Advies Herstructurering WSW/WOZL

Transcriptie

1 Advies Herstructurering WSW/WOZL 10 november 2014 Advies van de regionale werkgroep toekomst Wsw Parkstad over de concretisering van de adviezen in het rapport Samen verder bouwen voor de toekomstige invulling van beschut en detacheringen in het kader van de Wsw. 1

2 Leeswijzer Bijgaand vind u de uitkomsten en ambtelijke advisering, inclusief procesgang, met betrekking tot het rapport Samen verder bouwen van IROKO, die in opdracht van de portefeuillehouders Arbeidsmarktbeleid Parkstad, onderzoek heeft gedaan naar de toekomstige invulling van het domein Sociale Werkvoorziening, in relatie tot de veranderingen en consequenties van de Participatiewet, die in werking treedt per 1 januari Aan de adviezen gaat een periode vooraf, waarin de 11 gemeenten al in 2011, de eerste koersbepalende uitgangspunten hebben gesteld. Deze punten zijn destijds verwoord in de zgn. 8 puntennotitie. In 2012 is op basis hiervan door de 11 gemeenten in het WOZL-verband in dit kader ook de notitie Mogelijkheden toekomstige uitvoering WSW vastgesteld. Deze uitgangspunten zijn (samengevat): Gemeenten willen zelf regie voeren en bepalen wie welke diensten voor ze uitvoert; Ook willen de gemeenten tot op klantniveau zelf regisseren, net als nu in de WWB; Wat gemeenten lokaal zelf kunnen, wordt lokaal opgepakt en regionaal en/of bovenregionaal alleen als dat effectief en efficiënt is; Gemeenten, het UWV-Werkbedrijf en de SW-uitvoerders stemmen de werkgeversbenadering met elkaar af; één gezicht naar de werkgevers. Dit zal dan ook regionaal dan wel bovenregionaal (Zuid-Limburg) ingevuld worden; Gemeenten geven zo veel mogelijk zelf invulling aan verantwoordelijkheid voor werk, een aantal gemeenten zal zelf werk willen aanbieden. Overige werknemers werken bij SWuitvoerders; De SW-uitvoerder (voorheen Licom, thans WOZL) transformeert zich tot een organisatie voor beschut werken. Dat beschut werk kan ook bij opdrachtgevers (groepsdetachering) of andere uitvoerders; De SW-uitvoerder voert Detacheringen/Begeleid Werken uit op en in afstemming met gemeenten op het Werkplein. Deze thema s waren richtinggevend voor het onderzoek door IROKO en komen terug in dit document, steeds opgebouwd als volgt: - Advies van Iroko (A) op basis van onderzoek naar sociale, juridische, financiële en organisatorische consequenties - Ambtelijk advies (B) op met richtinggevende principes en consequenties - Een samenvatting van de ambtelijke adviezen - Een opsomming en actielijst van de nog openstaande informatiebehoefte, inclusief actielijst om tot verdere besluitvorming te kunnen komen 2

3 Inhoudsopgave pagina Leeswijzer 2 1. Tijdspad 4 2. Wsw beschut en beschut nieuw volgens de Participatiewet 5 3. Detacheringen Dagbesteding Heuvellandgemeenten Governance (GR) Actielijst op basis van adviezen 20 3

4 1.Tijdspad 6 november 2014: Bespreking advies in beleidsgroep Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg 7 november 2014: Bespreking ambtelijk advies in managersoverleg Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg 13 november 2014: Vaststelling advies door PHO Arbeidsmarktbeleid Parkstad Limburg 19 november 2014: Doorgeleiding advies naar DB WOZL en WOZL-gemeenten ten behoeve van lokale besluitvorming November 2014: Regionale overlegsessie/afstemming met gezamenlijke Wsw-raden Medio december 2014: WOZL verband over conclusies en adviezen rapport Samen verder bouwen, ter voorbereiding op de formele lokale adviesprocedure Oplevering beleidsregels beschut werken door werkgroep toekomst wsw. (mede afhankelijk van vaststelling AMvB criteria beschut werk december 2014) December 2014: Januari 2015: Besluitvorming in DB WOZL over advies Besluitvorming gemeenten over principiële keuzes ten aanzien van de Beschut, Detacheringen. 4

5 2. Wsw beschut en beschut nieuw volgens de Participatiewet A. Advies Iroko Iroko heeft op basis van haar onderzoek een viertal mogelijke scenario s uitgewerkt. Scenario 1: Beschut OZL BV blijft alleen Wsw doen en gemeenten verzorgen zelf lokaal in het kader van de Participatiewet beschut werken en (met nadruk) de participatieplekken. Scenario 2: WOZL verzorgt een deel van beschut werken in de Participatiewet en rest van de beschut werken-plekken en de participatieplekken worden door de gemeenten zelf (of door anderen) verzorgd. Scenario 3: WOZL gaat in aanvulling op scenario 2 ook een deel van de participatieplekken uitvoeren. Scenario 4: Beschut OZL BV is een minimale voorziening voor industriële werkzaamheden voor zowel Wsw-beschut (huidige populatie) als beschut werken in de participatiewet. Een deel van de Wsw-medewerkers van beschut gaat dus in dit scenario over naar de gemeenten. Financiële consequenties 1. Afnemende rijksvergoeding Wsw. Alle scenario s worden geconfronteerd met een verslechtering van het subsidieresultaat per medewerker door een lagere vergoeding per arbeidsplaats in de komende jaren. Door de uitstroom van Wsw-medewerkers, neemt het totale tekort op het subsidieresultaat op termijn echter ook weer af. 2. Optredende frictiekosten De kosten die WOZL heeft (organisatiekosten, productiekosten, afschrijvingen) kunnen echter niet volledig of niet snel genoeg worden aangepast. Dit levert de komende jaren jaarlijkse frictiekosten op. In 2020 zijn die euro per jaar, 3,7 miljoen cumulatief voor de periode In scenario 4, waar het aantal Wsw-medewerkers nog sterker afneemt zijn de frictiekosten zelfs nog hoger, ongeveer hoger. De frictiekosten bij Beschut OZL BV kunnen deels worden voorkomen door aan Beschut OZL BV werk te gunnen vanuit de participatiewet: beschut werken en participatieplekken. Dit scheelt in het jaar 2020 voor scenario 2 ongeveer euro op de euro frictiekosten, in scenario 3 ongeveer euro. Sociale consequenties In scenario 1 is er sprake van een sterfhuisconstructie. In dit verband zal WOZL te maken krijgen met knelpunten in de herbezetting van vrijkomende plaatsen. De uitstroom van Wswmedewerkers zal de komende jaren op alle fronten ingrijpen (op de werkvloer en per bedrijfsonderdeel, in de aansturing van Wsw-medewerkers). Voor een deel kan WOZL dit proces ondervangen door haar medewerkers tijdig geschikt te maken voor andere werkzaamheden binnen beschut en door strategisch in te zetten op de opdrachtenportefeuille. Maar dit lost niet alle knelpunten op en zullen als gevolg hiervan frictiekosten optreden. Bij de scenario s 2 en 3 vindt er wel weer instroom plaats vanuit de doelgroep beschut nieuw. Hierdoor is WOZL in staat om de krimp van enerzijds het aantal Wsw-medewerkers en anderzijds de afbouw van de organisatie meer te synchroniseren (en de frictiekosten ook kunnen worden gedempt). Bij scenario 4 verandert voor een deel van de Wsw-medewerkers het werk omdat gemeenten (al dan niet versneld) ook de huidige Wsw-medewerkers in de te ontwikkelen gemeentelijke voorzieningen laat instromen. Dit hoeft geen verslechtering te zijn, maar kan op korte termijn wel tot onrust leiden. 5

6 Juridische gevolgen Sturing door de gemeente van Beschut OZL BV gebeurt via de GR naar WOZL BV. De sturing is derhalve voor het College indirect, dit geldt nog meer voor de Raden. Wel zijn er al zaken in gang gezet om de relatie tussen de GR en de gemeenten te intensiveren. In scenario 1 t/m 3 verandert er ten opzichte van de sturing op de Wsw beschut niets. In scenario 4 komt een deel van uitvoering Wsw beschut naar de gemeente, die hiermee meer sturingsmogelijkheden krijgt. Het gevaar bestaat wel dat de sturing weliswaar toeneemt, maar dat er vanwege geringe mogelijkheden weinig te sturen is. Voor wat betreft de uitvoering van Beschut nieuw volgens de participatiewet zijn er meer verschillen. In scenario 1 gebeurt de uitvoering van de participatiewet voor de doelgroep beschut nieuw op lokaal niveau, met daarbij maximale mogelijkheden voor gemeenten tot rechtstreekse sturing. De mogelijkheden voor individuele gemeenten om voor deze doelgroep maatwerk te bieden zijn echter sterk afhankelijk per gemeente. In de scenario s 2 en 3 is er beperking van de sturingsmogelijkheden. Weliswaar mag de gemeente beslissen wie er naar WOZL gaan, maar niet hoeveel. De gemeente is namelijk gehouden een minimaal aantal aan WOZL te leveren. Voor scenario 4 geldt ook dat WOZL gezamenlijk in stand wordt gehouden, maar hier is de verplichte levering minder sterk. Het is ook zo dat WOZL in geen enkel scenario de enige aanbieder is. Dus er blijft ruimte om te sturen voor de gemeenten. Conclusie en Advies Iroko Het gunnen van werk vanuit de Participatiewet aan Beschut OZL BV is financieel gunstig. Het verschil tussen scenario 2 en 3 is niet erg groot. Scenario 4 is duurder in de frictiekosten en in de eenmalige kosten. Dit zou moeten worden terugverdiend door lagere uitvoeringskosten voor de groep die naar de gemeenten gaat. Het is maar zeer de vraag of dit haalbaar is. Ten aanzien van beschut komt Iroko tot de volgende adviezen: - Laat Wsw Beschut in ieder geval de komende 5 jaar door Beschut OZL BV uitvoeren. - Kies ervoor om het instrument beschut werken vanuit de Participatiewet toe te gaan passen. - Zet Beschut OZL BV daarnaast in als belangrijke, maar niet enige uitvoerder voor beschut werken vanuit de participatiewet. - Besteed aandacht aan het op een goede manier regelen van de dienstverbanden Beschut vanuit de Participatiewet. - Houd een ontwikkelperspectief bij de dienstverbanden bij beschut werken in de Participatiewet. - Experimenteer met alternatieven voor beschut werken, zowel in de vorm als in uitvoering. - Gebruik voor de ontwikkeling van beschut werken vanuit de Participatiewet een projectstructuur. 6

7 B. Uitgangspunten en ambtelijk advies voor de organisatie van beschut werk Wsw en beschut nieuw volgens de Participatiewet Huidige groep beschut werken Wsw Advies Iroko: Laat Wsw Beschut in ieder geval de komende 5 jaar door Beschut OZL BV uitvoeren. Praktische vertaling en argumentatie Door de grote omvang van de huidige groep Wsw-medewerkers beschut, zullen gemeenten grote moeite hebben om individueel voldoende en gevarieerd werk te organiseren voor haar Wsw-inwoners. Uitvoering hiervan op lokaal niveau betekent, naast grote investeringen in het opzetten van een eigen infrastructuur, ook dat WOZL nog meer dan reeds voorzien te maken zal krijgen met frictiekosten door het niet gelijk lopen van de personele krimp en de afbouw van de (uitvoerings)organisatie Beschut OZL BV. Het Advies van Iroko is nadrukkelijk vanuit deze invalshoek opgesteld. De krimp binnen beschut OZL wacht echter niet 5 jaar en vergt dat gemeenten tijdig gaan anticiperen op de gevolgen van de krimp voor de toekomstige gemeentelijke infrastructuur en taken. Geadviseerd wordt dan ook om eerder dan de bovengenoemde 5 jaar na te denken over en te gaan werken aan een toekomstbestendige structuur. Dit sluit eveneens aan op de in 2012 door de gemeenten vastgestelde uitgangspunten voor de toekomstige uitvoering van de Wsw (zie: leeswijzer). Financiële argumentatie Het bedrijfsresultaat van Beschut OZL BV is (zeker gelet op landelijke gemiddelden en ook door Iroko bevestigd), goed te noemen. Weliswaar is er een tekort dat door de grote huidige omvang van de groep ook extra zwaar doortelt, maar feit is dat Beschut OZL BV haar bedrijfsvoering efficiënt heeft ingericht. Sociale argumentatie Dit afgezet tegen de sterk krimpende gemeentelijke budgetten in de komende jaren, pleit ervoor om de afbouw van de wsw-beschut te concentreren binnen WOZL. Ook voor de betrokken medewerkers zorgt deze situatie ervoor dat medewerkers zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven functioneren en daarmee in een voor henzelf optimale omstandigheid. WOZL zal hiertoe de reeds ingezette operatie en maatregelen om ook hier zoveel als mogelijk de beweging van binnen-naar-buiten te maken, onverkort dienen voort te zetten. Beschut nieuw volgens de Participatiewet Advies Iroko: - Kies ervoor om het instrument beschut werken vanuit de Participatiewet toe te gaan passen. - Zet Beschut OZL BV daarnaast in als belangrijke, maar niet enige uitvoerder voor beschut werken vanuit de participatiewet. Verschil definitie beschut werk Wsw en beschut nieuw Participatiewet Alvorens in te kunnen gaan op de mogelijkheden om invulling te kunnen geven aan beschut nieuw, is een nadere uitleg over de term beschut nieuw en wat deze nu eigenlijk inhoudt, nodig. In de regel wordt beschut werk (volgens de Wsw) geassocieerd met mensen grote lichamelijke, psychische of verstandelijke beperkingen én daarmee een lage loonwaarde. 7

8 In de participatiewet wordt echter nadrukkelijk aangegeven dat het hier gaat om mensen die uitsluitend in een beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden mogelijkheden tot arbeidsparticipatie hebben. Hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking vragen een dermate hoge mate van (structurele) begeleiding of aanpassing van hun werkplek dat van een reguliere werkgever niet mag worden verwacht dat hij deze mensen in dienst neemt al dan niet gebruikmaking van extra gemeentelijke voorzieningen. Dit wil echter nog niets zeggen over de mate van productiviteit van deze mensen en daarmee de loonwaarde. Dit betekent dat iemand met grote beperkingen én inzet van de juiste begeleiding en noodzakelijke aanpassingen wel degelijk in staat kan zijn om een substantiële loonwaarde te ontwikkelen, zelfs tot 80 % en toch in aanmerking komt voor een indicatie beschut werk volgens de Participatiewet. Advies Iroko: - Houd een ontwikkelperspectief bij de dienstverbanden bij beschut werken in de Participatiewet. - Experimenteer met alternatieven voor beschut werken, zowel in de vorm als in uitvoering. Praktische vertaling en argumentatie Volgens de participatiewet indiceert het UWV op verzoek van gemeenten of inwoners in aanmerking dienen te komen voor een beschut nieuw werkplek. De gemeente besluit op basis van een diagnose en voorselectie wie zij voordragen voor een beoordeling aan UWV. Alleen de gemeente kan iemand voordragen voor de beoordeling beschut werk door UWV. Een burger kan niet zelfstandig naar UWV voor een beoordeling. Het is wel zo dat als de beoordeling beschut werk is afgegeven door UWV, de gemeente ook verplicht is een dienstverband beschut werk aan te bieden. De beoordeling is dus niet vrijblijvend. Het al dan niet inzetten van de voorziening beschut werk is een beslissing van de gemeente die voor bezwaar en beroep vatbaar is. Gemeenten kunnen ook zelf op basis van maatwerk bepalen of een beschutte werkplek voor iemand de meest passende voorziening is. Hiervoor is dan een indicatiestelling van het UWV op voorhand niet nodig. Het etiket beschut werken biedt een betrokkene niets extra s omdat de gemeenten zelf bepalen wie ze hiervoor in aanmerking laten komen en leidt zelfs opnieuw tot stigmatisering. Beschut nieuw in Parkstad Gemeenten besluiten op basis van de diagnose of iemand in aanmerking komen voor beschut werken. Vervolgens zal aan betrokkene een dienstverband dienen te worden aangeboden en wordt zorggedragen voor de noodzakelijke werkplekaanpassingen en/of begeleiding. (zie ook verder bij: voorwaarden beschut nieuw ). Door beschut nieuw op deze manier (gemeenten bepalen zelf) vorm te geven, wordt zonder dat het etiket beschut werk ontstaat - hoe dan ook voldaan aan de doelstelling van de Participatiewet, namelijk: het eenieder naar zijn maximale mogelijkheden (en zo regulier als mogelijk) laten meedoen/participeren. Alleen in uitzonderingssituaties kan een deskundigenoordeel zoals het UWV van waarde zijn bij de beoordeling of personen wel/niet kunnen voldoen aan de randvoorwaarden van beschut nieuw. Financiële argumentatie De financieringsgrond voor deze manier van beschut werk nieuw is net zoals bij de rest in de participatiewet: - de loonkostensubsidie en; - een budget voor werkaanpassingen (voorzieningen) zoals job coaching, werkplekaanpassing en vervoer. 8

9 Dit betekent dat gemeenten tot 70% loonkostensubsidie (gerelateerd aan het minimumloon) kunnen vergoeden uit het zgn. inkomensdeel. Daarnaast ontvangen gemeenten via het participatiebudget een bedrag van voor werkaanpassingen. De ervaring wijst uit dat binnen de voorziening beschut werk binnen de Wsw een gemiddelde productiewaarde van 2 a per fte kan worden gerealiseerd waarbij er per saldo sprake blijft van een tekort, ook bij beschut nieuw. Dit wil echter nog niet zeggen dat de voorziening beschut nieuw bij WOZL daarmee én verlieslijdend en daarmee niet realiseerbaar is, integendeel zelfs. Uit het onderzoek van Iroko blijkt dat WOZL de komende jaren wordt geconfronteerd met frictiekosten als gevolg van de krimp van de organisatie. Gemeenten zijn op grond van de gemeenschappelijke regeling ook gehouden om deze kosten te dekken. Door Iroko berekende frictiekosten Bron: meerjarenbegroting WOZL. Dit laatste biedt echter ook ruimte om met de hiermee gemoeide budgetten, en binnen de ruimte die resteert binnen WOZL nadat de afbouw van de organisatie zoveel als mogelijk is gerealiseerd in enig jaar, in te zetten voor de bekostiging van (het tekort op) beschut nieuw waarmee de frictiekosten kunnen worden gedempt. Sociale argumentatie Gemeenten hebben reeds eerder uitgesproken ook de voorziening beschut nieuw te willen realiseren. Het maatschappelijk belang van beschut werk als onderdeel van het totale pakket van gemeentelijke participatievoorzieningen is daarbij ook groot. Naast het voorkomen van de eerder genoemde etikettering beschut werk biedt deze vorm ook voor betrokkenen een werkomgeving die aan de specifieke behoeften tegemoetkomt. Organisatorische argumentatie Naast het feit dat gemeenten waar mogelijk de ruimte moeten pakken om lokaal ervaring op te gaan doen met de uitvoering van beschut nieuw, is duidelijk dat ook WOZL voor deze doelgroep een passende omgeving kan bieden. Advies Iroko: - Gebruik voor de ontwikkeling van beschut werken vanuit de Participatiewet een projectstructuur. Hiertoe dient WOZL een plan te maken waarin duidelijk naar voren komt: A. Hoe de frictiekosten in de komende jaren tot een absoluut minimum kunnen worden beperkt. Gemeenten zullen hier vervolgens scherp op toezien. B. Hoe, hoeveel en waar binnen Beschut OZL BV de komende jaren als gevolg van: - het natuurlijk verloop binnen de Wsw-populatie (op basis van realistische cijfers); - de reeds ingezette operatie om ook voor beschutte Wsw-medewerkers de beweging van binnen-naar-buiten te maken; - het strategisch binnenhalen van externe opdrachten (geen opdrachten die met de resterende populatie zowiezo niet kunnen worden gerealiseerd) ruimte ontstaat waardoor ook mensen in het kader van beschut nieuw een passende werkplek kan worden geboden. Het primaire doel van WOZL is en blijft echter het (gecontroleerd en geleidelijk) afbouwen van de organisatie volgend de krimp van de Wsw-populatie en beheersing van de hiermee gepaard gaande risico s. Het is niet de intentie om WOZL om/uit te bouwenrisico s tot een breed georiënteerd Participatiebedrijf. 9

10 C. Tegen welke inhoudelijke en financiële randvoorwaarden gemeenten mensen in het kader van beschut nieuw bij WOZL kunnen onderbrengen. Ook voor medewerkers beschut nieuw blijft het streven om hen zoveel als mogelijk te ontwikkelen naar een zo regulier mogelijke werkplek. Voorwaarden beschut nieuw A. Gemeenten zullen los van de principiële keuze om daadwerkelijk invulling te geven aan beschut nieuw een keuze dienen te maken voor hoeveel inwoners een werkplek bij WOZL kan worden gerealiseerd. Kortweg gezegd hebben gemeenten de keuze tussen ofwel het bijdragen in de frictiekosten ofwel deze frictiekosten in te zetten om daarmee deze werkplekken te realiseren. B. Daarnaast dienen gemeenten als zij er inderdaad voor kiezen om beschut nieuw bij WOZL te realiseren over deze personen de diagnose, regie en daarmee het casemanagement te blijven voeren en dit aan de poort goed te organiseren. C. Omdat loonkostensubsidie alleen tot 70% van het minimumloon verstrekt kan worden wordt geadviseerd om bij een loonwaarde van minder dan 30% geen dienstverband aan te gaan (er is geen financieringsgrond voor en is er dan nog überhaupt sprake van loonvormende arbeid). Uitzondering hierop is de doelgroep jongeren waarbij ook bij een lagere loonwaarde dan 30% het wenselijk kan zijn om een dienstverband beschut nieuw aan te gaan. De redenen hiervoor zijn duidelijk. Net zoals ook in de beleidskaders arbeidsmarktbeleid staat beschreven, is een sluitende aanpak juist voor deze kwetsbare groep belangrijk. D. Medewerkers beschut nieuw krijgen dan een dienstverband bij de Werk OZL BV (officiële titel: WOZL 2 BV) die WOZL specifiek voor de niet Wsw-doelgroep heeft opgericht (o.a. indienstname van Wwb-ers tbv. werkzaamheden in het groen). Gemeenten krijgen daarmee voor hun inwoners een directe (regievoerende) rol naar Werk OZL BV. Door de afbouw van het Wsw-werknemersbestand en tegelijkertijd de groei van het Participatiewetbestand zal het zwaartepunt van de werkgeversrol en verantwoordelijkheid verschuiven van WOZL naar gemeenten. Dit vraagt om een toekomstbestendig construct dat nader onderzoek vergt. E. Dit dienstverband zal in eerste aanleg tijdelijk van aard zijn waarbij de (nieuwe) flexwet kader stellend is en om de uitwerking in de praktijk te kunnen ervaren. Deze tijdelijke constructie biedt tevens de mogelijkheid om de nog nader uit te werken landelijke wetgeving goed te kunnen volgen voordat deze constructie een structureel karakter krijgt. Het toekomstig verdeelmodel voor het inkomensdeel is op dit moment nog niet vastgesteld. Zo staat ook nog niet vast of en hoe uitstroom naar werk van bijstandsgerechtigden (ook door realisatie van beschut nieuw) naar de toekomst wordt door vertaald in het toe te kennen jaarlijks budget. Anderzijds kent de regelgeving voor het huidig verdeelmodel Wwb nadrukkelijk elementen op grond waarvan gemeenten worden beoordeeld op hun uitstroombeleid (o.a. toetsingscriteria Meerjarige Aanvullende Uitkering). Vooralsnog zijn in de voorliggende modellen geen bepalingen te herleiden die hier eveneens naar verwijzen. F. Medewerkers beschut nieuw in dienst van Werk OZL BV kunnen daarnaast ook vanuit Werk OZL BV indien gemeenten dit wensen worden ingezet in te ontwikkelen lokale infrastructuren voor beschut nieuw. Garantiebanen Het realiseren van werkplekken beschut nieuw kunnen gemeenten ook hun verantwoordelijkheid nemen voor het realiseren van de garantiebanen. Doelgroep voor de garantiebanen zijn mensen met een arbeidsbeperking die niet het wettelijk minimumloon (WML) kunnen verdienen en bovendien vallen onder de Participatiewet, Wajongers, en mensen met een WSW-indicatie op de wachtlijst, waarbij Wajongers en mensen op de wachtlijst WSW de eerste jaren prioriteit bij de toeleiding naar de garantiebanen hebben. 10

11 Samenvatting advies betreffende Beschut(oud Wsw) en beschut nieuw in relatie tot de Participatiewet 1. Houd (oud) beschut Wsw voorlopig onder de uitvoering van WOZL, naast andere uitvoerders. Maar onderzoek de komende 2 jaar het meest passend en toekomstbestendige werkgevers- en verloningsmodel onder directe regie en sturing van de gemeenten en besluit hier aansluitend over. 2. Laat ruimte voor lokale experimenten om invulling te geven aan beschut werk, met inachtneming van de financiële gevolgen voor (de frictiekosten van) WOZL. 3. Kies ervoor het instrument beschut nieuw als maatwerkinstrument in te zetten. Op deze wijze worden de werkplekken beschut zoals beoogd in de Participatiewet, gerealiseerd zonder dat werknemers het stempel beschut krijgen en voor medewerkers gestreefd kan blijven worden in het ontwikkelen naar een zo regulier mogelijke werkplek. Binnen WOZL kan dit vorm krijgen, voor zover binnen de afbouw van de organisatie deze ruimte aanwezig is. WOZL dient hiertoe een plan op te stellen. Gemeenten zijn vrij om te kiezen om beschut nieuw bij WOZL al dan niet in te richten. 4. Besteed aandacht aan het op een goede manier regelen van de dienstverbanden beschut nieuw, zie ook onder detacheringen, 3B 5. Regel aan de poort het instrumentarium diagnose dusdanig in dat de doelgroep die voor beschut nieuw in aanmerking komt, efficiënt uitgefilterd kan worden. Hierbij dient te worden aangesloten bij de uitgangspunten die regionaal zijn vastgesteld in de beleidskaders voor een uniforme diagnose. 6. Maak op Parkstadniveau- op basis van het op te leveren plan van WOZL afspraken over de wijze waarop en de (onderlinge) mate waarin gemeenten inwoners in aanmerking kunnen laten komen voor een dienstverband beschut nieuw bij WOZL. 11

12 3. Detacheringen A. Advies Iroko Iroko heeft op basis van haar onderzoek een vijftal mogelijke scenario s belicht. Scenario 1: Ongewijzigde uitvoering van de detacheringen door Detachering OZL BV Scenario 2: Gemeenten gaan lokaal individuele detacheringen zelf (laten) uitvoeren. Scenario 3: De uitvoering van de detacheringen gaan met een aanbesteding over van Detachering OZL BV naar een externe partij. Scenario 4: Detachering OZL BV blijft detacheringen uitvoeren als onderdeel van een fysieke organisatie van het Werkgeversservicepunt. Voorwaarde is dat het werkgeversservicepunt een fysieke organisatie is. scenario 5: gemeenten gaan ZELF de individuele én de groepsdetacheringen uitvoeren. De scenario s 3 en 5 vallen op inhoudelijke gronden af. Scenario 3 valt af omdat daardoor de integrale werkgeversbenadering in de regio in gevaar komt. Scenario 5 valt af omdat gemeenten zich niet in staat achten om de groepsdetacheringen op een goede wijze uit te (laten) voeren. Bij scenario 1 verandert er niets. De organisatie van Detachering OZL BV zal in dit scenario alleen maar krimpen. Door het grote volume van het aantal detacheringen is het krimpende volume pas op lange duur bezwaarlijk. Bij Scenario 2 kunnen gemeenten de uitvoering van de individuele detacheringen optimaal afstemmen op andere beleidsgebieden. Bij Scenario 4 kan werkgeversbenadering goed afgestemd worden, omdat het één organisatie is. Bij scenario 2 en 4 gaan taken over naar een organisatie met toekomstperspectief. Dit is een voordeel. Financiële consequenties Gelet op de lage kostenstructuur van de uitvoering bij Detachering OZL BV ligt efficiencywinst niet voor de hand. Het uitsparen van overhead door combineren van werkzaamheden is wel mogelijk. Maar er moet bij wijziging wel bedacht worden dat er projectkosten optreden. Ook wordt er risico gelopen over de omzet, die in 2105 zo n 19 miljoen bedraagt. De omzet bij Detachering OZL BV is hoog. In 2015 bedraagt de omzet 19 miljoen. Het afbreukrisico bij een nieuwe vorm van organiseren van detacheringen is hoog. Anderzijds kan onderbrenging van detacheringen bij de gemeente of werkgeversservicepunt zorgen voor adequatere invulling van door uitstroom vrijvallende Wsw-detacheringsplekken. Financieel gezien zijn er dus geen sterke aanwijzingen dat de scenario s duidelijk andere uitkomsten geven. Nieuwe vormen van organiseren kunnen frictiekosten voorkomen, maar brengen ook eenmalige kosten en nieuwe risico s met zich mee. Sociale consequenties Op sociaal gebied zijn geen overwegingen die leiden tot een keuze voor één van de scenario s (muv. scenario 3 en 5). Scenario 3 is ongewenst wordt gezien omdat het casemanagement in door een externe partij wordt uitgevoerd en lastiger is. Het merendeel van de gedetacheerde Wsw-medewerkers werkt niet in de eigen woonplaats. Dit maakt de overdracht van detacheringen naar de gemeenten individueel moeilijk. Juridische consequenties ( governance) In scenario 1 hoeft er niets in de GR te wijzigen. In scenario 2 moeten de financiële gevolgen van het overhevelen van individuele detacheringen naar de gemeente worden geregeld en treden waarschijnlijk herverdelingseffecten op. In scenario 4 dient de GR aangepast te worden. 12

13 Conclusie en advies Iroko De scenario s 3 en 5 vallen op inhoudelijke gronden af. Scenario 3 valt af omdat daardoor de integrale werkgeversbenadering in de regio in gevaar komt. Scenario 5 valt af omdat gemeenten zich niet in staat achten om de groepsdetacheringen op een goede wijze uit te (laten) voeren. Bij scenario 1 verandert er niets. De organisatie van Detachering OZL BV zal in dit scenario alleen maar krimpen. Door het grote volume van het aantal detacheringen is het krimpende volume pas op lange duur bezwaarlijk. Bij Scenario 2 kunnen gemeenten de uitvoering van de individuele detacheringen optimaal afstemmen op andere beleidsgebieden. Bij Scenario 4 kan werkgeversbenadering goed afgestemd worden, omdat het één organisatie is. Bij scenario 2 en 4 gaan taken over naar een organisatie met toekomstperspectief. Dit is een voordeel. Ten aanzien van detacheringen komt Iroko tot de volgende adviezen: - Ga individuele detacheringen voorlopig (in ieder geval de komende twee jaar) niet lokaal uitvoeren (scenario 2 detacheringen). - Laat Detachering OZL BV de komende jaren nog niet in het Werkgeversservicepunt opgaan, maar beslis dat op termijn. - Geef WOZL de opdracht om de omzet per fte bij detacheringen te verhogen: hiervoor een plan te maken en hier op te sturen. - Zie er op toe dat WOZL naar mogelijkheden blijft zoeken om binnen de CAO Wsw te zoeken naar mogelijkheden om de loonkosten Wsw te verlagen. - Laat de GR WOZL nog ongewijzigd. Overweeg aanpassing pas na minimaal twee jaar. - Bereid wel tijdig een principiële herinrichting van de GR WOZL voor. - Kies voor een regionale insteek bij de Participatiewet, maar houdt ruimte voor gemeentelijk beleid en gemeentelijke initiatieven. 13

14 B. Ambtelijk advies organisatie van (groeps)detacheringen Advies Iroko: - Ga individuele detacheringen voorlopig (in ieder geval de komende twee jaar) niet lokaal uitvoeren (scenario 2 detacheringen). - Laat Detachering OZL BV de komende jaren nog niet in het Werkgeversservicepunt opgaan, maar beslis dat op termijn (scenario 4 detacheringen). Praktische vertaling en argumentatie In aansluiting op het advies voor Beschut werken, geldt ook voor Detacheringen dat de krimp van de WOZL-organisatie niet wacht en vergt dat gemeenten tijdig gaan anticiperen op de gevolgen van deze krimp. Geadviseerd wordt om een fasering aan te brengen tussen enerzijds de frontofficewerkzaamheden (acquisitie/accountmanagement/werkgeversbenadering) en anderzijds de backoffice-activiteiten( jobcoaching/mensontwikkeling/begeleiding en relatiebeheer) van Detachering OZL BV. Hiermee wordt ook aangehaakt bij het advies van Iroko om de integratie van Detacheringen OZL BV in het werkgeversservicepunt de komende jaren nog niet geheel vorm te geven. Juist deze fasering schept te mogelijkheid om al snel effectief te kunnen inspelen op de binnen Detacheringen OZL BV optredende krimp én de (organisatie van de) integrale werkgeversservice in het gewestelijk Werkgeversservicepunt verder te ontwikkelen. Frontoffice-activiteiten(acuisitie/accountmanagement/werkgeversbenadering) De frontoffice-activiteiten van Detachering OZL BV zullen in 2016 dienen op te gaan in de integrale werkgeversservice van het (WSP) waarbij o.a. de arrangementen/vergoedingen voor werkgevers in samenhang uitgewerkt kunnen worden. Los van de wettelijke verplichtingen voor het regionaal oppakken en inrichten van de werkgeversbenadering (SUWI), pleiten ook inhoudelijke argumenten ervoor om de werkgeversbenadering integraal en daarmee ook met een eenduidige aansturing vorm en inhoud te geven. Naast het voorkomen van onderlinge concurrentie, biedt het met 1 gezicht naar werkgevers toegaan ook voor hen overzicht en structuur. Een ander punt dat voor een integrale werkgeversbenadering pleit, is dat daarnaast naar de toekomst één verantwoordelijke benoemd kan worden. In de huidige situatie werken gemeenten, WOZL en het UWV binnen het werkgeversservicepunt weliswaar samen, maar kennen elk afzonderlijk nog steeds realisatiedoelen naar hun respectieve opdrachtgevers en een eigen werkgeversbenadering. Op Zuid-Limburgse schaal bestaat sinds 2005 een gezamenlijke aanpak voor werkgeversdienstverlening. In het Stedelijk Netwerk Zuid-Limburg (SNZL) wordt de bestuurlijke agenda bepaald. In het SNZL is besloten dat de werkgeversdienstverlening in Zuid-Limburg wordt vormgegeven vanuit drie schaalniveaus: Zuid-Limburg: een werkgeversservicepunt Zuid-Limburg; Gewestelijk: drie werkgeversservicepunten op gewestelijk niveau (Westelijke Mijnstreek, Maastricht-Heuvelland, Parkstad Limburg); Lokaal: (gemeentelijke) activiteiten (optioneel). Met deze onderverdeling is de basis gelegd voor een eenduidige afstemming van de werkzaamheden en aandachtsgebieden per schaalniveau. Verdere concretisering hiervan vindt plaats vanuit het regionaal werkbedrijf en de gewestelijke werkgroep werkgeversservice. 14

15 Financiële en Sociale argumentatie Vanuit het perspectief van WOZL leidt de krimp van de Wsw-populatie de komende jaren al tot een groot aantal vrijvallende detacheringsplekken (die ook niet meer allemaal met Wswmedewerkers kunnen worden ingevuld). Weliswaar zal WOZL door het ingezette mensontwikkelproces een deel hiervan alsnog kunnen invullen omdat medewerkers doorgroeien. Dit proces is echter op enig moment eindig en zal ook geen pas kunnen houden met de omvangrijke terugloop. Daarnaast geldt ook voor de begeleiders (deze functie wordt binnen WOZL in overwegende mate uitgevoerd door eveneens Wsw-medewerkers) dat de komende jaren deze populatie fors gaat afnemen. Door opname in 2016 van de frontoffice-activiteiten van Detacheringen OZL BV in een daarvoor toegerust WSP, kan hier tijdig een antwoord op worden geformuleerd. Voorwaarden integratie werkgeversservice Het WSP zal in de tussenliggende periode qua omvang en organisatievorm de robuustheid moeten ontwikkelen om deze frontofficetaken te kunnen overnemen. Ontwikkelperspectief detacheringen/verloning (backoffice) Aandachtspunt in een situatie waarbij verschillende initiatieven/organisaties de verantwoordelijkheid voor werkgeversbenadering enerzijds, en anderzijds mensontwikkeling en begeleiding naar en plaatsing bij werkgevers gescheiden uitvoeren zal op enig moment discussie optreden. Dat pleit ervoor om naast integratie van de frontoffice- activiteiten ook de backoffice, te weten mensontwikkeling en begeleiding en administratie, integraal onder regie en sturing van de gemeenten te brengen. Gemeenten zullen hiertoe in gewestelijk verband (Parkstad) initiatief moeten nemen om te komen tot een regionale werkgevers- en verloningsorganisatie. Deze organisatie biedt de basis om in de toekomst voor de hele doelgroep van de Participatiewet deze rol te vervullen. Op termijn betekent dit dat de formele werkgeversrol van GR WOZL overgaat naar deze organisatie. Deze keuze vloeit voort uit enerzijds het al in 2012 vastgestelde regionale streven om de WSW uitvoeringsorganisatie af te bouwen (tot een organisatie van beschut werk) en de bestuurlijke ambitie tot rechtstreekse regie en sturing (tot op klantniveau) te kunnen realiseren. We adviseren dit in 2016 op te pakken. Advies Iroko: - Geef WOZL de opdracht om de omzet per fte bij detacheringen te verhogen: hiervoor een plan te maken en hier op te sturen. - Zie er op toe dat WOZL naar mogelijkheden blijft zoeken om binnen de CAO Wsw te zoeken naar mogelijkheden om de loonkosten Wsw te verlagen. - Laat de GR WOZL nog ongewijzigd. Overweeg aanpassing pas na minimaal twee jaar. - Bereid wel tijdig een principiële herinrichting van de GR WOZL voor. - Kies voor een regionale insteek bij de Participatiewet, maar houdt ruimte voor gemeentelijk beleid en gemeentelijke initiatieven. Financiële en sociale argumentatie WOZL is op dit moment nog druk doende met het ingezette mensontwikkelproces en de cultuuromslag binnen de Wsw. Daarmee zal WOZL ook nog nadrukkelijk stappen dienen te zetten in het verhogen van de loon- en daarmee omzetwaarde van de Wsw-medewerkers. Om deze processen succesvol te kunnen afronden dient een opname van backoffice detacheringen OZL in de nieuwe organisatie aansluitend plaats te vinden en wel uiterlijk in Iroko adviseert ook om binnen de CAO-Wsw te blijven zoeken naar mogelijkheden om de loonkosten Wsw te verlagen (= terugdringen loondiscrepantie). Op grond van artikel 5.9 van de CAO-Wsw is dit mogelijk indien sprake is van toenemende/gewijzide mate van arbeidsongeaschiktheid (lid 2 a.), verwijtbaar gedrag of disfunctioneren van de zijde van de 15

16 werknemer (lid 2.b.) of functiewijziging op vrijwillige basis (lid 2.c). De werkgroep is van mening dat gelet op de maatschappelijke impact hiervan hier zeer prudent mee dient te worden omgegaan. 16

17 Samenvatting ambtelijk advies detacheringen 1. Laat de backoffice individuele detacheringen (oud WSW) voorlopig uitvoeren door GR WOZL. Maar onderzoek en bereidt een overgang naar een werkgevers- en verloningsorganisatie voor onder directe regie en sturing van de gemeenten voor, te realiseren uiterlijk in Geef WOZL de opdracht om de loon-en omzetwaarde van gedetacheerden te verhogen. 2. Laat de frontoffice van detachering OZL BV in 2016 overgaan in de regionale werkgeversbenadering (WSP) waarbij o.a. de arrangementen/vergoedingen voor werkgevers in samenhang uitgewerkt worden. 3. Kies voor een gewestelijke insteek bij de Participatiewet, ook voor detacheringen, maar houdt ruimte voor gemeentelijk beleid en gemeentelijke initiatieven die in de pas lopen met verdere afbouw en frictiekosten van WOZL. 17

18 4. Dagbesteding A. Advies IROKO In relatie met de toekomstige invulling van beschut werk wsw en nieuw Beschut volgens de participatiewet, heeft Iroko ook de mogelijkheden onderzocht voor de uitvoering van dagbesteding door WOZL/individuele gemeenten. Enerzijds is dit van belang voor de beantwoording van de vraag of en hoe WOZL (vormen van) dagbesteding kan gaan aanbieden in combinatie met beschut werk. Anderzijds wordt hiermee duidelijkheid gegeven op de vraag over afbakening tussen beschut werk en dagbesteding. Wanneer is beschut werk het meest wenselijk en wanneer vormen van (arbeidsmatige) dagbesteding. B. Ambtelijk advies Dagbesteding of beschut werk Dagbesteding door WOZL Uitgangspunt is en blijft dat analoog aan de wijze waarop WOZL in de toekomst invulling kan geven aan nieuw beschut volgens de participatiewet dit de transitie van WOZL naar uitsluitend beschut en daarmee afbouw van de organisatie niet in de weg mag staan. Ook ten aanzien van dagbesteding geldt dat het niet de intentie is van gemeenten dat WOZL zich ontwikkelt naar een breed georiënteerd participatiebedrijf. (actieve) Deelname door WOZL aan de aanbesteding van dagbesteding wordt dan ook niet wenselijk geacht. Gemeenten zullen de ondersteuningsprocessen zo vorm dienen te geven dat eenieder zijn passende activeringsomgeving krijgt en vanuit die activiteit kan worden beoordeeld waar de maximale mogelijkheden liggen. Indien vanuit die activering duidelijk wordt dat een dienstverband mogelijk is en realiseerbaar is dan moet daar op ingezet worden en is dagbesteding niet (meer) de geëigende plek. De scheidslijn tussen beschut werk en dagbesteding is uitermate dun. Gelet hierop zal WOZL opdracht dienen te krijgen om voor haar eigen Wsw-medewerkers, maar ook voor inwoners die gebruik maken van dagbestedingsactiviteiten de verbindingen tussen beschut werk en dagbesteding verder te onderzoeken en hierover met een plan te komen hoe hier met inachtneming van de eerder benoemde uitgangspunten invulling aan kan worden gegeven en de infrastructuur van WOZL hiervoor als maatwerkvoorziening inzetbaar is. Samenvatting advies dagbestedingen 1. Laat WOZL onderzoeken of en hoe, binnen de voor WOZL vastgestelde uitgangspunten, invulling kan worden gegeven aan de verbinding tussen beschut werk en dagbestedingsactiviteiten. Dit moet in de pas lopen met de aangekondigde aanbesteding van dagbestedingsactiviteiten onder de WMO 18

19 5. Heuvellandgemeenten De Heuvellandgemeenten (Gulpen-Wittem, Vaals en Valkenburg aan de Geul) hebben uitgesproken dat gelet op de toekomstige ontwikkelingen op het gebied van arbeidsmarktbeleid concentratie van de hiermee gemoeide beleidsvraagstukken waaronder Participatiewet en de uitvoering van de Wsw binnen een gewest wenselijk is. Zij onderzoeken hiertoe nadrukkelijk de mogelijkheid voor een andere toekomstige invulling van de Wsw dan zoals nu georganiseerd in GR WOZL-verband. Mede in dit licht heeft het onderzoek naar de toekomstige invulling van beschut en detacheringen binnen de regio Parkstad plaatsgevonden. Gedurende het onderzoekstraject zijn betrokken gemeenten op de hoogte gehouden van de onderzoeksvragen en de vorderingen in het traject. Ook nu de uitkomsten gereed zijn, worden deze gemeenten op eenzelfde wijze hierover geïnformeerd. De (besluitvormings-)vraagstukken raken ook deze gemeenten en zullen dan ook aan hen worden aangereikt. De uitkomsten van het onderzoek pleiten ervoor dat de Heuvellandgemeenten, voor de organisatie van werk voor nieuwe doelgroepen in het kader van de Participatiewet, separaat vorm dienen te geven. Zeker nu de organisatie van het brede arbeidsmarktbeleid, zoals de werkgeversdienstverlening, binnen gewestelijke contouren vorm krijgt. Dat betekent dat enkel voor de oude WSW-populatie de huidige condities kunnen blijven gelden. Samenvatting advies heuvellandgemeenten: 1. De Heuvellandgemeenten sluiten m.i.v voor de nieuwe doelgroepen Participatiewet ( waaronder beschut nieuw) aan op het eigen arbeidsmarktgewest. 2. Ten aanzien van de zittende WSW populatie adviseren we de Heuvellandgemeenten een keuze kenbaar te maken, uiterlijk eerste kwartaal

20 6. Governance (GR) A. Advies Iroko Iroko adviseert om de komende jaren vooral te focussen op de inhoudelijke ontwikkelingen, zoals beschreven bij oud beschut, beschut nieuw en detacheringen, en daarmee wordt geadviseerd om pas over enige jaren het karakter van de GR WOZL te herzien. B. Ambtelijk advies De voorgestelde ontwikkelingen ten aanzien van beschut WSW en beschut nieuw, en detacheringen, hoeven de huidige GR ( vanuit governance perspectief) in principe niet te raken. Maar gelet op de uitgangspunten rondom regie, aansturing en verdere afbouw van de organisatie WOZL, adviseren we op termijn de GR, met de nu nog onder de GR ressorterende uitvoeringstaken, te herpositioneren. De GR zal voor de huidige SW-populatie blijven fungeren als formeel werkgever. Alle uitvoerende taken zullen op korte ( frontoffice werkgeversdienstverlening), middellange (backofficetaken detacheringen) en uiteindelijk langere termijn (WSW beschut) worden ondergebracht dichter bij en onder directe regie van de gemeenten. Organisatie van de uitvoerende werkgeversrol voor (in toenemende mate) de doelgroep van de Participatiewet, vraagt om een efficiënt georganiseerde structuur. Vanwege de wens van gemeenten om directe regie en sturing op deze doelgroep te kunnen voeren, behelst ook voor deze organisatie een directe (eigendoms)relatie met betrokken gemeenten. Binnen de wettelijke kaders van de gemeenschappelijke regeling is dit niet mogelijk. Samenvatting advies governance 1. Laat de GR WOZL in stand voor de formele Sw-werkgeversrol 2. Onderzoek en bereidt de ontwikkeling en oprichting voor van een gewestelijke organisatie voor de uitvoerende werkgeversrol met bijbehorende taken, onder rechtstreekse regie en sturing van de gemeenten in

21 7. Actielijst op basis van adviezen: Wie Wat Wanneer WOZL Plan van aanpak op: - Afbouw organisatie door uitstroom Kwartaal Efficiënte oplossing voor frictiekosten, bijvoorbeeld door inzet van beschut nieuw, eventueel additionele plekken voor participatie of dagbesteding Kwartaal Verhogen omzet voor detacheringen Onderzoek naar aanpassing loonkosten/structuur oud WSW 2015 Gemeenten Heuvellandgemeenten Besluit op: - Inzet beschut nieuw - Behoud oud WSW beschut onder WOZL - Voortzetting pilot/oprichting WSP - Inrichten arbeidsovereenkomsten Nieuw Beschut onder nieuwe organisatie - Doorontwikkeling WSP naar integrale frontoffice - Onderzoek naar mogelijkheden integratie backoffice WSW dienstverbanden en detacheringen in gewestelijke infrastructuur - Besluitvorming integratie backoffice Wsw Besluit op: - Aansluiting nieuwe doelgroepen participatiewet eigen arbeidsgewest - Positionering zittende Sw-populatie Kwartaal Kwartaal Kwartaal Kwartaal Kwartaal Kwartaal Kwartaal Kwartaal