HOOFDSTUK IX BEDRIJFSLIQUIDITEITEN FISCAALVRIENDELIJK BELEGGEN

Transcriptie

1 HOOFDSTUK IX BEDRIJFSLIQUIDITEITEN FISCAALVRIENDELIJK BELEGGEN BART PEETERS* 1 Een vennootschap die een overschot aan liquiditeiten heeft en deze tijdelijk of definitief wenst te beleggen, krijgt vanuit de financiële wereld een waaier van mogelijkheden aangeboden. Sommige van deze mogelijkheden worden fiscaal zwaarder belast dan andere. De bedrijfsleider moet dit weten om de nominale opbrengst van een belegging eventueel te relativeren met een hogere fiscale kost en zo een juistere keuze te maken. Ook de roerende voorheffing moet in het bijzonder nauwgezet worden bekeken. Ofschoon in beginsel verrekenbaar met de vennootschapsbelasting, wordt deze verrekening soms immers beperkt, terwijl afhankelijk van de aard van de belegging of de oorsprong verschillende tarieven kunnen worden gehanteerd. Om dit hoofdstuk overzichtelijk te maken, zullen we de beleggingen en de daaruit voortvloeiende inkomsten indelen in drie grote groepen: de interesten, de dividenden en de meerwaarden. 1. INTERESTEN OF INKOMSTEN UIT NIET-RISICODRAGEND KAPITAAL Onder deze categorie vallen alle inkomsten van: schuldvorderingen en leningen; bankdeposito s en overige depositobewijzen; obligaties, lineaire obligaties (OLO s) kasbons, kapitalisatiebons, multibons, maxibons, zerobons vastgoedcertificaten; staatsleningen en leningen, uitgegeven door andere openbare besturen (inbegrepen de emissie- of terugbetalingspremie); schatkistcertificaten en overige thesauriebewijzen; inkomsten van gemeenschappelijke beleggingsfondsen, op voorwaarde dat zij overeenstemmen met de door deze fondsen als interesten gedetailleerde bestanddelen of als zij niet werden opgesplitst; Voor deze categorie van inkomsten moet in de eerste plaats gekeken worden naar de Belgische roerende voorheffing en de eventuele verrekening ervan met de verschuldigde vennootschapsbelasting. Worden deze inkomsten evenwel vanuit het buitenland verkregen, zal ook in zekere mate een verrekening van de buitenlandse bronheffing (het FBB) worden voorzien. Na analyse van beide aspecten zal tenslotte kort worden geïllustreerd hoe de verrekening met de vennootschapsbelasting precies gebeurt ROERENDE VOORHEFFING Deze inkomsten worden in België aan een roerende voorheffing onderworpen. Voor afgesloten leningen of deposito s bedraagt deze roerende voorheffing in beginsel 27%. Hierop bestaan evenwel enkele uitzonderingen. Zo geldt een roerende voorheffing van 15 % op de interest op gereglementeerde spaardeposito s 2 en de interesten op de zogenaamde Leterme-staatsbon, die werd uitgegeven 1 Docent UGent, UAntwerpen en ULg. De tekst is een actualisering van een eerdere bijdrage van G. Keymeulen in een vorige editie van dit werk.

2 in de periode 24 november december Verder bestaan diverse bijzondere vrijstellingen van roerende voorheffing. 3 De roerende voorheffing wordt op het ogenblik van de betaalbaarstelling of toekenning van de inkomsten ingehouden door de financiële instelling of door de schuldenaar van de inkomsten en aan de Schatkist doorgestort. Voor de gekapitaliseerde interesten van zerobons, kapitalisatie-, multi- en maxibons is de roerende voorheffing slechts verschuldigd op de vervaldag van het effect of op het ogenblik van de inkoop door de uitgever. Wanneer de genieter van de inkomsten een vennootschap is, kan zij vrijstelling van roerende voorheffing vragen voor de volgende inkomsten: lineaire obligaties en schatkistcertificaten, handelspapier en depositobewijzen, gewone leningen (zowel hypothecaire als niet-hypothecaire leningen), gemeenschappelijke beleggingsfondsen en buitenlandse interesten. Normaal is de roerende voorheffing een neutraal element in de vennootschapsbelasting en speelt de vrijstelling slechts een rol in verband met de voorfinanciering van de belasting. Zoals hierna geïllustreerd, wordt de roerende voorheffing in principe immers verrekend bij de vennootschap die het inkomen verkrijgt. Wanneer er een belastingoverschot is, wordt de roerende voorheffing terugbetaald. We kunnen ze dan ook terecht beschouwen als een prefinanciering van de vennootschapsbelasting. In bepaalde gevallen kan het echter voordelig zijn om geen gebruik te maken van de vrijstelling van roerende voorheffing, aangezien deze geldt als een eerste voorafbetaling bij de berekening van de vermeerdering bij gebrek aan voorafbetaling. De storting van de roerende voorheffing kan dus zo een vermeerdering voorkomen of verminderen. De roerende voorheffing wordt evenwel slechts verrekend in verhouding tot het tijdperk waarin de vennootschap de volle eigendom had van de effecten of beleggingen. 4 Zo is denkbaar dat een vennootschap een op 1 september 2015 uitgegeven kasbon van EUR op 1 jaar tegen 9 % op 1 mei 2016 van haar bestuurder overkoopt. Als de vennootschap vervolgens op 1 september 2016 de intresten int, ontvangt ze een bedrag van (90 EUR 24,3 RV =) 65,7 EUR. Van de ingehouden roerende voorheffing ten belope van 24,3 EUR, kan ze slechts (24,3 * 123/366 =) 8,17 EUR verrekenen. Dat betekent eveneens dat wanneer een vennootschap alleen het vruchtgebruik van deze effecten heeft, zij nooit de roerende voorheffing kan verrekenen FORFAITAIRE BUITENLANDSE BELASTING 5 Wanneer de onder punt 1 bedoelde inkomsten uit het buitenland afkomstig zijn, werden ze in de meeste gevallen al in dat land aan een bronheffing onderworpen. Die buitenlandse bronheffing is verschillend, afhankelijk van het land van oorsprong, en kan verder worden beperkt (of tot nul herleid) op basis van het dubbelbelastingverdrag dat België heeft gesloten met het land waar de debiteur gevestigd is of waaruit de betaalde intresten afkomstig zijn. Verder kan ook een belangrijke beperking volgen uit de Europese interest & Royalty-richtlijn. Net als met de Belgische roerende voorheffing wordt ook voor deze buitenlandse bronheffing een verrekening voorzien, maar deze verrekening wordt evenwel beperkt op 2 bijzondere manieren. 6 2 Art. 269, 1, 2 WIB De eerste vrijgestelde schijf van EUR geldt enkel voor de inkomsten betaald aan natuurlijke personen. 3 Zie art. 105 e.v. KB WIB. 4 Art. 280, tweede lid WIB Art WIB 1992; Circulaire nr. Ci.RH.421/ van 5 mei 1995, Bull.Bel. nr. 751, Art. 287 WIB 1992

3 Vooreerst gebeurt de verrekening door het ontvangen bedrag te vermenigvuldigen met volgende breuk: (Tarief van de buitenlandse bronbelasting) / (100 Tarief van de buitenlandse bronbelasting) Wanneer bijvoorbeeld in het buitenland op een intrest van % bronheffing werd betaald, kan aldus in België 87 * (13/87) = 13 worden verrekend. Deze verrekening bedraagt evenwel maximaal 15 % (oftewel 15/85). Als bijgevolg 20 % bronheffing werd betaald op een intrestinkomen van 100, zal toch slechts 15/85 van het ontvangen nettobedrag (80) worden verrekend. 7 Het aldus verrekenbare bedrag wordt de forfaitaire buitenlandse belasting of FBB genoemd. Het FBB wordt daarnaast verder bepaald in functie van het netto-inkomen na aftrek van de financiële lasten, verbonden aan het aanhouden van deze belegging. De verdeling van die lasten gebeurt proportioneel volgens een zeer technische en ingewikkelde formule. Zoals voor de roerende voorheffing is de FBB slechts te verrekenen in verhouding tot de bezitsduur in volle eigendom van de effecten of beleggingen. 8 Anders dan inzake de roerende voorheffing is de FBB evenwel niet terugbetaalbaar of overdraagbaar naar volgende jaren. Als de FBB niet kan worden verrekend met de vennootschapsbelasting (vb. omdat de vennootschap verlies maakt), gaat deze verloren. De FBB moet dan evenwel niet aan de belastbare grondslag in de vennootschapsbelasting worden toegevoegd VENNOOTSCHAPSBELASTING De inkomsten van niet-risicodragend kapitaal die we hier kortweg interesten noemen worden volledig aan de vennootschapsbelasting onderworpen voor het netto ontvangen bedrag. Onder de verworpen uitgaven worden ook de Belgische roerende voorheffing en de eventuele forfaitaire buitenlandse belasting (indien verrekenbaar) opgenomen. Dat betekent dat een bedrag van 73 netto-interest als volgt aan de belasting wordt onderworpen: (roerende voorheffing) = 100 EUR ,99% (belasting) 33,99 te verrekenen roerende voorheffing: 27,00 Saldo te betalen vennootschapsbelasting: 6,99 Totale belastingdruk = 33,99% Netto-inkomen na belasting = ,99 = 66,01 2. DIVIDENDEN OF INKOMSTEN UIT RISICODRAGEND KAPITAAL 10 Bedoeld hier zijn alle inkomsten (zowel Belgische, als buitenlandse) uit aandelen en delen van vennootschappen (en winstbewijzen): dividenden; terugbetalingen van maatschappelijk kapitaal, met uitzondering van de terugbetaling van gestort kapitaal in overeenstemming met de vormvereisten en voorwaarden inzake kapitaalvermindering, zoals opgenomen in artikel 316 of 612 W. Venn.;. gehele of gedeeltelijke terugbetalingen van uitgiftepremies en van bedragen waarop ter gelegenheid van de uitgifte van winstbewijzen is ingeschreven, behalve indien gelijkgesteld met gestort kapitaal en er een regelmatige beslissing van de algemene vergadering werd genomen conform de bepalingen in het W.Venn. 7 Enkele bijzondere belastingverdragen voorzien hierop een afwijking en vereisen een volledige verrekening van de buitenlandse bronheffing. Dit is evenwel uitzonderlijk. 8 Art. 288 WIB Art. 37, lid 3 WIB 1992, zoals geïnterpreteerd door het Grondwettelijk Hof 29 januari 2014, arrest nr Art. 18 WIB 1992.

4 voor een statutenwijziging; de uitkeringen, aangemerkt als dividenden uitgekeerd ter gelegenheid van de gehele of gedeeltelijke verdeling van het maatschappelijk vermogen van een vennootschap of de verkrijging van haar eigen aandelen; de geherkwalificeerde interesten, zoals verder toegelicht onder hoofdstuk III, Om structurele redenen wordt, net als voor de behandeling van intresten, hierna achtereenvolgens de roerende voorheffing, de forfaitaire buitenlandse belasting en de verwerking in de vennootschapsbelasting behandeld. Voor de verkrijging van dividenden wordt de verrekening met een FBB evenwel zo goed als volledig uitgesloten ROERENDE VOORHEFFING Dividenden worden in principe aan een roerende voorheffing van 27% onderworpen. 11 Dat tarief wordt onder diverse regimes verminderd naar 20, 17, 10 of 5 %. (zie hfdst. IV, ). De vroegere bijzondere tarieven bij dividenden naar aanleiding van de inkoop van eigen aandelen of de gehele/gedeeltelijke verdeling van het maatschappelijk vermogen werd afgeschaft. Er wordt geen Belgische roerende voorheffing ingehouden bij: buitenlandse dividenden die via een Belgische tussenpersoon worden geïnd en die een identificatieattest afleveren; buitenlandse dividenden die rechtstreeks in het buitenland worden geïnd; dividenden, afkomstig van dochtervennootschappen (minimumparticipatie vereist van 10% gedurende een ononderbroken periode van minimum één jaar). 12 De werkelijk betaalde roerende voorheffing kan alleen verrekend worden met de vennootschapsbelasting, op voorwaarde dat de vennootschap de volle eigendom van de aandelen bezit op de datum dat de inkomsten worden toegekend of betaalbaar gesteld. 13 De roerende voorheffing kan niet verrekend worden wanneer de toekenning van het dividend aanleiding geeft tot een waardevermindering of minwaarde van die aandelen 14, tenzij de belastingplichtige aantoont dat hij de volle eigendom van de aandelen had tijdens een ononderbroken periode van twaalf maanden vóór de toekenning van de dividenden. 15 Het bedrag van de verrekenbare roerende voorheffing bedraagt 25/75 (of naargelang het geval 10/90, 17/83 of 20/80) van het nettodividend FORFAITAIRE BUITENLANDSE BELASTING Inkomsten uit risicodragend kapitaal kunnen net zoals interesten in het buitenland al aan bronheffingen onderhevig zijn. De mate waarin een bronheffing kan worden ingehouden zal evenwel sterk worden beperkt op basis van de Belgische dubbelbelastingverdragen en de Europese Moeder/Dochter-richtlijn. 11 Art. 269, 1, 1 WIB Art. 106, 5 en 6bis KB/WIB Art. 281, tweede lid WIB Art. 282, eerste lid WIB Art. 282, tweede lid WIB 1992.

5 Het Belgische systeem van forfaitaire buitenlandse belasting sluit dividenden evenwel grotendeels uit. 16 De buitenlandse bronheffing wordt bijgevolg niet verrekend VENNOOTSCHAPSBELASTING De ontvangen dividenden worden in beginsel mee opgenomen in de belastbare grondslag en de ingehouden roerende voorheffing wordt, net als voor intresten, verrekend. Het taxatieregime van de als dividend beschouwde inkomsten wordt vervolgens evenwel grotendeels bepaald door de aftrek van de definitief belaste inkomsten. (zie hiervoor uitgebreider Hfdst ) Deze bewerking verwijdert het ontvangen inkomen (netto-inkomen + roerende voorheffing) terug voor 95% uit het belastbare inkomen. Een dividendinkomen waarop de DBI-aftrek wordt toegepast, is slechts voor 5% aan de vennootschapsbelasting onderworpen. Zodoende zal de belasting over een netto dividend van 73 als volgt worden berekend: netto-inkomen = 73, te vermeerderen met de roerende voorheffing, bijvoorbeeld 27 (op te nemen in verworpen uitgaven) DBI-aftrek: % = Vennootschapsbelasting op 5 Uiteindelijke belasting: 5 33,99% = 1,70 (de roerende voorheffing wordt verrekend of terugbetaald). Door de DBI-aftrek ondergaat het dividendinkomen in hoofde van de ontvangende vennootschap dus slechts een belastingdruk van 1,70% (in tegenstelling tot het interestinkomen, dat aan een belastingvoet van 33,99% onderhevig is). Om deze DBI-aftrek te kunnen toepassen moeten verschillende voorwaarden vervuld zijn. Zo moet de vennootschap die het dividend ontvangt minstens een participatie van 10% van het kapitaal van de emitterende vennootschap of een participatie met een aanschaffingswaarde van hebben. 18 De ontvangen dividenden moeten betrekking hebben op aandelen die gedurende een ononderbroken periode van ten minste een jaar in volle eigendom behouden worden of werden. 19 Ten slotte kan de DBI-aftrek slechts worden toegepast als de uitkerende vennootschap onderworpen is aan een belasting van gelijke aard als de Belgische vennootschapsbelasting. 20 Hierdoor kunnen een aantal vennootschappen die dividenden verkrijgen geen DBI-aftrek toepassen. Ze worden op deze dividenden belast, hoewel deze al in de belastbare basis van de uitkerende vennootschap werden opgenomen. 3. MEERWAARDEN Meerwaarden op obligaties en bons worden mee onder het intrestregime verwerkt. Voor meerwaarden op aandelen wordt daarentegen een afzonderlijke regeling uitgewerkt. Net als voor dividenden, wordt ook bij meerwaarden op aandelen een economische dubbele belasting vermeden. Meerwaarden op aandelen vertegenwoordigen een meerwaarde van de onderliggende 16 Art. 285, lid 2 WIB 1992 beperkt de verrekening tot dividenden van buitenlandse beleggingsvennootschappen, die zelf voortkomen uit inkomsten, die zelf wel voor FBB in aanmerking zouden komen. 17 Indien dit bedrag niet kan worden afgetrokken, vb. omwille van verliezen, kan dit binnen een Europese context worden overgedragen naar een volgend belastbaar tijdperk. 18 Art. 202, 2, 1 WIB Art. 202, 2, 2 WIB Art. 203 WIB 1992.

6 vennootschap, waarin de aandelen werden aangehouden. Vermits de toegenomen winst geacht wordt in hoofde van deze vennootschap reeds te zijn belast geweest, werden de meerwaarden op aandelen (ingevolge verkoop, ruil of inbreng) definitief van belasting vrijgesteld. 21 Er is geen enkele voorwaarde wat betreft de wederbelegging van de verkoopprijs of de onbeschikbaarheid van het meerwaardebedrag. Dit wordt gerealiseerd door in de aangifte de begintoestand van de reserves te verhogen. De voorwaarden, waaronder deze vrijstelling wordt verleend, zijn in beginsel redelijk gelijklopend met de voorwaarden inzake de DBI-aftrek. Zo moeten de aandelen betrekking hebben op een vennootschap die zelf op haar inkomsten wordt belast en moeten de aandelen gedurende een ononderbroken periode van ten minste één jaar in volle eigendom worden behouden. Een minimumparticipatie is evenwel niet vereist. Als de vennootschap waarin de aandelen werden gehouden zelf niet is belast, wordt de meerwaarde belastbaar tegen het gewone tarief van de vennootschapsbelasting. Als daarentegen enkel de voorwaarde inzake de minimale houdtermijn van 1 jaar niet is vervuld, wordt de meerwaarde belast aan een tarief van 25,75 %. (25% + 3% aanvullende crisisbijdrage) 22 Eventuele aftrekken waarover de vennootschap beschikt, kunnen ook van deze grondslag in mindering worden gebracht. 23 Vanaf aanslagjaar 2014 is de vrijstelling van verwezenlijkte meerwaarden op aandelen beperkt tot kleine vennootschappen in de zin van art. 15, 1 tot 6 W. Venn. Voor de overige vennootschappen wordt een belasting geheven van 0,4 % (te verhogen met 3% aanvullende crisisbijdrage tot 0,412%). 24 Hierop kunnen geen aftrekken worden toegepast. Voorbeeld Een vennootschap Z (kleine vennootschap volgens art. 15, 1 tot 6 W. Venn.) bezit 100 aandelen van een beursgenoteerde Belgische vennootschap X. Ze heeft die aangekocht tegen 350 per stuk. Door de beslissing van de algemene vergadering om een dividend van 30 uit te keren, stijgt de beurskoers tot ste mogelijkheid Z verkoopt haar aandelen na decretering (beslissing van de algemene vergadering), maar voor betaalbaarstelling van het dividend, voor 380 en realiseert zo een vrijgestelde meerwaarde van of (mits naleving van de voorwaarde inzake bezitsduur). 2de mogelijkheid Z behoudt de aandelen en incasseert het dividend na inhouding van 27% roerende voorheffing. In de veronderstelling dat Z niet van de DBI-aftrek kan genieten, wordt het dividendinkomen van volledig onderworpen aan de vennootschapsbelasting: ,99% = 1 019,70. Het verschillende taxatieregime kan de vennootschap ertoe aanzetten om te verkopen vóór coupondatum. In de tabel hierna vergelijken we de taxatieregimes en het netto-inkomen dat overblijft na belasting van de drie groepen. 21 Art. 192 WIB Art. 217, 2 WIB De vennootschap heeft de keuze om deze aftrekken aan te rekenen op de algemene grondslag, dan wel op deze bijzondere grondslag. De optimalisatie van deze aftrekken zal hoofdzakelijk worden bepaald door de vraag of de vennootschap al dan niet gebruik kan maken van het verlaagd progressief tarief, waarvan de eerste schijf 24,25 % bedraagt. In de mate nog een aanrekening mogelijk is, kan het recht op aftrek niet naar een volgend tijdperk worden overgedragen. 24 Art. 217, 3 WIB 1992.

7 Besluit Het inkomen dat voortkomt van meerwaarden op aandelen blijft vrijgesteld. Op Belgische en buitenlandse dividenden die voor de DBI-aftrek in aanmerking komen, bedraagt de Belgische belastingdruk maar 1,70%, terwijl alle overige inkomsten op ongeveer identieke wijze worden onderworpen aan het tarief van de vennootschapsbelasting (33% + 3% aanvullende crisisbijdrage (ACB)). VAN DE TABEL ZIJN DE CIJFERS AANGEPAST. DE LAY-OUT kwam evenwel niet op 1 pagina en moet bij de drukproef bijgevolg nog worden geverifieerd Interesten Dividenden Meerwaarden Belgische Buitenlandse Belgische Buitenlandse zonder DBI-aftrek Buitenlandse met DBI-aftrek (1) Dividenden gaven recht op DBI-aftrek Dividenden gaven geen recht op DBIaftrek Inkomen 100 Inkomen Buitenlandse bronheffing Inkomen 100 Inkomen Buitenlandse bronheffing Inkomen Inkomen 100 Inkomen 100 RV 27 RV 0 RV 27 RV 0 0 Netto 73 Netto 85 Netto 73 Nettto Venn.B. Venn.B. Venn.B. Venn.B. Venn.B. Venn.B. Venn.B. Belastbaar 100 Belastbaar 100 Belastbaar 100 Belastbaar 85 Belastbaar 100 Belastbaar 0 Belastbaar 100 inkomen inkomen inkomen inkomen inkomen inkomen (2) inkomen Belasting 33,99 Belasting 33,99 DBI-aftrek 95 Belasting 28,89 DBI-aftrek 95 Belasting 33,99 Verrekening Verrekenin g RV 27 FBB (3) 15 Blijft 5 Netto 56,11 Blijft 5 Netto 66,01 Nog te betalen 6,99 Nog te betalen 18,99 Belasting verrekening R.V. Terug te krijgen 1, ,30 Belasting 1,70 Netto- 66,01 Netto- 66,01 Netto- 98,30 Netto- 56,11 Netto- 98,30 Netto- 100 Netto- 66,01 inkomsten inkomsten inkomsten inkomsten inkomsten inkomsten inkomsten na belastingen (1) EU-dochtervennootschap (2) Veronderstelling: houdperiode van een jaar voldaan en een minimumbelasting van 0,412% niet van toepassing. (3) Er wordt verondersteld dat de verrekening niet beperkt moet worden op basis van de schuldgraad van de vennootschap.