Sandra Veenstra.

Transcriptie

1 Sandra Veenstra

2 De toepassing van EMDR bij somatische klachten zoals chronische pijn Sandra Veenstra Jaarbeurs Utrecht,

3 Lichamelijke klachten geschikt voor behandeling met EMDR Wanneer de lichamelijke klacht begon tijdens een traumatische gebeurtnis en/of reageert op triggers, bijvoorbeeld: Chronische whiplash sinds auto-ongeluk Chronische buikpijn na verkrachting Misselijkheid Conversie-verschijnselen Chronische pijn na zenuwschade, bijvoorbeeld: Fantoompijn Deafferentiatiepijn

4 Rationale Chronische pijn vormt een neuraal netwerk in de hersenen Met EMDR brengen we neurale netwerken in de hersenen in beweging Dus: hoe meer de chronische pijn vanuit de hersenen komt, hoe groter je kans dat je met EMDR iets kunt doen En: met EMDR zoveel mogelijk stressfactoren wegnemen die pijnverergerend werken

5 INHIBITION LOOP Amygdala is overactief bij pijn Amygdala activeert de racc (rostral Anterior Cingulate Cortex) De racc activeert the cacc (caudal Anterior Cingulate Cortex) The cacc inhibeert the amygdala The PFC (prefrontal cortex) kan de racc activeren en indirect de amygdala kalmeren

6 Mogelijke verklaringen Chronische pijn past in het beeld van hypofrontality (lage frontale activiteit => gebrek aan inhibitie). EMDR kan de frontale activiteit activeren (zie fmri studies bij EMDR) en daarmee via toegenomen inhibitie pijnnetwerken veranderen of doen uitdoven Met EMDR wordt het pijnnetwerk beïnvloedt terwijl gelijktijdig de gesensitiseerde gebieden geprikkeld worden

7 Fantoompijn Bij fantoompijn wordt het geamputeerde ledemaat op pijnlijke wijze nog steeds gevoeld Pijn in de stomp of het voelen van een pijnloos fantoom, fantoomgevoel, is geen fantoompijn Bij fantoompijn is sprake van desensitisatie van de sensorische en motorische cortex van het geamputeerde deel Kans op fantoompijn na amputatie is 60-80% Reviews over fantoompijn: behandelingen niet of matig effectief, niet beter dan placebo en er is geen evidence based practice.

8 Deafferentiatiepijn Afferente zenuwen lopen vanuit het lichaam naar de hersenen Pijn na beschadiging van afferente zenuwen heet deafferentiatiepijn Dit is hetzelfde fenomeen als fantoompijn Voorbeelden van deafferentiatiepijn: Pijn die terug komt na zenuwblokkade Arm pijn na Plexis Brachialis letsel

9 Pilot-onderzoek EMDR bij chronische fantoompijn * Onderzoeksperiode patiënten Resultaten: 4 pijnvrij 4 significante pijnvermindering 2 geen reactie Behandeling gemiddeld 6 sessies Follow up 3 maanden: significante pijnvermindering Follow up na gemiddeld 2,5 jaar: 3 van de 6 patiënten pijnvrij en 2 significante pijnvermindering * Treatment of chronic phantom limb pain using a trauma-focused psychological approach C. de Roos, A.C. Veenstra, A. de Jongh, M.E. den Hollander- Gijsman, N.J.A. van der Wee, F.G. Zitman and Y.R. van Rood. ("Pain Research and Management", 2010)

10 Patiënte Anja (55 jaar) chronische fantoompijn 14 jaar: operatie voetcorrectie, na medische fout amputatie linker onderbeen noodzakelijk Vóór amputatie extreme pijn Actueel geen Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) Fantoompijn in begin matig, niveau 2 en in loop der jaren verergerd tot een 8 gemiddeld (pijnschaal 0=geen pijn, 10 = verschrikkelijke pijn)

11 Pijntekening - De pijn is brandend, stekend, prikkend, vooral in fantoomvoet -De fantoompijn schommelt, golft en beweegt -op een pijn schaal van 0 tot 10 => 8

12 Sensorische en Motorische Cortex Na doorsnijden afferente zenuwen blijven groepjes hersencellen werkeloos achter = deafferentiatie

13 Pijnversterkende of instandhoudende factoren in de hersenen Sensitisering door voorafgaande pijn (geactiveerd pijnnetwerk) Sensitisering door ontbreken prikkels (verlagen prikkeldrempel) Foute corticale reorganisatie (overlap) Versterkend effect door angst (Amygdala) Versterkend effect door aandacht (PFC)

14 Metafoor: auto Gas pedaal Delen van het brein (o.a. de amygdala) jagen het pijnnetwerk aan, dit geeft meer pijn en/of houdt pijn in stand. Rem pedaal De hersenen hebben het vermogen pijnnetwerken te remmen (inhiberen) met als resultaat minder pijn. Bij een niet goed werkende rem wordt pijn chronisch Therapie De hersenen worden geholpen om het pijnnetwerk beter te remmen.

15 Opbouw EMDR targets bij pijnbehandeling 1. Trauma-targets uit de beginperiode van de pijn 2. Nare herinneringen aan momenten met extreme pijn 3. De actuele pijn

16 Verloop behandeling bij fantoompijnpatiënte Anja Intake EMDR gericht op traumaherinneringen: sessie 1,2 en 4 (3 was gewoon gesprek) Sessie 5: EMDR gericht op recente pijnherinnering Sessie 6: EMDR gericht op actuele fantoompijn (=pijnsessie), pijn trekt weg Nagesprek Follow up na 3 maanden

17 Fantoompijnscore (0-10) Fantoompijnscore (0-10) FANTOOMPIJNSCORES PATIËNT (GEMIDDELDE PER DAG) Periode EMDR behandeling Follow-up na 3 maanden INTAKE NAGESPREK Series1 Series Dagen Dagen

18 Voorbeeld traumatarget Herinnering: Ik lag in ziekenhuisbed van de pijn te huilen (gips om been, been stinkt en tenen worden zwart). De zuster kwam zeggen dat ik me niet aan moest stellen en stil moest zijn.

19 Voorbeeld pijnherinnering als target Een aanval van enorme fantoompijn een paar jaar geleden tijdens een vakantie. Ik lag op bed te schreeuwen dat ik dood wilde zijn en bonkte met m n hoofd tegen de muur.

20 Voorbeeld actuele pijn als target Hoe voelt je pijn nu? Idem bij andere soorten klachten

21 Pijntekening voor en na behandeling

22 Conclusie EMDR is een waardevolle nieuwe aanvulling voor de behandeling van chronische pijn!