Netwerkorganisatie CJG Dordrecht

Transcriptie

1 Netwerkorganisatie CJG Dordrecht Tevredenheid en resultaat De gemeente Dordrecht wil de resultaten van haar Jeugdagenda monitoren, zodat beleid tijdig input krijgt en bijgesteld kan worden. Zij heeft het Onderzoekcentrum Drechtsteden (OCD) gevraagd haar te ondersteunen bij het formuleren van meetbare prestatie-indicatoren. Landelijk was al een voorzet gegeven voor een basisset CJG-indicatoren. Op basis hiervan heeft het OCD prestatie-indicatoren voor de netwerkorganisatie CJG Dordrecht geformuleerd op de volgende gebieden: Inhoud: 1. Conclusies 2. Tevredenheid 3. Resultaat 4. Vervolgmetingen bereik: bekendheid met aanbieders en aanbod; heid: met de medewerker en met de dienstverlening; resultaat: zelfredzaamheid, inzet hulp netwerk en afname problematiek; samenwerking (integraal aanbod: één gezin, één plan). Het bereik van de netwerkorganisatie is in 2012 gemeten. In deze factsheet informeren we u over de indicatoren Tevredenheid en Resultaat. Informatie over heid en resultaat hebben we verzameld we bij gebruikers. We hebben ons gericht op het gebruik rondom lichte ondersteuning. De gebruikersgroep bestaat uit ouders en jongeren die met een vraag bij de netwerkorganisatie hebben aangeklopt en die antwoord/ondersteuning/hulp hebben ontvangen. Samen met de twee belangrijkste aanbieders (Careyn en Flexus Jeugdplein) zijn we tot de volgende drie gebruikersgroepen gekomen: 1. gebruikers van het consultatiebureau; 2. gebruikers van het schoolmaatschappelijk werk; 3. gebruikers van Moeders Informeren Moeders. Moeders Informeren Moeders (MIM) MIM is een voorziening van Careyn. Er wordt gewerkt via een voor-en-doormethode : vrijwilligers die ervaringsdeskundig zijn gaan maandelijks (of vaker) op bezoek bij MIM-moeders. Dit zijn moeders die in Dordrecht wonen, die voor de eerste keer een kind hebben gekregen en waarvan de baby tussen de 0 en 18 maanden oud is. De moeders zijn onzeker over de opvoeding, krijgen weinig steun vanuit hun omgeving en voelen zich geïsoleerd. Het doel: de zelfredzaamheid vergroten door kennis te vergroten, het sociaal netwerk te versterken en de weg naar maatschappelijke voorzieningen te wijzen. Eén op de dertien moeders doet mee aan MIM, vaak doorverwezen door het consultatiebureau. De vrijwilligers worden ondersteund door een coördinator. 1 Conclusies Alle drie de vormen van lichte ondersteuning 1 scoren erg goed op het gebied van heid (tabel 1). Aandachtspunten zijn de wachttijd aan de telefoon bij het consultatiebureau en de uitleg aan de voorkant over hoe vragen worden aangepakt bij het schoolmaatschappelijk werk. De MIM-moeders zouden wat vaker bij elkaar willen komen en de vrijwilligers van MIM zouden graag betere sprekers willen tijdens de themabijeenkomsten. Het resultaat van de ondersteuning is volgens de gebruikers ook goed. Het consultatiebureau scoort iets lager op het betrekken van het netwerk en op afname van de problematiek, maar dit moet gezien de gebruikersgroep (ouders/verzorgers die alleen komen voor de controles/inentingen of alleen met simpele vragen) niet het doel zijn. Eigenlijk geldt dit in mindere mate ook voor het schoolmaatschappelijk werk (SMW) en MIM. Alle hulp (consultatiebureau, SMW en MIM) heeft immers een laagdrempelig karakter. Toch valt op dat de SMW-ers en de vrijwilligers van MIM al veel inzetten op het betrekken van het netwerk. 1 Onder lichte ondersteuning valt volgens de Programmakaart Jeugd (Gemeente Dordrecht, 2011) het optimaliseren van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Intensieve ondersteuning is het optimaliseren van de ondersteuning van multiproblem jongeren en onder specialistische ondersteuning valt de voorbereiding op de decentralisatie jeugdzorg.

2 Tabel 1 Tevredenheid en resultaat (% ) consultatiebureau SMW heid medewerker dienstverlening resultaat zelfredzaamheid betrekken netwerk afname problematiek Toelichting: bij het consultatiebureau konden gebruikers ook een neutraal antwoord geven. Bij MIMmoeders hebben we geen enquêtes afgenomen, maar een groepsgesprek gehouden. Omdat deze data niet kwantificeerbaar is, ontbreekt MIM in de tabel. 2 Tevredenheid We presenteren per doelgroep de resultaten. Allereerst komen de gebruikers van het consultatiebureau aan bod, daarna de gebruikers van het schoolmaatschappelijk werk en ten slotte de MIM-moeders. Aan het einde van de factsheet staat meer over de methode van onderzoek. Gebruikers consultatiebureau Een groot deel van de ouders/verzorgers is over de kwaliteit en inhoud van de geboden dienstverlening van het consultatiebureau. Daarbij voelen ze zich serieus genomen en zijn ze over de werkwijze van de medewerkers (tabel 2). Een punt dat nog verbeterd kan worden is de wachttijd aan de telefoon. Tabel 2 Tevredenheid consultatiebureau (%) heid medewerker contact met de medewerker verliep prettig 93 2 mate waarin je serieus wordt genomen 90 2 medewerker deed zijn/haar werk goed 90 1 medewerker besliste met mij, in plaats van over mij 77 5 gemiddeld 88 3 heid dienstverlening medewerker kwam zijn/haar afspraken na 95 1 volledigheid van de informatie en uitleg 93 1 toen ik tussen de standaard bezoeken vragen had, kon ik snel 76 terecht 9 wachttijd telefoon gemiddeld 82 7 Toelichting: het totaal telt niet op tot 100% omdat er ook een neutraal antwoord gegeven kon worden Gebruikers schoolmaatschappelijk werk De jongeren en ouders die een traject hebben gevolgd bij het schoolmaatschappelijk werk lijken erg over de schoolmaatschappelijk werker en over de dienstverlening. Het schoolmaatschappelijk werk zou nog wat meer aandacht kunnen besteden aan uitleg aan de voorkant over hoe vragen aangepakt gaan worden (tabel 3). Tabel 3 Tevredenheid SMW (%) heid medewerker het contact met de SMW-er verliep prettig ik voelde me serieus genomen door mijn SMW-er 97 3 mijn SMW-er deed zijn/haar werk goed mijn SMW-er besliste met mij, in plaats van over mij 97 3 gemiddeld 99 2 heid dienstverlening de SMW-er kwam zijn/haar afspraken na ik wist hoe we mijn vragen gingen aanpakken ik werd meteen geholpen toen dat nodig was 95 5 ik kon de SMW-er goed bereiken 93 7 gemiddeld 93 8

3 Gebruikers Moeders Informeren Moeders Mieke is een moeder die een prenatale depressie heeft gehad en daarom door het consultatiebureau met MIM in contact is gebracht. Ze zou na de bevalling nog extra onzeker kunnen zijn. Mieke vindt het heel fijn dat Roos komt, gewoon om even gerustgesteld te worden en tips te krijgen. Bert is nu 6 maanden. Het gaat goed met Bert, hij krijgt vanaf volgende week een helmpje. Het gezin is vlak na de geboorte verhuisd dus sociale contacten wonen niet in de buurt en Mieke moet om de hypotheek te betalen 4 dagen werken. Daar heeft ze zich lang schuldig over gevoeld. Maar na wat gesprekken met Roos sinds een week niet meer. Gedurende het gesprek praten we over wat Bert eet, drinkt, en hoe het zoal gaat. Bron: geanonimiseerd meeloopverslag 1 De MIM-moeders zijn erg over de ondersteuning. Dit komt vooral door de laagdrempeligheid van de hulp. De vrijwilligers zijn ervaringsdeskundigen die dienen als vraagbaak, achterwacht en als bevestiging dat moeders het goed doen. De ondersteuning gebeurt in een informele setting bij de MIM-moeders thuis. De vrijwilliger is een lieve vrouw die goede tips geeft. Ze kan vooral goed luisteren. De vrijwilligers zijn ook. Ze vinden vooral de intervisie (die vijf keer per jaar plaats vindt) en de ondersteuning van de coördinator fijn. Ook zijn er twee keer per jaar thema-avonden die als erg nuttig worden ervaren. Het vrijwilligerswerk is bovendien erg flexibel. De vrijwilliger en de MIM-moeder maken samen een afspraak op een tijdstip dat schikt. Een dikke 10+ voor MIM. Wanneer we vragen naar verbeterpunten komen die er vanuit de MIM-moeders bijna niet. Eén moeder geeft aan dat ze vaker met de andere MIM-moeders samen wil komen (de vrijwilligers en de MIM-moeders komen nu één keer per jaar bijeen in een speeltuin en twee keer per jaar bij de thema-bijeenkomsten). Vrijwilligers zouden graag betere sprekers willen tijdens de thema-bijeenkomsten. 3 Resultaat Gebruikers consultatiebureau Veel gestimuleerd in zelfredzaamheid, maar nog weinig vertrouwen gegeven Het consultatiebureau stimuleert veel klanten zelfstandig aan de slag te gaan met opvoedingsvragen. Dit heeft vaak een positieve uitwerking. Het consultatiebureau is een laagdrempelige voorziening waar vooral gezinnen komen zonder specifieke vragen/problemen. Natuurlijk hoeft deze groep lang niet altijd versterkt te worden in haar zelfredzaamheid. We zien dit terug in dat weinig ouders/verzorgers aangeven dat zij door de afspraken bij het consultatiebureau meer vertrouwen in de eigen opvoeding hebben gekregen. Netwerk wordt ingezet bij ondersteuning Inzet van het netwerk is alleen nodig bij vragen en/of problemen. We weten uit eerder onderzoek dat ongeveer de helft van de ouders vragen en/of problemen heeft rondom de opvoeding. 2 We zien hier dat vier op de tien ouders gestimuleerd worden hun netwerk in te zetten bij de opvoeding (tabel 4). Hoewel dit natuurlijk altijd nog beter kan (het netwerk kan wellicht ook ingezet worden bij ouders die geen vragen en/of problemen hebben), wordt bij een aanzienlijk deel het netwerk ingezet. We hebben de gebruikers van het consultatiebureau niet gevraagd naar de afname van de problematiek. Klanten van het consultatiebureau hebben wel opvoedingsvragen, maar krijgen advies of worden doorverwezen. Ze komen veelal niet met een probleem binnen waar ze met een medewerker aan willen gaan werken. Wel vroegen we of ze zijn met het resultaat van de afspraken: drie kwart is dit. 2 J.H. van Laarhoven en A.E. de Jong (2012). Bereik, gebruik en beschikbaarheid van het CJG. Onderzoekcentrum Drechtsteden.

4 Tabel 4 Resultaat consultatiebureau (%) zelfredzaamheid de bruikbaarheid van het antwoord 89 1 de adviezen die ik kreeg zijn bruikbaar 82 6 ik ben gestimuleerd opvoeding anders aan te pakken en dat was positief gemiddeld ik heb door de afspraken meer vertrouwen in mijn opvoeding a betrekken netwerk ik werd gestimuleerd mijn netwerk te betrekken bij de opvoeding de medewerker vroeg welke mensen belangrijk voor me zijn gemiddeld afname problematiek ik ben over het resultaat van mijn afspraken 74 3 a De meeste ouders hebben het niet nodig meer vertrouwen te krijgen. Vandaar dat we deze stelling buiten de schaal zelfredzaamheid houden. Gebruikers schoolmaatschappelijk werk Een traject bij het schoolmaatschappelijk werk lijkt bij bijna alle ouders en jongeren te zorgen voor een toename in de zelfredzaamheid. Men heeft geleerd tijdens het traject en men heeft vertrouwen in de toekomst. Echter, er blijft een kleine groep (gemiddeld 9%) die na een traject geen toename lijkt te laten zien in de zelfredzaamheid (tabel 5). Het lijkt erop dat schoolmaatschappelijk werkers al goed bezig zijn om het netwerk van de ouder of jongere in een traject te betrekken. Aan de voorkant hebben zij meestal inzichtelijk wie de belangrijke mensen in het netwerk zijn. Ook het resultaat lijkt in veel gevallen bereikt te zijn samen met het netwerk (85%). Alle ouders en jongeren die de vragenlijst hebben ingevuld, geven aan dat zij geholpen zijn met waarvoor ze kwamen. Ook geven nagenoeg alle gebruikers aan dat zij zijn over het resultaat van de gesprekken met de SMW-er en dat er genoeg is bereikt. Wel is het zo dat 16% aangeeft dat de vraag waarmee ze kwamen nog niet geheel is opgelost (of dat ze nog niet hebben geleerd om ermee om te leren gaan). Wanneer we voor deze groep nakijken in de BETER-toets van Flexus Jeugdplein wat er vervolgens met hen is gebeurd, blijkt dat het grootste deel andere hulp heeft gekregen binnen Flexus Jeugdplein (vijf gebruikers). Ook zijn twee gebruikers doorverwezen naar Bureau Jeugdzorg. In één geval wilde een jongere zelf niet verder en in twee gevallen was er geen verklaring. Tabel 5 Resultaat SMW (%) zelfredzaamheid ik heb voldoende geleerd om na de hulp zelf verder te gaan 95 5 ik heb door de hulp meer vertrouwen in de toekomst 92 8 ik kan een vergelijkbare vraag in de toekomst voorkomen of zelf 89 oplossen 11 ik ben gestimuleerd nieuwe dingen te leren en op ontdekking uit 90 te gaan 10 gemiddeld 92 9 betrekken netwerk de SMW-er heeft inzicht in de mensen die belangrijk voor me zijn 98 2 de SMW-er stimuleerde mij mensen te betrekken bij de zoektocht 98 2 naar een antwoord op mijn vraag er was een goede samenwerking met school 93 7 het resultaat is mede bereikt door samenwerking met mensen die belangrijk voor me zijn gemiddeld afname problematiek ik ben door mijn SMW-er geholpen met waarvoor ik kwam er is genoeg bereikt door de hulp van de SMW-er 92 8 ik ben over het resultaat van de gesprekken 97 3 de vraag waarvoor ik kwam is opgelost/ik heb er mee leren omgaan gemiddeld 93 7

5 Gebruikers Moeders Informeren Moeders Salime komt uit Senegal. Ze is hier nu twee jaar en heeft een zoontje van 1 jaar: Mehmet. Haar man is voor werk vaak weg, soms twee weken achter elkaar. Ze spreekt niet zo goed Nederlands en heeft bijna geen contacten. Ze brengt al haar tijd door op de flat, komt bijna niet buiten. Aan Yvonne stelt ze vragen over de opvoeding: mag Mehmet in dit koude weer naar buiten? Mag hij chocola? Moet hij vitamine D slikken? Yvonne geeft antwoord zo goed als ze kan. Het is vooral geruststelling. Want Salime doet het goed. De coördinator heeft Yvonne er op gewezen dat er wekelijkse bijeenkomsten zijn in een school dichtbij: huiskamer. Daar gaat Salime nu heen, al heeft ze de neiging op te geven. Yvonne blijft haar stimuleren om te gaan. Anders ziet Selime buiten haar man en kind alleen Yvonne. We drinken een kopje thee en spelen wat met Mehmet. Salime bereid haar vragen aan Yvonne elke maand goed voor, ze schrijft ze op van te voren. Bron: geanonimiseerd meeloopverslag 2 Zelfredzaamheid Veel MIM-moeders zijn aan het begin heel onzeker over het moederschap. De eindinsteek van MIM is dat de moeders zelfredzaam zijn, zelf problemen die op hun pad komen kunnen oplossen (en de hulp indien nodig weten te vinden). Het is geen professionele hulp en dat is ook juist de kracht. De vrijwilligers delen hun manier, maar geven de bevestiging dat de moeder het ouderschap kan inrichten (binnen marges) op haar eigen manier en dat dat goed is. Wat ik niet had verwacht was hoeveel de goedkeuring van een andere moeder voor mij zou beteken. <..> Ze stond helemaal achter mij en mijn gedachten, had aandacht voor mijn verhalen en gaf mij zekerheid in mijn moederschap. De wetenschap dat wij het als vrijwilligers ook niet allemaal weten, geeft juist de opening tot gesprek. Betrekken netwerk Gaandeweg tijdens de gesprekken krijgen vrijwilligers vanzelf zicht op het netwerk rondom de moeder. Er zijn veel moeders met een klein netwerk en/of die het lastig vinden om contacten te onderhouden. De huidige sociale contacten wonen bijvoorbeeld te ver weg door verhuizing, ouders zijn overleden of de partner werkt heel veel. Het gesprek kan gaan over communicatie met partner, ouders en schoonouders (over wat de moeder graag wil/zich fijn bij voelt in de opvoeding). Wanneer de MIM-moeders weinig/geen sociale contacten hebben, verwijzen de vrijwilligers deze moeders naar voorzieningen in de buurt zoals het buurthuis of koffieochtenden op een school. Ik heb vooral hulp gekregen bij het sociale aspect. Ik ken erg weinig mensen in Dordrecht. Toch zijn er ook veel MIM-moeders met een groot netwerk. Zij vinden het juist fijn om met iemand van buiten te praten. Afname problematiek De kracht van MIM is de laagdrempelige hulp. In een persoonlijke setting (kopje thee bij iemand thuis op de bank) wordt het ouderschap besproken en alle kleine dingen die daarbij spelen. Het begint met praktische tips voor pijntjes, kwaaltjes van de baby, maar nog meer gaat het over sociale steun, het organiseren van een sterk netwerk om de moeder heen en eventueel het wijzen op de hulp die er is. De vrijwilligers gaan regelmatig met de MIM-moeders mee om een stap te zetten (bijvoorbeeld naar maatschappelijk werk, taalles, schuldhulpverlening, IND) of dingen voor hun kind te regelen (zoals naar de bibliotheek of spelotheek), en stimuleren de MIM-moeders om werk, een opleiding en/of een huis te zoeken. De MIM-moeders geven aan dat ze geholpen zijn door de vrijwilliger. Vooral bij het maken van nieuwe contacten en het wegnemen van onzekerheid. Na de hulp gaan ze weer zelfverzekerd de toekomst tegemoet.

6 4 Vervolgmetingen Om ontwikkelingen in beeld te kunnen brengen, is het goed deze meting ieder jaar te herhalen. Enkele aandachtspunten voor de vervolgmetingen: Kijk samen met Careyn en Flexus Jeugdplein naar afspraken die gemaakt moeten worden over de doelen in de toekomst. Welke indicatoren lenen zich hiervoor? Wat is realistisch? Het OCD adviseert daar graag bij. Betrek naast deze gebruikers -indicatoren ook registratiecijfers zoals het aantal doorverwijzingen (en waarheen) en het aantal tussentijds beëindigde trajecten (met reden). Een kwalitatief deel, zoals nu MIM, brengt inhoudelijke meerwaarde. Rouleer dit kwalitatieve deel. Door de opstartproblemen bij het SMW (relatief weinig ingevulde vragenlijsten) hebben we dit keer geen uitsplitsingen gemaakt naar schoolvorm (basisschool/voortgezet onderwijs) of naar ouders/jongeren. We raden aan hier in de toekomst wel naar te kijken. Methode Gebruikers consultatiebureau: We hebben 375 gebruikers (ouders van kinderen tussen vier maanden en vier jaar) het verzoek gestuurd een enquête in te vullen op internet. Na twee herinneringen hebben we een respons van 43% behaald. Dit is voldoende om betrouwbare uitspraken te doen. Gebruikers schoolmaatschappelijk werk (SMW): Vanaf november 2012 is Flexus Jeugdplein in Dordrecht bezig met het afnemen van vragenlijsten bij gebruikers in het kader van de BETER-toets. Het OCD heeft aanvullingen gedaan waar nodig om de informatie voor de opgestelde indicatoren Tevredenheid en Resultaat van het jeugdbeleid van de gemeente Dordrecht te verzamelen. Na elk SMW-traject (meer dan twee gesprekken, waarbij het niet gaat om informatievragen) is het de bedoeling dat de lijst wordt afgenomen. Door kinderziektes/opstartproblemen bij Flexus Jeugdplein zijn er maar 64 lijsten ingevuld in de periode november 2012 maart De uitkomsten van dit onderdeel zijn daarom indicatief. Gebruikers Moeders Informeren Moeders (MIM): Het OCD heeft twee keer meegelopen met een vrijwilliger. Ook heeft er een groepsgesprek met zes vrijwilligers en de coördinator plaatsgevonden. Verder zijn er vijf telefonische interviews gehouden met gebruikers. Dit onderzoek is kwalitatief van aard. drs. A.E. de Jong drs. D.M. Verkade april 2013 Postbus AP Dordrecht (078)