Veiligheid in het laboratorium Techniek, organisatie en gedrag

Transcriptie

1 Veiligheid in het laboratorium Techniek, organisatie en gedrag

2 Dirk de Knecht - Kenniscentrum Proces en Laboratorium - VVI-certificering - VAPRO-veiligheid - Productmanager HSE & Duurzaamheid - HVK i.o.

3 Risico-reductieproces vanuit de ontwerper beschouwd Hoe dit te organiseren en te borgen?

4 Oorzaak onveilig gedrag Techniek + b.v. onjuist functioneren apparatuur Organisatie + b.v. slechte voorlichting + Taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden niet/slecht verdeeld Gedrag + b.v. haast of onzorgvuldigheid

5 Aanpak en invloed O T G

6 Aanpak en invloed O T G

7 Aanpak en invloed O T G

8 Techniek

9 Herkent u dit? Voorzieningen zijn suboptimaal Gasflessen worden wel geborgd via een ketting, maar wel vastgemaakt aan een water- of elektriciteitsleiding Oplosmiddelen staan in een veiligheidskast, maar zonder afzuiging; of wel afzuiging maar uitlaat in magazijn Vloeren worden spekglad door morsen of door een lekkende koelkast. Kans op uitglijden wordt vergroot door het dragen van ongeschikt schoeisel.

10 Lesson learned Anti slip-voorzieningen bij punten waar water gemorst kan worden + schoenen met anti slip goede afzuiging van dampen organische oplosmiddelen + afvoer op geschikte locatie Afzuiging op een goede, effectieve afstand Center for Laboratory safety

11 Organisatie

12 Herkent u dit? Men is (te) sterk gericht op kwaliteit Personeel is hoog opgeleid en krijgt (te) veel eigen verantwoordelijkheid Er is een beperkt chemicaliën-beheerssysteem en WIK s ontbreken PBM s worden uitgedeeld. Maar controle op gebruik en bruikbaarheid is niet optimaal

13 Lesson learned Ergonomische indeling als werkplek; ruimte voor benen, zithoogte Functionele bekleding van stoelen (geen stof) Geen losse zaken op kasten Locatie van de chemicaliën + hoeveelheden

14 Gedrag

15 Herkent u dit? We maken creatieve opslagplaatsen We creëren tijdelijke werkplekken Handschoenen worden naar eigen inzicht gekozen en gedragen Op het werkblad of in de zuurkast staat meer dan er zou moeten staan (casus ethanol)

16 Lesson learned Goede voorlichting en afstemming omtrent gebruik van handschoenen Clean desk, zeker in geval van gevaarlijke stoffen Elkaar willen/kunnen/mogen aanspreken op b.v. PBM s en good housekeeping

17 Dinamo: willen / kunnen / moeten stap 3 De keuze van instrumenten Instrumenten: Juridisch Economisch Communicatief Fysieke voorzieningen stap 2 Analyse van factoren Willen Kunnen Versterken stap 1 Vaststellen van gedragsdoel, doelgroep en gewenst gedrag Gedrag Omgeving Elkaar aanspreken Veilig werken stap 4 Uitvoering stap 5 Monitoring stap 6 Evaluatie

18 willen individu Motiverende factoren hebben betrekking op: Bewustzijn Kennis Emotie (afwegen voor- & nadelen) Gewoonten Eigen effectiviteit/talenten

19 kunnen mogelijkheden In staat stellende factoren (mogelijk maken of juist belemmeren) hebben betrekking op : Vaardigheden/training Financieel Technisch / fysiek Organisatorisch / institutioneel

20 versterken omgeving Versterkende factoren (steun, feedback (+/-), advies, voorbeeldgedrag, afspraken maken etc.) Sociale druk / invloed Invloed van experts Invloed van gelijken Invloed management

21 versterken Attitudes In staat stellen Bewustwording en kennis Sociale Norm Intentie Gedrag Gewoontegedrag Eigen effectiviteit Versterken

22

23 Cultuur

24 Geen losse zaken bedrijfscultuur veiligheidscultuur

25 Organiseren/borgen van interactie Mens <-> techniek Omgaan met risico s vanuit apparatuur en proces Snappen en juist gebruik van bescherming Preventief en repressief kunnen handelen Mens <-> mens (organisatie) Verantwoordelijkheid, Zorg voor elkaar Afweging van prioriteiten (veiligheid, kwaliteit, productie, ) Organisatie van het werk

26 Ladder Veiligheidscultuur CULTUURFASE Steeds beter geïnformeerd SYSTEEMFASE RISICOFASE INSPECTIEFASE NULFASE Toename vertrouwen en verantwoording

27 Fasen: korte typering Inspectie-fase: deterministisch, aanpak gebaseerd op normen en checklisten, veel oog voor de weg in plaats van het doel (doener) Risico-fase: gericht op bewustzijn van risico s en het er mee om (kunnen) gaan, het begrip risico wordt gebruikt om een dialoog te voeren, met oog voor nuance (denker), nadruk op doel en minder op middel V1 V2 Systeem-fase: plan, do, check, act; borging met oog voor het geheel (het systeem), generalistisch, procesgericht (planner) V3 Cultuur-fase: verinnerlijking, bewust aandacht voor gedrag en cultuurverandering, aanpak gebaseerd op deskundigheid en professionaliteit van de medewerkers (visionair) V4

28 Dia 27 V1 V2 V3 V4 Rood zou ik weglaten op sheet Vapro; Rood zou ik weglaten Vapro; Rood zou ik weglaten Vapro; Rood Zou ik weglateb Vapro;

29 V5 van VAPRO Leiderschap Know how + skills Borging Informatie heen en weer

30 5V en de veiligheidscultuur Vakmanschap - kennis en vaardigheden t.a.v. apparatuur en processen - kennis van / omgang met (rest)risico s - preventief en repressief kunnen handelen Verantwoording (transparantie) - verantwoording willen en durven afleggen - elkaars vakmanschap kennen Verbinding (Safety Leaderschip) - een gezamenlijk doel hebben - voorbeeldfunctie - controleren / faciliteren

31 5V: kenmerken van een organisatie Verspreiding (informatie delen) - elkaar op de hoogte houden van werkzaamheden - afspraken (procedures) - missers - potentiële verbeteringen Vertrouwen - tussen collega s - tussen afdelingen - tussen leiding en werkvloer

32 Cultuur en 5V Vakmanschap Inspectie Risico Systeem Cultuur Werken volgens Kennis van risico s en werkinstructie achtergrond proces Integratie van proceskennis en risico (en borging daarvan) Werken aan voortdurende verbetering en nadruk op deskundig handelen, ook in bijzondere (complexe) situaties of calamiteiten Verantwoording Gericht op voldoen aan overheids-voorschriften; controle op volgen procedures RI&E is gekend en gedeeld. Key figures beschikken over een gecertificeerde training Er is een getoetst VWGMsysteem. Medewerkers hebben een certificaat voor alle benodigde trainingen VWGM is een levend systeem. Competenties zijn geborgd en worden via assessments regelmatig getoetst Verspreiding De organisatie schrijft voor wat er gedaan moet worden De organisatie is risicobewust en praat over en werkt aan verbeteringen Er is dialoog met de werkvloer over risico s en verbeteringen in het werk Er is een open dialoog over veiligheid, ook tijdens stressmomenten Verbinding Veel sturen, weinig ondersteunen Veel sturen, veel ondersteunen Weinig sturen, veel ondersteunen Weinig sturen, weinig ondersteunen Vertrouwen Door controle Door risicobesef Door procedures Door erkenning vakmanschap

33 Meer informatie Dirk de Knecht