Beleidsnotitie Deskundigheidsbevordering Netwerken Palliatieve Zorg Midden-Twente en Noordwest -Twente

Transcriptie

1 Beleidsnotitie Deskundigheidsbevordering Netwerken Palliatieve Zorg Midden-Twente en Noordwest -Twente Opgesteld in opdracht van het dagelijks bestuur Netwerken Palliatieve Zorg Midden- en Noordwest-Twente Oktober 2010 Mw. A.M.T. van Berkum en mw. G.J.M. Kievitsbosch, netwerkcoördinatoren

2 Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding 3 2. Huidige situatie landelijk en regionaal 4 3. Missie en visie ten aanzien van deskundigheidsbevordering 4 4. Doelstellingen 5 5. Activiteiten 5 6. Taken en verantwoordelijkheden 7 7. Plan van aanpak 7 8. Begroting 7 Bijlage /deskundigheidsbevordering midden-twente/beleidsnotitie deskundigheidsbevordering/beleidsnotitie

3 1. Inleiding In 2010 hebben de Netwerken Palliatieve Zorg Midden- en Noordwest-Twente besloten om samen te gaan werken op het gebied deskundigheidsbevordering. De achterliggende redenen hierbij zijn onder andere om te streven naar een gezamenlijk scholingsaanbod palliatieve zorg. Daarnaast willen de netwerken de kwaliteit van het scholingsaanbod verhogen en borgen en de aanwezige kennis en kunde in de regio meer benutten. Aangezien het belangrijk is om helder te maken wat precies de rol is van de netwerken en die van de individuele instellingen en/of andere betrokkenen is deze notitie ontwikkeld. In deze notitie wordt allereerst de huidige situatie landelijk en regionaal kort toegelicht. Daarna worden de missie, visie en doelstellingen uiteengezet, waarna vervolgens de activiteiten, taken en verantwoordelijkheden van de diverse betrokkenen worden beschreven. Tot slot volgt een overzicht van geplande activiteiten inclusief een plan van aanpak en begroting /deskundigheidsbevordering midden-twente/beleidsnotitie deskundigheidsbevordering/beleidsnotitie

4 2. Huidige situatie landelijk en regionaal Landelijk De plannen van het kabinet zijn verwoord in het Plan van Aanpak Palliatieve Zorg Het plan van aanpak kent drie thema s die de speerpunten vormen voor de komende tijd: Thema 1: Thema 2: Thema 3: Organisatie en financiering van palliatieve zorg Verbeteren kwaliteit van palliatieve zorg en transparantie Onderwijs en deskundigheidsbevordering Binnen het onderzoek Inventarisatie van onderwijs in de palliatieve zorg is het onderwijs- en trainingsaanbod op het gebied van palliatieve zorg in beeld gebracht van de volgende (beroeps)groepen: Verpleegkundigen en verzorgenden Vrijwilligers Geestelijk verzorgers Psychologen Fysiotherapeuten (verpleeg) huisartsen Medisch specialisten Mantelzorgsteunpunten (professionals werkzaam bij de mantelzorgsteunpunten) Dit inventariserend onderzoek liet zien dat er op het gebied van deskundigheidsbevordering in de palliatieve zorg weinig structuur en organisatie is. Er is een sterk wisselend aanbod per opleiding, beroepsgroep en soms zelfs per opleider. Opvallend is dat in de meeste opleidingen palliatieve zorg nauwelijks aan bod komt. Er is behoefte aan een gestructureerd aanbod van scholing en verankering in curricula van de verschillende opleidingen. Voor een korte samenvatting verwijzen wij u naar bijlage 1. Naast bovenstaande inventarisatie vinden landelijk tal van projecten en ontwikkelingen plaats die relevant zijn voor deskundigheidsbevordering in de palliatieve zorg. Regionaal Voor de regio s Midden- en Noordwest-Twente is bovenstaande situatie niet anders. Beide netwerken palliatieve zorg hebben op basis van de eigen historie een beleid en/of activiteiten op het gebied van deskundigheidsbevordering ontwikkeld. Elk netwerk investeert jaarlijks (veel) tijd en energie aan het organiseren van themabijeenkomsten en symposia. Daarnaast worden vanuit het consultatieteam palliatieve zorg op vraag en casuïstiekbesprekingen op locatie gegeven. Naast dit alles hebben ook individuele instellingen in meerdere of mindere mate acties ondernomen om de deskundigheid van medewerkers te bevorderen. Opvallend hierbij is dat scholingsbeleid veelal afhankelijk is van individuele leidinggevenden en dat ook diverse disciplines hierbij niet of weinig aan bod komen. 3. Missie en visie ten aanzien van deskundigheidsbevordering Missie Professionals en vrijwilligers hebben voldoende kennis en kunde om patiënten in de palliatieve fase en hun naasten goede en toegankelijke palliatieve zorg te verlenen, ongeacht de verblijfplaats. Hierbij sluit de zorg aan op de behoefte van de patiënt en zijn naaste. Visie De netwerken faciliteren, verbinden, initiëren en organiseren (eventueel) activiteiten op het gebied van deskundigheidsbevordering instellingsoverstijgend /deskundigheidsbevordering midden-twente/beleidsnotitie deskundigheidsbevordering/beleidsnotitie

5 Om de bovenstaande missie en visie te verwezenlijken zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd: 1. Deskundigheidsbevordering is een primaire verantwoordelijkheid van de individuele hulpverlener en van de zorgaanbieders. 2. De netwerken fungeren als ontmoetingsplaats waarbij organisaties/medewerkers kennis, ervaringen, best practices etc. kunnen delen. 3. De netwerken brengen algemene en specialistische kennis op het gebied van palliatieve zorg bij elkaar en stellen deze beschikbaar aan professionals en vrijwilligers die betrokken zijn bij of interesse hebben in de zorg voor mensen in de palliatieve fase. 4. De netwerken zijn belangrijke samenwerkingspartners bij deskundigheidsbevordering op het gebied van de palliatieve zorg en werken daarbij samen met alle betrokken partijen inclusief de (reguliere) opleidingsinstituten. 4. Doelstellingen Algemene doelstelling; De professionals en vrijwilligers in Midden- en Noordwest-Twente worden gestimuleerd en gefaciliteerd om hun deskundigheid ten aanzien van palliatieve zorg te vergroten. Specifieke doelstellingen: - Het instellingsoverstijgende aanbod op het gebied van deskundigheidbevordering is inzichtelijk en bekend/beschikbaar voor individuele organisaties, professionals en vrijwilligers. - Individuele instellingen maken jaarlijks inzichtelijk wat er leeft aan vragen op het gebied van deskundigheidsbevordering in de palliatieve zorg. - Het instellingsoverstijgende aanbod op gebied van deskundigheidsbevordering is verbreed/vergroot. - Nieuwe ontwikkelingen/richtlijnen e.d. worden gecommuniceerd via de leden van de netwerkgroepen, de werkgroep deskundigheidsbevordering en de nieuwsbrieven van de netwerken. - Individuele instellingen stellen hun kennis/deskundigheid beschikbaar voor medewerkers van andere instellingen. - Reguliere opleidingsinstituten worden gestimuleerd meer aandacht te besteden aan palliatieve zorg binnen de curricula en bij het ontwikkelen van een open aanbod voor bij- en nascholing. 5. Activiteiten De activiteiten zullen enerzijds bestaan uit het bundelen van krachten ten aanzien van deskundigheidsbevordering en anderzijds uit het aanbieden en organiseren van activiteiten waarin palliatieve zorg onder de aandacht wordt gebracht bij professionals en vrijwilligers. 1. Jaarlijkse inventarisatie opleidingsbehoefte en beschikbare kennis en kunde binnen individuele instellingen en overkoepelende organisaties aangesloten bij de netwerken Jaarlijks geven de individuele instellingen aan wat de vragen zijn met betrekking tot deskundigheidsbevordering palliatieve zorg, zodat inzichtelijk gemaakt kan worden waar instellingsoverstijgend dezelfde vragen liggen. Hierbij wordt niet alleen de opleidingsbehoefte van verpleging, verzorging en vrijwilligers in kaart gebracht, maar ook van de andere disciplines werkzaam in de palliatieve zorg. Tevens wordt inzichtelijk gemaakt welke beschikbare kennis en kunde er is. Dit wordt gebruikt voor vooral actie 2 en /deskundigheidsbevordering midden-twente/beleidsnotitie deskundigheidsbevordering/beleidsnotitie

6 2. Scholingen instellingsoverstijgend Jaarlijks wordt, zo mogelijk in overleg met de opleidingsafdelingen, bepaald welke thema s eventueel vragen om een instellingsoverstijgend scholingsaanbod. Hierbij gaat het om een thema dat vraagt om meer tijd/verdieping dan mogelijk tijdens een thema-avond. Desgewenst wordt dit georganiseerd. Dit kan door het netwerk zelf, mogelijk worden ook (externe) opleiders hierbij betrokken. Waar structurele borging mogelijk is zal dit worden nagestreefd. 3. Thema-avond/symposia instellingsoverstijgend Jaarlijks wordt bepaald welke thema s in aanmerking komen voor een instellingsoverstijgende thema-avond of een symposium. Elk jaar wordt minimaal één thema-avond/symposium georganiseerd. 4. Learning on the job middels (snuffel)stages Vanuit de gedachte dat men continue leert en dat de kennis en deskundigheid bij andere organisaties aanwezig is en benut kan worden, worden snuffelstages gerealiseerd. Dit zal in eerste instantie in de vorm van een pilot uitgeprobeerd worden. Elke instelling levert minimaal vier mogelijke snuffelstages aan, waarna uitwisseling van medewerkers zal plaatsvinden (zie separate notitie). 5. Contacten opleidingsinstituten in de regio De mogelijkheden voor samenwerking en aandacht voor palliatieve zorg in het curriculum van de reguliere opleidingen (zoals Saxion, ROC en CIVO) zullen besproken en zo mogelijk verder uitgewerkt worden met de reguliere opleidingen. Tevens wordt met deze instituten bekeken of en zo ja op welke wijze deze instanties een rol kunnen spelen bij de deskundigheidsbevordering in de palliatieve zorg. Hierbij wordt gestreefd naar realisatie van een structureel open aanbod. 6. Communicatie algemeen betreffende nieuwe ontwikkelingen en richtlijnen Middels nieuwsbrieven zullen professionals en vrijwilligers op de hoogte gebracht worden van nieuwe ontwikkelingen en richtlijnen 7. Zoeken naar mogelijkheden om binnen organisaties kennis en kunde rondom palliatieve zorg te borgen Ontwikkelingen in de palliatieve zorg gaan heel hard en er is in toenemende mate aandacht voor binnen instellingen. Het netwerk kan ondersteunen bij het aanreiken van manieren om palliatieve zorg te organiseren/borgen. Voorbeelden hiervan zijn: - het werken met kennisdragers - zorgpad stervensfase - andere best practices, zoals multidisciplinaire teams etc. 8. Zorgdragen voor overzicht van het bij- en nascholingsaanbod op het gebied van de palliatieve zorg op de websites van de netwerken Op de websites zal het structurele aanbod van opleidingen met open inschrijving te vinden zijn en tevens het incidentele aanbod (als symposia e.d.). 9. Volgen van ontwikkelingen op het gebied van e-learning en desgewenst ontwikkelen e-learning trajecten initiëren /deskundigheidsbevordering midden-twente/beleidsnotitie deskundigheidsbevordering/beleidsnotitie

7 6. Taken en verantwoordelijkheden Individuele instellingen Jaarlijks inventariseren van de opleidingsbehoefte op gebied van palliatieve zorg en deze beschikbaar stellen aan de werkgroep deskundigheidsbevordering van de netwerken. Dit betekent een actieve rol voor de opleidingsafdelingen. Beschikbaar stellen van medewerker(s) voor de werkgroep deskundigheidsbevordering van de netwerken. Beschikbaar stellen van kennis en kunde op het gebied van palliatieve zorg voor instellingsoverstijgende opleidingsactiviteiten. Medewerkers faciliteren en stimuleren om zich te verdiepen in palliatieve zorg. Netwerken Palliatieve Zorg Midden- en Noordwest-Twente Zorgdragen voor een goed functionerende werkgroep deskundigheidsbevordering welke voldoende gefaciliteerd wordt om de activiteiten zoals beschreven te realiseren. Aandacht voor de behoefte aan deskundigheidsbevordering van alle professionals en vrijwilligers werkzaam in de palliatieve zorg. Realisatie en evaluatie van afgesproken activiteiten. Zo nodig komen met voorstellen voor nieuw of gewijzigd beleid. Zorgdragen voor het optimaal benutten van het consultatieteam. Zorgdragen voor een goed intern en extern netwerk dat optimaal benut kan worden. 7. Plan van aanpak WAT WIE WANNEER BIJZONDERHEDEN Bespreken concept notitie met afgevaardigden opleidingsafdelingen grote zorginstellingen G. Kievitsbosch en A. van Berkum Vierde kwartaal 2010 Zonodig aanpassen Bespreken concept notitie in beide netwerkgroepen Bespreken concept notitie in bestuur Uitvoering geven aan plannen G. Kievitsbosch en A. van Berkum G. Kievitsbosch en A. van Berkum G. Kievitsbosch en A. van Berkum i.s.m. werkgroep deskundigheidsbevordering Vierde kwartaal 2010 Vierde kwartaal 2010 Z.s.m. na accordering Zonodig aanpassen Zonodig aanpassen Bij accordering 8. Begroting De geschatte tijdsinvestering voor leden van de werkgroep deskundigheidsbevordering is 30 à 40 uur per persoon per jaar. De overige kosten worden separaat begroot in de jaarplannen /deskundigheidsbevordering midden-twente/beleidsnotitie deskundigheidsbevordering/beleidsnotitie

8 Bijlage 1 Conclusies samengevat vanuit het project inventarisatie van onderwijs in de palliatieve zorg Mantelzorgsteunpunten Mezzo ondersteunt de consulenten van de steunpunten met handreikingen en brochures. Scholing ontbreekt. Vrijwilligers De bij de Vrijwillige Palliatieve Terminale Thuiszorg (VPTZ) en Nederlandse Patiënten Vereniging (NPV) aangesloten vrijwilligers volgen een in eigen huis ontwikkelde cursus voordat ze als vrijwilliger worden ingezet Aan bod komen: - VPTZ, introductiecursus vrijwilligers Persoonlijke communicatie algemeen coördinator vrijwilligerszorg VPTZ NPV, NPV cursussen De vrijwilligers worden voorbereid op hun (verzorgende) taak: wat kan de vrijwilliger te wachten staan, hoe kan men een palliatieve patiënt en/of diens familie het beste van dienst zijn en communicatieve vaardigheden. Verpleegkundigen en verzorgenden Binnen de beroepsgroep V&V bestaan 5 kwalificatieniveaus namelijk: Huishoudelijke verzorging (niveau 1) Helpenden (niveau 2, LBO) Verzorgenden (niveau 3, MBO) Verpleegkundigen MBO ( niveau 4, MBO) Verpleegkundigen HBO (niveau 5, HBO) Daarnaast werken er beroepsbeoefenaren als verpleegkundig specialist (VS), nurse practitioner (NP) en physian assistant (PA) Voor alle opleidingen geldt dat palliatieve zorg nauwelijks aan bod komt. Dit geldt eveneens voor de vervolgopleidingen met erkenning door het College Ziekenhuisopleidingen (CZO), met uitzondering van de opleiding oncologieverpleegkundige. Voor de niet door het CZO erkende verpleegkundige vervolgopleidingen is er een grote diversiteit, zowel op het gebied van inhoud als op het gebied van aanbieders (veelal zorginstellingen, trainingscentra, Stichtingen, UMC s, VIKC s, Netwerken Palliatieve Zorg, consultatieteams palliatieve zorg, beroepsorganisaties). Bijkomend probleem is dat onderwijsinstellingen zijn verwikkeld in een concurrentiestrijd. Kortom: Er is geen eenduidig beleid op het gebied van onderwijs in de palliatieve zorg voor verpleegkundigen en verzorgenden. Dit jaar zal de afdeling palliatieve verpleegkunde van V&VN (Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland) klaar zijn om verpleegkundige basisopleidingen en met name vervolgopleidingen te toetsen op hun kwaliteit. Daarbij wordt aansluiting gezocht bij het Kwaliteitsregister V&V dat vanaf 2010 een deskundigheidsgebied palliatieve zorg zal bevatten Geestelijk verzorgers In de opleidingen tot geestelijk verzorger is (zowel op universitair als HBO niveau) geen structurele aandacht voor palliatieve zorg. Zijdelings kan palliatieve zorg ter sprake komen, maar dit is afhankelijk van de interesses van de docent en/of student. Een uitzondering hierop is de Islamitische Universiteit Rotterdam. Op deze universiteit is palliatieve zorg een gepland onderdeel van de cursus /deskundigheidsbevordering midden-twente/beleidsnotitie deskundigheidsbevordering/beleidsnotitie

9 Er is een beperkt aanbod van na- en bijscholing voor geestelijke verzorgers in de palliatieve zorg (o.a. Masterclass Spiritualiteit en Geestelijke Verzorging Palliatieve Zorg). Daarnaast worden cursussen aangeboden door het instituut Centrum voor Religieuze Communicatie, Leerhuis Palliatieve Zorg, Universiteit Radboud, universiteit Maastricht en de beroepsvereniging van R.K. pastores. Psychologen Op dit moment bestaan er twee postmaster opleidingen: gezondheidszorgpsychologie en klinische psychologie. In beide opleidingen komt palliatieve zorg niet aan bod. De psychologen die in een gezondheidszorgsetting werken krijgen geen specifieke scholing in palliatieve zorg. Fysiotherapeuten Na de algemene opleiding zijn er voor de fysiotherapeut diverse mogelijkheden om zich te specialiseren, bijvoorbeeld ouderdom gerelateerd of oncologie gerelateerd. In het beroepscompetentieprofiel geriatrische fysiotherapie komen wel aan palliatieve zorg gerelateerde onderwerpen voor. Een van de doelstellingen is: het adequaat kunnen toepassen van therapeutische maatregelen, om de kwaliteit van leven met respect voor eindigheid en beperktheid te optimaliseren. In enkele vervolgcursussen is specifiek aandacht voor palliatieve zorg, zoals in fysiotherapie in de lymfologie en fysiotherapie in de oncologie Huisartsen Alle huisartsenopleidingen besteden aandacht aan palliatieve zorg. Ieder instituut doet dat op zijn eigen manier. Huisartsen kunnen verschillende cursussen volgen zoals onder andere de kaderopleiding palliatieve zorg en het peergroupproject (intervisie). Verpleeghuisartsen (specialisten ouderengeneeskunde) In de opleiding tot verpleeghuisgeneeskunde wordt palliatieve zorg als een rode draad gezien. De competentiegebieden zijn beschreven. Daarnaast zijn er diverse mogelijkheden tot bijscholing. Verpleeghuisartsen kunnen net als huisartsen de kaderopleiding palliatieve zorg volgen of lid worden van een peergrouptraject. Medisch specialisten Bij drie specialismen wordt palliatieve zorg genoemd in de eindtermen, namelijk bij klinische geriatrie, obstetrie & gynaecologie en radiotherapie. Als aandachtsgebied wordt palliatieve zorg genoemd bij interne geneeskunde, namelijk bij oncologie en ouderengeneeskunde. In de nieuwe opleidingsplannen wordt het onderwerp palliatieve zorg genoemd. Er zijn diverse bij- en nascholingen mogelijk, deze worden aangeboden door onder andere de Kenniscentra Palliatieve Zorg, VIKC en Leerhuizen Palliatieve Zorg /deskundigheidsbevordering midden-twente/beleidsnotitie deskundigheidsbevordering/beleidsnotitie