 P a g e