AHI Ekonomiese Barometer

Transcriptie

1 AHI Ekonomiese Barometer Geborg deur Third Circle Batebestuur Januarie 212 Risikos in 212 bly hoog Europa hou steeds die sleutel tot n matige globale herstel of nog n resessie In hierdie uitgawe: Inflasie 2 Die rand-wisselkoers 3 Ekonomiese groei Rentekoerse Die AHI visie: Saam skep ons volhoubare welvaart Lynnwood Galleries Eerste Vloer Rosemary-straat 3 Lynnwood, 1 Posbus 3 Menlopark, 2 Tel: Faks: E-pos: pta@ahi.co.za ie -op- ekonomiese groeikoers het in die tweede en derde van 211 skerp D teruggesak en op onderskeidelik 1,3% en 1,% (teen n seisoensaangesuiwerde jaarkoers sajk) te staan gekom. Die swak groei in die derde is hoofsaaklik teweeggebring deur die buitelandse komponent (sterker invoergroei en swakker uitvoergroei), terwyl bruto binnelandse besteding met n betreklik stewige,2% (sajk) gestyg het. Volgens die Kwartaallikse Indiensnemingsoorsig van Statistieke SA, het die aantal formele sektor werknemers (uitgesluit huishoudings en landbou) in die derde van 211 met 9 of sowat,7% gestyg sedert die tweede. -op-jaar kom dit neer op groei van 2,% wat volg op groei van 2% j/j in die tweede. Teen die agtergrond van werksverliese gedurende 29 en n trae vebetering sedert die derde van 2, dui hierdie syfers op die ontstaan van meer positiewe toestande in die arbeidsmark. Die onlangse verloop van die kern ekonomiese groothede kan soos volg opgesom word: Hooflynverbruikersprysinflasie het sedert die bereiking van n sikliese laagtepunt in September 2, alreeds met bykans drie persentasiepunte gestyg en in Desember 211 het die jaar-op-jaar (j/j) inflasiekoers,1% beloop. Stygings in die pryse van voedsel, behuising en dienste, vervoer, onderwys en geadministreerde goedere en dienste het almal meer as % beloop. Inflasie $/R Wisselkoers Vierde 211 Eerste 212 Die eskalasie van Europa se skulprobleme en die gepaardgaande daling in globale vertroue sedert Augustus/September verlede jaar, was Ekonomiese groei die grootste rede vir die vlug na veilige bates soos die dollar en VSA-effekte. Dit het dus baie aandelemarkte, Rentekoerse kommoditeite en ontluikende markte se geldeenhede nadelig geraak. In die vierde van 211 was die -op- (k/k) verandering van die gemiddelde waarde van die rand teenoor die VSA dollar 11,7%; teenoor die Britse pond 9,%; teenoor die jen 12%; en teenoor die euro 7,%. Groeivooruitsigte vir Suid-Afrika in 212 bly positief, maar toenemende risiko s vir die wêreld-ekonomie sowel as plaaslike politieke en ekonomiese beleidsonsekerhede druk swaar op vertroue. Groei in 212 sal na verwagting ietwat laer wees as die geraamde 3,1% van 211. Dit wil ook al hoe meer lyk of die SA Reserwebank bereid sal wees om rentekoerse langer op huidige lae vlakke te hou ten spyte van moontlike hoër inflasie. Dit mag nogtans nodig wees om monetêre beleid teen die einde van 212 te verskerp. Saamgestel deur: Christo Luüs; Third Circle Batebestuur (Edms) Bpk

2 AHI Ekonomiese Soeklig Januarie 212 Vebruikersprys-inflasie ooflynverbruikersprysinflasie het sedert die bereiking van n H sikliese laagtepunt in September 2, alreeds met bykans drie persentasiepunte gestyg en in November en Desember 211 het die jaar-op-jaar (j/j) inflasiekoers,1% beloop. Dit was veral die redelike skerp styging in voedselpryse wat die algehele inflasiekoers opgedruk het tot bokant die boonste teikengrens van %. Voedselprysinflasie het in Oktober 2 maar,% j/j beloop, maar het sedertdien deurlopend versnel en in Desember op 11,% j/j te staan gekom. Voedsel (1,3% gewig) is egter nie die enigste belangrike komponent van die verbruikersprys-indeks wat tans teen n vinniger tempo as die % boonste teikengrens styg nie. Behuising en dienste (22,% gewig) se onlangse styging het,% j/j beloop; vervoer (1,% gewig) het met 7% gestyg; en onderwyskoste (2,2% gewig) het met,% toegeneem. Geadministreerde prysstygings (1,7% gewig) bly egter steeds die grootste sondebok en beloop 12,7% j/j. Ongelukkig sal die swakker rand, wat vanaf n gemiddelde vlak van R,79 teenoor die VSA-dollar in die tweede van verlede jaar met meer as 1% gedaal het, in die afsienbare toekoms verdere opwaartse druk op die inflasiekoers handhaaf. Brandstofkoste sal natuurlik nadelig hierdeur geraak word, terwyl volgehoue druk om hoër lone en verwagte toenames in geadministreerde pryse inflasiedruk ook verder kan verhoog. Produksieprysinflasie (vir binnelandse uitsette) het gedurende 211 gestyg vanaf,% in Januarie tot,% in Oktober, alvorens die koers ietwat teruggesak het tot,1% in November. Die styging in ingevoerde insetpryse kan egter weer begin versnel indien die swakker vlakke van die rand voortduur. Inflasiesyfers en verwante veranderlikes (% jaar-op-jaar) 1 Verbruikersprysinflasie (hooflyn) Verbruikersprysinflasie: Goedere Verbruikersprysinflasie: Dienste.3... Produksieprysinflasie Voedselprysinflasie: Internasionaal ($) Nominale effektiewe wisselkoers Produksiekapasiteitsbesetting (%) Arbeidseenheidskoste M3 Geldvoorraad / nominale BBP % year on year Verbruikersprysinflasie Voedselprysinflasie (% j/j) 2 21 Internasionaal (VSA$) SA VPI voedsel sub indeks 22 Algeheel Goedere Dienste Bladsy Derde Oktober of November 211 Volgens die Buro vir Ekonomiese Ondersoek se likse inflasieverwagtingsopname wat in die laaste van 211 gedoen is, verwag respondente dat inflasie in 212 gemiddeld,1% sal beloop. Finansiële ontleders verwag,9%; besigheidsmense,2%; en vakbonde,3% hooflyn-inflasie gedurende 212. Die algemene siening onder respondente is dat inflasie in 213 ietwat sal daal. Die meeste faktore wat inflasie kan laat toeneem blyk steeds aan die kostekant te wees, met vraagfaktore wat n mindere rol speel. In die lig van die tanende ekonomiese groeivooruitsigte, word daar steeds geargumenteer dat dit onvanpas is om rentekoersstygings toe te pas ten einde te poog om inflasie wat nou bokant die %-vlak is in toom te bring. Ons verwagting bly dat inflasie matig opwaarts sal neig, en vir die grootste deel van 212 meer as % sal beloop. In die lig van internasionale ekonomiese onsekerhede en n sukkelende binnelandse groeiprestasie, sal inflasiedruk nie noodwendig rentekoersstygings tot gevolg hê nie. Inflasie vooruitskattings 11 PPI inflasie VPI hooflyn inflasie K1 211K1 212K1 213K1 21K1 21K2 21K2

3 AHI Ekonomiese Soeklig Januarie 212 Bladsy 3 Die rand-wisselkoers edurende die vierde van 211 het die rand weereens G verswak teenoor meeste groot geldeenhede. Die -op (k/k) verandering van die gemiddelde waarde van die rand teenoor die VSA dollar was 11,7%; teenoor die Britse pond 9,%; teenoor die jen 12%; en teenoor die euro 7,%. Die gemiddelde dollar-rand-wisselkoers in die derde van verlede jaar het sowat R7,9 beloop, wat beteken dat die rand gedurende hierdie tydperk in wese gelyk was aan die rand se langtermyn koopkragpariteitsvlak van ongeveer R teenoor die dollar. Die eskalasie van Europa se skulprobleme en die gepaardgaande daling in globale vertroue sedert Augustus/September verlede jaar, was die grootste rede vir die vlug na veilige bates soos die dollar en VSA-effekte. Dit het dus baie aandelemarkte, kommoditeite en ontluikende markte se geldeenhede nadelig geraak. Lande soos Suid-Afrika en Brasilië wat groot kommoditeits-uitvoerders is, se geldeenhede het die meeste verswak weens die vrees dat laer kommoditeitspryse sal lei tot kleiner kapitaalinvloeie, druk op hul handelsrekenings en laer ekonomiese groei. Die euro het ten spyte van die risikos in die gebied, betreklik min (met sowat,7% k/k) verswak teenoor die dollar gedurende die vierde van 211. Redes hiervoor is te vinde in die VSA se skuld-afgradering in Augustus en die diep, likiede mark wat reeds vir die euro ontwikkel het. Hierbenewens glo meeste ontleders en mark-deelnemers steeds dat die euro nie sal intuimel of tot niet sal gaan nie. $/R-wisselkoers: sleutelfaktore 1 Totale kapitaalvloei/bpp (%) Lopenderekening saldo/bbp (%) Jen per VSA$ VSA$ per euro Goudprys ($/oz) RSA VSA rentekoersdifferensiaal (% pa) RSA VSA inflasiekoersdifferensiaal (% pa) Derde Oktober of November 211 Die euro word ook steeds ondersteun deur die positiewe sentiment jeens Duitsland wat die hoof steunpilaar in die euro-gebied is en waarvan die effektemark n sterk bullopie ervaar het gedurende 211. Boonop is die aansien van die dollar ietwat negatief geraak deur die Federale Reserwe se grootskaalse inspuiting van likiditeit (in wese die skep van groot hoeveelhede dollars) in die markte. Nog n faktor wat gehelp het om die ineestorting van die euro te keer, was die repatriasie van groot hoeveelhede buitelandse fondse deur eurosone banke wat oorsese bates verkoop het ten einde hul kapitaal en likiditeitsposisies te versterk. Vir die rand, bly vooruitsigte gemeng en redelike volatiliteit kan in 212 die verloop van die geldeenheid kenmerk. Suid-Afrika se inflasie is nou heelwat hoër as in die ontwikkelde lande en kan verder styg. n Verdere bron van afwaartse druk op die rand kan voortspruit uit n groeiende tekort op die lopende rekening van die betalingsbalans. As persentasie van BBP, het die tekort gestyg vanaf 2,% in die eerste van 211, tot n geraamde % in die laaste van die jaar, terwyl n styging tot % teen die einde van 212 in die vooruitsig gestel word. Die rand kan vir n geruime tyd lank nog blootgestel wees aan groot skommelings. In 212 kan die rand in n band van tussen R7, en R, teenoor die dollar beweeg, terwyl n gemiddelde vlak van sowat R,1 vir 213 in die vooruitsig gestel word. Rand wisselkoers R per USA$ Lopende rekening as % van BBP % % 2% % % % VSA dollar Euro Nominale effektiewe koers 27 $/R Koopkragpariteitwaarde Betalingsbalans Werklike $/R wisselkoers Koopkragparitietwaarde 2 29 Lopende rekening (links) Ruilvoet (regter as) 2 % Koopkragpariteit is gebaseer op inflasiedifferensiale vanaf Uitvoerpryse / Invoerpryse (Indeks)

4 AHI Ekonomiese Soeklig Januarie 212 Bladsy Ekonomiese groei ie -op- ekonomiese groeikoers het in die tweede D en derde van 211 skerp teruggesak en op onderskeidelik 1,3% en 1,% (teen n seisoensaangesuiwerde jaarkoers sajk) te staan gekom. Die swak groei in die derde is hoofsaaklik teweeggebring deur die buitelandse komponent (sterker invoergroei en swakker uitvoergroei), terwyl bruto binnelandse besteding met n betreklik stewige,2% (sajk) gestyg het. Groei in duursame verbruiksbesteding het in die derde van 211 weer ietwat versnel en teen 17,% (sajk) gegroei. Besteding aan semi-duursame en nie-duursame goedere het egter teruggesak en met onderskeidelik % en,7% (sajk) gestyg. Besteding aan dienste het met 2,% (sajk) toegeneem. Vaste kapitaalbesteding in die ekonomie het ietwat sterker vertoon en het met,% (sajk) gestyg vanaf n opwaarts aangepaste koers van % in die tweede van 211. Die toename in kapitaalbesteding was redelik wydverspreid en die groeikoerse van kapitaaluitbreiding deur die algemene owerheid, openbare korporasies en private besighede het min of meer teen dieselfde tempo gestyg. Die ekonomie se hoofsektore het gemengde welslae behaal in die derde. Toegevoegde waarde van die dienstesektore was,2% (sajk) hoër hoofsaaklik as gevolg van finansiële dienste en handel. Die sekondêre sektore het egter met 1,% teruggesak weens die swak prestasie van vervaardiging, terwyl beide mynbou en landbou skerp gedaal het en die primêre bedrywe se groeikoers op 13,7% (sajk) te staan gebring het. Suid-Afrika se groeikoers vir 211 het op n geraamde 3,1% te staan Besteding en produksiesyfers (% jaar-op-jaar) 1 Motorverkope Kleinhandelsverkope Vervaardiging Mynbouproduksie Bouplanne goedgekeur Geboue voltooi Elektriese stroom opgewek Invoer (volume) Uitvoer (volume) % punt bydrae tot bruto toegevoegde waarde Waarde toegevoeg deur sektore % % % % 2% % 2% Tersiêre Sektor % Sekondêre sektor Primêre sektor % Leidende ekonomiese aanwysers RSA Handelsvennote Derde Oktober of November 211 gekom wat swakker was as wat n jaar of wat voorspel is. Globale onsekerhede, stygende werkloosheid, verlammende stakings en gebrekkige en swak beleidsrigtings en die afwesigheid van doelgerigte leiding vanaf regeringskant byvoorbeeld wat betref die hantering van oproepe om nasionalisering is van die faktore wat investering gestrem en verbruikersvertroue geknou het. In 212 kan ekonomiese groei ondersteun word deur n ietwat swakker wisselkoers, maar inflasie sal dan eweneens n probleem bly. Werkloosheid sal waarskynlik verder toeneem wat ook druk op die staat sal plaas om besteding hoog te hou. Monetêre beleid in die vorm van verdere dalings in reële rentekoerse kan ook ondersteuning bied, maar vertroue sal in die afsienbare toekoms broos bly. Groeivooruitsigte vir 212 het dus verswak en kan moontlik minder as 3% beloop terwyl n verbetering tot 3,9% vir 213 in die vooruitsig gestel word. Die verloop van die skuldkrisisse in die ontwikkelde lande en die impak wat dit op hulle ekonomiese groei sal hê, sal egter vir ons eie ekonomie van deurslaggewende belang wees in die volgende jaar of twee. BBP en bestedingskomponente 2 2 Vastekapitaal vorming Owerheidsbesteding Huishoudelike besteding Algehele BBP 2K1 211K1 212K1 213K1 21K1 21K2 21K2

5 AHI Ekonomiese Soeklig Januarie 212 Rentekoerse ie Reserwebank het gedurende 211 rentekoerse D onveranderd gelaat, wat beteken dat nominale rentekoerse steeds op hul laagste vlakke in 3 jaar is. Die Reserwebank se Monetêre Beleidskomitee (MBK) het aangedui dat stygende inflasievooruitsigte en tanende groeivooruitsigte steeds n uitdaging stel aan toekomstige monetêre beleid. Daar is kostedruk faktore en moontlike randswakheid wat n bedreiging inhou vir inflasie, maar terselfdertyd verkeer die ekonomie onder druk terwyl die groei in kredietverlening laag bly en meehelp om toekomstige prysstygings in bedwang te hou. Afwaartse rentekoers siklusse in SA Jare Tydsduur van Tydsduur van Totale Aantal afwaartse afwaartse fase persentasie maande fase en onderste punt daling per 1% (maande) draaipunt daling (maande) Mediaanwaarde sedert Mediaanwaarde sedert Geldmarkrentekoerse het gedurende 211 stabiel gebly op lae vlakke. 3-Maande bank-aksepte het deurlopend op,% verhandel terwyl 3-maande verhandelbare depositosertifikate (VDS e) tussen,% en,7% verhandel het. 12-Maande VDS-koerse het gedurende die laaste twee maande van 211 n geringe styging getoon vanaf,% vroeg in November, tot,2% aan die einde van Desember. Die groei in M3-geldvoorrad en privaatsektor kredietverlening het in 211 tussen,% en 7% j/j beloop nadat groei aan die begin van 2 gestagneer het en in reële terme inderwaarheid negatief was. Wat die komponente van private kredietverlening aanbetref, het ander lenings en voorskotte (hoofsaaklik oortrokke en kredeitkaartfasiliteite en persoonlike lenings) die grootste styging getoon oor die afgelope jaar. In November 211 het hierdie kategorie met 12,% j/j gestyg. Paaiementfinansiering (wat hoofsaaklik die finansiering van motors en duursame goedere behels) het met 9,7% gegroei terwyl verbandfinansiering met n geringe 1,9% gestyg het. Huurkoopfinansiering blyk n tanende finansieringsvorm te wees en toon die afgelope vier jaar al n konstante daling. In November het hierdie kategorie weereens met 21,% gedaal. Europa het hul rentekoersstygings van 211 omgekeer en verdere dalings is te wagte in 212. Terselfdertyd kan die VSA en Japan se lae rentekoerse nog geruime tyd voortduur. Gesien in die lig van daliende rentekoerse ook in sommige ontluikende markte, wil dit al hoe meer lyk of die SA Reserwebank bereid sal wees om rentekoerse langer op huidige lae vlakke te hou ten spyte van moontlike hoër inflasie. Ons verwagting is egter dat daar wel n rentekoersstyging teen die einde van 212 kan wees. % p.a. 12 % p.a. Prima en inflasiekoers Reële korttermyn rentekoerse Bladsy Primakoers VPI inflasiekoers Inflasie teikenband RSA VSA Geldvoorraad en kredietgroei Kredietverlening aan die privaatsektor M3 geldvoorrad