DRAAIBOEK VERANDERING BINNENUIT. voor. van

Transcriptie

1 DRAAIBOEK voor VERANDERING van BINNENUIT Auteurs: LARA FRANK EN ANNELIES KNUTTEL Datum: NOVEMBER 2014

2 DRAAIBOEK voor VERANDERING van BINNENUIT INLEIDING vindt dat dingen niet gaan zoals ze zouden moeten gaan. iets wil veranderen of innoveren in de eigen organisatie vindt dat de verandering niet snel genoeg gaat; of in eerste instantie niet op zoek naar (weer) een extern bureau. WAAROM HEBBEN WE DIT ARTIKEL GESCHREVEN? OMDAT WIJ GELOVEN IN VERANDERING VAN BINNENUIT. DRAAIBOEK: 1. STAP IN DE ROL VAN ONDERZOEKER 2. FORMULEER JOUW VENIJNIG VRAAGSTUK 3. NEEM OPEN WAAR EN OORDEEL NIET: VRAAG, LUISTER EN KIJK ALSOF JE NIEUW BENT IN JE EIGEN ORGANISATIE 4. VERZIN KLEINE ACTIES DIE NIEUW ZIJN VOOR JOU 5. BESCHRIJF JE BEVINDINGEN Hieronder gaan we in op hoe je aan de slag kunt. Het betreft een draaiboek voor verandering van binnenuit. Wanneer je het draaiboek volgt, zal je merken dat er verandering plaatsvindt in de door jou gewenste richting. Let op: AD 1. STAP IN DE ROL VAN ONDERZOEKER Een onderzoeker is op zoek naar een antwoord op vragen. Een onderzoeker is nieuwsgierig en is niet op zoek naar de bekende weg of naar vanzelfsprekende antwoorden. Een onderzoeker gaat onbevangen gesprekken in. Een onderzoeker staat open voor EEN VOORBEELD - -1-

3 DRAAIBOEK voor VERANDERING van BINNENUIT nieuwe ontdekkingen. Een onderzoeker ontdekt. Een door na te gaan wat een steeds terugkerende irritatie onderzoeker is op zoek naar antwoorden op zijn onder- is, waar jij je keer op keer aan stoort. Kom tot de kern zoeksvraag. Dat die zoektocht niet alleen kan leiden tot en schrijf jouw venijnig vraagstuk op. Eenvoudig en antwoorden, maar ook tot nieuwe vragen neemt hij voor eenduidig. Dat wordt jouw onderzoeksvraag. Let er wel lief. Voor jou betekent dit dat je tijdens jouw onderzoek op dat jouw onderzoeksvraag een open vraag is en niet gesloten. Zo kan hij niet alleen met ja of nee beantwoord worden. In de praktijk betekent dit dat je op zoek gaat naar waar je echt verandering in wilt bewerkstellingen (of doormaken) en wat je fascinatie is. In onze praktijk komen we allerhande voorbeelden Bestuur nooit aansluiten bij de operationele werkelijk- af en toe twee petten op hebt: die van onderzoeker en AD 3. NEEM OPEN WAAR EN OORDEEL NIET: VRAAG, LUISTER EN KIJK ALSOF JE NIEUW BENT IN JE EIGEN ORGANISATIE die van jou in jouw functie en in dit geval ook de veranderaar. Soms is dat lastig, maar dat hoeft niet erg te zijn. Wees je er op het moment zelf simpelweg van Dit onderdeel bestaat eigenlijk uit drie delen: open bewust. Constateer het en doe er verder niets mee... vragen, luisteren én kijken. Het lijkt een open deur, maar als je dit niet doet, gebeurt er niks. Het lijkt lastig AD 2. FORMULEER JOUW VENIJNIG VRAAGSTUK en dat is het ook. Het start bij het stellen van open vragen aan mensen in de organisatie die relevant zijn Een venijnig vraagstuk is een hardnekkig probleem voor jouw onderzoeksvraag. Dit kan in alle geledingen waar jij voortdurend tegenaan loopt. Het is venijnig, zijn. Verlaat de gebaande paden: stap voor de gein omdat het maar niet lukt om er een oplossing voor te eens naar een directeur, of mensen die je niet kent, vinden. Ga hiernaar op zoek. Soms werkt het goed maar ook mensen die je al goed kent. Denk ook eens -2-

4 DRAAIBOEK voor VERANDERING van BINNENUIT aan klanten. Zorg ervoor dat je open vragen blijft stellen, en soms herhaaldelijk, die horen bij jouw venijnig vraagstuk. En nu komt het lastige deel: luister open naar het antwoord op jouw vraag, hoor niet alleen wat je wilt of verwacht te horen, vul niet in en ga niet in discussie. Trek ook geen (voorbarige) conclusies; dat hoort bij een nieuwsgierige onderzoeker. De kans is groot dat er diepgaande gesprekken ontstaan, zonder dat het lang of zwaar hoeft te zijn. Als onderzoeker vraag en luister je niet alleen, je kijkt ook. Je observeert. Ga van tijd tot tijd als een vlieg op de muur zitten en observeer de situatie waar je ook nog eens zelf onderdeel van bent. Onthoud hierbij niet te oordelen (of stel je oordeel uit) over wat je allemaal ziet! En doe alsof je nieuw bent: je ziet en hoort alles voor de eerste keer. Schrijf al je be vindingen op. Hier komen we later nog op terug. AD 4. VERZIN KLEINE ACTIES DIE NIEUW ZIJN VOOR JOU Een interventie hoeft niet altijd groots en meeslepend te zijn. Sterker nog, het zit hem vaak in de kleine interventies die een radar blijken te zijn in het grotere geheel. Het venijnig vraagstuk waar jij onderzoek naar allang opgelost. Dat betekent dat er vermoedelijk niet één hele grote oplossing voor is. De essentie van deze kleine concrete acties is dat je iets bedenkt dat nieuw is voor jou. Iets waarmee je uit je comfort zone komt; je stapt uit je vaste patroon en feitelijk zet je daarmee de door jou beoogde verandering op gang. Dit is echt AD 5. BESCHRIJF JE BEVINDINGEN Koop een schrift of vind op je tablet of smartphone een geschikte notitie-app. Start met het opschrijven van jouw venijnig vraagstuk. Maak vanaf dat moment aantekeningen; je zou het ook veldnotities kunnen noemen. Te pas en te onpas. Wat is je opgevallen, hoe verliepen de gesprekken, niet opdagen op de vergadering. Kortom, wat valt op, kort de feiten: wat gebeurde er? Geen meningen, geen oordelen. Is het je gelukt open vragen te stellen? Waren de vragen echt wel open, of heb je het gesprek te veel gestuurd? Hoe kijk je terug op een onverwachts voorval? En levert dat nieuwe inzichten op ten aanzien van jouw venijnig vraagstuk? Krijg je ideeën over andere acties, dan die niet gewend bent (zie stap 4)? En ga je daar ook daadwerkelijk mee aan de slag? Blijf je ervan bewust dat je behalve dat je gewoon je -3-

5 DRAAIBOEK voor VERANDERING van BINNENUIT werk doet ook onderzoeker bent. Probeer dit draaiboek eens uit voor een periode van drie maanden. Je zult merken dat het begin lastig is, maar dat het je in de loop van de tijd steeds makkelijker af zal gaan. En: wat is er gebeurd met jouw venijnig vraagstuk? Bestaat het nog of kun je het herformuleren? En is er een door jou beoogde verandering in gang gezet? Hoe pakte dat uit? En wat was jouw rol hierin? Is het je opgevallen dat je in feite bij het opstarten van jouw onderzoek en het formuleren van je vraag al bezig was met verandering en is het balletje toen al gaan rollen? Wie heb je allemaal in je onderzoekje betrokken? En wat was het effect van de gesprekken op je onderzoek? Wat je in het begin als dubbele pet ervaart, zal steeds meer gaan voelen als één pet: onderzoeken en veranderen is onderdeel geworden van jouw professionele houding. NAWOORD Dit artikel is zoals gezegd- geschreven voor iedereen die in een organisatie werkt. En wel voor iedereen: Mocht je jezelf hierin herkennen, dan hopen we je geïnspireerd te hebben om gebruik te maken van het draaiboek voor verandering van binnenuit. Graag horen we van je ervaringen! Lara Frank consultancy OVER DE AUTEURS Annelies Knuttel coacht en traint mensen en teams in organisaties in verandering. ( Lara Frank adviseert en begeleidt organisaties in verandering, in binnen- en buitenland ( Dit artikel is mede geïnspireerd door het boek. (2012) van -4-