(10 juli 2002) GEMEENTERAAD VAN LEIDEN. Verslag van de vergadering van woensdag 10 juli 2002 Aanvang uur

Transcriptie

1 59 (10 juli 2002) GEMEENTERAAD VAN LEIDEN Verslag van de vergadering van woensdag 10 juli 2002 Aanvang uur VOORZITTER: W. Lemstra, waarnemend burgemeester SECRETARIS: P.I.M. van den Wijngaart, gemeentesecretaris Aanwezig zijn 37 leden en 6 wethouders, te weten de heer Van As (CU), mevrouw Van den Berg (PvdA), de heren Bootsma (D66), Van den Bosch (GL), Bouras (PvdA), Bleijie (CDA), mevrouw Broeijer (PvdA), de heren Buijing (PvdA) (wethouder), De Coo (LWG/De Groenen), Van Dam (SP), Day (SP), mevrouw Dewkalie (GL), mevrouw Van Delft (GL), mevrouw Van Dobben de Bruijn (VVD), mevrouw Dolfing (SP), de heer Flippo (CDA), mevrouw Van Gruting (VVD), de heren De Haan (CDA), Van Hees (GL), Hermans (VVD), mevrouw Hesselink (PvdA), de heer Hillebrand (PvdA) (wethouder), mevrouw Jansen (PvdA), de heren Kieft (CDA), De Lange (VVD), Laurier (GL), Van Meenen (D66), mevrouw Lieverse (CDA), de heren Pechtold (D66) (wethouder), Peper (Leefbaar Leiden), mevrouw Pieterse (GL), de heren Rabbae (GL) (wethouder), De Rooij (VVD), Van der Sande (VVD) (wethouder), mevrouw Schultz van Haegen-Maas Geesteranus (VVD) (wethouder), de heer Van Schoonderwoerd den Bezemer (Leefbaar Leiden), mevrouw Schreuder (PvdA), de heren Sleijster (VVD), Sloos (Leefbaar Leiden), Tchiche (PvdA), mevrouw Wassenaar (D66), de heren Welling (D66) en Wijfje (PvdA). Afwezig zijn de heer Geertsema (VVD) en mevrouw Verschoor (D66). De VOORZITTER opent de vergadering. 01. Vaststelling van de agenda - De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld. 02. Actualiteit - Er zijn geen punten voor de actualiteit gemeld. 03. Besluitenlijst van de vergadering van 4 juni Deze besluitenlijst wordt vastgesteld. 04. Mededelingen Mevrouw Van Gruting dankt mede namens mevrouw Van Bobben de Bruijn wethouder Rabbae voor de snelle beantwoording van hun vragen over de extra tegenvallers in de jaarrekening Aangezien de antwoorden weer nieuwe vragen hebben opgeroepen, zal zij de voorzitter van de

2 (10 juli 2002) 60 commissie SI verzoeken dit punt te agenderen, zodat er in die commissie verder over gesproken kan worden. Wethouder Rabbae heeft daar geen bezwaar tegen. De voorzitter deelt mee, dat de fractievoorzitters hebben besloten om aan het college voor te dragen voor benoeming in de functie van griffier van de raad mevrouw Noor van der Vlist. Dit is een bindende voordracht. (applaus) Mevrouw Van der Vlist verklaart desgevraagd, de functie gaarne te zullen aanvaarden. De voorzitter feliciteert mevrouw Van der Vlist met de voorgenomen benoeming. - De vergadering wordt enige minuten geschorst voor felicitaties. 05. Ingekomen stukken De heer Van Dam vraagt om de kopie-brief van de Vereniging Vrienden van de Oostvlietpolder inzake inspraakreactie verplaatsingsplan volkstuinen Oostvlietpolder (punt 3) te betrekken bij de verdere ontwikkeling van het plan voor de Oostvlietpolder. De voorzitter zegt dit toe. De heer Van Dam vraagt om de brief van Trianon/Kijkhuis inzake uitbreiding filmaanbod (punt 4) te betrekken bij de ontwikkeling van het Aalmarktproject. De heer Van den Bosch vindt het beter om de mogelijkheden voor een alternatief filmaanbod in de desbetreffende commissie te bespreken, dus niet alleen gekoppeld aan het Aalmarktproject. De voorzitter concludeert dat aldus wordt besloten. De heer Tchiche vraagt of het afschrift van de brief van R. Zandvliet aan BenW inzake verplaatsen vuilcontainers (punt 11) kan worden behandeld in de commissie RG. De voorzitter stelt vast dat de raad daarmee akkoord gaat. 09. Vervulling vacature inspraak - en ombudscommissie ( ) 10. Kredietverlening bodemsanering De Waard ( ) 11. Krediet voorrang bestuurders van rechts, 2e fase ( ) 12. Herinrichting Zwartemeerlaan en herprofilering IJsselmeerlaan ( ) 13. Verkeersremmende maatregelen Kerkpleinbrug ( ) 14. Vervanging paternosterkasten dienst SZA ( ) 16. Kredietverlening vernieuwing telefonie ( ) 17. Aanvraag BOO, beëindiging medegebruik basisschool St. Joseph in basisschool Lorentz ( )

3 61 (10 juli 2002) 18. Opbouw Smaragdlaan CBR/Sportbedrijf ( ) 19. Programma onderwijshuisvesting 2001,2002 en 2003 De Driestar ( ) 20. Afdoening motie M1/ (wijziging jaarplan GSB 2002) ( ) 21. Interim Wegsleepverordening ( ) 22. Kredietverlening nieuwe locatie wijkonderkomen stadsdeel Noord ( ) - Deze voorstellen worden zonder beraadslaging en zonder stemming aangenomen. 23. Vaststelling nota 'Naar een sluitende 24-uurszorgstructuur ( ) De heer Van As zegt dat zijn fractie voor het voorstel zal stemmen, maar het betreurt dat het nog niet mogelijk is om ook een maaltijdvoorziening te realiseren. Zij hoopt dat dit binnen afzienbare tijd wel mogelijk zal zijn. - Het voorstel wordt zonder stemming aangenomen. 24. Bijdrage Inloophuis psychiatrie ( ) 25. Kredietaanvraag luchtbehandeling zwembad de Zijl ( ) 26. Tijdelijke voorzieningen onderwijshuisvesting VVHO ( ) 27. Tarieven diensten en producten Archief ( ) 28. Bijdrage verbouwing Slaaphuis ( ) - Deze voorstellen worden zonder beraadslaging en zonder stemming aangenomen. 15. Kredietaanvraag ontwikkeling Rijn- Gouwelijn ( ) Hierbij is tevens aan de orde motie M21/Perspectiefnota van de heren Kieft, De Haan en Bleijie, aangehouden in de vergadering van 9 juli (Zie bundel moties en amendementen bij de Perspectiefnota.) De heer Kieft zegt dat er op de voorlichtingsbijeenkomst van jl. maandag voor bewoners over de Rijn-Gouwelijn veel commotie was. Men vond dat de voorlichting eenzijdig was geweest. De wethouder dient in de komende periode zo breed mogelijke informatie te geven over de RGL. Dat moet dan niet alleen gaan over het voorkeurstracé, maar ook over alle andere mogelijkheden: de RGL over bestaand spoor (waar is dan de aftakking en wat zijn de financiële consequenties?); de RGL dubbelsporig of (gedeeltelijk) enkelsporig door de Breestraat; zijn er nog andere mogelijkheden door de stad?; wat zijn de consequenties als er helemaal geen RGL komt? Het belang van de RGL,

4 (10 juli 2002) 62 ook voor Leiden, neemt toe als ook het westtracé daarbij betrokken wordt. Daarom wordt bepleit ter zake aan de provincie toezeggingen te vragen. De CDA-fractie is voor deze tramlijn. De aanleg past bij de moderne ontwikkeling, zoals die ook in het buitenland plaatsvindt. Door het creëren van voldoende draagvlak bij de inwoners en alle andere betrokken partijen zal de aanleg van de RGL beter mogelijk zijn. Daarom dient de delegatie die een bezoek gaat brengen aan een historische stad in Frankrijk waar light rail is aangelegd, ook zo breed mogelijk samengesteld te zijn. Deze punten worden in de motie genoemd, maar de kern ervan is dat er op korte termijn informatie moet komen over alle mogelijkheden, zodat een objectief besluit kan worden genomen. De heer Van As zegt dat zijn fractie in de vergadering van de commissie EV van 3 juli jl. kenbaar heeft gemaakt, dat zij het niet verstandig vindt om de RGL door de binnenstad te laten gaan. Wethouder Pechtold heeft toen gezegd dat zijn voorkeur wel uitgaat naar een tracé door de Breestraat. Dat is zijn goed recht, maar dan moet het college bij het informeren van de burgers ook zorgen voor objectieve informatie. De heer Van Dam wijst erop dat het raadsvoorstel ertoe strekt een aantal zaken te onderzoeken. Pas daarna kan een gefundeerd standpunt worden ingenomen. Hij vindt het niet juist, dat de fractie van de CU haar standpunt heeft bepaald voordat alles precies duidelijk is. De heer Van As antwoordt dat wat in de commissie verwoord is het uitgangsstandpunt van zijn fractie is. Zij sluit echter niet de deur voor verdere discussie op grond van nadere informatie. De heer De Coo zegt dat er eerst een tracékeuze moet worden gemaakt. Dat moet nog gebeuren. De in deze kredietaanvraag genoemde onderzoeken gaan er echter van uit, dat de RGL door de Breestraat zal gaan. De heer Van As antwoordt dat pas een verantwoorde keuze kan worden gemaakt als er objectieve informatie is over alle mogelijkheden. Het gaat hem nu om de communicatie. In het Leidsch Dagblad van 8 juli jl. stond, dat volgens wethouder Pechtold een keuze voor bestaand spoor het einde van Transvaal zou betekenen. Het is schokkend om een deel van de stad op voorhand schrik aan te jagen. Zoiets verwachtte hij niet van een lid van het college en het strookt niet met de noodzaak om eerst over alle mogelijkheden objectieve informatie te verschaffen. Bovendien is zulk zwaar geschut niet nodig, aangezien het volgens hem heel goed mogelijk is om een tramrails langs het bestaande spoor te leggen zonder ook maar één huis in Transvaal af te breken. Sprekers fractie zal voor het collegevoorstel stemmen als wordt toegezegd, dat er objectieve voorlichting komt en dat alle pro's en contra's van de diverse tracémogelijkheden goed in beeld gebracht worden. De heer Sloos zou willen weten, of de CDA-fractie tegen het tracé door de binnenstad is. Nu al is gebleken, dat een grote meerderheid van de burgers tegen dat tracé is. Houdt het CDA daar rekening mee?

5 63 (10 juli 2002) De heer Kieft antwoordt dat zijn fractie geen keuze bij voorbaat wil maken. De fractie sluit een tracé door de Breestraat niet uit, maar eerst moeten alle gegevens op tafel liggen. Mevrouw Van Delft vraagt waarop de heer Sloos baseert, dat een grote meerderheid van de burgers tegen het tracé door de binnenstad is. De heer Sloos zegt dat dit blijkt uit de inspraakavonden en uit gesprekken met winkeliers en burgers. Hij zou ervoor zijn om hierover een referendum te houden. Mevrouw Van Delft zegt dat volgens haar de winkeliers in de Breestraat voor dat tracé zijn. De heer Sloos vindt de motie van het CDA wel sympathiek, maar voor Leefbaar Leiden is het niet nodig om onderzoek te doen naar de consequenties van een tracé door de Breestraat, omdat de fractie daar tegen is gezien de vroegere ervaringen met de tram door de Breestraat, de reacties van de burgerij en de toekomst van de Breestraat. Wethouder Pechtold vraagt of de fractie van Leefbaar Leiden ervoor is, dat de voor- en nadelen van een tracé over bestaand spoor in kaart worden gebracht, hetgeen ook in de motie wordt gevraagd. De heer Sloos is daar voor. Daarom zal zijn fractie de motie toch steunen. De heer Day zegt dat zijn fractie tot nu toe altijd voorstander is geweest van een tracé over bestaand spoor, omdat zij op grond van de bestaande gegevens de nadelen (gevaarlijke verkeerssituatie) van een tracé door de Breestraat groter vond dan het voordeel dat er op die manier veel kooppubliek naar de binnenstad komt. De SP is echter niet tegen een onderzoek naar het tracé door de binnenstad en naar de consequenties van de andere mogelijkheden. Daarom zal de fractie de motie van het CDA steunen. Hij voegt er echter aan toe, dat in de motie niet wordt gevraagd om ook in te gaan op de milieuaspecten. Graag verneemt hij het standpunt van de indieners hierover. De heer Kieft zegt dat het aspect 'milieu' is begrepen in de leefbaarheid, waarover in de motie wel wordt gesproken. De heer Day had het beter gevonden als het milieu apart was genoemd. Mevrouw Schreuder zegt dat haar fractie het een goede zaak vindt dat de voors en tegen van de verschillende tracé's duidelijk worden geschetst. Daarom steunt de fractie de motie. Met het collegevoorstel is de fractie in de commissie al akkoord gegaan. Mevrouw Van Dobben de Bruijn zegt dat haar fractie de motie ziet als een nuttige aanvulling op de kredietaanvraag, waarmee haar fractie in de commissie EV al akkoord ging. Het moet echter gaan om reële alternatieven, zodat de voortgang niet in gevaar komt. De fractie is vóór de RGL, maar hecht ook groot belang aan een goede communicatie met de burgers.

6 (10 juli 2002) 64 De heer De Coo heeft in de commissie EV gezegd, dat zijn fractie tegen de kredietaanvraag zal stemmen, omdat het collegevoorstel te veel uitgaat van het voorkeurstracé van de wethouder. De motie van het CDA biedt de mogelijkheid om een betere keuze te maken en zal daarom door zijn fractie worden ondersteund. De heer Van As zegt dat de motie ook betrekking heeft op de variant Breestraat. Daar is de heer De Coo tegen. Hoe kan hij dan wel voor de motie zijn? De heer De Coo vindt het weggeooid geld om b.v. te onderzoeken of de gevels in de Breestraat het zullen houden als de conclusie is dat de RGL over bestaand spoor moet. Eerst moet voor het tracé worden gekozen en dan moeten de onderzoeken die in verband daarmee nodig zijn, plaatsvinden. Mevrouw Van Delft zegt dat haar fractie wel kan instemmen met het verzoek in de motie om duidelijk aan te geven wat de voor- en nadelen van de verschillende tracé's zijn, maar dat punt c "niet aanleggen" voor haar geen optie is. Wat is de relatie daarvan met de punten a en b en met het pleidooi voor toezeggingen van de provincie? De heer Kieft zegt dat de bedoeling van punt c is, dat wordt aangegeven wat er met de economie, het verkeer en vervoer en het toerisme in Leiden zal gebeuren als de RGL niet wordt aangelegd. Wethouder Pechtold vindt het verheugend dat de motie van het CDA in de raad veel steun ondervindt, omdat de komende maanden voor de ontwikkeling van de Rijn-Gouwelijn heel belangrijk zijn. Zelf is hij een groot voorstander van de RGL en heeft hij ook een duidelijke mening over het tracé dat het beste is voor de bewoners en de Leidse economie. Daarom is het voor hem moeilijk om objectief te zijn, maar hij probeert dat natuurlijk wel te zijn want het is hem duidelijk dat de raad behoefte heeft aan informatie over alle mogelijkheden. Volgende week zal de raad kennis kunnen nemen van de resultaten tot nu toe van het reeds gehouden onderzoek. De provincie had de gemeente gevraagd om nog voor de zomer een voorkeurstracé vast te stellen in verband met haar eigen planstudie. Dat lukt niet meer, maar het zal wel zo spoedig mogelijk na de zomer moeten gebeuren. Daarom is het belangrijk dat het nu voorgestelde onderzoek zo spoedig mogelijk aanvangt. Het verheugt spreker, dat de meeste fracties kunnen instemmen met het collegevoorstel. Misschien is het onderzoek nog niet helemaal afgerond als de raad een besluit moet nemen, maar er zullen dan toch veel meer gegevens zijn en het zal ook een vergelijkend onderzoek zijn. Uiteraard mag het onderzoek de voortgang van het proces niet belemmeren en uiteraard moet er een goede communicatie zijn. Hij vindt het echter vervelend, dat de heer Van As hem vanavond de maat heeft genomen over wat objectief is, terwijl de fractie van de CU al met een heel duidelijk standpunt is gekomen zonder over enige verdere informatie te beschikken. De heer Van As denkt dat er voor een tramlijn langs bestaand spoor geen enkel huis in Transvaal hoeft te sneuvelen, maar deskundigen denken daar anders over. De heer Van As vraagt waarop de wethouder zijn uitspraak baseert, dat grote delen van Transvaal tegen de vlakte moeten als de route over bestaand spoor gaat.

7 65 (10 juli 2002) Wethouder Pechtold heeft dat zo niet gezegd. Hij heeft gezegd, dat ook een tracé over bestaand spoor allerlei problemen met zich zal brengen. Ook dan zal er ergens een aftakking moeten worden gemaakt en zullen aanpassingen nodig zijn, b.v. aan de Kastanjekade. De vergelijking tussen de voor- en nadelen van de twee tracé's zal aan de raad worden voorgelegd. Hij kan het niet helpen dat in de krantenkop Transvaal is genoemd. De heer Van As zegt dat wethouder Pechtold in de krant is geciteerd. Dat grote delen van Transvaal zouden moeten worden opgeofferd stond tussen aanhalingstekens. Hij maakt er bezwaar tegen dat de wethouder op die manier inwoners schrik aanjaagt, terwijl die consequenties nog helemaal niet duidelijk zijn. Spreker heeft een standpunt ingenomen en is bereid om dat te herzien als de wethouder met goede argumenten komt. Hij verwacht dat de wethouder, die ook een standpunt heeft ingenomen, daartoe eveneens bereid is. Wethouder Hillebrand vraagt waar volgens de heer Van As in het stationsgebied een aftakking van bestaand spoor zou kunnen worden gemaakt. De heer Van As wil daar graag met deskundigen over discussiëren. Het gaat hem er nu om dat er in de krant iets gezegd is zonder onderbouwing. Dat wekt onrust en daar maakt hij bezwaar tegen. Wethouder Pechtold maakt bezwaar tegen de manier waarop de heer Van As hem de maat heeft genomen en heeft gezegd dat hij niet objectief is. Hij weet dat het geen gemakkelijk dossier is, maar hij komt er rond voor uit dat hij een groot voorstander is van het tracé door de Breestraat en na de zomer zal hij op alle vergelijkingen ter zake van de mogelijke tracé's ingaan. De motie van het CDA ziet hij als een ondersteuning van zijn beleid. De heer Van Dam vraagt waarom de wethouder wel de krant heeft geïnformeerd, maar niet de raad, c.q. de commissie EV. Wethouder Pechtold neemt aan dat de heer Van Dam zal begrijpen, dat de krant haar lezers graag wil informeren over de plannen voor de RGL, want die plannen staan in het middelpunt van de belangstelling. In een interview met hem is het tracé over bestaand spoor ter sprake gekomen. Hij heeft er toen op gewezen, dat ook dat tracé niet zonder problemen is en dat het maken van een aftakking naar zijn idee voor Transvaal behoorlijk ingrijpend zou zijn. Dat is wat er gebeurd is. - In stemming komt motie M21/Perspectiefnota. Deze motie is door het college overgenomen en wordt door de raad zonder stemming aangenomen. - In stemming komt raadsvoorstel 02/0092. Het voorstel wordt zonder stemming aangenomen, onder aantekening dat de fractie van LWG/DG geacht wenst te worden ertegen te hebben gestemd. 06. Voorstel voor het al dan niet houden van een burgemeestersreferendum ( )

8 (10 juli 2002) 66 Mevrouw Broeijer zegt dat de raad door de wijziging van de Gemeentewet nu zelf een aanbeveling kan doen aan de minister van BZK voor de benoeming van een nieuwe burgemeester. Tevens kan de raad besluiten om een raadplegend referendum uit te schrijven voor een keuze tussen de eerste twee kandidaten die de vertrouwenscommissie heeft geselecteerd. De PvdA-fractie heeft de voor- en nadelen van het houden van zo'n referendum tegen elkaar afgewogen. Op grond van krantenartikelen over de ervaringen in Vlaardingen en Best zag de fractie aanvankelijk vooral nadelen. Het zou kandidaten kunnen afschrikken. Dat kan betekenen dat er weinig interessante kandidaten overblijven, terwijl Leiden juist een goede burgemeester wil. Een ander nadeel is dat kandidaten niet met hun eigen programma kunnen komen en dat de bevolking de twee kandidaten maar vrij oppervlakkig kan beoordelen; er is wel een kennismakingsronde in de stad, maar niet alle burgers zullen de kandidaten daardoor goed leren kennen. Ook was de fractie beducht voor 'Amerikaanse verkiezingstoestanden' en voor de hoge kosten van een referendum. De vraag rees of een referendum niet als een motie van wantrouwen tegenover de gekozen raadsleden zou worden opgevat. Omdat er veel vragen vanuit de eigen achterban kwamen, heeft de fractie ervoor gekozen haar leden te raadplegen. Daardoor zijn haar veel voordelen duidelijk geworden. Zo bleek dat veel burgers door de kennismakingsronde een beeld willen krijgen van de uitstraling van de kandidaten. Mensen maken zich namelijk een bepaalde voorstelling van de burgemeester. Degenen die in Best en Vlaardingen zijn gekozen, hebben jl. zaterdag in de Burgerzaal gezegd, dat zij een vliegende start hebben gemaakt en dat bijna iedereen in hun gemeente ze al kenden op het moment dat zij begonnen. Een ander voordeel is, dat op deze manier de politiek dichter bij de burgers wordt gebracht. Bovendien kan er door een referendum weinig mis gaan. De vertrouwenscommissie heeft vooraf een selectie op kwaliteit gemaakt en twee geschikte kandidaten uitgekozen. De bevolking kan dan een van die twee kiezen. Op grond van deze raadpleging van haar achterban heeft de meerderheid van de fractie vóór het houden van een referendum gekozen. De fractie acht zich gebonden aan de uitslag van dat referendum. Om die reden kiest de fractie voor ontwerp-besluit A. De heer Welling zegt dat alle fractievoorzitters de afgelopen weken eensgezind hebben gewerkt aan de opstelling van een profielschets voor de nieuwe burgemeester. Het volgende agendapunt zal dan ook geen problemen opleveren. Ten aanzien van de procedure voor de benoeming waren er echter zowel voor- als tegenstanders van het houden van een referendum. D66 is al sinds haar oprichting voorstander van een gekozen burgemeester. De tegenstanders hiervan doen het voorkomen alsof dit iets bijzonders is, maar Nederland is juist een van de weinige landen in Europa waar de burgemeester wordt benoemd. Het heeft lang geduurd, maar het ziet ernaar uit, dat over enige jaren ook in Nederland de burgemeester zal worden gekozen. Dat is nu nog niet mogelijk. Onder de huidige wetgeving is de beste mogelijkheid om de inwoners van Leiden bij de keuze van de burgemeester ter betrekken het houden van een burgemeestersreferendum. Voor veel Leidenaren heeft de burgemeester een symboolfunctie. Zij beschouwen de burgemeester als hún burgemeester en willen daarom hun eigen burgemeester kunnen kiezen. Dat blijkt uit het gemak waarmee D66-Leiden in enkele dagen ruim 750 handtekeningen ophaalde ten gunste van een burgemeestersreferendum. Het blijkt ook uit de uitkomst van de opiniepeiliing van het leidsch Dagblad: ruim 75% stemde vóór een referendum. Het blijkt tevens uit het mini-referendum, dat de

9 67 (10 juli 2002) PvdA onder haar eigen leden en kiezers heeft gehouden. Opmerkelijk was, dat de tegenstanders voor een belangrijk deel van buiten Leiden kwamen. De tegenstanders van een referendum willen de inwoners van Leiden niet betrekken bij het kiezen van een burgemeester, maar zo zeggen ze het niet en daarom noemen ze andere redenen. Een veel gehoord bezwaar is, dat het referendum een slap aftreksel is van een gekozen burgemeester en dat er nog steeds weinig valt te kiezen. D66 deelt dat bezwaar, maar vindt het wrang, dat dit argument vooral wordt gebruikt door vertegenwoordigers van politieke partijen die tot voor kort tegen een gekozen burgemeester waren of dit nog steeds zijn, partijen die eerder op landelijk niveau een gekozen burgemeester onmogelijk hebben gemaakt. Daarom zegt spreker tegen VVD en CDA, dat zij het D66 niet kunnen verwijten dat de gekozen burgemeester nog niet mogelijk is. Het burgemeestersreferendum is inderdaad second best, maar het is een goede mogelijkheid om meer Leidenaren te betrekken bij de keuze van een nieuwe burgemeester dan alleen de fractievoorzitters van de raad. Een ander bezwaar zou zijn dat goede kandidaten niet aan een referendum willen meedoen. De vraag is echter, of een kandidaat die niet aan een referendum wil meedoen, een goede burgemeester voor Leiden kan zijn. Leidenaren willen een burgemeester die zij kennen, een burgemeester die zij regelmatig zien in de stad, een ambassadeur voor de stad. In de profielschets hebben de fractievoorzitters dat ook terecht aangegeven. Een campagne als burgemeesterskandidaat is bij uitstek geschikt om bekendheid te krijgen in de stad. Dat hebben de via een referendum gekozen burgemeesters van Vlaardingen en Best wel duidelijk gemaakt. De fractievoorzitter van het CDA in Best heeft personen die vanwege het houden van een referendum niet zouden willen solliciteren, getypeerd als "een stelletje lafbekken". Het is een uitspraak die spreker graag citeert. Sprekers fractie heeft zich verwonderd over de uitspraak van de heer De Lange, dat het een bezwaar is dat het voor kandidaten niet mogelijk is om campagne te voeren, omdat zij geen politieke standpunten zouden mogen innemen. Bij het opstellen van de profielschets heeft de heer De Lange ervoor gepleit om daarin op te nemen, dat de burgemeester moet beschikken over visie. Dat is door de andere fractievoorzitters ondersteund. Dan moet een kandidaat ook kunnen laten blijken, dat hij of zij een visie heeft. Daarom vindt D66 van Leiden, dat burgemeesterskandidaten best politieke standpunten mogen innemen, mits zij zich ervan bewust zijn dat die standpunten alleen maar gerealiseerd kunnen worden als de meerderheid van de raad het ermee eens is. Een ander bezwaar dat is geopperd, is dat Leidenaren de inhoud van de burgemeestersfunctie onvoldoende kennen om te kunnen bepalen wie een geschikte burgemeester zou zijn. Het is sprekers fractie echter volstrekt onduidelijk, waarom Leidenaren wel hun gemeenteraad kunnen kiezen maar niet hun burgemeester en waarom zij niet in staat zouden zijn om hun burgemeester te kiezen en de rest van de Europeanen wel. De heer Van As merkt op dat ook D66 bij het opstellen van de kandidatenlijst voor de raadsverkiezingen kwaliteitscriteria hanteert. Dat selectieproces is toch niet voor niets? De heer Welling antwoordt dat D66 dat op dezelfde manier wil doen bij het kiezen van een burgemeester. Ook bij het kiezen van een griffier is het zo gegaan. Er wordt een profielschets opgesteld, de selectiecommissie of de vertrouwenscommissie selecteert en vervolgens zijn het anderen die uit de geselecteerde kandidaten er een kiezen.

10 (10 juli 2002) 68 De heer Van As doelde op het standpunt van D66 dat de burgemeester direct gekozen zou moeten worden. Dan is er een vrije keuze uit een willekeurig aantal kandidaten. De heer Welling ontkent niet dat er nadelen kleven aan het systeem van het burgemeestersreferendum en aan dat van de direct gekozen burgemeester. Aan het systeem van de benoemde burgemeester kleven echter ook nadelen. Zijn fractie is blij, dat het er nu op lijkt dat de meerderheid van de raad een burgemeestersreferendum wil. De heer De Lange begrijpt heel goed waarom de heer Welling voor het burgemeestersreferendum pleit. Voor D66 is dat immers een belangrijk punt. De heer Welling zegt dat niet alleen D66 dat belangrijk vindt, maar naar zijn mening ook een groot deel van de inwoners van Leiden. De heer De Lange heeft respect voor het standpunt van D66, dat al bekend was, maar deelt het niet. De Leidse VVD is geen voorstander van dit burgemeestersreferendum nu er op bestuurlijk gebied zoveel veranderingen zijn gekomen. De bedoeling van die veranderingen is om de burger meer bij het bestuur te betrekken. Alle politieke partijen willen een antwoord geven op de vraag hoe dat moet gebeuren en discussiëren daarover. Een van de mogelijkheden daarvoor is de direct gekozen burgemeester. Inderdaad is de VVD jarenlang tegen de gekozen burgemeester geweest. Zij vond het beter dat de burgemeester werd benoemd door de Kroon. Dat was tot nu toe haar standpunt, een duidelijk en een gezond standpunt. Verleden week heeft de landelijke VVD het echter aangedurfd te verklaren dat zij wil gaan nadenken over een direct gekozen burgemeester. Een partijcommissie onder leiding van de Rotterdamse burgemeester Opstelten heeft de voor- en nadelen van de verschillende stelsels onderzocht. Het hoofdbestuur heeft op grond van die analyse verklaard, dat het misschien toch goed zou zijn om door te groeien naar het systeem van de direct gekozen burgemeester. Dat staat ook in het regeerakkoord. Het middel van het burgemeestersreferendum is een politiek compromis, geboren in een tijd waarin de paarse partijen elkaar stevig vasthielden en voortpolderden. Het is een relikwie uit die tijd. Spreker vindt dat Leiden er nu niet voor moet kiezen om van dit relikwie gebruik te maken, terwijl bekend is dat de burgemeester over enige jaren direct gekozen zal worden, want daar is brede politieke steun voor. De heer Van den Bosch vraagt of volgens de redenering van de heer De Lange de keuze nu gaat tussen een relikwie van paars en een middeleeuws relikwie. De heer De Lange ontkent dat. In de middeleeuwen maakte men niet zulke compromissen. Er is nu gelukkig democratie en is er de gekozen gemeenteraad die een belangrijk rol speelt bij de selectie van de burgemeesterskandidaten.

11 69 (10 juli 2002) De heer Day is blij dat nu ook de VVD zich beraadt op een direct gekozen burgemeester. Is het echter niet een vorm van behoudzucht om tegen het burgemeestersreferendum te zijn zolang dat nog kan? De heer De lange antwoordt dat het daar niet om gaat. De VVD wil vernieuwen, maar de andere partijen grijpen terug naar een compromis uit een vorige periode. Bovendien blijkt uit de evaluatie van BZK van het in twee gemeenten gehouden burgemeestersreferendum geen groot enthousiasme voor dit middel. Er staat niet in dat dit nieuwe middel gebracht heeft wat ervan werd verwacht. De heer Welling verzekert dat er, nadat het referendum in Leiden is gehouden, positieve stukken van BZK over het burgemeestersreferendum zullen komen. De heer De Lange betwijfelt dit. Het burgemeestersreferendum is een oud middel. Misschien vult Leiden dat op eigen wijze in, maar volgens hem komt daar weinig goeds van. Daarom pleit hij ervoor geen referendum te houden. Mevrouw Broeijer vraagt of de heer De Lange suggereert, dat Leiden moet wachten met het zoeken van een nieuwe burgemeester tot het nieuwe kabinet de gekozen burgemeester mogelijk heeft gemaakt. De heer De Lange wil dat de uitstekende waarnemer niet aandoen. Natuurlijk moet Leiden op korte termijn een nieuwe burgemeester krijgen. Daarvoor ligt er al een goede profielschets. Het is heel goed mogelijk om binnen de bestaande procedure tot een voordracht te komen. Als het ertoe komt dat de burgemeester wordt gekozen, dan zal dat voor alle burgemeesters in Nederland gelden. Dan zullen er voor alle gemeenten in Nederland tegelijk burgemeestersverkiezingen komen en dan zal Leiden daarin meegaan. De heer Welling vraagt waar de heer De Lange dit op baseert. Sommige woordvoerders van de VVD hebben gezegd, dat een gekozen burgemeester misschien alleen geschikt was voor de vier grote steden, maar niet voor de rest van het land. De heer De Lange was juist zo blij met de aanbeveling van de commissie-opstelten: een gekozen burgemeester voor alle gemeenten. Dat is een ver strekkend voorstel. Hij had gedacht daarbij D66 aan de zijde van de VVD te zullen vinden. De heer Welling zegt dat VVD en D66 niet de meerderheid vormen en naar zijn inschatting dat ook de komende toen jaar niet zullen doen. De heer De lange antwoordt dat ook andere partijen opschuiven naar het systeem van de gekozen burgemeester. Hij is ervan overtuigd dat dit gaat gebeuren. Nu het nog niet zo ver is, vindt hij het geen goed idee om een burgemeestersreferendum te houden. Natuurlijk is het goed om de burgers erbij te betrekken, maar de keuze voor iemand die een politieke functie bekleedt, zal altijd gecombineerd zijn met een keuze voor politieke ideeën. In het huidige staatsbestel past dat de burgemeester geen politieke functie heeft, maar als de burgemeester direct wordt gekozen, zal het wel iemand zijn die zelf een politieke mening heeft en die zijn eigen wethouders gaat benoemen.

12 (10 juli 2002) 70 De heer De Coo bestrijdt dat het burgemeestersambt thans geen politieke functie is. Het komt immers zelden voor dat een burgemeester wordt benoemd die geen lid is van een politieke partij. De heer Welling vindt dat het probleem van de heer De Lange gemakkelijk is op te lossen, namelijk door bij het referendum toe te staan, dat een burgemeesterskandidaat politieke standpunten verkondigt. De heer De Lange zegt dat dit geen oplossing is, omdat in het huidige stelsel de politieke mening van een burgemeester geen rol mag spelen. De burgemeester van Leiden is ook korpsbeheerder van de politieregio Hollands Midden. Spreker is niet voor politieke inmenging in het koprsbeheerderschap. De korpsbeheerder, die een taak heeft op het gebied van veiligheid, moet onafhankelijk zijn. Als die functie wel politiek wordt gekleurd, leidt dat tot een gekozen sheriff, dus tot Amerikaanse toestanden. De heer Laurier zegt dat een college van BenW politieke besluiten neemt. In dat college heeft de burgemeester een stem, bij staking van stemmen zelfs een bijzonder zware stem. Daarom kan de heer De Lange niet volhouden, dat in het huidige stelsel de burgemeester zich niet met politiek bezighoudt. De burgemeester doet dat wel, maar moet het zodanig doen dat aan alle partijen in de raad recht wordt gedaan. De heer De Lange is het ermee eens dat de burgemeester politieke ideeën mag verkondigen als die door de raad worden gedragen. Een burgemeesterskandidaat die zelf campagne gaat voeren, kan echter tevoren de raad niet raadplegen en doet dat op eigen gezag. Dat kan ertoe leiden dat een door de vertrouwenscommissie geselecteerde kandidaat politieke ideeën gaat verkondigen waar de raad niet achter staat. Wat gebeurt er dan als de bevolking die kandidaat kiest? De heer Welling heeft erop gewezen, dat op voorstel van de heer De Lange in de profielschets is opgenomen, dat kandidaten een visie moeten hebben. Daarom zal de vertrouwenscommissie aan kandidaten vragen, welke visie ze hebben. Dat is ook een politieke visie. Mogen kandidaten die wel tegenover de vertrouwenscommissie kenbaar maken maar niet tegenover de burgers van Leiden? De heer Day sluit zich bij die vraag aan. Natuurlijk is de vertrouwenscommissie op de hoogte van de politieke ideeën van kandidaten. Dan is het toch niet voorstelbaar, dat een geselecteerde kandidaat in de campagne ideeën gaat verkondigen die niet stroken met de opvattingen van de raad? De heer De Lange vindt het inderdaad belangrijk, dat een burgemeesterskandidaat een visie heeft op het optreden van het bestuur van de gemeente. Bedoeld is niet een uitgesproken politieke visie maar een brede visie op het bestuurlijk handelen. Natuurlijk hebben de meeste kandidaten een politieke achtergrond, maar ze hebben gesolliciteerd omdat ze een bestuurlijke rol willen spelen. De heer Welling vindt dat de heer De Lange zijn eigen probleem creëert. Er is gereageerd op zijn opmerking, dat een burgemeester geen politieke standpunten mag hebben. Toen is

13 71 (10 juli 2002) gevraagd waarom dat niet zou mogen en vervolgens spreekt de heer De Lange over iemand met uitgesproken politieke ideeën. Dat was de vraag niet. De heer De Lange antwoordt dat de gekozen kandidaten voor Best en Vlaardingen jl. zaterdag hebben gezegd, dat zij het lastig vonden om campagne te voeren zonder veel te kunnen zeggen over de inhoud van het beleid dat zij voorstaan. Het is niet goed om kandidaten op die manier aan de stad te presenteren.

14 (10 juli 2002) 72 De wet staat nu een burgemeestersreferendum toe, maar dat is een oud compromis, een relikwie, en daarmee heeft de Leidse burger niet echt iets te kiezen. Dat is niet vernieuwend. Daarom is de VVD-fractie tegen het referendum. Leiden heeft in de huidige bestuurlijke situatie behoefte aan een burgemeester met een groot samenbindend vermogen. De breed samengestelde vertrouwenscommissie kan de meest geschikte kandidaten selecteren en die worden vervolgens voorgedragen. De heer Bleijie kan zich in grote lijnen bij de heer De Lange aansluiten. Bij een burgemeestersreferendum wordt er geen burgemeester gekozen, ook al wordt het in de media zo voorgesteld. De vertrouwenscommissie, waar alle fractievoorzitters in zitten, raadpleegt de burgers alleen maar over de twee kandidaten die aan alle eisen voldoen. In Leiden heeft altijd een sterke wethouderscultuur bestaan. Spreker was van 1974 tot 1986 raadslid en heeft toen de PAK-fractie meegemaakt. Toen zouden de voorlopers van PvdA, D66 en GroenLinks een gekozen burgemeester helemaal niet op prijs hebben gesteld. Er waren zes wethouders die met een krappe meerderheid op een politiek programma waren gekozen. Die wethouders waren dominant. Het was de tijd waarin afscheid werd genomen van de afspiegelingscolleges en gewerkt werd met programmatische akkoorden. Geen harmoniemodel meer, maar een politiek model. Het CDA heeft daar in andere gemeenten ook aan meegedaan. In die cultuur paste helemaal geen gekozen burgemeester met een eigen programma. Als men nu wel naar een gekozen burgemeester toe wil, kan spreker daarmee akkoord gaan, mits er inhoudelijk een heel andere structuur komt. De heer Van den Bosch was in 1974 nog niet geboren. Hij wil weten wat de heer Bleijie nu, in 2002, vindt van een gekozen burgemeester. De heer Bleijie antwoordt dat de wethouders nu nog steeds dominant zijn. Daar past nog steeds geen gekozen burgemeester bij. Dat kan pas als de positie van de wethouders minder dominant wordt. Zo'n burgemeester wordt gekozen op een eigen programma. Als dan wethouders worden gekozen op andere programma's is het college bij voorbaat al instabiel. Frankrijk toont dat aan; de cohabitation tussen linkse meerderheden en rechtse burgemeesters of andersom heeft daar verlammend gewerkt. De heer Van den Bosch zegt dat er al korte metten is gemaakt met die zgn. wethouderscultuur. Voor het gemeentebestuur geldt nu namelijk het dualisme, waardoor het primaat ligt bij de raad en niet bij het college. De heer Bleijie vindt dat er dan staatsrechtelijk nog meer moet veranderen. Door Elzinga is onder het huidige dualisme de burgemeester in een spagaat terecht gekomen, doordat hij zowel voorzitter van de raad als voorzitter van het college is. Voor een gekozen burgemeester zal het stelsel radicaal duaal moeten worden gemaakt, dus geen verschillende programma's meer. Zo ver is het nog niet, want daar moet eerst goed over worden nagedacht en dat kost tijd. De heer Welling heeft toegegeven, dat een burgemeestersreferendum nadelen heeft. De via een referendum uitverkozen kandidaten voor Best en Vlaardingen hebben zaterdag jl. verklaard, dat het idee dat zij als tweede zouden eindigen voor hen beiden een probleem was. Het is knap als

15 73 (10 juli 2002) iemand die geselecteerd is als een geschikte kandidaat aan een referendum deelneemt, maar als die kandidaat verliest, verliest hij twee keer en moet verder door het leven als een 'loser'. Mevrouw Broeijer merkt op dat ook bij een aanbeveling van de raad aan de minister de namen van twee kandidaten openbaar worden gemaakt. De heer Bleijie kan zich goed voorstellen dat een aantal mensen hun naam om die reden niet genoemd willen zien. De heer Buddenberg zei jl. zaterdag dat hij vond dat hij niet meer terug kon toen hij eenmaal als een van de twee kandidaten was geselecteerd. Hij wilde trouwens wel eens zien hoe het zou gaan met zo'n referendum. Beiden verklaarden onomwonden, dat een burgemeestersreferendum ook zijn negatieve kanten heeft, vooral wat betreft het persoonlijk doorfunctioneren in een andere baan als men verliest. Juist het verhaal van de heer Buddenberg heeft sprekers twijfels over het middel burgemeestersreferendum versterkt.

16 (10 juli 2002) 74 Bovendien is hij uitermate teleurgesteld over het aantal en de aard van de reacties op de oproep aan de burgerij om haar mening te geven over de profielschets, terwijl daarvoor een grote campagne is gevoerd. Het waren er maar 18. Om twee daarvan heeft de raad zelf gevraagd. Een aantal reacties was niet ter zake doende. Er was maar één burger die verklaarde met plezier aan deze meningspeiling te hebben deelgenomen. Spreker vreest werkelijk of bij een burgemeestersreferendum wel 30% van de stemgerechtigde Leidenaren zal opkomen. En dat kost de gemeente dan één euro per Leidenaar, terwijl de financiële problemen van de gemeente toch al zo groot zijn. En dat dan alleen vanwege het principe! De heer Van As kan zich in die laatste opmerkingen wel vinden. Zijn vraag is echter, of nu ook het CDA in Leiden vóór de gekozen burgemeester is. De heer Bleijie antwoordt dat zijn fractie daarover nog geen standpunt heeft ingenomen, maar hij kan zich voorstellen dat de fractie daar vóór is als eerst een aantal zaken staatsrechtelijk goed geregeld is. Dat geldt dan met name voor de positie van wethouders, want om een college te vormen moeten er altijd coalities worden gesloten. Een coalitiefractie verwacht iets van haar wethouder en zal het niet leuk vinden als die ondergesneeuwd wordt door een gekozen burgemeester. De heer Sloos zegt dat er op de oproep van het Leidsch Dagblad veel meer reacties zijn gekomen. De PvdA in Leiden is zo wijs geweest om haar eigen leden te raadplegen. Heeft de CDA-fractie haar eigen leden geraadpleegd? De heer Bleijie antwoordt dat dit niet is gebeurd, omdat de gekozen burgemeester niet in het verkiezingsprogramma van het CDA stond. Hij zal het de heer Sloos niet kwalijk nemen als die vóór het burgemeestersreferendum stemt, maar de CDA-fractie is ertegen. Wat hem op de bijeenkomst van jl. zaterdag in de verhalen van mevrouw Demmers en de heer Buddenberg vooral trof, was de vraag: waar ga je voor? Het was inhoud versus uitstraling. De heer Welling zegt dat kandidaten best politieke uitspraken mogen doen, maar de nu door de raad benoemde wethouders zouden het toch zeker niet prettig vinden als een kandidaat in zijn of haar campagne voor het referendum openlijk afstand zou nemen van het collegeprogramma. De heer Welling merkt op dat mevrouw Demmers en de heer Buddenberg hebben gezegd, dat hun gemeenteraden hadden aangegeven dat zij in de campagne geen politieke standpunten mochten innemen en dat zij het daar moeilijk mee hadden. In zijn betoog heeft hij gesteld, dat zijn fractie er geen bezwaar tegen heeft als een burgemesterskandidaat politieke standpunten inneemt, maar zich dan wel moet realiseren dat die standpunten door de raad moeten worden gedeeld. Als de kandidaat standpunten inneemt die lijnrecht ingaan tegen het collegeprogramma, is daar dus geen sprake van. Daarom is hij het met de heer De Lange eens, dat in de vertrouwenscommissie ook vragen moeten worden gesteld over de visie van een kandidaat. De heer Bleijie antwoordt dat de mening van de heer Buddenberg over het burgemeestersreferendum was: geen vlees, geen vis. Hij heeft het gevoel, dat beiden de indruk hadden dat het name om hun uitstraling ging en dat zij spitsroeden hebben moeten lopen als het ging om de inhoud. De wethouders van Leiden zouden knarsetanden als een kandidaat in de campagne zou zeggen: Leiden heeft zoveel financiële problemen dat de hele en niet de halve

17 75 (10 juli 2002) inflatiecorrectie moet worden toegepast. Onder de huidige voorwaarden wordt het burgemeestersreferendum een schoonheidswedstrijd en dat is het ambt van burgemeester niet waardig. De heer Van den Bosch kan het vlammende betoog van de heer Welling niet overtreffen en maakt de D66-fractie een compliment voor het genomen initiatief om op de markt en bij boekhandel Kooiker handtekeningen te gaan verzamelen. Gezien het succes van die actie is het onbegrijpelijk, dat nu nog gediscussieerd moet worden over de vraag: wel of geen referendum? De heer De Lange maakt bezwaar tegen deze benadering. Uit een poll op internet zou blijken, dat 75% voor het referendum is, maar als spreker morgen een poll op internet zet met de vraag "Bent u van mening dat Katja Schuurman de burgemeester van Leiden moet worden?" zal 100% ja zeggen. De heer Van den Bosch vindt dat een goede suggestie. Katja Schuurman heeft met haar TVprogramma heeft laten zien, dat zij heel goed in staat is boven de partijen te staan en uit te leggen waar de politiek over gaat. Een gekozen burgemeester en zelfs een gekozen koningin zijn al jaren onderdeel van het verkiezingsprogramma van GroenLinks, zowel lokaal als landelijk. Helaas is het nog niet zo ver en moet nu gewerkt worden met een inderdaad niet fraai compromis als erfenis van Paars of, beter gezegd, van de kleur blauw in paars. Lokaal is dezelfde blauwe-pakkenbrigade het oneens met het houden van een burgemeestersreferendum. De inwoners van Leiden werden op de dag zij mochten meepraten over het profiel gewaarschuwd om geen referendum te willen, aangezien de raad van Leiden veel beter weet welke keuze voor de Leidse burgers gemaakt moet worden. In de krant werd gedreigd met Den Haag; daar zou naar toe gebeld worden als de raad een ander besluit zou nemen. Spreker vindt dat Den Haag de allerlaatste instantie is die moet bepalen wie de burgemeester van Leiden moet worden en hoe de keuze moet verlopen. Dat is iets waar de inwoners van Leiden over gaan. De heer De Lange zegt dat in het regeerakkoord staat, dat de mogelijkheid van een referendum over de benoemingsvoordracht van een burgemeester wordt afgeschaft in afwachting van het onderzoek naar de implicaties van een gekozen burgemeester. Hoe denkt de heer Van den Bosch dat de nieuwe regering "in afwachting van" zal uitleggen? De heer Van den Bosch antwoordt dat dit hem niet interesseert. Zijn fractie is het niet eens met het regeerakkoord. Er staat in, dat men een onderzoek wil naar de gevolgen van een gekozen burgemeester voor openbare orde en veiligheid, voor de rol van de burgemeester, de wethouders en de gemeenteraad. Die passage wekt niet de indruk dat de gekozen burgemeester er zal komen. Hij vindt het een vreemde redenering om op basis van die passage terug te vallen op benoeming door de Kroon, wat een veel slechter alternatief is dan het compromis. Het zijn de inwoners die een keuze moeten maken. Zij zullen die keuze ook kunnen maken. GroenLinks is het eens met de heer Welling, dat de burgemeesterskandidaten in de campagne ook politieke standpunten mogen verkondigen. Ook los daarvan zijn er terreinen, zoals veiligheid en openbaar bestuur, waarop de kandidaten hun visie kunnen uitdragen. Het belangrijkste is dat de kandidaten zich in het openbaar moeten presenteren en moeten laten zien, dat zij mensen bij

18 (10 juli 2002) 76 elkaar te kunnen brengen en kunnen inspireren. Op die manier worden de burgers betrokken bij de benoeming van de burgemeester en dat is iets waar men volgens spreker niet tegen kán zijn. De heer Van As verklaart dat de ChristenUnie ervoor is, dat de burgemeester door de gemeenteraad wordt gekozen en door de minister wordt benoemd. Zij vindt dat de beste weg om te komen tot een burgemeesterschap dat gedragen wordt door de bevolking van Leiden, omdat onder het duale stelsel de raad uitstekend kan aanvoelen wat er leeft in Leiden en goed kan inschatten welke kwaliteiten een burgemeester voor Leiden moet hebben en welke aspecten van het burgemeesterschap voor Leiden van belang zijn, beter dan de burger die alleen de buitenkant ziet. Daarom is het de beste oplossing om de burgemeester door de raad te laten kiezen en is zijn fractie geen voorstander van het houden van een burgemeestersreferendum. De heer Day zegt dat zijn partij altijd voorstander is geweest van een democratisch gekozen burgemeester. Tot nu toe maakt de wet dat niet mogelijk, maar het nieuwe regeerakkoord opent de weg daarvoor. Op dit moment is de enige mogelijkheid om de burgers te laten kiezen het burgemeestersreferendum. De SP is daar vóór, want dan kunnen de burgers tenminste kiezen uit twee kandidaten die de vertrouwenscommissie heeft geselecteerd. Burgers zien de burgemeester niet in de eerste plaats als de voorzitter van de raad of de voorzitter van het college, maar als een burgervader of burgermoeder, als iemand die hart heeft voor de stad en die een ambassadeur voor de stad kan zijn. In navolging van de heer Van den Bosch maakt spreker de D66-fractie een compliment voor haar inspanning hiervoor. Eerder was de stemming in de raad dat men niet voor een burgemeestersreferendum was, maar door de actie van D66 komt zo'n referendum er nu toch. Ook spreker heeft afgelopen zaterdag naar mevrouw Demmers en de heer Buddenberg geluisterd. Inderdaad hadden beiden naast positieve ook negatieve ervaringen. Wat hem frappeerde was de uitspraak van mevrouw Demmers, dat wie eenmaal op deze wijze tot burgemeester gekozen is een vliegende start maakt. Een kandidaat die hart voor de stad heeft, moet niet alleen in de Stadsgehoorzaal, de Waag of de Luifelbaan zijn of haar gezicht laten zien, maar moet ook op straat met de mensen praten, want daardoor krijgen de burgers een indruk wat die kandidaat wil met de stad. Als de kandidaten op die manier hun campagne kunnen invullen, is spreker niet bang voor een tegenvallende opkomst.

19 77 (10 juli 2002) Uit de peiling van het Leidsch Dagblad blijkt wel, dat de Leidse bevolking wel degelijk geïnteresseerd is in de vraag wie de nieuwe burgemeester wordt. Hij vindt het de taak van de gekozen volksvertegenwoordigers om de burgers inderdaad te raadplegen. Daarom is de SP-fractie voor ontwerp-besluit A. De heer Sloos is er dankbaar voor, dat de Leidse PvdA een onderzoek heeft gedaan onder haar leden. Daardoor is de fractie omgegaan en is het waarschijnlijk dat er nu ook een referendum komt. Hij is er dankbaar voor dat D66 hierin het voortouw heeft genomen. Spreker citeert het volgende uit een stuk dat hij al aan de pers heeft versterkt. "Ons land worstelt met de democratie, vooral als het aankomt op benoemingen voor openbare bestuursfuncties. Hoewel deze grondwettelijk open staan voor iedere Nederlander, weet iedereen dat partijpolitieke benoemingen nog steeds eerder regel dan uitzondering zijn. Als partijloze maak je geen schijn van kans, want openbare functies, waaronder die van burgemeester van Leiden, zijn voorbehouden aan partijleden om hen aan de partij te kunnen binden. De extreme geslotenheid van de traditionele politieke klasse vormt een bijna onneembare hindernis voor partijen die streven naar revitalisering van de democratie. Leefbaar Leiden en op landelijk niveau Leefbaar Nederland en de Lijst Pim Fortuyn is voor het openbreken van deze dichtgetimmerde en zichzelf bedienende politieke klasse." De heer De Lange merkt op dat de LPF het regeerakkoord heeft onderschreven, waarin staat dat het burgemeestersreferendum zo snel mogelijk moet worden afgeschaft. Hij begrijpt daarom niet hoe de heer Sloos zich op de LPF kan beroepen. De heer Sloos zegt dat dit erin staat omdat het de bedoeling van deze regering is zo snel mogelijk tot echte burgemeestersverkiezingen te komen. Hij vervolgt zijn citaat. "Politici moeten weer leren naar de noden en de wensen van het volk te luisteren. Dat kan alleen door de politiek weer terug te geven aan de burger, de kiezer. De politieke aardverschuiving als gevolg van de Tweede- Kamerverkiezingen heeft duidelijk gemaakt, dat steeds meer stemmen opgaan om de burger meer invloed te geven op het benoemen van zijn bestuurders. Eindelijk krijgen zij nu bij de benoeming van de burgemeester hun zin. Uit de coalitiebesprekingen tussen CDA, VVD en de LPF is inmiddels naar buiten gekomen, dat zij het eens zijn over directe burgemeestersverkiezingen. Het wordt ook de hoogste tijd. Nederland is nog het enige Europese land zonder gekozen burgemeester. Opmerkelijk is de ommezwaai van de VVD, die altijd faliekant tegen de gekozen burgemeester is geweest. Ook deze partij wil nu akkoord gaan met een burgemeester die gekozen wordt door de bevolking. De liberalen zijn tegen de variant waarbij de burgemeester wordt gekozen door de gemeenteraad. De burgemeester zou door deze wijze van benoeming zijn onafhankelijkheid verliezen. De betekenis van de electorale aardverschuiving die de Tweede-Kamerverkiezingen hebben veroorzaakt, schijnt echter aan het CDA en de VVD in de Leidse raad voorbij te zijn gegaan. Zij negeren de roep om meer democratie door zich uit te spreken tegen de mogelijkheid van een raadplegend burgemeestersreferendum. Zij willen de gemeenteraad laten beslissen over de nieuwe burgemeester. De invloed van de bewoners zou zich moeten beperken tot de profielschets waarop kandidaten worden geselecteerd. CDA en VVD wijzen vooral op de slechte ervaringen in de twee gemeenten die een burgemeestersreferendum hebben gehouden."