KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN DE STAAT VAN HET ONDERWIJS 2016/2017. Baken Trinitas Gymnasium VWO

Transcriptie

1 KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN DE STAAT VAN HET ONDERWIJS 2016/2017 Baken Trinitas Gymnasium VWO Plaats : Almere BRIN nummer : 01FP C5 BRIN nummer : 01FP 04 VWO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 18 november 2016 Datum vaststelling : 16 februari 2017

2 Pagina 2 van 12

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 18 november 2016 een onderzoek uitgevoerd op het Trinitas Gymnasium, afdeling vwo, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling. Daarmee geldt dit onderzoek ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor voortgezet onderwijs ten minste eens in de vier jaar aflegt. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De afdeling vwo van het Trinitas Gymnasium is betrokken in het jaarlijkse steekproefonderzoek voor De Staat van het Onderwijs 2016/2017. Dit onderzoek leidt tot een kwaliteitsprofiel voor uw school en een bepaling van het toezichtarrangement. Ook gebruiken we dit onderzoek om informatie te verzamelen over het thema opbrengstgericht werken, waarover we in De Staat van het Onderwijs 2016/2017 zullen rapporteren. Op het Trinitas Gymnasium wordt gymnasiumonderwijs gegeven (een categoraal gymnasium). De school is vrij jong; zij is ontstaan in 2006 en is pas sinds 2010 een onafhankelijke school. Daarvoor was het onderdeel van het Baken Stad. Er zitten op dit moment zo n 600 leerlingen op het Trinitas Gymnasium. De school is erkend als een hoogbegaafdheidsprofiel school. Dat houdt in dat de school het onderwijs aanpast voor de meer getalenteerde leerlingen. Onderzoeksopzet Voor het onderzoek is een selectie gemaakt van indicatoren uit het Toezichtkader voortgezet onderwijs Het betreft indicatoren van het zogenoemde kernkader. Deze indicatoren gebruiken we ook om een beeld te krijgen van het opbrengstgericht werken op de school. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. - Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. - Wij hebben gesprekken gevoerd met leerlingen, docenten, mentoren, vaksectievoorzitters, de ondersteuningscoördinator en het management. Pagina 3 van 12

4 - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen uit het onderzoek besproken met de directie en het bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek, waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12

5 2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op het Trinitas Gymnasium, afdeling vwo hebben uitgevoerd, leidt tot een toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter te veel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor het Trinitas Gymnasium is als volgt. Op basis van het onderzoek kennen wij aan het Trinitas Gymnasium het basisarrangement toe. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. Wij doen dit ondanks het feit dat op dit moment de onderwijsresultaten onvoldoende zijn. Daarmee wijken wij in dit onderzoek beredeneerd af van de beslisregels van de inspectie. Volgens deze beslisregels kent de inspectie bij onvoldoende onderwijsresulaten een aangepast arrangement toe. Waarom wij toch een basisarrangement toekennen, lichten wij toe in paragraaf 3.3. De kwaliteit van het onderwijsproces en de kwaliteitszorg van het Trinitas Gymnasium zijn verder van voldoende niveau. Pagina 5 van 12

6 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op het Trinitas Gymnasium. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld Het onderwijs op het Trinitas Gymnasium is van voldoende kwaliteit. Alhoewel de resultaten in de onderbouw van het Trinitas Gymnasium niet voldoen aan de normen die wij daar voor hebben, zien wij genoeg reden om af te wijken van onze beslisregels en toch een basisarrangement af te geven. Dat lichten wij in paragraaf 3.3. verder toe. Het basisarrangement geven wij ook af omdat het onderwijsproces van voldoende kwaliteit is. Zo zijn de lessen over het algemeen van voldoende niveau. Docenten leggen goed uit en besteden de tijd efficiënt. Alleen vinden wij voor een school die de zelfstandigheid van de leerlingen in het leren voorstaat, de lessen wel weinig activerend. Ook differentiatie, die aan die gewenste zelfstandigheid kan bijdragen, hebben wij relatief weinig gezien. Om deze verbetering in het onderwijsproces te kunnen bereiken, zal de schoolleiding duidelijker moeten sturen en haar kwaliteitszorg systematischer vorm moeten geven. Daarbij denken wij aan het maken van plannen met concrete doelen en deze te bespreken, te evalueren en bij te sturen. Dit zien wij ook bij het opbrengstgericht werken. De school maakt analyses van de resultaten en bespreekt deze met de docenten en vaksecties. Docenten en vaksecties verwerken de informatie (zonder te expliciteren) in hun plannen. Door deze plannen van concrete doelen te voorzien en daarop systematischer te reflecteren kan de school de sturing op de resultaten verbeteren. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en de oordelen hierover. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. Het volledige kader kunt u op de website van de inspectie bekijken en downloaden. Pagina 6 van 12

7 De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda voor indicatoren van de opbrengsten: 1. onder de norm 2. boven de norm 3. niet te beoordelen Legenda voor andere indicatoren: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed De onderwijsresultaten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden R.1 Positie in leerjaar 3 ten opzichte van het advies van de basisschool. (onderwijspositie t.o.v. advies po) R.2 Percentage onvertraagde studievoortgang in leerjaar 1 en 2. (onderbouwsnelheid) R.3_V Percentage onvertraagde studievoortgang vanaf leerjaar 3 (bovenbouwsucces) voor de afdeling vwo. EX_V Gemiddeld cijfer Centraal Examen van alle vakken (examencijfers) voor de afdeling vwo. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. Pagina 7 van 12

8 De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende onderdelen aan bod: de onderwijsresultaten, het onderwijsproces (de lessen en de begeleiding en ondersteuning) en de kwaliteitszorg. Onderwijsresultaten Van de vier resultaatindicatoren van het Trinitas Gymnasium, waarop de inspectie haar oordeel over resultaten baseert, liggen er twee onder de schoolspecifieke norm. Volgens de beslisregels van de inspectie houdt dat in dat we bij het Trinitas Gymnasium zouden komen tot een aangepast toezichtarrangement. Wij wijken hier echter beredeneerd af van deze beslisregel. Wij vinden de verklaringen van de school voor de negatieve resultaten voldoende aannemelijk; op een aantal factoren heeft de school namelijk geen invloed. De resultaten die niet aan de norm voldoen, zijn de resultaten van de onderbouw. Zo is het aantal leerlingen dat in de derde klas nog onderwijs volgt op het niveau van het advies van de basisschool (indicator R1) onder de norm. Ook is het aantal leerlingen dat blijft zitten of afstroomt naar een lager onderwijsniveau in de eerste en tweede klas onder de norm (indicator R2). Pagina 8 van 12

9 Nu zien wij wel vaker bij categorale gymnasia dat indicator R1 onder de norm uitkomt. Vaak zijn er gemeentelijke afspraken dat alleen leerlingen met een vwo-advies toegelaten worden tot een categoraal gymnasium. Daardoor heeft zo n school geen mogelijkheid tot opstroom (leerlingen op een hoger onderwijsniveau onderwijs laten volgen). Het gevolg daarvan is dat de indicator R1 op deze categorale gymnasia lager uitkomt dan de niet-categorale vwo s die vanuit de brugklas wel getalenteerde havoleerlingen kunnen toelaten tot het vwo. Omdat de school nog maar jong is, kent Almere nog geen gymnasiale traditie. De basisscholen in Almere weten nog niet goed wat er van een gymnasiumleerling verwacht wordt. Zo gebeurt het regelmatig dat getalenteerde basisschoolleerlingen geadviseerd worden een gymnasiumopleidng te volgen, terwijl de onderzoekende houding die van een gymnasiumleerling verwacht wordt, ontbreekt. Volgens de school is dat de belangrijkste reden dat de R2-indicator onvoldoende is. De leerling redt het uiteindelijk niet in de tweede klas en stroomt af. De school is daarom begonnen met duidelijkere voorlichting naar de basisscholen, zodat deze niet te gemakkelijk doorverwijzen naar het gymnasium. De bovenbouwresultaten liggen boven de norm. Dat houdt in dat het aantal leerlingen dat blijft zitten of afstroomt dusdanig beperkt is dat het voldoet aan de norm die wij daarvoor stellen (R3). Het gemiddelde examencijfer ligt ook boven de norm. Als de leerlingen eenmaal de onderbouw succesvol afgerond hebben, halen dus relatief veel leerlingen van het Trinitas Gymnasium zonder veel hindernissen hun diploma. Onderwijsproces: de lessen De kwaliteit van het onderwijsproces op het Trinitas Gymnasium is voldoende. Over het algemeen zijn de lessen op alle aspecten waar wij naar kijken van voldoende kwaliteit; er zijn echter wel aandachtspunten. Deze zijn met name de activerende werkvormen en de differentiatie van aanbod en verwerking. Hierna lichten wij deze aandachtspunten toe. Positief aan de lessen is dat de lessen rustig verlopen en de lestijd efficiënt besteed wordt. Wij hebben voldoende lessen gezien die goed gestructureerd waren, waarbij aan het begin van de les de doelen en de activiteiten van de les werden benoemd. Pagina 9 van 12

10 De uitleg van de docenten is begrijpelijk, het niveau past goed bij een categoraal gymnasium. De leerlingen zijn duidelijk betrokken bij de les. Voor een gymnasium dat de zelfstandigheid van de leerlingen voorstaat vonden wij echter dat de leerlingen passief zijn in de lessen. Een groot deel van de lessen bestaat uit activiteiten van de docent; de docent zendt. Leerlingen geven in een gesprek met ons aan dat zij meer zouden leren als zij door activerende werkvormen gestimuleerd worden actiever met de les bezig te zijn. Om de zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid van de leerlingen te bereiken, maar ook voor de kwaliteit van de lessen vinden wij de activerende werkvormen een belangrijk verbeterpunt. Als begaafdheidsprofielschool biedt het Trinitas Gymnasium voor de getalenteerde leerlingen extra vakken en projecten. Het onderwijs aan getalenteerden vraagt van de school ook dat in de reguliere lessen de leerlingen op hun niveau kunnen werken en dat de docent het aanbod en de verwerking daarop afstemt. Wij hebben wel enkele voorbeelden gezien van differentiatie in aanbod en verwerking, maar minder dan wij verwacht hadden. Zoals ook uit het visitatierapport van de vereniging van de begaafdheidsprofielscholen blijkt, gebeurt het gedifferentieerd werken met name in de onderbouw. De school moet en wil consequenter gedifferentieerd gaan werken. Onderwijsproces: Begeleiding en ondersteuning De begeleiding en ondersteuning is in het algemeen voldoende, vooral voor de getalenteerde leerlingen. Echter, voor de leerlingen met specifieke problemen zou het beter kunnen. Hetzelfde geldt voor het mentoraat. Hierna lichten wij onze bevindingen verder toe. Wij vinden de begeleiding en ondersteuning adequaat omdat de basisondersteuning geregeld is. Met een adequate basisondersteuning bedoelen wij dat leerlingen met specifieke leerproblemen of sociaal-emotionele problemen gesignaleerd en begeleid worden. Zo hebben wij gezien dat er ondersteuningsplannen voor deze leerlingen opgesteld en uitgevoerd worden. De school beschikt over een aantal voorzieningen, zoals extra ondersteuning voor bepaalde vakken, studiebegeleiding (specifiek voor onderpresteerders ), huiswerkbegeleiding, counseling en faalangstreductietrainingen waarmee de ondersteuning voldoende vorm gegeven wordt. Pagina 10 van 12

11 De specifieke getalenteerde leerlingen kennen een aparte en adequate begeleiding. In het eerste leerjaar worden alle leerlingen getest door een gespecialiseerd instituut. De school heeft voor deze leerlingen een aanvullend aanbod. Daarnaast zijn er speciale begeleiders die deze leerlingen ondersteunen. De school constateert dat leerlingen en ouders minder tevreden zijn over het mentoraat. Alhoewel er een duidelijke taakbeschrijving van de mentor ligt, wordt de invulling ervan als niet consistent ervaren. Wij denken dat de ondersteuning nog aan kwaliteit kan winnen als de school haar beleid over het mentoraat gaat uitvoeren. De school wil de vernieuwing van het mentoraat koppelen aan een specifieke methode voor een doorlopende persoonlijke leerlijn. Deze doorlopende persoonlijke leerlijn maakt het mogelijk voor de leerling om te reflecteren op zijn of haar ontwikkeling door de jaren heen. Daartoe bouwt de leerling een soort portfolio op, de school integreert het profielwerkstuk in dit portfolio. Wij vonden de begeleiding en ondersteuning op taal- en rekenachterstanden op het Trinitas Gymnasium minder goed georganiseerd. De school gebruikt maar in beperkte mate diagnostische genormeerde toetsen om de achterstanden in beeld te brengen. Wel goed zijn de specifieke lessen in Nederlands, Engels en wiskunde die de school aanbiedt. De school kan de achterstanden op taal en rekenen effectiever bestrijden als zij mede op basis van de analyses van de resultaten (van de genormeerde toetsen) specifiek beleid met concrete doelstellingen opzet en uitvoert. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg van het Trinitas Gymnasium is van voldoende kwaliteit, maar kent aandachtspunten. Wij zien dat het Trinitas Gymnasium een aantal instrumenten voor kwaliteitszorg kent en inzet. De school zou echter deze instrumenten meer in samenhang moeten brengen en haar plannen voorzien van concrete doelen die zij toetst en bijstelt. Dat lichten wij hieronder verder toe. Positief is dat de school haar resultaten in beeld brengt en deze resultaten analyseert. Uit de gesprekken maken wij op dat de resultaten en de analyse ervan besproken worden met de docenten en vaksecties en dat de vaksecties deze (zonder te expliciteren) meeneemt in haar plannen. Pagina 11 van 12

12 Ook positief is dat de school een aantal manieren heeft die zij effectief inzet om de kwaliteit van het onderwijsproces te evalueren. Zo bezoekt de schoolleiding lessen aan de hand van een criterialijst en bespreekt deze met de docenten in het kader van de functioneringsgesprekken. De school neemt enquêtes af bij leerlingen en ouders en analyseert de uitkomsten ervan. Positief ook is dat de school vanuit die analyse komt met een verbeterplan voor het mentoraat. Door onder andere in haar vaksectieplannen de analyses van de resultaten terug te laten komen en op basis daarvan concrete doelen te formuleren in deze plannen kan de school nog doelgerichter werken aan de verbetering van haar resultaten. Wel vinden wij dat de school de verbetering van het onderwijsproces onvoldoende borgt. Zo ontbreken in de verschillende plannen concrete SMART geformuleerde doelen en kunnen wij ook niet zien dat deze plannen geëvalueerd en bijgesteld worden. De school moet komen tot een samenhangend geheel van plannen die systematisch worden opgesteld, besproken, uitgevoerd, geëvalueerd en bijgesteld. Opbrengstgericht werken We hebben gezien dat de school wel in voldoende mate opbrengstgericht werkt, maar dat de samenhang ervan versterkt kan worden. Zo maakt de schoolleiding wel een analyse van de resultaten van de school en bespreekt deze binnen de school. Vaksecties en docenten kennen de resultaten en nemen deze mee in hun plannen. Er wordt door docenten en vaksecties met instrumenten gewerkt om bijvoorbeeld analyses te maken van de resultaten van de toetsen. De school heeft echter geen duidelijk meetbare doelen geformuleerd voor haar resultaten waar zij op kan evalueren. Ook zien wij in sectieplannen niet de samenhang tussen de resultaten en de plannen terug. Tenslotte zien wij ook in lessen maar zeer beperkt terug dat docenten de resultaten van de leerlingen als uitgangspunt nemen voor de inrichting van de lessen. Pagina 12 van 12