Architectuurtheorie LES Postmodernisme. Het circus van de prefixen. Postmodernisme: quid?

Transcriptie

1 Architectuurtheorie LES Postmodernisme. Het circus van de prefixen Postmodernisme: quid? C H A R L E S J E N C K S Moderne architectuur is een samenstelling van verschillende bewegingen. Architectuur moet multivalent zijn, moet verschillende waarden tegelijkertijd hebben, dus pleidooi voor radicaal eclecticisme, wat hij opschreef in zijn boek Postmodern architecture, en hieruit volgde de term postmodernisme: architectuur moet verstaan worden als een taal, bij voorkeur die door zoveel mogelijk mensen wordt begrepen, waaronder de mensen die er moeten wonen, maar ook de mensen die iets van architectuur kennen. Vormgeving, stijl zijn bepalend voor dit verstaan van de taal. Er moet dus communicatie aanwezig zijn in het gebouw. Moderne architectuur is dood volgens hem. Filmpje: Trouble in Utopia. Een droom wordt eigenlijk opgegeven. Hoogbouw met sociale woningen worden afgebroken, omdat men de problemen niet meer aankan. Dit heeft alles te maken met het feit dat deze architectuur niet spreekt, je weet niet hoe je er in moet wonen, dus voor hem was er een gebrek aan communicatie. Voorbeelden van gebouwen dat wel spreekt: CHARLES MOORE: monumentale architectuur, maar uitgevoerd met felle kleuren, wat een ironisch effect oplevert. Je kan een gebouw aankleden met communicerende symbolen, maar niet altijd ten gunste van de architectuur en de ruimtelijke beleving. Postmodernisme wordt commerciële inzetbare architectuur en verspreidt zich over heel de wereld. We moeten naar een architectuur gaan die een dubbele codering heeft. En hierbij hoort ook het radicaal eclecticisme volgens hem. De maatschappij is pluralistisch, dus we moeten aanvaarden dat iedereen op zijn eigen manier wilt wonen en we kiezen voor eclecticisme. We moeten kunnen kiezen tussen verschillende vormentalen. D O U G L A S H A S K E L L 1985 V E N T U R I & B R O W N De taal van Las Vegas overnemen, want zij communiceren wel, met behulp van neonverlichting en reclameborden. Complex en niet voorspelbaar is veel interessanter dan less is more. Wel more is not less.

2 Terug inspiratie halen uit de geschiedenis, terug naar vroeger, maar wel met een knipoog waaruit rare combinaties komen. De veelvuldigheid moet eruit komen. Parallel hiermee in Europa: neo-rationalisme Eigenlijk een verlenging van het modernisme, maar anderzijds waren zij kritisch op het anti-stedelijk karakter. Modernisten willen de bestaande stad afschaffen en deze op een andere manier opnieuw oprichten, want ze vonden die heel chaotisch, vuil en niet leefbaar. A L D O R O S S I Italiaan Had wel veel appreciatie voor de stad. Het idee van de geschiedenis brengt iets bij aan de architectuur. In Italië is de stedelijkheid bijzonder aanwezig. De geschiedenis van de steden bepaalt nu de logica van de stad, en het morfologische. Permanentie van de vorm, maar dit zin waarden die de modernisten niet erg hoog schatten, had voor hem meer een negatieve waarden, dan een positieve, ze zagen vooral problemen in de stad. Teatro del Mondo Ongelofelijk veel betekeniswaarden, dus eigenlijk typisch postmodernistisch. Verwijst naar de traditie van carnaval in Venetië op de schepen, kleur van de materialen wijst op een zekere tijdelijkheid die weer op carnaval wijst, verwijst ook naar rurale Italiaanse architectuurkenmerken (de bol ) P O R P H Y R I O S Pleiten voor een terugkeer naar het classicisme, vooral PORPHYRIOS, pleit voor de mythopoëtische kracht. (poesisch (wel in het Griek: Pi, Theta, I, Mu, Sigma, i, Sigam)): kunst van het maken, staat voor het creëren)= de kracht van de tempel om een wereld te doen ontstaan, een kracht die de toevallige werkelijkheid overstijgt. Nutteloosheid van de tempel : een tempel is meer als een schuurtje, is een monument, maar is nutteloos, want eigenlijk hebben we het niet nodig. Monument om gestalte te geven aan een bepaalde betekenis zijn nutteloos in de praktische betekenis van het woord. Een grondige gedachteverschuiving ten opzichte van het functionalisme, architectuur moet een betekenis hebben, maar wel een andere betekenis dan nut. Eigenlijk een grondig alternatief van het functionalisme. Neo-neo-classicistisch Het stadsbeeld was heel aangenaam in het neo-classicisme, waarom willen we dit niet behouden, dus ze keerden terug naar het neo-classicisme. New Urbanism

3 het idee van de oude kleine stadjes in Amerika, op mensen schaal en qua architectuur resulteert dit vaak in ronde vormen, zadeldaken zeker niet modernistisch. Kritiek op postmodernisme M I C H A E L M U L L E R De moderne beweging, het moderne project probeerde een cultureel vernieuwingsproces op gang te zetten ter emancipatie. Modernisme was een sociaal of maatschappelijk project. Bij postmodernisme ziet men ervan af. Postmodernisme is een architectuurstroming die weinig of niet inging in de vraag; wie is de opdrachtgever en waarom. H A R V E Y Postmodernisme komt overeen met het postfordisme. Fordisme komt van Ford, fabriek zo laten draaien dat arbeiders zelf de auto s kunnen kopen, dus gebaseerd op lopende band en massaproductie. Postfordisme is een stap verder. Is een nieuwe fase door de ontwikkeling van de software waardoor de individuele voorkeur beter gaat doorwegen, omdat je alles zelf kan beslissen, specificatie ka gebeuren. Speelt in op de drang van distinctie. Verschillen moeten tot uiting gekomen worden. Meer keuzes worden gecreëerd. Sociale verschillen worden tot uiting gebracht, het kapitalisme werkt op deze manier. Het pluralisme van de mensen en hun verschillende keuzes moet zich reflecteren in de architectuur. De fundamentele maatschappelijke verschillen, zoals armoede, wordt weggedrukt, wordt onzichtbaar gemaakt. De ingrepen van de stad, met als resultaat dat de steden een nieuwe bloei ondergaan, maar dat er een sluier wordt gelegd over de werkelijke geografie. de woningen brachten niet te veel huur op door het overaanbod van woningen, maar daardoor kon men minder de huizen onderhouden. Hierdoor wilden de bewoners natuurlijk minder huur betalen, wat dus resulteert in een vicieuze cirkel of een neerwaartse spiraal. Filosofisch postmodernisme en deconstructie J E A N - F R A N C O I S L Y O T A R D Idee dat La condition postmoderne wordt gekenmerkt door het verlies van het geloof in de metaverhalen. Eind jaren 70 krijg je een moeheid, niemand gelooft er meer in, een soort cynisme t.o.v. de metaverhalen.

4 Er is altijd iets dat nog nieuwer is dan het nieuwe, dus eigenlijk is het modernisme altijd al een postmodernisme geweest. Continue spiraal van modernisme en postmodernisme. Postmodernisme is nieuwste en recentste vorm van modernisme. Domus en de megalopool Tijdsregime met ritme en geheugen: Romeinse pater familia die heerst over zijn gezin met slaven en cliënten. De domus was een geheel van mensen rond een bepaalde woning, dus niet enkel ene bepaald gezin. Maar hoe moet je een megalopool bewonen? Door zich te getuigen van het onmogelijk werk. Herinneringen oproepen en dat doen we in onmogelijk werk. Het werk om te proberen beschrijven wat er in de megalopool aan de hand is. Deconstructivistische architectuur 10 jaar later dan het postmodernisme Combineert het Russisch constructivisme en het Derridiaanse deconstructie. Het ontmantelen van filosofische concepten en overtuigingen. Concept dat eigenlijk geen basis heeft, door diep te graven geen basis van je overtuiging, dus eigenlijk een bodemloosheid. Is zeer confronterend. E I S S E N M A N Het einde van het klassieke : De traditionele waarden van de klassieke architectuur zijn representatief voor de rede, de waarde van de stad, de geschiedenis (staan voor een ontwikkelingsgang). Deze worden dus in de klassieke architectuur naar voren gesteld. Zijn dus tijdloos en waarheidsgetrouw én betekenisvol, maar als je op al deze dingen verder ingaat (rede, representatie, geschiedenis), al deze concepten kan je grondig in vraag stellen. We doen alsof de architectuur echt iets representeert. En het classicisme is dus altijd al een simulatie geweest, maar wij herkende het niet zo. Voor ons wat het een weergave van extrinsieke waarden. Dus er is niet echt een bodem of een grondslag van de geschiedenis, zijn altijd dingen die we bedenken. Joods Museum in Berlijn = voorbeeld bij uitstek. Dit gebouw gaat over een onmogelijk ding, de herdenking van de holocaust confronteert ons met vragen. M A R K W I G L E Y Het besef dat in de filosofie dat het idee van een systeem heet essentieel is. Het bouwen van een systeem, het graven naar het fundamentele van het denken, heeft alles te maken met architectuur. Hyper-, trans-, dis-, hetero- M A R C A U G E Antropoloog

5 La Surmodernité, niet-plaatsen, de analyse is dat er alles te veel is, de moderniteit wordt doorgeslagen, een te veel aan ruimte, tijd en individualiteit. Plaatsen zijn plekken die gedefinieerd kunnen worden in termen van identiteit dus voor hem zijn niet-plaatsen niet te beschrijven met deze termen. ZOOMSESSIE: bestaat onze wereld voornamelijk uit niet-plaatsen (plaatsen zonder betekenis) of zijn er nog werkelijk echte plaatsen? En is er een daling of stijging van deze 2 termen. Zeker ook tijdsgebonden. Plaats: Het huis van Thomas, mijn straat? (weet niet of dit juist is, want je hebt straten van enorme lengte en het is niet mogelijk om elke plek te kennen), het kasteel van Arenberg, de Oude Markt, pop-up bar, misschien kraakpand ook een plaats? Want je voelt dat er mensen geleefd hebben. Dit geldt ook voor vluchtelingenkampen. Niet-plaats: kraakpand, vluchtelingenkamp, tankstation, pop-up bar (tijdelijke bare uit steeds veranderende materialen, bijvoorbeeld Existenz-week), stopplaatsen langs de autostrade (want het is bijna onmogelijk om dezelfde route af te leggen met dezelfde stoppen te maken op dezelfde plaatsten), luchthavens (hoe meer je reist en dus hoe meer je luchthavens hebt gezien, hoe moeilijker het is om een onderscheid tussen deze te maken) De niet-plaatsen zijn aan het stijgen, meer ruimtes die een soort doorgangsstation vormen. Het is het tegendeel van de utopie; ze bestaan wel, maar er is geen organische samenleving op vast gehecht. P A U L V I R I L I O T S C H U M I Deconstructivistische architectuur, maar ook een architectuur die speelt met kwesties van overaanbod in vraag stelling van de systemen, maar ook een soort logica. Kan je door verandering van de objecten van plaats een andere plaats creëren? Als de architectuur maar interessant genoeg is, dan kan je van een niet-plaats een plaats maken. Dus een nieuwe hetero-topia. Een fascinerend idee. De term: eu-topos = goede plaats Hetero-eu-topos: in de medische wetenschapen = dingen die eigenlijk op oneigenlijke plaatsen voorkomen F O U C A U L T De gedachte dat het modernisme utopisch was, maar de ideale toekomst kan je nooit bereiken. Als je utopie moeten laten varen als kompas, is het hetero-topische

6 misschien iets waarbij we kunnen stil staan, misschien is dit wel bereikbaar. In de architectuur resulteert dit in contraplaatsen. Kritische bedenkingen Lampugnani = de nieuwe eenheid, een simpele eenvoudige architectuur, die duurzaam is en rekening houdt met de maatschappelijke conventies. Vergelijking Michael Hays en Diane Ghirardo Kritiek dat architectuur zijn kritische positie verliest. Modernisme hangt samen met economische ontwikkelingen