Tips voor betere maan-lezers kern 9

Transcriptie

1 Tips voor betere maan-lezers kern 9 In het artikel Betere maan-lezers (Digiregie/Artikelen) is geconstateerd dat er leerlingen zijn die niet de zon-leerlijn kunnen volgen maar die wel een grotere leesvaardigheid hebben dan de kinderen die de basislijn volgen. Om hiaten te voorkomen, blijven deze leerlingen bij de maan-aanpak. Het is echter belangrijk hen extra uitdaging aan te bieden zodat zij gemotiveerd blijven. Ze zijn snel klaar met hun werk, behalen met gemak goede resultaten op de toetsen, en willen en kunnen meer doen met de leesvaardigheden die zij al hebben Susan van der Linden opgebouwd. In het eerdergenoemde artikel Betere maan-lezers staan tips die u in alle kernen kunt gebruiken voor deze doelgroep. Ook worden daarin per kern suggesties gegeven voor vervolgactiviteiten voor betere maan-lezers. Dit artikel is het negende van een serie artikelen waarin voor kern 9 aanvullende en gedetailleerdere tips voor de betere maan-lezers worden beschreven. Enkele van deze tips zijn thematisch gerichte activiteiten. Extra uitdaging met basismaterialen Actuele leesvaardigheid op peil houden Bij de start van kern 9 lezen kinderen al eenlettergrepige woorden waarin sch-, ch en cht, -ng en -nk voorkomen. Kinderen lezen woorden die eindigen op -b en -d, ze lezen verkleinwoorden als huisje, boompje, paaltje, woorden met clusters: mmkm en mkmm en mmkmm en tenslotte hebben ze woorden geoefend als ja, zo en nu. Kortom: bijna alle eenlettergrepige woorden kunnen kinderen nu lezen. Deze kinderen krijgen met de basismaterialen nog steeds uitdaging door de volgende activiteiten: Werken met keuzeopdrachten van de software. Woorden, zinnen en tekstjes maken op de magnetische letterdoos. Extra opdrachten maken uit Veilig gespeld. De kinderen leggen niet alleen de woorden maar ook de zinnen. Vrij kiezen van leesboeken. Observeer daarbij wel of ze een passend boek kiezen. Vervolgopdrachten die voortkomen uit integratielessen In kern 9 zijn het Ankerverhaal en de integratielessen gericht op het thema Hoe kan dat?. Het is een thema waarin met name de invalshoek van techniek is gekozen. Proefjes doen, onderzoeken hoe iets in elkaar zit of hoe iets werkt staan centraal. Gereedschappen en technische termen vullen het woordenschatpakket. Gedurende de integratielessen van deze kern gaan groepjes kinderen in een heterogene setting met voorbereidingen en met woorden bij dit thema aan de slag. Uiteraard is er ruimte voor eigen talenten en eigen interesses. Kinderen kiezen zelf welke proefjes ze willen doen, ze gaan proberen om iets uit te vinden en experimenteren met gereedschappen en materialen. Veel van deze activiteiten vinden een begin in integratielessen, maar uiteraard kan er in de tijd van de vervolgopdrachten tijdens de basisles verder gewerkt worden aan deze zaken. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 1 van 10

2 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 5 van 10 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 6 van 10 Kern 9 Dag 7 Integratieles Veilig leren lezen Digiregie Kern 9 Lesgeven Lesmateriaal Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 7 van 10 Activiteiten van enkele integratielessen in kern 9 die hiervoor geschikt zijn lichten we er even uit. Ook voegen we nog wat extra kopieerbladen toe. Deze kopieerbladen bevatten soms woorden die wat hoger liggen dan de basisleerlijn van de maan-aanpak, maar dit zal geen belemmering zijn. Zeker niet als er ruimte is dat betere maanlezers deze opdracht in tweetallen mogen maken. Lesdag 1 en 2: thematafel zinnen. Boven de zinnen kan een afbeelding worden geplakt van een apparaat en de bijbehorende zinnen kunnen worden aangekruist. Op kopieerblad 2 kunnen kinderen deze activiteit herhalen, maar dan moeten ze in het lege vak een afbeelding plakken van het apparaat en ze moeten zelf de zinnen en woorden schrijven die horen bij het gebruik van het apparaat. Bij het schrijven van deze zinnen hebben ze hulp van de reeds gebruikte zinnen op kopieerblad 1. De thematafel in deze kern zal een verzameling worden van gereedschappen, apparaten en proefjes. Afhankelijk van dat wat in de lessen aan de orde komt of dat wat kinderen aandragen tijdens het bedenken van proefjes groeit de thematafel. Juist kinderen die een extra uitdaging nodig hebben kunnen hierin natuurlijk zich uitleven. Ze kunnen hun proef uitwerken of kunnen woorden en zinnen toevoegen aan de thematafel. Op gezette tijden kunnen deze proefjes, woorden en zinnen bij gereedschap of apparaten een rol spelen in de reguliere integratielessen gedurende deze kern. Lesdag 3: Wat voor apparaat is dat en hoe werkt het? In de integratieles worden allerlei termen besproken die horen bij apparaten die op stroom werken. Kinderen hebben op deze dag ook afbeeldingen meegebracht van diverse apparaten die op stroom werken. Deze afbeeldingen kunnen gebruikt worden om de woorden te labelen. Op kopieerblad 1 worden deze woorden gebruikt in kopieerblad 1 kopieerblad 2 Wat is dit? Wat is dit? Plak hier een plaatje van een apparaat. Plak hier iets dat werkt op stroom. Dit is een Wat doet het? Het maakt geluid. Het geeft beeld (film of foto). Het beweegt. Het helpt je bij het werk. Dit is een Het geeft licht. Het Wat doet het? Het Dit zit er aan: Dit zit er aan: een snoer knopjes een stekker een antenne Lesdag 5 en 7: proefjes beschrijven Proefje Schrijf op wat je doet en wat je ziet. Neem: In integratieles van dag 5 gaan kinderen samen met de leerkracht een proefje doen. Ze leren hoe je een proefje uitvoert en hoe je dit kunt beschrijven. Op lesdag 7 wordt dit nog eens herhaald, alleen krijgen kinderen dan ondersteuning bij het beschrijven van een zelf gekozen proefje. Vanaf die dag kunnen kinderen steeds opnieuw ook andere proefjes beschrijven. Het werkblad van lesdag 7 uit Digiregie/lesgeven/lesmateriaal/lesdag 7 kan worden hergebruikt. Lesdag 9: water of stroom? Kinderen die werken in het werkboekje zon krijgen een opdracht waarbij het element water centraal staat. In de integratieles maken kinderen met behulp van een kopieerblad limonade. Met kopieerblad 3 kunnen kinderen allerlei woorden aangeven of het iets te maken heeft met water of met stroom. Ze zetten een rondje om het juiste picto: om de druppel als het bij water hoort, om kopieerblad 3 Waar hoort het bij? stopcontact water stopcontact water ijs stekker snoer schok lamp straal sproei druppel golf drijven licht stroom Zet het woord bij het plaatje? Kies uit: golf stoom schots plas straal pomp de bliksemschicht als het bij stroom hoort. Bij sommige woorden kunnen beide picto s omcirkeld worden, zoals bij het woordje stroom. Tenslotte mogen kinderen ook zelf nog woorden schrijven bij afbeeldingen die iets met water te maken hebben. Zo werkt het: Het werkt op stroom. Het werkt op batterij. Het werkt als je Zo gebruik je het: Je gebruikt het in Je gebruikt het om Je gebruikt het als Zo werkt het: Waar, waarom en wanneer gebruik je het? Je gebruikt het in Je gebruikt het om Je gebruikt het als Lesdag 11 en 13: proefjes en uitvindingen Op lesdag 11 gaan kinderen experimenteren met magnetisme en drijven of zinken? De kopieerbladen Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 2 van 10

3 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 8 van 10 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 9 van 10 Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 10 van 10 voor deze activiteiten zijn te vinden in Digiregie/kern 9/ lesmateriaal/lesdag 11. Op lesdag 13 maken kinderen een tekening en een beschrijving van een uitvinding. Kinderen werken dan op een groot leeg tekenblad. Uiteraard kunnen deze activiteiten worden voortgezet in vervolgactiviteiten van een basisles. Lesdag 12: Doen wat je leest In de basisles van deze dag leren kinderen om naar aanleiding van een korte tekst na te denken over oorzaak-gevolg, doel middel. In het kader van het thema techniek hebben kinderen in de lessen waarin proefjes worden gedaan ook al geleerd om stap voor stap een opdracht uit te voeren. De opdracht van kopieerblad 4 en 5 sluit hierbij aan. Op kopieerblad 4 krijgen kinderen een opdracht om de stukjes netjes uit te knippen. Volgens de beschrijving op kopieerblad 5 plakken ze dit op. Als alles goed wordt gedaan ontstaat in het bovenste vak een huisje, in het middelste vak een zonnetje en in het laatste vak een wip. Kinderen houden geen figuurtjes over. kopieerblad 4 kopieerblad 5 Maak dit. Doe wat hier staat: Knip alle stukjes uit. Neem een groot vierkant. Knip netjes langs het lijntje. Plak dat op. Doe dan wat je leest op blad 5. Plak een driehoek op het vierkant. Leg het eerst neer. Zorg dat de punt omhoog wijst. Plak het dan vast. Zie jij wat je hebt gemaakt? Neem een rondje. Plak dat in het midden. Neem zes keer een smal reepje. Plak die om het rondje in het midden. Zorg dat het puntje het rondje raakt. Zie jij wat je hebt gemaakt? Neem een driehoek. Plak die midden op het gras. Neem een lange reep en plak die met de lange kant op de driehoek. De punt zit in het midden. Zie jij wat je gemaakt hebt? Dag 15: Welk woord hoort er niet bij? Gedurende de hele kern zijn kinderen bezig met water, met gereedschappen, met magnetisme en met elektriciteit. Kopieerblad 6 nodigt kinderen uit om na te denken over hoe zaken werken en hoe onderdelen heten. In duo s of na een individuele taak in overleggroepjes bespreken kinderen welk woord in elk kader niet thuishoort. Ze verzamelen de woorden die er niet bij horen in het laatste vak en bedenken wat de gezamenlijke factor is van die woorden. Dit is een pittige opdracht, waarbij sommige woorden leestechnisch of wat betreft begrip wat moeilijker zijn. Maar de betere maanlezer zal er zeker door uitgedaagd worden. En juist in gesprek met elkaar vinden kinderen vast en zeker de oplossing van deze puzzelopdracht. De oplossing in het laatste vak is: de auto. Kinderen weten waarschijnlijk meer woorden bij dit laatste onderwerp. Ze mogen die woorden erbij schrijven. kopieerblad 6 Kinderen die werken in de Welk woord hoort er niet bij? een stekker Welk woord hoort er niet bij? een straal licht stroom werkboekjes van de zon-aanpak herkennen de plaatjes en een stuur een knopje het schijnt de buizen Welk woord hoort er niet bij? spoelen de afvoer de bril de opdracht van werkblad 37 een uitlaat een drukknop de kookplaat Welk woord hoort er niet bij? in hun werkboekje. Ondanks de gaspit de vlammen branden de hitte de overeenkomsten kan het de bumper Kijk naar de woorden die er niet bij hoorden. Waar horen ze wel bij? Maak dat hier. zelfs voor kinderen in de Weet je nog meer woorden hierbij? zon-aanpak een nieuwe uitdaging zijn, zeker wat betreft de zoektocht naar de laatste rubriek op dit werkblad. Zij kunnen dus eveneens deelnemen aan een eventuele groepsopdracht met dit werkblad. Tussentijds overstappen naar de zon-leerlijn? De leerlijn in de actuele zon-lijn groeit in kern 9 naar tweelettergrepige woorden met -end (lopend, zwemmend). Kinderen leren woorden waarin th- voorkomt (thuis, theepot) en woorden met i die wordt uitgesproken als -ie- (piraat, minuut). Ook verkleinwoorden met drie lettergrepen (holletje, spiegeltje) komen in de zonlijn aan de orde. Voor kinderen die na kern 8 al vlot kunnen lezen op maanniveau is een overstap naar zon niet vanzelfsprekend. De overstap is waarschijnlijk veel te groot. Mocht een leerling onverwacht een spurt maken dan moet de leerling een voldoende score behalen op de toets Veilig & vlot van de zon-aanpak van kern 8. Misschien kan een tussentijds oefenen in Veilig & vlot kern 7 en 8 deze leerling alsnog op het niveau van de zonaanpak krijgen. Voorkom echter dat een overstap mislukt en de leerling enkel frustreert. Het aanbieden van extra uitdagende opdrachten blijft altijd een hele goed alternatief. Humpie Dumpie Een uitstekend alternatief om betere maanlezers extra uit te dagen is het werken in leeswerkboekjes van Humpie Dumpie. Betere maanlezers kunnen met gemak werken in de deeltjes 1, 2 en 3. Meer uitdaging zullen ze vinden in het werken in Humpie Dumpie 4 of 5. Of dit mogelijk is kan heel goed verkend worden door de eerste pagina s van het leeswerkboekje als proef te laten lezen en maken. Het is niet noodzakelijk dat een kind dat nog niet gewerkt heeft met Humpie Dumpie, instapt in leeswerkboekje 1 van die uitgave. Afhankelijk van de mogelijkheden van het kind en de behoefte aan extra uitdaging kan ook gekozen worden voor een passend leeswerkboekje. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 3 van 10

4 Bedenk daarbij ook dat werken in Humpie Dumpie niet perse op het exacte leesniveau hoeft te zijn. Ook al is het leeswerkboekje leestechnisch wat lager dan het leesniveau van het kind, de teksten en opdrachten zijn zo gemaakt dat leesbegrip en leesbegrip centraal staan. Humpie Dumpie vervangt niet het werken in werkboekje maan kern 9, maar biedt uitstekende vervolgopdrachten voor kinderen die snel klaar zijn en verder zijn in hun leesvaardigheid. Zie daarvoor de Toelichting bij deze uitgave op zwijsen.nl/toelichtinghumpiedumpie. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 4 van 10

5 kopieerblad 1 Wat is dit? Plak hier een plaatje van een apparaat. Dit is een Wat doet het? Het maakt geluid. Het beweegt. Het geeft licht. Het geeft beeld (film of foto). Het helpt je bij het werk. Het Dit zit er aan: een snoer een stekker een antenne knopjes Zo werkt het: Het werkt op stroom. Het werkt op batterij. Het werkt als je Zo gebruik je het: Je gebruikt het in Je gebruikt het om Je gebruikt het als Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 5 van 10

6 kopieerblad 2 Wat is dit? Plak hier iets dat werkt op stroom. Dit is een Wat doet het? Het Dit zit er aan: Zo werkt het: Waar, waarom en wanneer gebruik je het? Je gebruikt het in Je gebruikt het om Je gebruikt het als Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 6 van 10

7 kopieerblad 3 Waar hoort het bij? stopcontact water stopcontact water ijs stekker snoer schok lamp straal sproei druppel golf drijven licht stroom Zet het woord bij het plaatje? Kies uit: golf stoom schots plas straal pomp Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 7 van 10

8 kopieerblad 4 Maak dit. Knip alle stukjes uit. Knip netjes langs het lijntje. Doe dan wat je leest op blad 5. Leg het eerst neer. Plak het dan vast. Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 8 van 10

9 kopieerblad 5 Doe wat hier staat: Neem een groot vierkant. Plak dat op. Plak een driehoek op het vierkant. Zorg dat de punt omhoog wijst. Zie jij wat je hebt gemaakt? Neem een rondje. Plak dat in het midden. Neem zes keer een smal reepje. Plak die om het rondje in het midden. Zorg dat het puntje het rondje raakt. Zie jij wat je hebt gemaakt? Neem een driehoek. Plak die midden op het gras. Neem een lange reep en plak die met de lange kant op de driehoek. De punt zit in het midden. Zie jij wat je gemaakt hebt? Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 9 van 10

10 kopieerblad 6 Welk woord hoort er niet bij? een stekker een straal licht stroom een stuur een knopje het schijnt de buizen spoelen de afvoer de bril een uitlaat een drukknop de kookplaat de gaspit de vlammen branden de hitte de bumper Welk woord hoort er niet bij? Welk woord hoort er niet bij? Welk woord hoort er niet bij? Kijk naar de woorden die er niet bij hoorden. Waar horen ze wel bij? Maak dat hier. Weet je nog meer woorden hierbij? Veilig leren lezen Digiregie Naslag Artikelen Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg blad 10 van 10