Plan. Handleiding voor (gast)docenten Schaatsen voor water Onze sponsors

Transcriptie

1 Plan Handleiding voor (gast)docenten Schaatsen voor water 2017 Onze sponsors

2 1. Introductie Wat leuk dat je je wilt inzetten voor Plan Nederland en dat je de les over Schaatsen voor Water gaat houden! Van 13 tot en met 24 november 2017 organiseert Plan Nederland voor de 17e keer de landelijke scholierenactie Schaatsen voor Water. Een educatieve actie, waarbij leerlingen van scholen in heel Nederland de ijsbaan opgaan voor veilig drinkwater en betere hygiëne in Ethiopië. Per rondje worden ze gesponsord door ouders, opa s en oma s, ooms en tantes, vrienden, buren en iedereen die maar wil. Zoveel mogelijk rondjes schaatsen om zoveel mogelijk geld op te halen, dáár gaat het om! De les is voor leerlingen uit groep 6 t/m 8 van basisscholen, maar kan eventueel ook gegeven worden aan leerlingen uit groep 4 en 5. In deze handleiding vind je achtergrondinformatie voor bij de bijgeleverde presentatie. Heel veel plezier met het geven van de les. 2. De presentatie De les volgens de bijgeleverde presentatie duurt ongeveer een uur. De presentatie bestaat uit: 1. Introductie incl. animatie 2. Onderdeel over Plan Nederland 3. Onderdeel over Ethiopië 4. Onderdeel over water 5. Quiz 6. Informatie over de actie: Schaatsen voor Water incl. video Als kinderen al vaker mee hebben gedaan met deze actie, kun je de presentatie uitbreiden met de extra module over Ethiopië of de schaatssport en het gedeelte over water of de quiz wat korter houden. In bijlage 1 staan de leer- en kerndoelen van het lespakket beschreven. Bijlage 2 bevat extra informatie en tips ter voorbereiding van de gastles. Bijlage 3 bevat de achtergrond informatie voor de twee extra modules. Benodigdheden De PowerPoint presentatie Jerrycan. Indien je geen jerrycan hebt dan twee 1,5 liter flessen. De jerrycan (of flessen) kan je op de school vullen met water. 2 Handleiding (gast)docenten Schaatsen voor Water 2017

3 2.1 Tijdsplanning Onderdeel Tijdsduur Slide Inhoud Introductie 5 minuten 1 Introduceer jezelf en vertel wat jullie gaan doen. Laat de animatie video zien Plan Nederland 10 minuten 2 Leg uit wat Plan doet. Leg uit waarvoor de kinderen geld gaan inzamelen. Ethiopië 5 minuten 3 Wat weten de kinderen van Ethiopië? Water 15 minuten 4 Maak kinderen bewust van hoe bijzonder het is dat hier schoon water uit de kraan komt. Dit kan door middel van interactieve opdrachten. Quiz 15 minuten 5 t/m 15 Start de quiz. Kom in actie 10 minuten 16 Laat kinderen nadenken hoe ze zoveel mogelijk geld kunnen ophalen. Vertel over het schaatsen. Laat het filmpje zien Extra modules (optioneel) Ethiopië 15 minuten 19 t/m 24 Aanvullende informatie over Ethiopië De schaatssport 15 minuten 26 t/m 28 De schaatssport Slide 2 (Slide 1. is de voorpagina) 2.2 Introductie Als je te gast bent op de school als gastdocent, stel jezelf dan even voor. Vertel waar jullie het deze les over gaan hebben. Vertel ook waarom deze les over water en Ethiopië gaat. Laat de animatie video zien. Controleer of de kinderen al eerder mee hebben gedaan aan de actie en wat ze zich hier nog van kunnen herinneren. Slide Plan Nederland Praat over de foto s. Wat valt op? Ziet het er hetzelfde uit als hier? Of anders? Alleen maar meisjes? De foto s komen allemaal uit Ethiopië. Leg uit dat in veel ontwikkelingslanden mensen jongens belangrijker vinden dan meisjes. Meisjes moeten vaak al op jonge leeftijd water halen, werken op het land, helpen in het huishouden en helpen met de verzorging van broertjes en zusjes. Veel meisjes trouwen op jonge leeftijd, waardoor ze vaak niet meer naar school gaan. Plan Nederland is onderdeel van Plan International, een wereldwijde organisatie die zich inzet voor kinderen in ontwikkelingslanden, met extra aandacht voor meisjes. Niet omdat meisjes belangrijker zijn dan jongens, maar om ervoor te zorgen dat meisjes dezelfde kansen en rechten krijgen als jongens. Want als jongens en meisjes zich kunnen ontwikkelen, is dat goed voor iedereen. Plan strijdt voor betere levensomstandigheden in landen, zodat kinderen minder arm worden, meer kansen krijgen en bijvoorbeeld allemaal naar school kunnen. Leg uit waar de kinderen geld voor gaan inzamelen: met de opbrengst van Schaatsen voor Water legt Plan op basisscholen in Amhara, in het noord westen van Ethiopië, een waterpomp en watertanks aan. Hierdoor hoeven meisjes geen water meer te halen en kunnen zij naar school. Voor meisjes worden aparte toiletblokken gebouwd, inclusief invalidetoilet. Er komen speciale clubs, waar leerlingen les krijgen over hygiëne: er wordt gepraat over handen wassen, zeep, bacteriën en een juist gebruik van de latrines. Voor meer achtergrond informatie kan je terecht op Om meer te weten te komen over de geschiedenis en doelstellingen van Plan Nederland, kun je deze video bekijken: Deze video is niet geschikt om te tonen tijdens de (gast)les, maar kan je helpen bij de voorbereiding en helpen bij het beantwoorden van eventuele vragen van de leerlingen. Slide Ethiopië Vraag aan de kinderen of ze iets van Ethiopië weten en of er iemand wel eens in Ethiopië is geweest. Leg uit dat Ethiopië een land is in Afrika. Het ligt in het Oosten van Afrika en in de buurt van de Sahara, het kan op dus op sommige plekken erg droog zijn met weinig water. 3 Handleiding (gast)docenten Schaatsen voor Water 2017

4 De hoofdstad is Addis Abeba, wat nieuwe bloem betekent. Het land is 27 keer zo groot als Nederland en er wonen 102 miljoen mensen in Ethiopië. Slide Water Probeer de kinderen bewust te maken dat het in Nederland een luxe is dat water uit de kraan komt: je kunt overal water drinken en er is op elke school een wc. Door middel van verschillende opdrachten kan je duidelijk maken hoe bijzonder dit is, zoals: Opdracht 1. Vraag aan de leerlingen hoe lang het lopen is naar [noem hier een stad of dorp op ongeveer 5 km afstand]? Zijn jullie hier wel eens naar toe gelopen? Leg uit dat veel meisjes in Ethiopië elke dag zo ver heen en terug moeten lopen om water te halen. Dit doen ze dan nog voordat ze naar school gaan of ze kunnen niet naar school omdat ze te lang bezig zijn met water halen. Opdracht 2. Vul een jerrycan met water. Laat kinderen dit optillen om ze bewust te maken dat dit het gewicht is. Leg uit dat dit het gewicht is waar kinderen in Ethiopië mee moeten lopen wanneer ze water halen. Ze tillen het op hun hoofd of rug. Opdracht 3. Vraag aan de kinderen waarvoor ze op een dag allemaal water gebruiken. Drinken, koken, douchen, het doorspoelen van de wc, kleren wassen, planten water geven of handen wassen? Pak na het gesprek de jerrycan er weer bij (indien je dit niet hebt, kun je ook 2 flessen (van 1.5 liter) met water vullen). Wat als dit al het water is wat je op een dag hebt. Wat zou je er dan mee doen? Vertel dat dit de hoeveelheid water is waar een kind in Ethiopië de hele dag mee moet doen. 2.6 Quiz! Na deze opdrachten start de quiz om de kennis van de kinderen te testen. Het is leuk om klassikaal te vragen welk antwoord zij denken dat juist is. Dus wie denkt A? B? C? Je kan ook het lokaal in 3 vakken verdelen (A, B, C) en de kinderen vragen in het vak te gaan staan van het antwoord dat zij denken dat juist is. Tip: mocht je in tijdsnood komen, sla dan een aantal quizvragen over. Slide 7 Juiste antwoord: A. Waar Ongeveer 46% van de wereldbevolking is niet aangesloten op een waterleiding. Zij hebben dus geen kraan in huis of wc die je kan doorspoelen. Om schoon water te halen moeten zij naar een water pomp lopen. Slide 8 Juiste antwoord C. Bloed Bloed bestaat voor 83% uit water, de hersenen voor 75% en botten voor 25%. Slide 9 Juiste antwoord: B. 1 % Slechts 1% van al het water op aarde is drinkbaar dit is zoet water dat komt van grondwater, meren en rivieren. Water uit de zee kan je niet drinken. Dit is het grootste deel van het water op de wereld. Je kan dit niet drinken omdat hier zout in zit. Van zout water droog je uit en word je ziek. Slide 10 Juiste antwoord: A. Waar Als een wc heel erg vies is dan zijn er ook veel bacteriën. Hierdoor kan je ziek worden. In Ethiopië zijn schooltoiletten vaak niet schoon, stinken en zitten vol vliegen. Soms worden kinderen hier ziek van waardoor ze niet naar school kunnen. Slide 11 Juiste antwoord: C. Een bad nemen Een bad bevat 115 liter water. De wc doorspelen kost 6 liter water. Met douchen gebruik je 8 liter water per minuut, dus 5 minuten douchen kost 40 liter water. Als je heel lang doucht heb je ook heel veel water nodig! Slide 12 Juiste antwoord is A. Meisjes Meestal zijn het meisjes die water halen. Vaak is het ver lopen naar de waterbron en het is zwaar om het water te tillen. Soms zijn ze hier zoveel tijd mee kwijt dat ze niet meer naar school kunnen. 4 Handleiding (gast)docenten Schaatsen voor Water 2017

5 Slide 13 Juiste antwoord is A. Waar 59% van de meisjes in Ethiopië maakt de bassischool niet af. Zij kunnen bijvoorbeeld niet meer naar school omdat ze water moeten halen of voor hun broertjes en zusjes moeten zorgen. Slide 14 Juiste antwoord is B. Een tomaat Een tomaat bestaat voor 95% uit water, een ananas voor 80% en een banaan voor 76%. Slide 15 Juiste antwoord is B. Water Water is zwaarder dan ijs, daarom drijft ijs op water. Als je bijvoorbeeld ijsklontjes in een drankje doet dan blijven die drijven. Slide 16 Juiste antwoord is B. Tussen de 1,5 en 2,5 liter Volwassen hebben ongeveer 2,5 liter water nodig en kinderen tussen jaar 1,5 liter. Vocht of water is belangrijk voor de opname van voedingsstoffen in de darmen, het transport van voedings- en afvalstoffen in het lichaam en het regelen van de lichaamstemperatuur. Water krijg je niet alleen binnen door te drinken maar ook door te eten. Tips die je de kinderen kan meegeven: 1. Laat je enthousiasme zien! Als je er plezier in hebt dan straal je dat uit, zo motiveer je sponsors om jou te steunen. 2. Sponsors willen weten waarom jij meedoet met Schaatsen voor Water. Bedenk waarom jij meedoet en leg het aan je sponsors uit. 3. Vertel aan iedereen die je kent dat je meedoet met de actie: bijvoorbeeld aan je vader, moeder, opa, oma, oom, tante, buren en vrienden. Zo vind je veel sponsors! 4. Houd je sponsors op de hoogte. Vertel aan hen wat jij doet om je voor te bereiden op het schaatsen. 5. Bedank je sponsors altijd. Het is geweldig dat ze kinderen in Ethiopië willen helpen aan water zodat ze naar school kunnen. Extra tips om op andere manieren geld op te halen: 1. Bezoek supermarkten en vraag aan mensen of zij hun statiegeldbonnetje willen doneren voor schoon drinkwater in Ethiopië. 2. Maak verse limonade, koekjes of cupcakes. Verkoop deze op een markt om geld op te halen. 3. Ga op een rommelmarkt staan en verkoop spulletjes die je niet nodig hebt. 2.8 Afsluiting Rond de les af. Vraag of de kinderen nog vragen hebben. Wens ze veel plezier en succes. Slide Kom in Actie! Leg uit wat de actie is en waarom Plan Nederland dit organiseert: Kinderen gaan zoveel mogelijk rondjes schaatsen om zo geld in te zamelen voor kinderen in Ethiopië. Ze moeten op zoek gaan naar sponsors om zich voor de geschaatste rondjes laten sponsoren. Vraag de kinderen wat ze nu zouden vertellen aan hun opa s en oma s en wat ze gaan doen om zoveel mogelijk geld op te halen. Geef ze eerst een paar minuten de tijd om dit zelf te bedenken en op te schrijven. Dan klassikaal behandelen. Laat het filmpje van Schaatsen voor Water zien. Benadruk dat de kinderen een muts en handschoenen moeten meenemen omdat ze anders de schaatsbaan niet op mogen. 5 Handleiding (gast)docenten Schaatsen voor Water 2017

6 Bijlage 1 Leer- en kerndoelen van het lespakket Leerdoelen Plan Nederland hecht er waarde aan dat de leerlingen na afloop van de (gast)les begrijpen dat schoon drinkwater, voldoende sanitaire voorzieningen en kennis over hygiëne niet vanzelfsprekend zijn. Zeker niet in Afrikaanse landen zoals Ethiopië. Leerlingen leren dat zij met de actie Schaatsen voor Water geld kunnen ophalen voor waterprojecten in Ethiopië. Door mee te doen kunnen zij veel betekenen voor leeftijdsgenootjes in Ethiopië. Tot slot is het belangrijk dat de leerlingen begrijpen dat Plan Nederland een ontwikkelingsorganisatie is die zich inzet voor kinderen in ontwikkelingslanden. Belangrijkste thema s: Het gegeven dat Plan Nederland een kindgerichte ontwikkelingsorganisatie is. De verschillen en overeenkomsten tussen het dagelijks leven van kinderen in Nederland en kinderen in ontwikkelingslanden zoals Ethiopië. De achtergestelde positie van veel meisjes ten opzichte van jongens in ontwikkelingslanden. Het kennisniveau van de klas over het thema water. Het belang van schoon drinkwater, voldoende en ge- scheiden toiletten en kennis over hygiëne in Ethiopië. De bijdrage die leerlingen in Nederland kunnen leveren door mee te doen aan de actie Schaatsen voor Water. De actiedag op de schaatsbaan in november Kerndoelen De onderstaande kerndoelen worden in het lespakket behandeld: Mens en samenleving kerndoel 34: de leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van zichzelf en anderen Oriëntatie op jezelf en de wereld, onderdeel ruimte kerndoel 47; de leerlingen leren de ruimtelijk inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in de omgeving elders, vanuit het perspectief welvaart. Bewegingsonderwijs kerndoel 57; de leerlingen leren op een verantwoorde manier deelnemen aan de omringende bewegingscultuur en leren de hoofdbeginselen van de belangrijkste bewegings- en spelvormen ervaren en uitvoeren. 6 Handleiding (gast)docenten Schaatsen voor Water 2017

7 Bijlage 2 Voorbereiden van de gastles Samenwerken met de leerkracht Neem als gastdocent van te voren contact op met de leerkracht om te bepalen op welk moment de gastles gegeven kan worden. Houd hierbij rekening met de herfstvakantie in oktober. Bespreek de onderstaande punten en je eigen vragen: Hoeveel leerlingen zitten er in de klas? Noteer dit ook voor rapportage naar Plan. Hebben de kinderen al eerder meegedaan aan Schaatsen voor Water? Wat weten de leerlingen al over ontwikkelingslanden en Plan? Wat weten de leerlingen al over schoon water? Hoe is de sfeer in de klas? Is het goed als de gastles 60 minuten duurt? Wat wordt de rolverdeling tussen de leerkracht en jij als gastspreker. Spreek af dat de leerkracht een oogje in het zeil houdt om de orde te bewaren. Is er een digibord of beamer aanwezig? Mogen er foto s genomen worden tijdens de les? Oefenen Oefen de les eens met een bekende om te zien of het verhaal goed loopt. Let hierbij op de tijdsplanning (max. 60 minuten) en ook op je woordgebruik om te voorkomen dat je te moeilijke woorden gebruikt. Bedenk hoe de les zou kunnen verlopen en wat voor een vragen de kinderen misschien gaan stellen. Je hoeft echter niet alles tot in de uiterste puntjes vast te leggen, want soms zullen er onverwachte dingen gebeuren en de interactie met de kinderen geeft ruimte voor veel spontaniteit. Dit maakt een gastles geven extra leuk. Verwacht niet dat je op alles een antwoord hebt, dit hoeft ook niet. Algemene tips Zorg dat je op tijd aanwezig bent zodat je genoeg tijd hebt om spullen klaar te zetten. Zorg dat je de contact gegevens van je contactpersoon op de school bij je hebt. Het is handig om de namen van de kinderen te weten. Gebruikt bijvoorbeeld naambordjes. Geef je grenzen vanaf de start van je gastles aan. Geef bijvoorbeeld aan dat leerlingen hun hand kunnen opsteken als ze een vraag hebben. Begin pas te vertellen als het helemaal stil is. Ga het gesprek aan met de kinderen: interactie zorgt voor een levendige en leuke gastles! Blijf jezelf en neem opmerkingen van leerlingen nooit persoonlijk: de kinderen kunnen je op de proef stellen. Betrek ook de kinderen die ongemotiveerd over komen bij de les door ze bijvoorbeeld een vraag te stellen. Als een klas erg druk is, besteed er even aandacht aan. Vraag de klas waardoor het komt (misschien is er bijvoorbeeld in de pauze iets voorgevallen waar de kinderen eigenlijk nog mee bezig zijn). Indien een leerling een vraag stelt en je weet het antwoord niet, zeg dan eerlijk dat je het niet weet. Evalueer de gastles na afloop met de leerkracht. Gebruik de tips in je volgende gastles. Stimuleer de docent en leerlingen om na de gastles een klassenfoto te maken voor in de nieuwsbrief, de website of de Facebook pagina van de school. Zo zijn ook de ouders op de hoogte van de gastles en Schaatsen voor Water. 7 Handleiding (gast)docenten Schaatsen voor Water 2017

8 Bijlage 3 Extra modules In deze bijlage staat de achtergrond informatie bij de extra modules van de presentatie beschreven. Ethiopië Tijdsduur: 15 minuten Slide 20 t/m A. Waar! Er worden in Ethiopië heel veel verschillende talen gesproken. De officiële taal is Amharish. 2. A. Waar! Het alleroudste skelet van een mens is in Ethiopië gevonden, het lijkt er dan ook op dat de eerste mensen op aarde in Ethiopië woonden. 3. A. Waar! In Ethiopië hebben ze een andere kalender. Een jaar heeft 13 maanden in Ethiopië. Oud en Nieuw wordt gevierd in september, op 11 september is het er Nieuwjaar. 4. B. Niet waar! Koffie komt oorspronkelijk uit Ethiopië en er wordt daar veel koffie gedronken. Slide 24 Onderstaand verhaal kun je voorlezen om een levendig beeld te schetsen van de waterschaarste in Ethiopië. Na afloop kun je met de leerlingen bespreken wat zij van het verhaal vonden. Shesheg verruilde de jerrycan voor een schooltas Elke dag drie duur lang lopen met 25 liter water op haar rug. Een tocht vol gevaren. De 13-jarige Shesheg uit Ethiopië wilde liever naar school, maar zonder water konden zij en haar familie niet overleven. De dichtstbijzijnde drinkwaterplek was maar liefst drie uur lopen vanaf het dorpje waar Shesheg woont. Haar ouders konden deze verre tocht onmogelijk zelf maken. Zij werken lange dagen op het land om het gezin te kunnen onderhouden. Daarom moest Shesheg elke dag lopen om water te halen. Elke ochtend liep ze heen en weer. Vooral de terugweg was zwaar, met 25 liter water op haar rug. Dat het zo zwaar was om het water te tillen vond Shesheg nog niet eens zo erg. Dat ze door het water halen niet naar school kon was haar grootste verdriet. Op sommige dagen was ze veel te laat op school, vaak miste ze zelfs alle lessen. Aan die zware tochten is nu een eind gekomen. Dankzij een waterpomp die dor Plan in haar dorp geplaatst is. Shesheg hoeft nog maar 5 minuutjes te lopen om hier water te halen. Ik ben zo blij met de pomp. Nu kan ik eindelijke elke dag naar school en hopelijk later dokter worden, zegt Shesheg vastberaden. 8 Handleiding (gast)docenten Schaatsen voor Water 2017

9 De schaatssport Tijdsduur: 15 minuten Slide 28 Slide Neem samen met de kinderen de schaatsregels door. Benadruk dat de kinderen zonder handschoenen en muts niet het ijs op mogen. Ze moeten dit dus niet vergeten mee te nemen wanneer ze gaan schaatsen. Slide 27 Leg uit dat het voor een goede schaatshouding is het belangrijk is dat je goed door je knieën kan zakken, ofwel diep zitten (squatten). Opdracht: Wie kan er het langste diep zitten? Instrueer alle kinderen over de houding en hou een stopwatch bij de hand. De hele klas gaat in deze schaatshouding staan. Wie houdt het het langste vol? En hoe lang? De kinderen zouden dit ook in tweetallen kunnen uitvoeren en elkaars tijd kunnen meten. Vraag aan de kinderen of ze weten wat langebaanschaatsen, kortebaanschaatsen en kunstrijden is. Bespreek de verschillende disciplines: Langebaanschaatsen: Dit is de meest bekende! De schaatsers rijden zo snel mogelijk rondjes op een ijsbaan van 400 meter. De kortste wedstrijdafstand is 500 meter en de langste is 10 kilometer (Bekende schaatser: Sven Kramer) Kortebaanschaatsen: Ook wel shorttrack. Kortere baan dan met langebaanschaatsen (111,12 meter). Kortebaanschaatsers kunnen super goed bochten rijden en gaan heel erg snel. Kunstrijden: Sierlijk schaatsen en bewegen of dansen op het ijs. Dit kan alleen of met z n tweeën. De schaatsers hebben hele mooie pakjes aan en schaatsen sierlijk en dansend op muziek. Plan Nederland Stadhouderskade 60, 1072 AC Amsterdam, T info@plannederland.nl W KvK Amsterdam IBAN NL11RABO