fruitteelt 17 Thema Oogst Verslag Prognosfruit 2013 Relatief late oogst Conference Fertigatie geeft kwekerij nieuwe impuls

Transcriptie

1 fruitteelt 17 augustus 2013, jaargang 103, nr 33 weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie Thema Oogst Verslag Prognosfruit 2013 Relatief late oogst Conference Fertigatie geeft kwekerij nieuwe impuls

2 Nog ULO ruimte beschikbaar Naamrijk PX De Meern Holland Tel: +31 (0) Fax: +31 (0) Web: informatie@goestransport.nl Flexibele hulp nodig? Lees dit bericht en noteer het bij de nuttige telefoonnummers! info@henritielens.eu SNOEIEN, OOGSTEN, SORTEREN De vakspecialisten van AB Werkt Modo compoststrooiers Zeer degelijk en betrouwbaar Nu ook mechanisch leverbaar Minder liters/min nodig Band of schotels (uitwisselbaar) Diverse opties mogelijk Kijk voor de dichtstbijzijnde vestiging op Voor meer informatie Mollema-mechanisatie Voor alle specialismen van AquaNed kunt u nu bij PB Techniek terecht Met de overname van AquaNed uit Oudenbosch vergroot PB Techniek de expertise in beregeningstechnieken. Niet alleen voor de glastuinbouw, maar ook in de buitenteelt zoals fruit. Als specialist in fertigatie voor de tuinbouw en de fruitteelt heeft PB Techniek veel vernieuwende technieken in huis. Daardoor zijn we nu dé leverancier voor kwekers die de beste watertechnische oplossingen zoeken. Of het nu in de teelt onder glas of buiten is. Ton de Kort blijft het gezicht en contactpersoon voor de buitenteelt! Honderdland LT Maasdijk - Tel: info@pb-techniek.nl -

3 Oogst meer omzet: uw eigen fruit in de fles! Rentmeesters- Makelaars- & Taxatiekantoor Te Koop Uniek gelegen Perenteeltbedrijf omgeving Tiel 12,5 ha. Conference incl. Woonhuis en gebouwen. Koelcapaciteit ca. 700 ton Voor info: Van Gellicum Vastgoed b.v. Roodseweg AP Rumpt (Geldermalsen) Sap van eigen fruit in uw huisverkoop! Uiteraard ook uit voorraad te bestellen. Gezond genieten doe je met Schulp! Teeltbegeleiding en advies Schulp Vruchtensappen Gewasbeschermingsmiddelen Speciale aanbieding Fendt Smalspoor Tractoren Fendt Vario en Fendt 207 V met 1000 uren Div. Fendt Compact Tractors Fendt 260 PA en Fendt 250 SA Cirkelmaaiers en Klepelmaaiers Div Kubota 4 WD mini enz. Landbouwmechanisatie BV M. van Dijk Beusichemseweg 7 in Houten Tel AgruniekRijnvallei Plant: Uw teeltspecialist Bel (Vloeibare) Meststoffen Snoeimaterialen Ondersteuningsmaterialen Spoorstraat 1 T NK s Gravenpolder F E info@dewitteagro.com P L U K T R E I N T J E S laag model, ideale werkhoogte exact spoorvolgend bij nat weer minimale spoorvorming banden met gazon- of tractorprofiel met of zonder spatlap trekbok leverbaar Constructiebedrijf J.P. Bombach Werkplaats: Boterhoeksestraat GA Heteren Tel / jpbombach@planet.nl

4 AGRICOM HOOGWERKERS HUUR / KOOP Titan Elektrisch aangedreven Grote brandstofbesparing Van 1-3 mtr hoogte Voor alle aanplant Lang werkplateau 4- wiel gestuurd 4 wiel gespert Elektronische snelheidsregeling Onyx Alle wielen aangedreven Automatisch sturen Laag eigen gewicht Volbadverzinkt Kruipsnelheid start / stop voor- en achterzijde Agri-com Wortelsnijder met schuinsnijframe, wielstel en gewichtendrager Opties: schuifjes, aanaardschijf, snijkouter info@agricom.nl Bezoek onze vernieuwde website! Inhoud Coverfoto 8 Verslag Conferentie Prognosfruit Appel- en peerproductie in 2013 buiten de EU 16 Half september oogst Conference? 20 Uitspraken NVWA ongenuanceerd 22 Op ruim 3 hectare biologisch kleinfruit telen Dit mooie vergezicht is te vinden op zo n 100 kilometer van Praag. In de Tsjechische hoofdstad werd dit jaar het jaarlijkse congres Prognosfruit gehouden. Foto: Herman Bus, NFO Fertigatie geeft kwekerij nieuwe impuls Rubrieken NFO-info 5 Deze week 6 Marktzicht 26 Werkwijzer 28 Agenda

5 nfo info Uitgelicht Uitwisseling binnen WAPA werkt. De World Appel and Pear Association (WAPA) is circa tien jaar geleden opgericht met het doel om marktgegevens uit te wisselen en daarmee te voorkomen dat markten onnodig worden overbelast. De uitwisseling van marktgegevens binnen WAPA lijkt te werken. Afgelopen seizoen was er weliswaar sprake van meer import van appels en peren uit het zuidelijk halfrond, maar deze stond de goede afzet het afgelopen seizoen niet in de weg. Bij beide fruitsoorten werd circa ton meer geïmporteerd. Toen er in 2011/2012 in de EU sprake was van grote oogsten, was er juist sprake van de laagste import van de laatste jaren. De NFO is voorstander van deze gegevensuitwisseling, omdat hiermee overspannen marktsituaties kunnen worden voorkomen. De uitwisseling werkt de laatste jaren ook omdat er steeds meer alternatieve markten zoals Azië voor het product uit het zuidelijk halfrond ontstaan. Minder residuoverschrijdingen appel binnen EU De Europese Commissie volgt Prognosfruit 2013 kon zich verheugen in een goede belangstelling. In totaal 207 deelnemers uit 19 landen vulden de congreszaal. Voor het eerst waren er ook Russen aanwezig. Foto: Herman Bus, NFO de residuoverschrijdingen actief. In de periode daarmee de betrouwbaarheid dat deze winst is geboekt en is het aantal overschrijdingen van het product is toegenomen. binnen de EU gehalveerd. In 2007 bedroeg het aantal overschrijdingen 2,7% en in 2012 meest overschrijdingen aan- Binnen de EU worden het 1,3%. Op Prognosfruit werden getroffen van carbendazim en deze cijfers bekendgemaakt. benomyl, gevolgd door dicofol De NFO vindt het belangrijk en dimethoaat. Prognosfruit: lage raming verschillende NL-rassen het beleid is het beleid is Afgelopen vrijdag is op het congres Prognosfruit 2013 te Praag de raming van de EU appel- en peerproductie gepresenteerd. Deskundigen verwachten een perspectiefvol afzetseizoen voor zowel appel als peer. Opvallend zijn de lage producties voor Elstar, Jonagold, Rode Boskoop en Doyenné Du Comice. De raming bij appels valt 7% hoger uit dan de oogst van vorig jaar en 6% hoger dan het gemiddelde over Ze is vergelijkbaar met Van een topoogst zoals in de jaren 2008 en 2009 is duidelijk geen sprake. Bij peren is de raming 2% lager dan het gemiddelde van de jaren 2010 tot en met 2012 en is er zeker geen sprake van een volle oogst. De Benelux produceert 20% onder normaal en ook in Spanje en Italië blijft de productie achter bij het gemiddelde van de laagste jaren. In de afgelopen tien jaar produceerden beide landen alleen vorig jaar minder. De geraamde productie van onze hoofdrassen Elstar en Jonagold is laag. Deze is van Elstar 4% lager dan vorig jaar, 13% minder dan de gemiddelde productie van en de laagste van de afgelopen tien jaar. De hoeveelheid Jonagold (incl. Jonagored en Red Jonaprince) is 6% lager dan vorig jaar. De laatste tien jaar was alleen in 2010 sprake van een lagere productie. De oogst van Boskoop wordt 3% lager dan vorig jaar geraamd, 11% onder het gemiddelde over de jaren Ook bij Boskoop is dit de laagste in de afgelopen tien jaar. De productie van Conference valt 14% hoger uit dan in 2012, maar altijd nog 14% lager dan de topoogst van Die van Doyenné du Comice is 18% lager dan het gemiddelde van en de op een na laagste van de afgelopen tien jaar. Naast de omvang van de appel- en peerproductie zijn volgens de NFO nog andere aspecten van belang voor het komende afzetseizoen. De markt is schoon; de voorraden per begin juli waren de laagste sinds jaren. De productie uit het zuidelijk halfrond van begin dit jaar is goed afgezet, dus ook hier is geen sprake meer van grote voorraden. Verder is de appelproductie in Duitsland de laagste van de afgelopen tien jaar en 17% lager dan vorig jaar. Voor appels is Duitsland het belangrijkste exportland voor Nederland. Bij appels wordt verwacht dat er niet meer product beschikbaar is voor de verse markt dan vorig jaar vanwege de geringere maat en schurftaantastingen. Bij concentraat is sprake van een kleine tot normale voorraad en worden stabiele prijzen verwacht. Ook bij peren bieden de cijfers perspectief voor het komende afzetseizoen. België en Nederland zitten 20% onder een normale oogst. Ook in Italië en Spanje is geen sprake van een volle oogst. Dit kan vooral interessant zijn voor export naar Spanje. Voor een goede benutting van het afzetseizoen bij peer is het wel van belang dat er vanaf het begin goed wordt afgezet. Siep Koning 5

6 Deze week Nog geen grote problemen met Little Cherry Virus In Nederland lijken de problemen met het Little Cherry Virus in de kersenteelt volgens Geert van Gessel, kennisconsulent klein- en steenfruit van NFO/PT, hard mee te vallen. Vanuit België kwamen eerder berichten dat de aantasting daar steeds groter lijkt te worden en een echte bedreiging voor de kersenteelt wordt. Van In ons land heeft de suzuki-fruitvlieg zich het afgelopen kersenseizoen gelukkig niet laten zien. Foto: NFO Gessel ziet zelf geen aangetaste bomen in Nederland en krijgt ook geen meldingen van telers over een achterblijvende vruchtmaat en andere symptomen van dit kleinvruchtigheidsvirus. Wel roept hij de kersentelers op om alert op eventuele ziekteverschijnselen te zijn. Overigens ziet Van Gessel de aantasting van de kersenvlieg toenemen. De kersenvlieg wordt als een bedreiging voor de kersenteelt gezien, die sinds het verdwijnen van het middel dimethoaat alleen maar lastiger te bestrijden wordt. Er zijn veel bedrijven waar de kersenvlieg niet te vinden is, maar er zijn ook bedrijven waar op de gele vangplanten volop kersenvliegen worden gevangen. Met veel moeite lukt het de kersen vrij te houden van aantasting door de kersenvlieg. De andere bedreigende suzuki-fruitvlieg heeft zich in het afgelopen kersenseizoen gelukkig niet laten zien. De intensieve landelijke monitoring heeft tot op heden nog geen vangsten opgeleverd. NFO-bestuur bezoekt Kring Limburg Het bestuur van de NFO bezocht op 7 augustus het Toetscentrum van Naktuinbouw, de Vermeerderingstuinen Nederland (beide in Horst) en het bedrijf Blueberry Giant (in Weeze, net over de Duitse grens bij Well). Dit laatste bedrijf wordt gerund door de Limburgse blauwebessentelers Harm Valckx en Leon Schrijnwerkers. Centrale vragen waren: hoe creëer en produceer je virusvrij uitgangsmateriaal, dat als basis kan dienen voor de vermeerdering van fruitgewassen? En welke voors en tegens kent het runnen van een blauwebessenbedrijf aan de andere zijde van de Duitse grens? Binnenkort in Fruitteelt een reportage over dit werkbezoek in Noord-Limburg. België Belgisch pitfruitareaal licht gestegen Het totale Belgische pitfruitareaal appel en peer is ha. Dit is een lichte stijging ten opzichte van 2012 ( ha). Tien jaar geleden stond er net geen ha pitfruit en zette de daling in. De laatste jaren stijgt het areaal jaarlijks licht. Ook het perenareaal (55,8%) steeg sinds 2012 licht ten koste van appel (44,2%). In 2012 bedroegen het peren- en het appelareaal respectievelijk 54,6% en 45,4%. Het grootste perenras blijft Conference (86%), gevolgd door Doyenné du Comice (7%) en Durondeau (2%). De overige rassen, inclusief Conferencemutant Corina (Saels), blijven steken op maximaal 1 procent van het perenareaal. Bij appel bepalen twee rassen Elstar en Jonagold inclusief mutanten voor 65 procent het beeld. Het Golden Delicious-areaal bedraagt 10 procent, gevolgd door Boskoop (4%). De overige rassen beslaan maximaal 3 procent van het areaal. Braakliggende bouwgrond voor kersenteelt De Maashorstboeren willen braakliggende bouwgronden gebruiken voor de teelt van kersen. Ze richten zich sterk op de terugkeer van kersenteelt in de regio Uden/Oss, die in vroegere tijden een echt kersenteeltcentrum was. Inmiddels hebben twaalf kersentelers zich aangesloten bij de Maashorstboeren met een gezamenlijk areaal van 20 hectare. De doelstelling is om in 2015 tot 50 hectare kersenboomgaard in De Maashorst te komen. Verschillende gemeenten reageerden positief op de plannen om bouwgronden, die komende jaren toch niet tot ontwikkeling komen, te gebruiken voor kersenteelt. Export vruchtbomen naar Noorwegen mogelijk Nederlandse bedrijven kunnen sinds kort vruchtbomen exporteren naar Noorwegen. Tot op heden was het door fytosanitaire redenen onmogelijk om appel- en perenbomen naar Noorwegen te exporteren. Door een recent bezoek van de Noorse Plantenziektekundige Dienst aan Nederland zijn er nieuwe regels opgesteld waardoor er toch vruchtbomen geleverd kunnen worden aan Noorse importeurs. De voorwaarden richten zich sterk op het voorkomen van het overbrengen van bacterievuur uit een land waar dit voorkomt. 6

7 33 België Weer in augustus bepalend voor vruchtgroei Conference Opmerkelijk: Henny van Bergeijk van RaspberryMaxx verwoordt op twitter haar ongenoegen over de afzet van biologische frambozen: Helemaal gruwelijk zat zijn we het! Wie heeft nog afzet voor onze bioframbozen! Te gek voor woorden dat die niet opgegeten worden! Bron: twitter, 7 augustus 2013 Op sommige percelen hangen alleen boven in de boom peren. Foto: Arjan de Bruine Het weer in augustus bepaalt of uit met respectievelijk -8,7% en een hoofdmaat van 60 mm bij -33,9%. Vooral Jonagold (mutanten) produceert dit jaar minder. Conference dit jaar haalbaar is. Mogelijk groeien de vruchten in Slecht bloeiweer (vanaf 9 mei), de twee septemberweken geen extreem lange bloei en mogelijk 3 mm per week vanwege het uitputting van de bomen door late seizoen. Dat zei Hilde Morren, onderzoeker bij de Afdeling rol. Latere rassen, zoals Golden te weinig zon spelen daarbij een Duurzame Landbouwontwikkeling van de Vlaamse Over- wisselvallig. De vroege Kanzi Delicious en siermalus, hangen heid op 5 augustus tijdens de daarentegen hangt goed. Bij appel zal de hoofdmaat goed zijn. Opendeurdag Hageland bij de familie Hupko in het Belgische Jonagold-vruchten hangen vaak Ransberg-Kortenaken. alleen waardoor grote vruchten De vruchtmaat in België was verwacht worden. De Delcorfpluk valt een week later dan op 30 juli 2013 (42 mm) 10 mm kleiner dan op 27 juli Als vorig jaar. Momenteel adviseert op 16 september de Conferencepluk start, hebben de vruchten corf te verkopen. België pas na 21 augustus Del- nog zes weken de tijd om maat Naast slecht voorjaarsweer 60 te bereiken (gemiddelde zorgde ook nachtvorst dit jaar groei van 3 mm per week). De voor een lagere Belgische peerproductie. Bij de familie Hupko regen eind juli gaf wel een inhaalslag. Grote peren groeiden en in de cirkel rond het bedrijf 3,5 tot 3,6 mm in die week in hangen soms alleen in de bovenste helft van de bomen peren. plaats van 3,0 mm; kleine peren groeiden 3,0 tot 3,3 mm. Verder vallen ook nog steeds Gemiddeld rekent België bij zowel peer als appel 29 ton per ha schade van vorig jaar. bomen uit door de wintervorst- te plukken. Dit jaar verwacht zij Het suikergehalte in appel en volgens de eerste oogstraming peer is dit jaar hoger dan in een 8,4% hogere peerproductie Ook de hardheid is voorlopig goed, doordat deze niet dan in 2012, maar 13,2% lager dan in te snel of te langzaam daalt. De Conference-productie is 3,7% De kleuring bleef eind juli nog hoger, maar 13,0% lager dan in achter op vorige jaren door te warme nachten. Begin augustus De appelproductie valt ten opzichte van 2012 en 2011 lager ting vond nog geen zetmeelomzet- plaats. Pimp je toetje met een gepimpt snoetje Op 8 augustus was de Linnaeushof in Bennebroek het decor van de pimp-je-toetje -wedstrijd van het GroentenFruitBureau. Honderden jonge bezoekertjes van Europa s grootste speeltuin ontwierpen met een geschminkt gezichtje een gezond toetje. Daarvoor konden ze kiezen uit allerlei soorten zomerfruit. Het GroentenFruit Bureau organiseerde vanuit de zachtfruitcampagne deze wedstrijd om ouders en hun kinderen te laten ontdekken dat lekker, gezond en gemakkelijk hand in hand gaan. De actie kreeg veel aandacht in een groot aantal landelijke en regionale dagbladen. Dieseldiefstal Agrariërs krijgen steeds vaker met diefstal van diesel te maken. Door de overgang van rode naar gewone diesel per 1 januari is diefstal veel aantrekkelijker geworden. De LLTB meldt dat het aantal meldingen van dieseldiefstal explosief is toegenomen. Bendes dieven zijn al langer een toenemend probleem bij de diefstal van diesel uit vrachtauto s. Een preventieve maatregel als een beveiligde tankdop werkt vaak niet afdoende omdat dieven gewoon gaten slaan in de tank met nog meer schade als gevolg. 7

8 Prognosfruit 2013 Meer appels in de EU, maar geen volle oogst; gemiddelde peerproductie Verslag Conferentie Prognosfruit 2013 De EU verwacht deze oogstperiode ton appels te plukken. Dit is een productiestijging van 7% ten opzichte van de uiteindelijke oogst van vorig jaar. Zowel de oude als de nieuwe EUlidstaten hebben een 6% hogere appeloogst dan in De peerproductie wordt 18% hoger geraamd dan vorig jaar, toen er sprake was van een zeer kleine oogst. Opvallend is de kleine oogst van in Nederland geteelde rassen. Dit kwam naar voren tijdens de Conferentie Prognosfruit Herman Bus hoofdredacteur Fruitteelt De ramingen voor de komende hardfruitoogst in de Europese Unie (EU) werden op 9 augustus bekendgemaakt tijdens de Conferentie Prognosfruit De 37ste editie van dit jaarlijkse congres vond plaats in Praag. Er was een gemiddelde deelname met 206 deelnemers uit de fruitteeltsector, afkomstig uit 19 landen. Rusland was ook vertegenwoordigd. De WAPA (World Apple and Pear Association) en de Tsjechische fruitteeltorganisatie hebben Prognosfruit 2013 georganiseerd. De WAPA had ook de cijfers verzameld en bewerkt. In dit artikel de cijfers voor appel en peer. Appel De vijftien oude lidstaten van de EU (EU-15) verwachten dit jaar ton appels te plukken (tabel 1). Dit is 6% hoger dan de uiteindelijke oogst in 2012 en 6% lager dan het gemiddelde over 2010 tot en met 2012 (driejaargemiddelde). In de dertien nieuwe lidstaten (EU-13, dit jaar inclusief Kroatië) wordt de komende appeloogst op ton geraamd. Dit is 6% groter dan vorig jaar en 26% groter dan het driejaargemiddelde. De totale raming voor de EU komt uit op ton, wat 7% hoger is dan vorig jaar en 6% hoger dan het driejaargemiddelde. Ten opzichte van het gemiddelde van de afgelopen tien jaar is de oogstomvang 2% lager. Het is in omvang de vijfde oogst van de afgelopen tien jaar. De omvang zit het dichtst bij Polen Het belangrijke fruitland van de EU Polen verwacht met ton een 10% hogere oogst dan de uiteindelijke oogst van vorig jaar. De geraamde oogst is 32% hoger dan het driejaargemiddelde van dit land. Het voorjaar was laat en de bloei was daardoor vijf tot zeven dagen vertraagd. Er was geen nachtvorst maar wel regenachtig en koud weer in de periode na de bloei. Dit geeft nogal wat extra schurftaantasting. De maat is gemiddeld tot iets groter dan normaal. De inschatting is dat de helft van de productie de verwerking ingaat. Polen heeft een toename ten opzichte van de productie van 2012 bij Idared ( ton), Shampion ( ton), Gala ( ton), Golden Delicious ( ton), Jonagold ( ton) en Jonagored ( ton). De rassen met een lagere productie zijn Cortland ( ton) en Lobo ( Hans van Es, voorzitter van het fruit- en groentencomité was ochtendvoorzitter en opende de conferentie. Foto s: Herman Bus, NFO ton). De Elstar-productie blijft gelijk en wordt geraamd op ton. Italië Italië verwacht met ton een 11% grotere oogst dan vorig jaar. Vorig jaar was de kleinste oogst van de laatste tien jaar. De temperaturen in het voorjaar waren laag en er viel in die periode veel regen. De temperaturen in juli waren goed. Recent is behoorlijke hagelschade ontstaan. Mede hierdoor wordt ton meer industriefruit verwacht: in totaal ton. Het aanbod van appels voor de verse markt is hierdoor niet 11% hoger maar 7,3%. Schurft is tot op maximaal 10% van de vruchten een probleem, afhankelijk van de regio. Het is wel onder controle. De maat is door het late seizoen kleiner. De oogst start acht tot tien dagen later dan vorig jaar. Frankrijk Frankrijk verwacht met ton een 29% grotere oogst dan in 2012 toen het verreweg de kleinste oogst in de laatste tien jaar had. Het herstel in productie is vooral bij de rassen Braeburn (+39%), Golden Delicious (+54%) en Fuji (+61%). De omvang van deze oogst is niet zeker, omdat deze nog zeer afhankelijk is van de ontwikkeling van de maat van de vruchten. De maat loopt momenteel nog behoorlijk achter en is gemiddeld tot klein. Door de gunstige weersomstandigheden groeien de vruchten nu wel goed. Voor de vroege rassen is dit echter te laat. Zij lopen twee weken achter op een normaal jaar. Zij zullen klein blijven, omdat de periode met goede groeiomstandigheden te kort is. Zowel in het zuidwesten als in het Rhône-Alpengebied is er sprake van een behoorlijke schurftdruk. Duitsland Duitsland verwacht met ton een 17% lagere oogst dan de definitieve oogst van vorig jaar. Deze oogst is de kleinste oogst van de laatste tien jaar. Bijna alle appelrassen hebben een kleinere fruitoogst dan vorig jaar. Een laat voorjaar werd ge- 8

9 combineerd met heel koud weer, wel was er geen nachtvorst. Er waren voldoende bloemen, maar de vruchtzetting was door het weertype slecht. Dit leidde tot een forse rui, in het bijzonder in de Jonagoldgroep. De reductie van de oogst in deze groep is dan ook fors ten opzichte van vorig jaar: Jonagold (-24%), Jonagored (-39%) en Red Jonaprince (-35%). Opvallend is verder dat de omvang van de Elstar-oogst ook beperkt is. Deze blijft steken op ton (-13%). Dit is de op één na kleinste oogst in de laatste tien jaar. Wat de gebieden betreft heeft Rheinland met ton een 5% hogere productie dan vorig jaar, terwijl het Bodenseegebied ( ton; -18%), Nieder Elbe ( ton; -29%) en Sachsen ( ton; -12%) alle een kleinere oogst verwachten. Informatie bij tabellen Bron voor alle tabellen: WAPA. De cijfers zijn afgerond op ton. EU-15: de vijftien oude EU-lidstaten; EU-13: de dertien nieuwe EU-lidstaten; EU-28: alle huidige EU-lidstaten. Landen waarvan geen relevante cijfers beschikbaar zijn voor 2013, zijn weggelaten. Voor de Streuobst worden geen ramingen gegeven. Van de EU-13 zijn de cijfers genoemd van een aantal landen inclusief de niet-commerciële teelt, namelijk Polen (alle) en Litouwen (tot en met 2001). Tabel 1. De productie van appels in de EU per land (x ton) en de productie van 2013 vergeleken met die van 2012 en met het gemiddelde van 2010 tot en met 2012 (in procent) Land / 13/gem raming % % Italië Frankrijk Duitsland Spanje Nederland België Griekenland Groot-Brittannië Portugal Oostenrijk Denemarken Zweden Totaal EU Raquel Izquierdo de Santiago van de WAPA gaf een toelichting op voorspellingen van de peerproductie in de EU. Hongarije, Tsjechië en Slowakije Na een hele goede oogst in 2012 heeft Hongarije in 2013 met ton een 21% kleinere oogst dan vorig jaar. Dit komt vooral door de vijftien tot twintig graden Celsius vorst van midden maart. Ook de droogte van vorig jaar leidde in 2013 tot minder bloemen. Dit jaar zijn de groeiomstandigheden niet gunstig: opnieuw droogte en hagel in juni en juli. Daarnaast zijn er ook problemen met schurft en bacterievuur. Het gastland van Prognosfruit Tsjechië heeft met ton een 23% hogere productie dan vorig jaar. Ook hier was sprake van een laat voorjaar. De achterstand in de groei is de laatste maanden flink ingelopen. Slowakije heeft met ton een 17% grotere oogst dan vorig jaar. Golden Delicious is daar het grootste ras met ton. EU-productie per ras In tabel 2 worden de geschatte producties van de verschillende appelrassen in de EU- Polen Hongarije Roemenië Tsjechië Slovenië Litouwen Kroatië Letland Slowakije Totaal EU Totaal EU Tabel 2. De productie van appels in de EU-28 per ras (x ton) en de productie van 2013 vergeleken met die van 2012 en met het gemiddelde van 2010 tot en met 2012 (in procent) Ras / 2013/gem raming % % Golden Delicious Gala Jonagold Jonagored Red Delicious Elstar Granny Smith Braeburn Fuji Boskoop Bramley Idared Morgenduft Cox s O.P Renette Grise Annurca Gloster Stayman Overige nieuwe rassen Overige rassen Totaal EU Overige nieuwe rassen : Ariane, Belgica, Cameo, Diwa, Greenstar, Honey Crunch, Jazz, Junami, Kanzi, Mariac, Rubens, Tentation, Wellant 9

10 Helwig Schwartau van AMI hield maar liefst vier lezingen. Hij verzorgde zowel de terugblik op het appel- en perenseizoen als de vooruitblik. 28 weergegeven. Voor Elstar, Jonagold/Jonagored/ Red Jonaprince, Boskoop, Golden Delicious en Gala en de nieuwe rassen zijn de cijfers per productieland opgenomen in de tabellen 3 tot en met 8. Elstar: kleinste oogst Van Elstar (tabel 3) wordt in de EU-28 de kleinste oogst verwacht van de laatste tien jaar. Ten opzichte van vorig jaar is de oogst met ton 4% kleiner dan vorig jaar. Duitsland, ons belangrijkste exportland voor Elstar, verwacht met ton een 13% kleinere oogst dan in Dit is een heel kleine oogst omdat er in potentie in Duitsland meer dan ton Elstar kan Jonagold-groep Voor Jonagold, Jonagored en Red Jonaprince ( tabel 4) wordt een 8% kleinere oogst verwacht dan in De geraamde oogst is ver verwijderd van de productie in 2008 toen in de EU-28 nog ton werd geoogst. De kleinere oogst wordt veroorzaakt door de lagere producties in de belangrijkste Jonagold, Jonagored en Red Jonaprince producerende landen in West- Europa. België heeft een 12% kleinere oogst dan de toch al kleine oogst van 2012 en Nederland heeft met ton een 11% grotere oogst dan vorig jaar. In België hebben de forse temperatuurschommelingen in maart, met op 13 maart heel lage temperaturen, veel invloed gehad op de uiteindelijke productieomvang. Polen heeft een grotere oogst dan vorig jaar met ton (+8%). Dit land geeft in een uitsplitsing aan dat het grootste deel van deze rassen Jonagored is: ton van de ton. Boskoop kleinste oogst Voor Boskoop (tabel 5) wordt een 3% kleinere oogst verwacht dan in Dit is de kleinste oogst in het laatste decennium. Met ton is de productie goed verge- Tabel 3. De productie van Elstar in de voor dit ras belangrijkste productielanden binnen de EU (x ton) en die van t.o.v (in procent) / 2012 Land Raming % Duitsland Nederland Polen Frankrijk België Oostenrijk Denemarken Slovenië Totaal EU Tabel 4. De productie van Jonagold, Jonagored en Red Jonaprince in de voor dit ras belangrijkste productielanden binnen de EU-28 (x ton) en die van 2013 t.o.v (in procent) Land / 2012 raming % Duitsland België Nederland Hongarije Oostenrijk Italië Frankrijk Polen Slovenië Totaal EU Kamil Kaspar van Cesky Raj vertelde over de investeringen op het bedrijf. In de laatste twee jaar was er 100 ha fruit aangeplant. groeien. Polen verwacht met ton een even grote oogst als vorig jaar. In 2008 bedroeg de omvang van de Elstar-productie in dat land nog ton. De totale Elstaroogst in de EU is 13% lager dan het driejaargemiddelde. De oogst van vorig jaar met ton komt het dichtst in de buurt. Tabel 5. De productie van Boskoop in de voor dit ras belangrijkste productielanden binnen de EU-28 (x ton) en die van 2013 t.o.v (in procent) Land / 2012 raming % Duitsland België Nederland Frankrijk Totaal EU

11 Tabel 6. De productie van Golden Delicious in de voor dit ras belangrijkste productielanden binnen de EU-28 (x ton) en die van 2013 t.o.v (in procent) Land / 2012 raming % Aandachtig gehoor bij de excursie van Prognosfruit naar het bedrijf van Cesky Raj met in totaal 515 ha fruitteelt. Italië Frankrijk Spanje Polen Portugal Roemenië Oostenrijk Duitsland Griekenland België Hongarije Nederland Tsjechië Slovenië Totaal EU lijkbaar met Toen bedroeg de oogst ton. De oogst is 11% lager dan het driejaargemiddelde. Bij Boskoop is duidelijk de trend aanwezig van een afnemend areaal en productie in de EU. In Duitsland is de productie met ton 25% kleiner dan vorig jaar. Tabel 7. De productie van Gala in de voor dit ras belangrijkste productielanden binnen de EU-28 (x ton) en die van 2013 t.o.v (in procent) Land / 2011 raming % Verharding van de paden van Cesky Raj is nodig evenals investeringen in de gebouwen. Ebru Akdag van de Turkse appelsaporganisatie (MEYED) kondigde aan dat Prognosfruit 2014 van 6 tot en met 8 augustus zal worden gehouden in Istanbul. Meer Golden Delicious Van het belangrijkste appelras in de EU- 28 Golden Delicious (tabel 6) wordt een 11% hogere oogst verwacht dan vorig jaar. De omvang van de oogst is 4% hoger dan het driejaargemiddelde. De belangrijkste Golden-producent Italië verwacht een 5% grotere oogst. Frankrijk, na Italië een belangrijke Golden-producent, verwacht een fors hogere productie: ton (+54%). Bij Frankrijk was de productie vorig jaar met ton extreem laag. Spanje blijft op ton steken (+6%). De vierde producent van Golden in de tabel, Polen, verwacht ton (+10%) te oogsten. Dit is de grootste Golden-productie ooit die in dit land gegroeid is. Stabiele Gala-productie De Gala-productie is 7% groter dan vorig jaar en wordt geraamd op ton. Dit is 10% hoger dan het driejaargemiddelde. Ook bij Gala is het opvallend dat Polen een forse productiestijging heeft van ton in 2012 naar ton in 2013 (+12%). Duitsland heeft als één van de weinige landen met veel Gala een lagere oogst: ton (-12%). Nieuwe clubrassen In tabel 8 zijn de nieuwe clubrassen weergegeven. Deze groep appels wist zijn pro- Frankrijk Italië Polen Spanje Duitsland Portugal Oostenrijk Groot-Brittannië Hongarije Slovenië Totaal EU Tabel 8. De productie van overige nieuwe rassen* in de belangrijkste productielanden binnen de EU-28 (x ton) en die van 2013 t.o.v (in procent) Land / 2012 raming % Frankrijk Nederland België Groot-Brittanië Denemarken Duitsland Polen Totaal EU *Overige nieuwe rassen : Ariane, Belgica, Cameo, Diwa, Greenstar, Honey Crunch, Jazz, Junami, Kanzi, Mariac, Rubens, Tentation, Wellant 11

12 In Noord-Tsjechië is het glooiende landschap erg mooi. Tabel 9. De productie van peren in de EU per land (x ton) en de productie van 2013 vergeleken met die van 2012 en met het gemiddelde van 2010 tot en met 2012 (in procent) Land / 2013/gem. raming % % Italië Spanje België Nederland Frankrijk Portugal Griekenland Duitsland Groot-Brittannië Denemarken Zweden Totaal EU Polen Roemenie Hongarije Kroatie Tsjechië Letland Totaal EU Totaal EU ductie ook dit jaar te laten stijgen en wel met 14%. Van de ton heeft Polen een groot aandeel met ton. Het is onbekend welke clubrassen hierachter vooral van betekenis zijn in dit land. Na Polen zijn Frankrijk en Nederland belangrijke landen wat deze rassen betreft. In Frankrijk is de productie 10% hoger dan vorig jaar, in Nederland 39% door meer productie Kanzi en Junami. Peer De oude lidstaten van de EU (EU-15) ramen hun peerproductie voor dit jaar op ton (tabel 9). Dat is 18% hoger dan de kleine oogst in 2012 en 3% lager dan het gemiddelde over 2010 tot en met 2012 (driejaargemiddelde). Alle grote perenproducerende landen hebben een grotere peerproductie. Italië heeft een 14% grotere oogst dan vorig jaar. Toen had Italië een erg kleine oogst, de kleinste in de laatste tien jaar. Dit jaar is de oogst groter, maar toch nog de op één na kleinste oogst in de afgelopen tien jaar. In dit land neemt In het sorteer- en koelhuis was recent gemoderniseerd. Ook in Tsjechië wordt veel gewerkt met buitenlandse seizoenwerkers, veelal afkomstig uit de Oekraine. In deze accommodatie van Cesky Raj kan nog wel wat geïnvesteerd worden. 12

13 Tabel 10. De productie van peren in de EU per ras (x ton) en de productie van 2013 vergeleken met die van 2012 en met het gemiddelde van 2010 tot en met 2012 (in procent) Ras / 2013/gem raming % % EU-27 Conference Abate Fetel Williams BC Blanquilla Doyenné du Comice Rocha Coscia Dr. Jules Guyot Kaiser Alexander Passe Crassane Durondeau Overige rassen Totaal EU Tsjechië doet er alles aan om toeristen te trekken. jaar. De productie is 18% kleiner dan het driejaargemiddelde en is de op één na kleinste productie in de laatste tien jaar. Italië is de grootste producent van Doyenné du Comice. In dit land wordt een oogst verwacht van ton; de omvang van de Doyenné-oogst is 10% hoger dan vorig jaar. Frankrijk verwacht met ton een 33% kleinere oogst. Door afname van het areaal is de trend ingezet naar structureel een lagere productie in de EU-28 van dit ras. E Prognosfruit werd dit jaar in Praag gehouden. Tabel 11. De productie van Conference in de voor dit ras belangrijkste productielanden binnen de EU (x ton) en die van 2013 t.o.v (in procent) alleen de productie van Abate Fetel toe. Met ruim ton is dit 41% van de totale productie. Spanje heeft de op één na laagste peerproductie ooit met ton (+10%). Dit wordt vooral veroorzaakt door de overschakeling van peren naar perziken en nectarines in het voornaamste perengebied in de omgeving van Leirida. De productiedaling is structureel. Conference is met ton het grootste ras (= 41% van de Spaanse peerproductie). De peerproductie in Portugal stijgt tot ton (+71%). In 2012 had dit land de laagste peerproductie ooit. De peerproductie in de nieuwe EU-lidstaten is nog van marginale betekenis en wordt voor 2013 op ton geschat. Dit is 30% hoger dan vorig jaar en 5% hoger dan het driejaargemiddelde. Toch is er sprake van een groeiende belangstelling voor de teelt van peren in die landen. De totale raming voor de hele EU komt uit op ton, een oogst die in rangorde de derde kleinste oogst is van de laatste tien jaar. De oogst is 2% kleiner dan het driejaargemiddelde. Productie per ras De geschatte producties van de verschillende perenrassen in de EU-28 zijn weergegeven in tabel 10. Het is opvallend dat de productie van de kwaliteitspeer Abate Fetel zich behoorlijk herstelt met ton (+20%). Dit is 4% hoger dan het driejaargemiddelde. Conference blijft het belangrijkste perenras met ton. Oogstprognose Conference Voor Conference (tabel 11) wordt een oogst verwacht van ton. Dit is 14% meer dan de oogst van 2012 en 3% minder dan het driejaargemiddelde. De oogstomvang is goed te vergelijken met de productie van De meerproductie wordt vooral veroorzaakt door de hogere productie van Conference in Nederland (+37%), Spanje (+15%) en Polen (+17%). In Groot-Brittannië is de productie lager: ton (-13%). Doyenné du Comice Voor Doyenné du Comice (tabel 12) wordt een 22% grotere oogst verwacht dan vorig Land / 2012 raming % België Nederland Spanje Italië Frankrijk Groot-Brittannië Duitsland Polen Totaal EU Tabel 12. De productie van Doyenné du Comice in de voor dit ras belangrijkste productielanden binnen de EU (x ton) en die van 2013 t.o.v (in procent) Land / 2012 raming % Italië Nederland Frankrijk België Groot-Brittannië Totaal EU

14 Prognosfruit 2013 Ruim 8 kg appels per aardbewoner De appelproductie in de wereld in 2013 De ramingen voor de appelproductie in 2013 zijn niet alleen in de EU iets hoger. Ook in andere delen van de wereld is sprake van een wat hogere productie. De productie van China is echter fors lager. Dit resulteert in een 2 procent lagere appelproductie in de wereld. Herman Bus hoofdredacteur Fruitteelt hbus@nfofruit.nl In tabel 1 is de productie weergegeven van de landen die ten oosten van de EU- 28 zijn gelegen. De totale productie is op peil gebleven en 3% hoger dan vorig jaar. Wit-Rusland heeft een lagere productie door vorstschade. Ook Moldavië heeft een reductie van de productie met 10%. Oekraïne had weinig last van de vorst. Het areaal breidt uit met nieuwe intensieve aanplanten met hogere opbrengsten. Het totale areaal neemt af en bedraagt ha. Golden Delicious, Idared en Jonagold en Jonathan zijn de belangrijkste appelrassen. Rusland heeft een 14% lagere oogst dan vorig jaar. Turkije heeft een 10% Informatie bij tabellen * Bron voor alle tabellen: WAPA * De cijfers zijn afgerond op ton Tabel 4. De productie van appels (x ton) in de wereld Tabel 1. De productie van appels (x ton) in landen gelegen ten oosten van de EU Land / 2012 % Wit-Rusland Moldavië Oekraine Rusland Turkije Totaal Tabel 2. De productie van appels (x ton) in Noord-Amerika Land / 2012 raming % Verenigde Staten Canada Mexico Totaal Tabel 3. De productie van appels (x ton) in de landen van het zuidelijk halfrond Land / 2012 raming % Argentinië Australië Brazilië Chili Nieuw-Zeeland Zuid-Afrika Totaal Land / 2012 raming % EU Overig Europa Noord-Amerika China ZHG-landen Totale appelproductie grotere oogst dan vorig jaar door ideale omstandigheden tijdens de bloei, weinig hagel en weinig last van droogte. De productie is een week vroeger dan normaal. Noord-Amerika De productie in Noord-Amerika heeft een raming die 15% hoger is dan vorig jaar (tabel 2). Na het vorstjaar 2012 is er een herstel van de productie in het oosten van de VS (+35%) en het middenwesten (+746%). Het westen van de VS had vorig jaar een topoogst. Dit jaar is de oogst 6,5% kleiner maar nog altijd ton. Canada heeft ook een veel hogere appelproductie dan vorig jaar (+55%). Alle rassen hebben een hogere productie. De oogst in Mexico is 24% hoger dan het vorstjaar Zuidelijk halfrond De geraamde productie van het zuidelijk halfrond is dit voorjaar 1% hoger geraamd dan in 2012 (tabel 3). De productie blijft op dit niveau door een lagere productie in Chili (-8%) en Australië (-3%) en een hogere productie in Argentinië (+10%), Brazilië (+7%) en Nieuw-Zeeland (+9%). Appelproductie in de wereld De totale geraamde appelproductie in de wereld wordt in 2013 geraamd op ton (-2%). Deze is weergegeven in tabel 4. China is een zeer belangrijke speler in dit geheel. Vanuit China wordt gemeld dat er matige klimatologische omstandigheden zijn geweest en dat de productie hierdoor met 8% afneemt. Al met al een lagere productie in de wereld. Maar toch is er voor elke aardbewoner nog steeds ruim 8 kilogram appels beschikbaar. E 14

15 Prognosfruit 2013 Ruim 3 kg peren per aardbewoner De peerproductie in de wereld in 2013 De ramingen voor de peerproductie in 2013 zijn in de EU hoger dan in het beurtjaar China is verreweg de grootste producent en heeft een 5% lagere productie. Dit resulteert in een 2% lagere raming van de peerproductie in de wereld. Herman Bus hoofdredacteur Fruitteelt hbus@nfofruit.nl Tabel 1. De productie van peren (x ton) in de overige landen van Europa Land / 2012 raming % Wit-Rusland Bosnië Rusland Servië Zwitserland Turkije Oekraine Totaal belangrijker in de VS. Canada heeft een hele lage peerproductie, die met ton wel 50% hoger is dan vorig jaar. Zuidelijk halfrond De geraamde productie van het zuidelijk halfrond is dit voorjaar 2% lager geraamd dan in 2012 (tabel 3). De lagere productie wordt veroorzaakt door een lagere productie in Zuid-Afrika (-2%) en de iets hogere productie in Argentinië (+3%) Vooral de hogere productie in Argentinië drukt door, omdat dit land ruim de helft van de peerproductie van het zuidelijk halfrond voor zijn rekening neemt. In tabel 1 is de productie weergegeven van de landen in Europa die buiten de EU-28 zijn gelegen. De totale productie is in deze landen 1% hoger dan vorig jaar. Wit-Rusland heeft een 16% lagere productie en komt uit op ton. Bosnië heeft wederom een totale misoogst door vorst tijdens de bloeiperiode. De productie is extreem laag met ton, even laag als vorig jaar. Oekraine had weinig last van de vorst en heeft een 2% hogere productie. Rusland verwacht een 14% kleinere oogst vergeleken met vorig jaar: ton. Turkije heeft een iets grotere oogst dan vorig jaar (+4%) door wederom ideale omstandigheden tijdens de bloei. Belangrijke rassen zijn William BC ton en Coscia- Ercollini ton. Noord-Amerika De productie in Noord-Amerika heeft een raming die 6% hoger is dan vorig jaar (tabel 2). De VS is het enige land dat er toe doet in Noord-Amerika met een geraamde productie van ton. De maat is goed, de oogst is zeven tot tien dagen eerder dan verwacht. Van de totale peerproductie in de VS heeft de biologische productie een aandeel van 3 tot 5%. Winterperen zoals Bartletts/William BC zijn er voldoende beschikbaar, zelfs meer dan vorig jaar ( ton). Deze peren worden steeds Tabel 2. De productie van peren (x ton) in Noord-Amerika Land / 2012 raming % Verenigde Staten Canada Totaal Tabel 3. De productie van peren (x ton) in de zuidelijkhalfrondlanden Land / 2012 raming % Argentinië Chili Nieuw-Zeeland Zuid-Afrika Australië Totaal Tabel 4. De productie van peren (x ton) in de wereld Peerproductie in de wereld De totale peerproductie in de wereld wordt in 2013 geraamd op ton (-2%). Zie tabel 4. De productie stabiliseert zich rond ton na een groei van 120% in de laatste 20 jaar. China is een zeer belangrijke speler in dit geheel. Dit land is in zijn eentje verantwoordelijk voor driekwart van de wereldproductie van peer. Vanuit China wordt gemeld dat er geen slechte klimatologische omstandigheden zijn geweest en dat de productie hierdoor 5% lager is. Al met al een 2% lagere productie in de wereld. Maar toch is er voor elke aardbewoner ruim bijna 3 kilogram peren beschikbaar. E Informatie bij tabellen * Bron voor alle tabellen: WAPA * De cijfers zijn afgerond op ton Land /2012 raming % EU Overig Europa Noord-Amerika China ZHG-landen Totale peerproductie

16 Serie: Kwaliteit, deel 4 Half september oogst Conference? Late bloei en koude celdeling De laatste jaren trachten we de oogst van Conference zo laat mogelijk uit te voeren. Te vroeg oogsten geeft maatverlies en meer kans op slappe nekken. Maar te laat oogsten is ook niet zonder problemen. De kans op zachte en getinte vruchten is groot bij een late pluk. Voor een juist pluktijdstip zal de teler zelf de rijping moeten bepalen. Jos de Wit Fruitconsult jos@fruitconsult.com De late bloei en de koude celdelingsfase in 2012 zorgden voor een relatief late oogst van Conference. Telers uit Midden-Nederland startten in de week van 10 september met de oogst van deze peer. In die week lag de hardheid nog rond 7 kg/cm 2 en het suikergehalte klom naar 13 Brix. We kunnen dan ook terugkijken op een kwalitatief zeer goed Conference-jaar. Het was afgelopen jaar goed mogelijk om peren te oogsten met een goede stevigheid, gecombineerd met een hoog suikergehalte. Helaas zagen we genoemde goede stevigheid in het winkelschap pas vanaf medio december terug. In de supermarktmonitor van november was de hardheid lager dan in november Twee derde van de peren lag met een hardheid onder de 4 kg/cm² in het schap en een derde van de monsters was zelfs zachter dan 2 kg/cm². Een te late oogst en/of een matige bewaring zullen hieraan ten grondslag hebben gelegen. Vanaf dit seizoen is er voor de hardheid een duidelijke specificatie. De peren moeten bij levering op het distributiecentrum harder zijn dan 5 kg/cm². Hier moet bij de oogst rekening mee worden gehouden. Telers die goed binnen het plukvenster hebben geoogst en de peren vervolgens in een goede koeling hebben bewaard, kenmerkten zich wel door een goede smaak, hardheid en uitstalleven. Wel zagen we meer getinte Conference op door vorst beschadigde bomen. Vooral in de tweede helft van de plukperiode vielen deze door de mand. De verschillen in hardheid tussen de normaal groeiende en door wintervorst beschadigde bomen bleven klein. We zagen vooral het verschil ontstaan door de veel hogere suikergehalten van vruchten aan de vorstbomen. In 2013 viel de bloei van Conference nog later dan in Rond 3 tot 4 mei stond in Midden-Nederland de Conference in volle bloei. Ten opzichte van Zuid- en Noord- Nederland waren de verschillen in bloeitijdstippen klein. Conference had enkele mooie bloeidagen. De dagen van 6 tot 8 mei gaven hogere temperaturen waardoor de bloeiperiode snel verliep. Maar de periode erna was koud heeft een van de koudste perioden van celdeling gehad. In de maanden mei en juni viel de vruchtgroei erg tegen. In opdracht van de NFO-Productgroepen Peer en Appel publiceert Fruitteelt dit teeltseizoen een serie artikelen over het bereiken van een goede kwaliteit Elstar en Conference. De NFO wil de telers hiermee ondersteunen in het bereiken van de kwaliteitseisen vastgelegd in Elstar. Altijd raak en Conference, Zo goed zo zoet. Twee jaar geleden startte de NFO het overleg met Fruitmasters, The Greenery, Vroegop Windig, Van der Staay/Frupaks, Veiling Zuid-Limburg en Fruitconsult (Trekkersgroep Elstar) om de Elstar-afzet te verbeteren. Naast een vierjarige Elstarcampagne moest de kwaliteit verbeteren. Teelteisen werden opgesteld en de kwaliteit van zowel Elstar als Conference op de winkelvloer wordt gemeten. Eerdere delen van deze reeks werden dit jaar gepubliceerd in Fruitteelt in de nummers 28, 29 en 30/31. 16

17 Uiteindelijk was de rui pas begin juli voorbij. De hogere temperaturen in juli kunnen nog invloed hebben op de rijping. In ieder geval hebben de temperatuur en het licht een positief effect op de suikergehalten. Bepaal zelf de rijping Diverse organisaties geven informatie over de rijping van Conference. Maar het blijft belangrijk dat u als teler zelf ook metingen doet aan de rijping. De verschillen tussen percelen/bedrijven zijn in de regel groter dan de verschillen tussen regio s. Met een penetrometer in een boorstandaard en de refractometer is het voor een teler goed mogelijk om de hardheid en het suikergehalte te bepalen. Bedrijven die veel metingen moeten doen, zoals afzetorganisaties, grotere handelsbedrijven, proefstations en adviesbureaus werken tegenwoordig met een geautomatiseerde FTA-penetrometer die een betrouwbaardere hardheidsmeting geeft dan de handmatige penetrometer. De uitslag is bij de elektronische meter onafhankelijk van wie ermee werkt. De praktijk leert dat veel handpenetrometers niet zijn geijkt en soms tot wel een vol punt afwijken. De eerste stap naar een beter meetresultaat is het regelmatig reinigen en ijken van een handpenetrometer. IJken is relatief eenvoudig, door de penetrometer op een geijkte weegschaal uit te drukken. Bij afwijkingen kunnen de meegeleverde ringetjes worden gebruikt om de meter opnieuw af te stellen. Gebruik bij peer altijd de kleine plunjer (diameter 8 mm) voor de bepaling van de hardheid. Tabel 1. Verloop van de hardheid in 2006, in Gelderland In de praktijk blijkt overigens regelmatig dat bij het gebruik van de handpenetrometer de plunjer té voorzichtig in de peer wordt gedrukt. Dit geeft een zachtere meting dan de werkelijkheid. De penetrometer dient in een vloeiende beweging in twee seconden tot aan het streepje op de plunjer in de peer gedrukt te worden. Gebruik van een boorstandaard waarin de penetrometer is bevestigd, geeft een betrouwbaarder meetresultaat. De handrefractometer is een redelijk betrouwbaar instrument om het suikergehalte Hardheid (kg/cm 2 ) Augustus week ,8 - Augustus week 2-8,6-8,0 - Augustus week 3 7,6 7,8 7,3 7,1 9,2 Augustus week 4 6,6 7,2 7,2 6,5 8,1 September week 5 6,3 6,7 6,6 6,4 7,6 September week ,5 6,4 6,2 7,2 September week 7 6,3 5,8 5,8-6,9 September week 8 5, ,5 Tabel 2. Verloop van het suikergehalte in 2006, in Gelderland Suiker ( Brix) Augustus week ,8 - Augustus week 2-10,8-11,1 - Augustus week 3 11,5 10,9 11,3 11,3 11,5 Augustus week 4 10,9 11,5 11,1 11,5 12,3 September week 5 10,8 11,8 11,9 11,5 12,5 September week 6 11,3 12,1 12,1 12,2 12,9 September week 7 11,4 12,5 12,2-13,2 September week 8 12, ,4 te bepalen. Tegenwoordig zijn betaalbare elektronische refractometers op de markt voor een eenvoudige maar betrouwbare bepaling van het suikergehalte. Overigens dient ook dit apparaat voor gebruik te worden geijkt. Men gebruikt daarvoor demiwater. In de praktijk zien we vaak dat telers het zonde vinden om meerdere vruchten te gebruiken voor de rijpheidsbepaling. Wanneer bij twee of drie vruchten de hardheid is bepaald, dan geeft dat een redelijk beeld maar het is niet betrouwbaar. We adviseren om bij minimaal tien vruchten de hardheid te bepalen. Neem uit iedere vrucht een stukje vruchtvlees en meng en pers deze in een centrifuge of knijp ze uit met een knoflookpers. Uit dit mengmonster nemen we enkele druppels voor de suikerbepaling. Bepaling van de hardheid met de FTA-meter. Foto s: Fruitconsult Interpretatie gegevens Eigen meetgegevens kunnen worden vergeleken met regionale gegevens. Dit geeft een aardig beeld hoe ver de rijping van dit perceel is. Belangrijker is op het bedrijf van ieder perceel de rijping te bepalen. Zo kunt u een oogstvolgorde bepalen. Wanneer drie weken voor de vermoedelijke oogstdatum een start wordt gemaakt met het meten, vallen de hoge hardheidswaarden op. Vaak liggen deze ruim boven 8 kg/ cm 2. In de twee weken erna zakt de hardheid sterk. Wekelijks kan deze 0,7 0,8 kg/ cm 2 afnemen. Maar de laatste weken voor de oogst zien we een afvlakking in afname van de hardheid en loopt deze tussen 0,1-0,5 kg/cm 2 terug. Normaal ligt de hardheid tijdens de oogst op 6-6,5 kg/cm 2. Het suikergehalte is afhankelijk van de 17

18 Wemeldinge - Tel. +31 (0) Uw specialist in hoogwaardige coatings voor uw CA en ULO cellen. Vraagt te koop PLUKTREINEN Bedrijfsinventaris Trekkers, maaiers, spuiten Sorteemachines: A3 en A4 Kistenkantelaars Gewichtsorteerders Pluk o Track s Boreco plukstelling etc. Kleine Fruitkisten 15, 20, 25 kg Mob: Geheel verwijderen van boomgaarden Rooien fruitbooomgaarden nu ook versnipperen met (inclusief afvoer snippers) afvoer van snippers Verklepelen, versnipperen Boomgaard verklepelen boomgaard Stobben frezen Stobben fresenvan inventaris Tevens opkopen Bel vrijblijvend voor informatie: Bart Kemp Tel Mob fruit-kemp indd 1 * * * * * * * * Volbad gegalvaniseerd Dichte bodemplaat Zeer scherp geprijsd Spoorvolgend of semi-spoorvolgend 4 velgjes met lagers en vetnippel Goed op de weg mee te rijden 4 ply banden met binnenband Ook uw adres voor pluktreintractoren. R.J. Hakkert De Korne Aalswijksestraat RN BUREN Tel: / Betuwe Mechanisatie vof Achterstraat 10 C 4115 RP ASCH Tel: :36:15 service2fruit.com TOTALLY SERVICE2FRUIT Te Koop conferce bomen +/- 4 jaar oud VAN PLUK TOT VERKOOP conference snoeren div leeftijden conference V hagen beregenigs met standpijp TELER KIEST ENsproeiers BEPAALT ZELF palen 3 en 3.5 mtr beton palen 7/9 dik COÖRDINATIE VAN PLUK TOT VERKOOP 4 ha beregening tyleen druppel slang inwendige druppelaars HUUR VOORRAADBAKKEN complete aansturing voor druppelbevloeiing TRANSPORT Bel vrijblijvend voor informatie: KOELING Bart Kemp KEURINGwww.kempschalkwijk.nl EN KWALITEITSBEOORDELING Tel NAOOGSTBEHANDELING Mob ADMINISTRATIEVE AFHANDELING BETALING ACHTERAF SERVICE - Quality MELD U GRATIS 2 FRUIT for Trade -.COM NU AAN REGIS TRATIE!

19 diverse perenpercelen. Er kan gemakkelijk een week pluktijdstipverschil zitten tussen twee percelen die vlak bij elkaar liggen. Let er vooral op dat percelen met een matige vocht- en voedingsvoorziening duidelijk eerder doorrijpen dan optimaal verzorgde percelen. Vaak geven we een plukvenster aan van 1,5 tot 2 weken en geven hierbij aan dat de gestreste percelen in de eerste week van het plukvenster geoogst moeten zijn. Licht getinte Conference. dracht en het weer, maar ook van de vruchtgrootte. Als vruchten in de laatste weken sterk groeien, verdunt immers het suikergehalte. Bij de eerste metingen zien we een suikergehalte dat veelal onder 11 Brix ligt. Wekelijks stijgt het suikergehalte bij Conference met 0,2-0,3 Brix. Bij een zware dracht verloopt dit langzamer en kan het zelfs gaan afnemen. Voor de smaak is het belangrijk dat het suikergehalte richting 12 Brix gaat. Bij het bepalen van het pluktijdstip is de hardheid leidend. Door de diverse percelen in volgorde van hardheid te oogsten, kan het plukvenster zo goed mogelijk worden gevuld. Buiten deze algemene richtlijnen blijft het ook van belang om de verzorgingstoestand van de eigen percelen goed in ogenschouw te nemen. Indien het perceel in de maanden juni/juli nogal droogte heeft gehad of als het perceel vrij veel ijzergebrek vertoont, dan zal men hier vroeger moeten oogsten. Ook dit jaar zal op percelen met wintervorstschade van 2012 goed moeten worden gekeken naar de rijpheid. Bij deze gestreste bomen zal de rijping voor liggen. Begin niet te vroeg Geruchten over de rijpheid leiden nogal eens tot paniekreacties waarna er hals over kop wordt begonnen met de oogst. Ook lijkt een warme periode kort voor de oogst een snellere rijping te geven. Men denkt dan reeds getinte vruchten aan de boom te zien hangen. Neem eens een aantal van deze getinte vruchten mee en bekijk ze eens in de schuur. Vaak zijn de vruchten nog grasgroen. Peren van goed verzorgde percelen groeien tot het laatst door, dus een te vroege oogst kost enerzijds veel opbrengst en anderzijds resulteert deze in een lager aandeel 65 mm. Grovere peren zijn minder gevoelig voor slappe nekken dan fijne peren, dus dat is een bijkomend voordeel. Uitgaande van een goede doorgroei van de peren, kunnen peren tot de laatste week voor de oogst nog 2,5-3 mm per week groeien. Dit scheelt circa 6-7 gram per millimeter, hoewel logischerwijs bij grove peren één mm maatwinst meer gewicht in het laatje brengt dan bij een fijne peer. Een vrucht van 60 mm weegt circa 155 gram; 65 mm weegt 185 gram en een peer van 70 mm weegt 230 gram. Dus tussen 60 en 65 mm is een mm maatwinst gelijk aan 6 gram per mm en tussen 65 en 70 mm is dit al 9 gram per mm. Fruitconsult heeft in het verleden bepalingen gedaan van de mate van 65 ers in relatie tot het pluktijdstip. Illustratief was Op 29 augustus werd 22 procent 65 ers gemeten en op 11 september was van hetzelfde perceel het percentage gestegen naar 63 procent. Dit voorbeeld illustreert dat té vroeg oogsten een enorm verschil kan geven in de maatontwikkeling en dus productie en financieel rendement. Aan de andere kant is té laat oogsten zo mogelijk nog erger, dus de kunst is om het goede tijdstip te bepalen. Houd daarom de regionaal aangegeven adviezen als richtlijn, maar meet bovenal zélf de rijping op de Pluk in 2013 De late bloei en koude celdeling hebben grote invloed op de vruchtmaat. Op dit moment zijn de Conference-vruchten in vergelijking met de meeste voorgaande jaren klein. Iedere dag dat later kan worden geoogst, kan maatwinst geven. Hoewel we nog geen metingen hebben uitgevoerd, lijkt in Midden-Nederland op basis van het bloeitijdstip en de celdeling de oogst van Conference half september te beginnen om rond 25 tot 27 september de peren binnen te hebben. Bedrijven met een matige vochtvoorziening zullen hun peren eerder binnen moeten hebben en hier kan het noodzakelijk zijn dat de peren al rond de 21ste binnen zijn. De bloei heeft in heel Nederland op een vrijwel gelijk tijdstip gelegen. Het zal ons niet verbazen als de pluktijdstippen van zuid naar noord ook dicht bijeen liggen. Aandachtspunten Controleer in deze periode of de bakken voldoende schoon zijn. Bestel vooral voor de lange bewaring nieuwe bodemvellen. Bij gebruik van Philabuster dienen er grotere gaten in de vellen te zitten, zodat er geen water blijft staan. Pak de Conference-vrucht zo hoog mogelijk bij de steel en til de vrucht op. Dit voorkomt steelbreuk. Gebruik handschoenen bij de oogst. Deze plukhandschoenen zorgen ervoor dat er geen nagels door de schil gaan. Met meer grip op de vrucht zal deze niet uit de handen glijden. Een paar handschoenen kost 3,25 tot 3,50 euro per paar. Verzakkingen in bijvoorbeeld betonpaden kunnen veel schade geven aan de vruchten doordat tijdens transport te snel wordt gereden en hiermee geen rekening wordt gehouden. Stel iemand aan die de kisten goed naloopt op vruchten die boven de bakken uitsteken. Een paar rotte peren bovenop kunnen veel rot naar onderen veroorzaken. Deze persoon dient ook de kwaliteit van oogsten te beoordelen zodat terstond ingegrepen kan worden als er bijvoorbeeld te veel gebroken stelen voorkomen. E 19

20 Regelgeving Uitspraken NVWA ongenuanceerd Voorschriften gewasbescherming verdienen aandacht Op 23 juli bracht de NVWA het persbericht Naleefgedrag fruittelers moet beter uit. Dit bericht werd vervolgens breed en verkeerd opgepakt in de media. Op 30 juli vond een constructief en inhoudelijke gesprek plaats met de NVWA over de uitkomsten van de NVWA-controles. Afgesproken is om begin september een vervolgoverleg te hebben. Jaco van Bruchem beleidsmedewerker NFO Jaarlijks kiest de NVWA een sector uit om de naleving te meten. In 2012 was dat de fruitteeltsector. Er werden honderd willekeurig geselecteerde fruitteeltbedrijven gecontroleerd. Bij deze controles ligt de nadruk niet op de manier van toepassen maar wordt er gecontroleerd op spuitlicentie, gewasbeschermingplan, gewasbeschermingregistratie, spuitkeuring, hygiëneverordening, lozingenbesluit, aanwezige voorraad en zorgvuldigheid van werken. Op elk bedrijf wordt een bladmonster genomen om na te gaan wat in de voorgaande weken gespoten is. In meer dan de helft van de gevallen werd blad geplukt bij peer en waren er weinig metingen in steen- en kleinfruit. Om die reden worden dit jaar 45 bedrijven met klein- en steenfruit gecontroleerd. Op alle aspecten waren de resultaten beter of gelijk aan de vorige nalevingsmeting in Het belangrijkste onderdeel, dat wordt teruggevonden op het blad, was niet beter dan bij de nalevingsmeting in De NVWA zegt in haar verslag dan ook dat er sinds 2008 niets is verbeterd. Op andere punten scoort de sector goed. Zo is de administratie veel beter op orde dan in 2008 en voldeed 100 procent van de bedrijven aan de hygiëneverordening. Zestien boetes Er zijn vooral boetes uitgedeeld voor het gebruik van verboden middelen (elf). Zestien van de honderd gecontroleerde bedrijven kregen een boete van 1.500,-. Een deel kreeg ook te maken met een korting op de Europese subsidies, zoals die van de brede weersverzekering. Vooral in de perenteelt zijn niet-toegelaten middelen aangetroffen op het blad. Het middel waarvoor de meeste boetes zijn uitgedeeld is thiram. Vijf keer zijn zulke hoge waardes gevonden op perenblad dat hiervoor een boete is gegeven. Daarnaast is ook vier keer een middel aangetroffen op perenblad dat al vijf jaar geen toelating meer heeft in de fruitteelt en zelfs een middel, met een hoog gehalte op het blad dat al tien jaar niet meer toegelaten is in de fruitteelt en vijf jaar niet meer in Nederland. Eén bedrijf had een niet in Nederland toegelaten middel uit Engeland op voorraad. Meer dan de helft van de monsters zijn genomen in de perenteelt. Dit is bewust, omdat uit de controles de afgelopen jaren is gebleken dat vooral in de perenteelt niet-toegelaten middelen worden gebruikt. Dit beeld werd bevestigd. Naast de elf boetes die zijn gegeven voor het gebruik van niet-toegelaten middelen, is vijf keer een boete gegeven omdat de voorschriften niet opgevolgd zijn. Hierbij gaat het om gebruik voor 1 mei, wat niet toegestaan is voor bepaalde middelen, te hoge doseringen of te vaak toegepaste middelen. Voor dergelijke overtredingen, regelmatige vergissingen of uit onoplettendheid, worden volgens de NFO te snel boetes gegeven. Bij duidelijk onbewuste overtredingen meent zij dat een waarschuwing of een veel lagere boete meer op zijn plaats is. De NVWA heeft in 2012 honderd willekeurig geselecteerde fruitteeltbedrijven gecontroleerd. 20

21 Via een bladmonster wordt nagegaan wat in de voorgaande weken gespoten is. Verboden gebruik In de communicatie van de NVWA en de media ging het mis toen het over verboden gebruik ging. In de media werd vooral gesproken over het gebruik van verboden middelen in de fruitteelt bij een derde van de bedrijven. Dit komt niet overeen met het gegeven dat 11 van de 100 gecontroleerde bedrijven hiervoor een boete hebben gekregen. Feit is dat op 42 van de 100 monsters bijna 70 keer een middel is aangetoond dat er niet op hoort. Volgens de letter van de wet is dit verkeerd gebruik. Op basis van inzage in de analyseresultaten concludeert de NFO dat het voornamelijk gaat om niet-verwijtbare residuen en onbewuste residuen. Onverwijtbaar omdat het in bijna 50 procent van deze gevallen gaat om akkerbouw en maïsmiddelen in zeer lage concentraties die ingewaaid moeten zijn uit naastliggende percelen. Dit hoge aantal wordt mede veroorzaakt doordat de instructie richting de controleurs is om langs watergangen de bladeren te plukken. De NFO vindt dat de werkwijze aangepast moet worden en dat alleen midden in percelen de bladeren worden geplukt om dit ongewenste bijeffect te verkleinen. Bij onbewuste residuen op het blad gaat het om middelen die binnen het eigen bedrijf op een ander gewas thuishoren. Hierbij gaat het om drift bij twee naast elkaar liggende fruitsoorten of om resten die nog Foto: NFO in een tank zitten als er in een ander gewas gespoten gaat worden. De meest voorkomende middelen die vastgesteld zijn, zijn Exact en Nimrod op peer, waar ze vanuit de appelteelt op perenblad terecht zijn gekomen. Belangrijk is dat fruittelers hun bedrijf zo inrichten en de werkzaamheden zo uitvoeren dat geen middelen worden aangetroffen die er niet op horen. Voor de ongewenste verspreiding van middelen binnen het bedrijf hebben telers geen boete gekregen maar een waarschuwing. Bij herhaling volgt wel een boete. Waarschuwingen Naast boetes zijn ook schriftelijke en mondelinge waarschuwingen gegeven. Bij administratieve tekortkomingen was het vaak mogelijk om dit te corrigeren, waarna het akkoord was. Bij drie bedrijven was de spuitadministratie onvolledig en ontbraken essentiële zaken; twee bedrijven hadden geen geldige spuitlicentie. Deze vijf kregen hiervoor een schriftelijke waarschuwing. In welke mate bedrijven zich ook aan de driftreducerende voorschriften houden, is tijdens deze bezoeken beperkt gecontroleerd. Uit de jaarlijkse over alle sectoren uitgevoerde toepassingscontroles in het veld blijkt dat gemiddeld over de afgelopen drie jaar in de fruitteelt bijna 40 procent van de gecontroleerde bedrijven de voorschriften niet naleeft. De fruitteelt is hiermee een sector die hierop slecht scoort. Opvallend hoog is het aantal (12) bedrijven die oude en vervallen middelen op voorraad hebben. In twee gevallen ging het om middelen die in voorgaande jaren met proefontheffing waren ingezet. Als de telers in korte tijd bewijs leverden dat ze de middelen ingeleverd hadden, kregen ze geen boete. Dit jaar worden 37 van de 100 bedrijven die een boete of een waarschuwing hebben gekregen, opnieuw gecontroleerd. Waar vorig jaar een waarschuwing is gegeven bij een tekortkoming, is de kans op een boete nu bij een vergelijkbare overtreding groot. De doelstelling van de overheid met de controles is niet het uitdelen van zoveel mogelijk boetes. Het verhogen van de naleving en de aanpassing van gedrag staan voorop. Dit blijkt ook wel uit het feit dat veel waarschuwingen zijn uitgedeeld. Vooral de zwaarte van de overtreding bepaalt of een waarschuwing of een boete wordt gegeven. Bij grensgevallen is de houding van de ondernemer doorslaggevend. Een goed gesprek, met begrip voor elkaars situatie, in het begin van het traject is medebepalend bij de afweging tussen een boete of waarschuwing. Op het moment dat de overtreding in handen komt van de juridische afdeling, blijkt uit begeleiding van de NFO bij diverse zaken van leden, dat intrekking of verlaging van de boete zeldzaam is. De NVWA geeft aan dat naast fruitsoort geen ander aspect bedrijven tot risicobedrijven maakt. Regio, leeftijd ondernemer of bedrijfsomvang maakt geen verschil. Het belangrijkste is de mentaliteit van de ondernemer. Imago sector De NFO onderschrijft de doelstelling dat de naleving van de wet moet verbeteren. Openheid over de controleresultaten die nu gegeven zijn, dragen bij aan meer inzicht en naleving. Verbeterpunt is de communicatie hierover. Voor de sector is het belangrijk dat alleen toegelaten gewasbeschermingsmiddelen worden ingezet en dan ook volgens de voorschriften die gelden. De NFO realiseert jaarlijks tijdelijke en reguliere toelatingen, zodat het nu ook mogelijk is om de gewasbescherming binnen de wet uit te voeren. Voor het verduidelijken van de voorschriften is nog een weg te gaan. Voor fruittelers is het belangrijk dat er zorgvuldig wordt gewerkt, dat ontwikkelingen worden bijgehouden en dat de zaken op orde zijn. Alleen als uit de controles blijkt dat toegelaten gewasbeschermingsmiddelen volgens de voorschriften worden toegepast, wordt voorkomen dat de sector een negatief imago krijgt bij de overheid en de maatschappij. E 21

22 Reportage Op ruim 3 hectare biologisch kleinfruit telen Nieuw in het vak In het voorjaar van 2011 verruilden Elze-Lia en Reinoud Visser hun woning in Apeldoorn voor 3,5 hectare maisland in het Betuwse Ingen waar zij hun biologisch kleinfruitbedrijf begonnen. Op zich al vrij bijzonder, maar daar komt nog bij dat zij beiden niet van een fruitteeltbedrijf komen. Een gesprek met Elze-Lia over de beweegredenen van deze twee middenveertigers om een dergelijk bedrijf te starten. Marijke van Ossenbruggen vakredacteur Fruitteelt mvossenbruggen@nfofruit.nl veertienjarig meisje riep ik al: ik wil boer worden. Nu ruim Als dertig jaar later is Elze-Lia Visser bezig haar droom te verwezenlijken. Midden tussen de Ingense weilanden is het nu bijna 3,5 hectare grote biologische kleinfruitteeltbefrijf Fruitweelde gevestigd. Met als blikvanger een betonnen hagelnetconstructie, maar in plaats van netten zitten er regenkappen op die plek. Ze legt uit dat Elze-Lia en Reinoud Visser bij hun bramenopstand. Foto s: Marijke van Ossenbruggen, NFO door de kappen hoger te plaatsen, met behulp van die palen, een beter klimaat (minder warm) onder de kappen is te realiseren met als doel minder schmimmels. Het is juist voor de biologische teelt ontzettend belangrijk om het droog te houden. Daarnaast moest het een stevige constructie worden, want er is maar weinig beschutting met de weilanden eromheen. De opzet van deze constructie is dus net even anders dan standaard. Ik zit ook niet vast in iets wat gebruikelijk is. Voor een constructie die veel wind te verduren krijgt, was hout ook een goede ondersteuning geweest, maar omdat er op biologisch-dynamische wijze geteeld wordt, mogen er vanwege negatieve gevolgen voor bodem en gewas geen chemisch behandelde houten palen de grond in. Weer naar school Van jongs af aan werkte Visser in de agrarische sector en na haar studie Cultuurtechniek in Wageningen werd ze adviseur in de bodemsanering en later ZZP er in die functie. Met haar studie heeft zij dus kennis van de bodem en het milieu, wat ook weer handig is voor het fruit telen. Voor haar is fruitteler zijn nu haar fulltimebaan. Echtgenoot Reinoud heeft een baan als IT er, maar ondersteunt haar met de administratie en mechanisatiewerkzaamheden. Zijn Wageningse achtergrond Landbouwtechniek komt ook hier van pas. In enkele jaren tijd hebben de twee dan ook heel wat kennis vergaard over de sector. De keus om juist een fruitbedrijf te beginnen komt voort uit het kleinfruitbedrijf dat haar opa had. Verder moest het ook een biologisch bedrijf De zonnepanelen en de landschappelijke schuur passen goed in het duurzame plaatje van Fruitweelde. 22

23 worden. Dit vind ik toch wel een belangrijke factor, alles zo natuurlijk mogelijk. Om te bekijken of ze het vak niet te veel geromantiseerd had en het ook fysiek aankon, deed ze een biologisch-dynamische landbouwopleiding bij Kraaybeekerhof in Driebergen. Bij deze BBL-opleiding was juist de praktijkfactor belangrijk voor haar. Al snel bleek dat dit de juiste keuze was en na het afronden van de studie in 2010 werd er gezocht naar een juiste plek voor hun nieuwe bedrijf. Het oog viel op het perceel in Ingen vanwege de goede eigenschappen van de grond en de goede fruithoek qua logistiek. Bovendien bleek de gemeente welwillend te zijn. Vervolgens werd het perceel dan ook al snel ingeplant. Naar Vissers zin ging het eigenlijk allemaal net iets te vlug, maar het was de enige manier om dan ook snel een schuur op het perceel te krijgen. De eis van de gemeente was dat zij eerst het planten gerealiseerd moesten hebben alvorens er een wijziging van het bestemmingsplan kon worden doorgevoerd voor de schuur. machinepark is afgestemd op het behouden van die goede structuur: lichte machines, brede banden en een goede drukverdeling over de banden. biologisch kleinfruit eigenlijk als een vast onderdeel in hun pakket zouden moeten aanbieden. Kennisvergaring We hebben ons niet zomaar ergens ingestoken. Het is een hele investering. Je moet goed rekenen, het is niet zo van dit doe ik maar even. Dit geldt niet alleen voor het financiële deel maar ook voor de arbeid. Daarnaast moet het gezinsleven met twee studerende kinderen doordraaien. Ze hebben DLV Plant een bedrijfsplan laten schrijven en ook de Rabobank zag toekomst in het financiële plaatje van het bedrijf. Je moet gewoon op zoek gaan, dan is er Bewust met grond Visser werkt er hard aan om de relatief arme akkerbouwgrond waar het bedrijf op staat te verbeteren. De grasbanen bestaan uit gras en klaver, een belangrijke bron voor stikstof. Daarnaast laat ze de klaver af en toe tot bloei komen om zo het insectenleven te bevorderen. De natuurlijke vijanden zijn ook te vinden in de pruimenbomen, waar dit jaar toch nog geen oogst in zit. Voor sommigen niet zo n fijn gezicht, maar ik laat de pruimen bewust onder de luis lopen; natuurlijke vijanden ontwikkelen zich hier goed bij. Ook ten aanzien van de structuur van de grond zit ze er bovenop. De grond is bij de start compleet omgespit, er is drainage aangelegd, regenwormen zijn er nu in overvloed en er wordt gebruikgemaakt van dierlijke mest. Het organisch stofgehalte is goed omhooggegaan. Je moet echt zorgen dat je structuur goed blijft, dat is belangrijk voor het bodemleven. Het De pruimenbomen op de voorgrond met in de verte de hagelnetpalen met regenkappen. Afzet Nadat het perceel in het voorjaar van 2011 was ingeplant, kreeg ook Fruitweelde te maken met de strenge voorjaarsvorst van 2012 waarbij de bramen compleet bevroren en er maar een beetje frambozen werd geplukt. De oogst van 2013 ziet er gelukkig beter uit, vertelt Visser. De diversiteit aan bramen (4 rassen), herfstframbozen (2 rassen), kiwibessen (12 rassen), kersen (8 rassen) en pruimen (8 rassen) is groot op het bedrijf. Een bewuste keuze legt ze uit. De biosector waardeert ook juist de kleinere teelten, we hebben wat meer specialistische teelten erbij. Uiteraard is risicospreiding ook een reden. Van de Lochness-bramen en Opal-pruimen staat een wat groter areaal op het bedrijf. Fruitweelde is per 1 januari 2013 lid geworden van Coöperatie Nautilus in Dronten, de enige 100 procent biologische telersvereniging in Nederland, met circa veertig leden. De afzet verloopt geheel via Nautilus. Momenteel wordt het fruit van Fruitweelde bij de coöperatie nog gezien als omschakelfruit. De grond waar het fruit op staat, is namelijk altijd gebruikt voor akkerbouwmatige gewassen in de gangbare teelt. Het duurt drie jaar en dan zijn we volledig biologisch. Dit komt de afzet volgens haar ook ten goede. Niet iedere klant wil omschakelfruit en een gedeelte van de oogst is nu dan ook nog bestemd voor gangbare verwerking. Biologisch is groeiende en blijft ook groeien, dat is een duidelijke tendens. Ze maakt zich dan ook niet zo druk om de afzet. Ze vindt dat supermarkten heel veel kennis te vinden. Netwerken en zelf goed nadenken zijn heel belangrijk. Als nieuweling in het fruitgebied is ze ook enthousiast over de hulp en kennis van collega-fruittelers. Daarnaast vergaart ze veel input via diverse bijeenkomsten, de NFO en Prisma (waar ze inmiddels ook in het bestuur zit). Het onderdeel arbeid in de vorm van personeel was even wennen voor de kersverse fruitteeltster. Ik heb ook nooit personeel in dienst gehad, hoe regel je dat allemaal? Aan de arbeidsbijeenkomsten van de NFO heb ik dan ook veel gehad. Wat betreft het toekomstplaatje hopen de Vissers nog zo n twintig jaar op hun bedrijf rond te lopen. De komende vijf jaar eerst maar eens de routine krijgen. Het plan is om over enkele jaren bij volledige productie hun gehuurde bungalow een paar honderd meter verderop op te zeggen en zelf een huis te bouwen. Tot slot wil ze starters meegeven: Als je zoiets begint, laat je dan goed voorlichten. Ga er bovendien van uit dat dingen anders kunnen gaan dan in je plan en maak ook een worst case scenario. E 23

24 Excursie NFO-kring Flevo-Noord op bezoek bij vruchtboomkwekerij Fertigatie geeft kwekerij nieuwe impuls De ernstige schade aan de vruchtboomkwekerijen in 2012 was voor Winnie en Claudia Roelofs aanleiding te investeren in de toekomst. Ze dachten al langer na over fertigatie. De te verwachten schaarste aan leverbare bomen deed hen besluiten hiertoe over te gaan. Maar na ruim een jaar ervaring tekenen ook de voordelen op langere termijn zich duidelijk af. van 70 hectare vruchtboomkwekerij gefertigeerd. Tijd rijp Ruim een jaar geleden liep Roelofs met zijn vader door dezelfde kwekerij. De stemming was toen zachtjes uitgedrukt minder opgewekt. Ik zag al vrij snel hoe groot de schade was, vertelt Roelofs senior. Alleen bij een perceel peren op de huiskavel was het onderste deel van de onderstam nog groen, verder waren alle bomen doodgevroren door de strenge vorst van februari in dat jaar. Het groene deel van de Kwee C-onderstammen bleek nog om te enten. Dat was een enorme klus. We hebben de grootste entmessen besteld die er waren en zijn met twintig man vier weken bezig geweest, vertelt Roelofs tijdens de excursie op hetzelfde perceel. Daar zijn nu uit de enten perenbomen gegroeid, die komend najaar leverbaar zijn. In overleg met de afnemer zijn ze ingeknipt op de gewenste hoogte, afhankelijk van het beoogde plantsysteem. Elke unit is voorzien van een kenmerkend moedervat van vijf kuub. Winnie (met microfoon) en Claudia Roelofs vertellen tijdens de excursie van kring Flevo-Noord over hun ervaringen met fertigatie in de vruchtboomkwekerij. Foto s: Anton Oostveen Anton Oostveen freelance journalist zijn we aan begonnen. Dat hebben we ons Waar vorig jaar menigmaal afgevraagd, vertelt Winnie Roelofs over de fertigatie in de vruchtboomkwekerij. Deze noviteit heeft hem en zijn vrouw Claudia veel hoofdbrekens gekost. Maar voor NFOkring Flevo-Noord was het aanleiding bij hen op excursie te gaan. Een goede keuze, zo bleek ook uit de belangstelling van telers uit andere gebieden. Vorig jaar kwam er heel veel op ons af, nu komt het naar je toe. Het geeft rust, benadrukt Roelofs terwijl medio juli ook op de opdrachtige klei in Zuidelijk Flevoland de regenhaspels overal draaien. De droge zomer brengt menig agrariër gebroken nachten om de beregening direct van het ene naar het andere perceel te verplaatsen. Bij deze boomkwekerij is dat verleden tijd. Vanaf de Knardijk, die Oostelijk en Zuidelijk Flevoland van elkaar scheidt, vallen de helblauwe moedervaten van vijf kuub op tussen de vruchtboomkwekerijen rondom de Ooievaarsweg. Aangevuld met een kleine zeecontainer vormen ze een fertigatie-unit. In totaal beschikt het bedrijf nu over zes van deze units. Daarmee wordt een areaal 24

25 Zoals het dit jaar lukt om weer perenbomen te kunnen leveren, zo is het vorig jaar al gelukt om meteen na de catastrofale vorst appelbomen te kunnen leveren. Daarbij speelde de fertigatie ook een rol. Claudia en ik liepen er in 2011 al over te denken. Na de schade in 2012 leek de tijd rijp om het toe te passen. Tweejarige bomen waren schaars en met fertigatie zouden eenjarige bomen zich tot een goed alternatief kunnen ontwikkelen. De bomen liepen heel mooi uit, vervolgt de boomkweker. Verkaling van de veren trad vrijwel niet op, wat bij knipbomen in het jaar van de aanslag nog wel eens voorkomt onder droge omstandigheden. Uiteindelijk hebben we vorig seizoen onze klanten naar tevredenheid Red Prince en Braeburn Marired kunnen leveren; de eerste in het binnenland en de Braeburn nabij de Bodensee. Alleen Elstar vertakt zich op deze wijze iets te steil. Intensief grondgebruik Inmiddels wordt fertigatie structureel toegepast. Van de zes units zijn er drie elektrisch aangedreven. De andere drie worden aangedreven door een trekker. Daar kun je dan overal mee terecht, licht Roelofs toe. Toch gebruikt slechts één daarvan oppervlaktewater, de rest onttrekt water uit een van de bronnen rondom de Ooievaarsweg. Dat heeft een lage EC van 0,5 ms, wat een brede keuze uit meststoffen mogelijk maakt. Op het eerste perceel waar de excursie langs voert, wordt de unit aangedreven door een trekker. De aftakas steekt door de wand van de container en drijft daar de pomp aan. Binnen is alles overzichtelijk opgesteld, zoals de omvormer van 12 naar De fertigatieslangen gaan één teelt mee, de grote aanvoerslangen langer. 220 volt. Het eerste jaar stond alles min of meer buiten, nu kan alles achter slot en grendel, licht Roelofs toe. Rondom de unit lopen diverse brandweerslangen. Soms ingegraven, zoals de slang die de unit vanaf de bron bij de boerderij van water voorziet. Vanuit de unit lopen grote slangen naar de diverse regelkranen, die als een blok op een perceel staan. Die voeden uiteindelijk de fertigatieslangen, die langs de onderstammen half op, half in de grond liggen. Dat geeft beperkingen met mechanische grondbewerking. Maar het niet meer beregenen komt de structuur ook ten goede, vindt Roelofs. Grond wordt steeds schaarser en daardoor intensiever gebruikt. Hier aan de Ooievaarsweg werken we nauw samen met akkerbouwers, melkveehouders en indirect ook tulpentelers. Zo n intensief bouwplan vraagt veel van de grond, waardoor je die dan ook zo goed mogelijk moet verzorgen. Minder stikstof De fertigatieslangen gaan een teelt van twee of drie jaar mee. Daarna worden ze gerecycled, wat nog een kleine vergoeding oplevert. Dat buiten beschouwing gelaten kosten de slangen 8 cent per strekkende meter, wat met meter rijen per hectare neerkomt op 800,- per hectare. Op 70 hectare een heel bedrag. Maar, zo nuanceert Roelofs, als je een loonwerker de kwekerijen laat beregenen, ben je dat bedrag per hectare ook al snel kwijt. Wat blijft is de investering in de units, kraanblokken en grotere slangen, die meer teelten meegaan. Roelofs denkt daarbij niet in eerste instantie aan een meerprijs per boom; hij ziet de fertigatie breder. Ik denk dat dit de toekomst is voor de vruchtboomkwekerij. In Italië bijvoorbeeld is het ook al ingeburgerd. Anderen associëren fertigatie met het onnatuurlijk stimuleren van de boom. Maar per saldo dienen wij nu juist minder stikstof toe dan voorheen. Wat dat betreft is er wellicht een parallel met de opkomst van de fertigatie in de fruitteelt, zo n dertig jaar geleden. Toen leefden ook de twijfels of het hier op de klei in Flevoland wel een meerwaarde had, merkt de toenmalige chef van proeftuin Zeewolde op tijdens de NFO-excursie. Inmiddels is het in de fruitteelt wel net zo gewoon, wellicht volgt de kwekerij ook. E 25

26 Marktzicht Binnenland De prijzen van de pruimen nauwelijks meer aandacht aan sterdamse Noordermarkt. De Opleving braam De afzet en prijsvorming bij zijn logischerwijs gezakt. In het zuiden en midden van het land is de aanvoer van Opal op geschonken. Royal Gala wordt samen met Elstar vaak gezien als prijs- duidelijke herkomst, meestal van biologische producten, spreekt aan. Buiten de Rand- braam vertoonde een week gang gekomen. Vorige week zettend ras. De nieuwe Gala stad vinden veel consumenten geleden een opmerkelijke op- waren ze nog duurder dan neemt wat dat betreft het biologisch minder belangrijk leving. Terwijl bij het overige menige partij kersen; nu zijn stokje vloeiend over van de en hechten ze meer waarde kleinfruit het aanbod groot en de rollen omgedraaid. De prijs laatste Elstar; de groothandels- aan de streek. Dat biedt kansen de prijzen matig zijn, liepen van grove Opal ligt van diverse prijzen liggen rond de 2 euro voor streekproducten. Maar ze bij braam weer op. Zo la- herkomsten nog boven 3 euro per kilo. Als het aanbod nu die zijn in tegenstelling tot gen bramen begin deze week per kilo bij de groothandel. snel toeneemt, ontstaat er wel biologische producten niet zo weer voor ongeveer 3 euro Dat biedt nog ruimte om mid- overlap tussen de eerste Euro- duidelijk gedefinieerd, althans per doosje bij de groothandel. del- en zelfs fijne pruimen af pese aanvoer en het overzeese in de beleving van de consu- Enkele weken eerder was dat te zetten, waarvoor nog 2 euro aanbod aan Fuji en Braeburn. ment. Het is moeilijk dat nog te 1 euro minder. De prijzen voor frambozen in deze schakel van de keten lagen net onder 2 wordt betaald. Ook bij de enkele supermarkt die Opal al in zijn sortiment voert, liggen de Bio en streek moeilijke combinatie verbeteren, concluderen de onderzoekers. Want belangrijke spelers in deze markt hebben euro per doosje. Op het eerste prijzen hoog. Streekproducten worden vaak daar weinig bij te winnen, mis- gezicht is dat redelijk stabiel, Het latere seizoen voor Neder- met biologisch geassocieerd. schien wel veel te verliezen. maar daarachter lag vorige lands steenfruit valt nu voor Maar niets is minder waar, zo Voorlopig zijn de markten van week een fluctuerend aanbod een groot deel na het hoogsei- blijkt uit een onderzoek van biologische producten en en idem dito prijsvorming. zoen voor nectarines en (wilde) Wageningen UR. De behoefte streekproducten nog groei- Het grote aanbod aan diverse perziken. Hoewel de prijzen en belangstelling hiervoor ende. Het combineren daarvan bessen uitte zich in de grote daarvan nog steeds laag zijn, verschillen ook sterk binnen is lastig, maar vooral op kleine volumes waarin ze worden is het aangeboden sortiment en buiten de Randstad. Bio- schaal wel mogelijk. Dan is aangeboden. Rode bes is gro- lang niet meer zo groot en di- logische producten voor een transparantie eenvoudig te tendeels verpakt per pond, vers als enkele weken geleden. herkenbare consument in Ne- realiseren. Veel consumenten blauwe bes ook in eenheden van enkele kilo s. AGF-specialisten kopen rode bessen in voor Eerste appels Tussen al het zomerfruit ne- derland hebben de grootste kansen, concluderen de onderzoekers uit een analyse van denken dat streekproducten biologisch zijn en omgekeerd. In eerste instantie niet onhandig, minder dan 2 euro per pond. men de eerste appels nog een sterke en zwakke punten. maar het brengt ook het risico Blauwe bes in grotere eenhe- bescheiden plaats in. Na de In de Randstad heeft de con- van teleurstelling mee als een den kost minder dan 1 euro Franse Guyot c.q. Spaanse Li- sument veel minder binding consument zich bijvoorbeeld per kilo. Toch worden blauwe monera zijn ook weer de eerste met de eigen streek dan daar- in mei realiseert dat zijn biolo- bessen ook in kleinere eenhe- appels verkrijgbaar, zoals Royal buiten. Daarnaast hecht de gische appel van het zuidelijk den verpakt. Voor kruisbessen Gala uit Frankrijk. Van eigen beter opgeleide inwoner van halfrond komt. blijft dit net als bij braam en bodem is ook de eerste Yellow de grote steden meer waarde framboos de enige verpakking. Alleen liggen de prijzen van afgezet. Tot voor kort was deze primeur nog een persbericht aan biologische producten. Dit verklaart ook de succesvolle Buitenland kruisbessen nu wel beduidend lager. Betere kersenprijzen waard, maar daar wordt nu boerenmarkten zoals de Am- Zeer goedkope pruimen Het afzetseizoen voor Duitse De prijzen van kersen lijken pruimen is slecht begonnen, zo zich wat te hebben hersteld. meldt het AMI. Vroege rassen De vraag vanuit de retail is als St. Hubertus, Katinka en goed en het diverse sortiment Ersinger zijn volledig verdron- op de groothandelsmarkten kost nu meer dan twee weken geleden. De prijzen liggen daar nu boven 5 euro per kilo. Deze betere prijzen maken het ook mogelijk weer Amerikaanse kersen in te vliegen. De AGFspecialist die dit niche-product wil inkopen, moet daar dan wel een tientje per kilo voor neerleggen. De prijzen van kersen lijken zich wat te hebben hersteld. Foto: NFO gen door het grote aanbod van zeer goedkope pruimen uit Hongarije en Bosnië. Het Zuid- Europese ras Lepotica wordt voor prijzen van 0,40 tot 0,60 aangeboden aan Duitse supermarkten. Door een combinatie van factoren neemt de belangstelling voor Duitse pruimen weer toe. De betere rassen als Cacaks 26

27 Schone komen in productie, en worden noodgedwongen voor lagere prijzen dan normaal aangeboden. Daarnaast lijkt de aanvoer van Lepotica in Hongarije bijna voorbij te zijn. Maar dat neemt niet weg dat het moeilijk wordt om de prijzen dit seizoen nog te verhogen. Overigens was Lepotica ook in Nederland voor minder dan 1 euro op de groothandelsmarkten te verkrijgen. Chinese import In het verlengde van de Amerikaanse kersenexport naar China verwachten importeurs ook goede kansen voor Amerikaanse appels. Tot nu toe is de Chinese appelimport beperkt door het binnenlandse aanbod, zoals gebruikelijk in juli en augustus. Maar daarna neemt dat waarschijnlijk af, zo laten importeurs weten aan Freshfruitportal.com. De appelproductie in de belangrijkste provincies Shandong en Shanxi zou met 30 procent zijn gereduceerd door sneeuwval tijdens de bloei. Ook in andere gebieden is de bloei door slecht weer belemmerd, waardoor de kansen voor buitenlandse appels dit jaar groter zijn dan de afgelopen jaren. Anton Oostveen freelance journalist Polen voert druk op in aanbod voor export O P I N I E O P I N I E Onlangs zijn de appelramingen voor 2013 gepresenteerd op het Prognosfruitcongres in Praag. Met 10,8 miljoen ton zijn ongeveer ton meer appels dan vorig jaar beschikbaar. Door de toenemende productiviteit van de teeltpercelen in Polen neemt dit land in betekenis toe. Het vertegenwoordigt nu 30 procent van de appeloogst in de Europese Unie. Het is dus begrijpelijk dat West-Europa Bron: GTA Russische appelimport 2012/2013 per maand vanuit Polen, GUS en EU tons t t Sep Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May Poland GUS EU15 (2010/11) EU15 (2011/12) EU15 (2012/13) nieuwsgierig kijkt naar de Poolse oogstprognoses voor 2013 en daaruit de Poolse aanwezigheid op de verschillende afzetmarkten probeert af te leiden. Om te beginnen moet een onderscheid worden gemaakt tussen de verse markt en de verwerking. Volgens cijfers van Prognosfruit verwacht Polen een appeloogst van 3,2 miljoen ton, ton meer dan vorig jaar. Het gaat hierbij voornamelijk om een stijgend aandeel uit percelen naar West-Europese normen. De afzet van industriefruit wordt echter ook door nietofficieel-geregistreerde leveringen uit de Streuobstbau ofwel oude en minder productieve percelen beïnvloed. Een duidelijke definitie van de wijze van oogstraming is niet beschikbaar van Polen en zorgde onder de congresdeelnemers voor veel discussie. Zo kan de officiële toename van ton ten opzichte van 2012 makkelijk leiden tot een onjuiste analyse van de beoordeling van het komende seizoen. Feit is dat Polen in het laatste seizoen ongeveer 11,5 miljoen ton appels op de verse markt heeft aangevoerd. Dit omvat ongeveer 1 miljoen ton appels voor export, de overige ton was voor de binnenlandse markt. In tegenstelling tot de overige t Europese teeltgebieden verwacht Polen voor 2013 een volle oogst van goede kwaliteit en vruchtmaat. Daarmee moeten opnieuw 1,5 miljoen ton appels en vermoedelijk zelfs 1,6 miljoen ton appels voor de verse markt beschikbaar zijn. De focus is duidelijk gericht op Rusland, dat al in het laatste seizoen in de periode september tot april bijna ton in Polen bestelde (seizoen 2011/ 12 slechts ton). De import vanuit de GUSstaten (verband van ex-sovjetstaten) loopt snel terug in het voorjaar. Vanuit het huidige perspectief gaat West- Europa waarschijnlijk in de toekomst nog meer marktaandeel aan Oost-Europa verliezen. De grafiek toont de negatieve trend van de laatste jaren naar Rusland. Maar ook richting Scandinavië en Engeland wist Polen het afgelopen seizoen haar export al te verdubbelen ten koste van haar westelijke buurlanden. De druk zou eerder nog kunnen toenemen, omdat Polen in Frankrijk en in de Benelux minder kan afzetten vanwege de hogere productie in deze landen. Nederland kan alleen maar blij zijn dat de concurrentie met Polen in genoemde landen weliswaar groter zal zijn, maar dat er meer afzetmogelijkheden in Duitsland zullen zijn. Duitsland verwacht met ton de kleinste appeloogst in de afgelopen vijftien jaar. Op het gebied van industrieappels verwacht Polen een duidelijk kleinere oogst dan in De doorslag geeft de beurtjaargevoelige Streuobstbau, die het laatste afzetseizoen tot ton meer leverde. Deze daling kan niet worden afgeleid uit de officiële oogstramingen en kan gemakkelijk leiden tot verkeerde conclusies. Men gaat er zelfs vanuit dat West-Europa meer industrieappels dan in 2012 beschikbaar heeft, maar dat tegelijkertijd in de EU-28 sprake is van een algemeen tekort van 10 procent. Dit duidt op een stabiele markt voor industriefruit. Helwig Schwartau AMI Bureau Hamburg Vertaling: Caroline van Assche, vakredacteur Fruitteelt 27

28 Bewaring Werkwijzer Bladvoedingen Volop in bloei Teelt Teelt Grootfruit Water geven Blijf alert op het neerslagtekort, dat inmiddels is ontstaan in grote delen van Nederland. (zie figuur). Voor degene die kan beregenen of water kan geven middels een fertigatieleiding, blijf voldoende water geven de komende weken. Let wel op de kwaliteit van het beregeningswater. Er kan nadelig Droogtekaart 30 juli. residu ontstaan op de vruchten door gebruik van vervuild of troebel water. Op percelen met aantasting van zwartvruchtrot preventief voor het beregenen een fungicide-bespuiting uitvoeren. Eten en met name drinken zorgt momenteel voor de benodigde celstrekking Zomersnoeien Vanaf half augustus kunt u goed beginnen met een zomersnoei op percelen waar dat noodzakelijk is om de kleuring in de broek van de boom nog te optimaliseren. Veelal zijn op dit soort percelen al wat werkzaamheden verricht, zoals scheuten trekken. Toch is het van groot belang dat in een jaar dat er naar waarschijnlijkheid een groot prijsverschil tussen klasse 1 en industrie- of schilappel ontstaat, uw fruit goed kleurt om zoveel mogelijk klasse 1 fruit te kunnen vermarkten. Aandachtspunten bij het uitvoeren van zomersnoei: - knip niet te veel scheuten weg; - knip de scheuten niet te diep weg zodat u de vruchten op het korte stompje hout beschadigt bij het plukken; - knip alleen hout weg om meer licht en kleur te krijgen en ga niet snoeien zoals in de winter; - knip ook alvast het hangende hout met vruchten van de grond weg; - knip niet de verlenging van de tak door. Oogstorganisatie Een aantal bedrijven hebben in juli een oogstschatting gemaakt en zullen vanwege een fijnere maatverwachting bij Conference de schatting moeten bijstellen. Terwijl het voor appel andersom geldt vanwege het goed uitgroeien van de vruchten momenteel. Op basis van een oogstraming kunt u nu uw personeel regelen. De moeilijkheid ligt nog wel in het precies inschatten van de startdatum. Op basis van kilo s en rassen kunt u een voorspelling maken van de hoeveelheid fruit die u in welke week gaat oogsten. Uiteraard kan een snellere of langzamere rijping nog zorgen voor een wijziging. Door een fijnere perenmaat zullen veel telers geneigd zijn langer te willen wachten waarbij de rijping (hardheid) goed in de gaten moet worden gehouden om problemen later in het seizoen te voorkomen. Zorg voor een goed machinepark waar u tijdens de oogst op kunt vertrouwen. Stilstaan in de oogst vanwege slechte hulpmiddelen of materieel kost veel geld. Banden nakijken en oppompen, accu s controleren et cetera kan veel ellende voorkomen tijdens de oogst. Joris Wisse Centrale Adviesdienst Fruitteelt jcwisse@caf.nl Bewaring CO 2 -beheersing komend bewaarseizoen De keuzemogelijkheden om de CO 2 in de eerste dagen van het bewaarseizoen te beheersen, zijn divers. Het belangrijkste is voorafgaande aan de inslag van het eerste product, de meet- en regelinstallatie aan te zetten en te ijken. Meet het CO 2 -gehalte en stem hier de regeling op af. Eén van de opties is de celdeur op een kier te zetten. Zorg wel dat de deur ook open blijft staan en dat niet een willekeurige passant deze sluit. Het grote nadeel is dat het geen garantie geeft op een juiste CO 2 -beheersing. Vrij regelmatig moet u de deur erg ver openzetten en dat leidt tot een ongewenste koelbelasting (vocht en warmte). Bij de meeste CO 2 -gevoelige Als fruit uit de cel komt kan het nog goed zijn, maar het kan in het sorteer- en distributiekanaal snel onderuitgaan. Foto: Marijke van Ossenbruggen, NFO producten is een beheersing op het niveau van 0,5 procent voldoende tijdens de inslagperiode. Bij veel cellen wordt 0,0 procent gemeten wat feitelijk onnodig een ongecontroleerde hoeveelheid buitenlucht in de cel brengt. Dit kan bij een meting van 0,0 procent 10 procent te veel zijn, maar ook 500 procent! Stem de hoeveelheid lucht voor de beluchting dus bij voorkeur af op de gewenste CO 2 -waarde. Houd rekening met de hoeveelheid en temperatuur van het ingeslagen product. Meer en warmere kilo s product produceren nu eenmaal meer CO 2 en vragen meer beluchting. Automatische systemen passen die naadloos aan. Bij het systeem deuropeningen moet u zelf meten en interpreteren. Bij automatische systemen, waarbij op basis van een CO 2 - meting regelacties in de vorm van beluchten (via scrubber, beluchtingspijp of ventilator) aanvangen, kan het systeem exact het gewenste niveau realiseren. Denk er wel aan dat door lange beluchtingstijden (beluchtingspijp of ventilator) zich een druk opbouwt waardoor het lastiger is de CO 2 te onderdrukken. Door de thermometerbuis, het kraantje of het luik op een kier te zetten, kan deze overdruk ontsnappen en blijven de beluchtingstijden beperkt. Frank van de Geijn Wageningen UR frank.vandegeijn@wur.nl Einde seizoen Het einde van het bewaarseizoen nadert nu snel, er zitten nog maar weinig partijen in de cel. Het gaat hierbij voornamelijk om Jonagold en nog een aantal cellen met Conferenceperen. Voor beide rassen geldt dat de kwaliteit soms heel snel kan teruglopen. Denk hierbij aan rot, inwendig bruin scald en uiteraard stevigheidsverlies. 28

29 Bewaring Bladvoedingen Teelt Volop in bloei Aannemende dat in deze cellen voortdurend productcontroles worden uitgevoerd, is vooral de fase na de bewaring belangrijk. Als fruit uit de cel komt, kan het immers nog goed zijn maar kan het in het sorteer- en distributiekanaal snel onderuitgaan. Gecontroleerde ruiming bij goede productomstandigheden is dus een noodzaak. Hier horen een snelle ruiming van de complete cel bij, sorteren bij een gecontroleerde temperatuur en liefst gekoeld transport. Houd bij bewaring van andere producten in de cellen zoals importfruit de opgegeven bewaarcondities aan en doe bij onduidelijkheid navraag. Wees voldoende attent op de andere luchtstroom in de cel. Omdat de stapeling totaal anders is (vaak één pallethoogte), is de luchtstroming ook verschillend met plaatselijk temperatuurafwijkingen in de stapeling. Vaak hebben we ook al te maken met verpakt product, meet daarom tevens de producttemperatuur in de stapeling. Wees ook attent op de ethyleengevoeligheid van sommige producten, zoals de kiwi. In gecombineerde bewaring met andere producten die veel ethyleen produceren (peren) kan dit problemen opleveren. Bij onduidelijkheden altijd navraag doen bij de opdrachtgever. Alex van Schaik Wageningen UR Gewasbescherming Grootfruit Aanpak vruchtrotbestrijding, deel 2 In Fruitteelt 32 kon u lezen over de aanpak van vruchtrot met de middelen captan en Bellis in relatie tot MRLoverschrijdingen en bovenwettelijke eisen voor retailers. Nu komt een derde middel, Switch, ter sprake. Switch. Naast captan en Bellis bevat ook Switch twee werkzame (cyprodinil en fludioxonil) stoffen en heeft daardoor een erg brede werking. Beide stoffen worden echter bij toepassingen na half juni zeker gevonden. Kans op overschrijding van MRL en ARfD, is voor Aldi en AH minimaal. Vanwege de grilligheid tussen de uitslagen van de analyses is het mogelijk dat de norm van Lidl (33% vulling MRL) wordt overschreden. Dit zijn echter extreme gevallen met drie bespuitingen in drie weken en de wettelijke VT van drie dagen. Om het risico van overschrijding zo klein mogelijk te houden, adviseren wij nadrukkelijk Switch maximaal twee keer te spuiten op één en drie weken voor de pluk. Er moeten twee weken zitten tussen de eerste en de tweede bespuiting. Gebruik de juiste dosering. Switch is in de praktijk actueel: laat inzetbaar, sterk/ laag residu, bij langere bewaring peer sterke aanpak van Cadophora. Dosering 0,8 kg p/ha, te corrigeren op boomhoogte, VT van drie dagen. Advies. Voor bewaring tot 1 januari 2014 kunt u alleen captan inzetten. Voor langere bewaring en het voldoen aan de strengste bovenwettelijke residu- en markteisen twee keer Switch toepassen op drie en één week voor de oogst (voorkomt beter visogen bij peer, kort voor de oogst toepasbaar, minder vulling van residu) met daaromheen captan. Overweeg op peer ook te dompelen met Philabuster. Beslis dit in overleg met uw voorlichter en in goede afstemming met uw afzetpartner. Tabel. In de tabel staat per middel aangegeven wat de werking is op de meest belangrijke schimmels. Enkele schimmels kregen wetenschappelijk nieuwe namen: Cadophora malorum is de nieuwe naam voor Phialophora (belangrijke veroorzaker van visogen op peer). En: Neofabraea (meerdere stammen) is de nieuwe naam voor Gloeosporium (met name op appel een belangrijke veroorzaker van vruchtrot, relatief sterke toename vanuit detecties in België). Aryan van Toorn Centrale Adviesdienst Fruitteelt avtoorn@caf.nl Tabel: Werkingsspectrum van de fungiciden op de meest belangrijke schimmels incl. VT Captan Captan Delan DF Flint Switch Bellis Philabuster 0,6 kg 1,2 kg VT Nederland (= EU) VT Rusland VT tot 0 residu Niet na Niet na? en 2 w.z.? En 2 w.z. Onmogelijk en einde bloei einde bloei stoffen stoffen 2 w.z. stoffen Botrytis Nectria Phytophthora Cadophora ** ++++ Neofabraea Monilinia Penicillium Stemphylium , te laat Spatschurft * ++ ++* - - = geen werking of werking niet bekend + = zwakke werking ++ = matige werking +++ = goede werking ++++ = zeer goede werking Vruchtrot tijdens bewaring is op diverse manieren te voorkomen. Foto: Marijke van Ossenbruggen, NFO * = mogelijk geen werking door resistentie ** = beperkte ervaringen, maar recent heeft PCF in testen werking aangetoond Bron: CAF 2012/ 13 29

30 nfo agenda Agendaberichten Agendaberichten voor deze rubriek kunt u indienen tot maandagochtend uur van de eerste week waarin de redactie het bericht moet plaatsen. In principe plaatst de redactie het bericht in twee achtereenvolgende bladen. De Agendaberichten opgeven via het digitale formulier op de homepage van > Vakblad Fruitteelt. Wanneer dit problemen oplevert, stuur dan uw bericht naar de redactie via fruitteelt@nfofruit.nl. Zeeland/Noord- Brabant Delta-Noord Woensdag 21 augustus Dagexcursie naar diverse bedrijven in West-Betuwe onder leiding van Pieter Aalbers en Arie van Horssen (Alliance). Bedrijfsbezoek bij o.a. Alliance, Van Haaften Fruit, chrysantenkwekerij Lewis Flowers met aansluitend een barbecue. Starttijd: 07:30 uur. Eindtijd: 20:30 uur. Kosten 25 euro p/p. Informatie en aanmelden bij Gert-Jan Flikweert, tel Midden-Nederland Zuidoost-Utrecht Vrijdag 6 september Busreis naar de Flevopolders. Verzamelen om 7.30 uur bij G.J. van Doorn, Schonauwenseweg 9 te Houten. Eerst naar fruitteeltbedrijf Vereecken in Dronten, daarna naar een veehouder om te kijken bij een mestvergister. Vervolgens naar Luttelgeest voor lunch en een bezoek aan de Orchideeënhoeve. Daarna naar het fruitbedrijf van de familie Verhage. Na afloop diner. Kosten: 50,- p.p. Opgeven bij Arie Spithoven ( ) of Gert Jan van Doorn ( ). Zuid-Holland Vijfheerenland en Alblasserwaard Maandag 19 augustus Excursie onder leiding van Aryan van Toorn en Joris Wisse (CAF) naar enkele fruitbedrijven in de IJsselstreek en Flevoland. Er is aandacht voor veel aspecten van de fruitteelt: traditionele en nieuwe grootfruitrassen, steenfruit, kleinfruit, bedrijfsverbreding, huisverkoop en biologische teelt. Starttijd: 07:30 uur. Eindtijd: 21:30 uur. Locatie: De Goudreinet, Vuren (A 15). Informatie en aanmelden bij Gerrit van Dieren, tel Open dag Fruitkenniscentrum De NFO organiseert met een aantal partners de jaarlijkse Open dag van het Fruitkenniscentrum Randwijk op donderdag 22 augustus. Aandachtstrekker wordt de autonoom rijdende trekker in combinatie met de CDS-spuit. Overige thema s onder meer: mechanische snoei in Elstar en Junami; demoperceel met Elstarmutanten; bladfosfaatgehalten in relatie tot perenbladvlo en kennismaking met het Praktijknetwerk Emissie en Drift. s Avonds is er een programma voor de kleinfruitteelt op het Kennis- en Innovatie Centrum Kleinfruit (KICK). Locatie: PPO Fruit, Lingewal 1, 6668 LA Randwijk. Aanvang: circa uur. Verhuur - Verkoop - Transport Simon Homburgstraat NN Cuijk Vangbandje Gevraagd 200 Conference-bomen tot 10 jaar oud op kwee C. Tel mo-no@hetnet.nl Te koop Diverse fruitkisten. 250 stuks 114x120x58 10,- 200 stuks 100x120x75 25,- 170 stuks 100x120x75 17, stuks 100x120x70 15,- Tel of Aangeboden Benodigdheden voor de teelt van aardbeien op stelling, o.a. palen, overkapping, ophangijzers, druppelslang etc. Tevens smalpoorttrekker fiat New-Holland 50-86s i.z.g.st. t.e.a.b. Tel na 17:00 uur. Gezocht Mooie overjarige bomen/struiken van 3 tot 10 jaar om te verplanten in november 2013; 10 tot 1500 bomen afhankelijk van ras. Kluit niet noodzakelijk. - Delbare, Alkmene, James, Elstar, Pinova/Evelina e.a. op m9 - Beth, Jutte peer, Conference, Concorde, Doyenne, Gieser op kwee - Opal, Jubileum, Avalon, Victoria, Anne Spath. Van Burlat tot Regina. Alle nieuwe rassen op GiSelA. - Japanse pruim, blauwe bes, kiwibes, abrikoos. Graag mailen naar info@warmonderhofboomgaard.nl met vermelding ras en aantal. Tel COLOFON Fruitteelt is het verenigingsorgaan van de Nederlandse Fruittelers Organisatie. Abonnementen zijn alleen te verkrijgen door leden van de organisatie. Opzegging: schriftelijk, minstens drie maanden voor het einde van het kalenderjaar. Wijziging bedrijfsgegevens: schriftelijk tot 1 januari. Adresgegevens Postbus AH Zoetermeer Louis Pasteurlaan EE Zoetermeer Telefoon: (079) Fax: (079) NFO-secretariaat en ledenadministratie: info@nfofruit.nl redactie: fruitteelt@nfofruit.nl Website: Redactie Herman Bus (hoofdredacteur) Caroline van Assche Marai Ebben (eindredacteur) Marijke van Ossenbruggen Redactiecommissie H. Balkhoven A. Goes H. van Kekem A. Oostveen M. Ravesloot H. Reinders C. Uijttewaal B.J. van Westreenen R. van t Westeinde Advertentie-acquisitie Bureau Van Vliet Robert Mondelaars Remco Wijnhout Postbus 20, 2040 AA Zandvoort r.wijnhout@bureauvanvliet.com Telefoon: (023) Fax: (023) Drukkerij DeltaHage, Den Haag Vormgeving Richard van Rheenen, Grafisch!OK Uitgever en auteurs verklaren dat Fruitteelt op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld en aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, welke het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van Fruitteelt wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring. Niets uit deze uitgave mag op enige wijze worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

31 vroeg su knapperig Zari supersappig Elstar & Delcorf oogst kort na Delcorf Elstar & Delcorf oogst kort na Delcorf productief vlot kleurend productief vlot kleurend Open ras, beschikbaar voor elke teler. Te verkrijgen bij: bvba Carolus C. Heuvelstraat 50 B-3850 Nieuwerkerken bvba Carolus C. T 32 (0) F 32 (0) 11 nv 67 René 47 Nicolaï 64 Heuvelstraat 50 B-3850 Nieuwerkerken info@carolustrees.com Lindestraat 22 B-3570 Alken T 32 (0) F 32 (0) T 32 (0) F 32 (0) info@carolustrees.com info@renenicolai.be a i GERZON B.V. Gespecialiseerd in verharding aanleggen in boomgaarden zodat voor de oogst de paden hard, vlak en goed berijdbaar zijn. Kijk op onze site Tevens sloop- en grondwerken, machineverhuur, aanleg manegebodems, verhardingen. Afvalverwerking en containerverhuur. Zand, grint, grond, split en transport. GER ON Eck & Wiel B.V. Voor meer informatie; of ALCET SOUND Koelruimte aangeboden Goedkope koeltarieven ULO-bewaring Mogelijkheid tot extra gratis fust Koelen met luchtbevochteging Koelhuis Hertenweg Adrie Groot Hertenweg 13a 8317PM Kraggenburg info@koelhuishertenweg.nl Van Rooijen ISOLATIE SYSTEEMBOUW B.V. Specialisten in het bouwen van: Koel- en vriescellen Geconditioneerde ruimtes Cellen voor ULO-bewaring Renovatie ULO-cellen Aftesten van ULO-cellen Gewoon doen Adresgegevens: Koekoeksbloem HG Driel The Netherlands T +31 (0) F +31 (0) M +31(0) E info@vrisolatie.nl I

32 Met Switch schakelt u in één keer bewaarziekten in de fruitteelt uit Met Switch is het over en uit met bewaarziekten in groot- en kleinfruit. Switch is een zeer effectief en breedwerkend middel. Door de preventieve en curatieve werking van Switch schakelt u vele schimmelziekten waaronder Botrytis, Nectria, Monilia en Gloeosporium in één keer uit. Schakel Switch in en doe het licht van bewaarziekten uit! Syngenta Crop Protection B.V., Postbus 512, 4600 AM Bergen op Zoom. Tel , Fax , Syngenta stimuleert de aanleg van biodiversiteitsstroken. Zie (of scan de QR code). TM Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor het gebruik eerst het etiket en de productinformatie. /TM Registered Trademark of a Syngenta Group Company.