Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 6 november 2012 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 16 januari 2013.

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij Eloutschool Plaats : Rotterdam BRIN-nummer : 03WW Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 6 november 2012 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 16 januari 2013.

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 27 september en 6 november 2012 een tussentijds kwaliteitsonderzoek (tko) uitgevoerd op De Eloutschool naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 1 september 2011 stelde de inspectie tekortkomingen vast in het onderwijsleerproces. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 1 november De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een tussentijds onderzoek uit om na te gaan in hoeverre de in het toezichtplan opgenomen tekortkomingen zijn opgeheven en aan de afspraken is voldaan. Toezichthistorie In februari 2010 werd de Eloutschool naar aanleiding van een analyse van de opbrengsten bezocht om eventuele tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs vast te stellen. De inspectie stelde vast dat de kwaliteit van het onderwijs voldoende was. Bij herberekening bleken de opbrengsten van 2007 en 2008 op het te verwachte niveau te liggen. Alleen in 2009 is het niveau niet bereikt. In september 2011 constateerde de inspectie dat de school er niet in is geslaagd om sinds 2009 de eindopbrengsten op het niveau te brengen, dat verwacht mag worden gezien de populatie. Tijdens het onderzoek in 2011 bleek dat de school onvoldoende had ingespeeld op de veranderende leerlingenpopulatie. Dit kwam tot uitdrukking in de onvoldoende oordelen bij de didactische vaardigheden van de leerkracht, de zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Sinds de school als zwak was beoordeeld is er een roerige tijd aangebroken. De directie is vertrokken en het bestuur heeft zich teruggetrokken. Vanaf februari 2012 heeft een interim-directeur de leiding gehad en heeft de school toenadering gezocht tot een ander bestuur. Met ingang van 1 augustus 2012 heeft het huidige bestuur een nieuwe directie geïnstalleerd om de schoolontwikkeling naar aanleiding van een externe analyse te gaan begeleiden. Tijdens het eerste bezoek in september 2012 bleken de eindopbrengsten in 2012 te zijn gedaald en waren de tussenopbrengsten ook onvoldoende. Tijdens de bezoeken aan de groepen, het gesprek met de directie en de intern begeleiders bleek dat het didactisch handelen van de bezochte leerkrachten onvoldoende was en ook was de zorg en begeleiding nog niet tot ontwikkeling gekomen. Na intern overleg heeft de inspectie besloten een extra onderzoek uit te voeren met de mogelijkheid om te escaleren. Hiervoor werd een tweede onderzoek in samenspraak met het bestuur uitgevoerd om alle normindicatoren wederom te beoordelen. Onderzoeksopzet De onderzoeken bestonden uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijk verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. pagina 5 van 13

6 Analyse van andere documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten een Tenkai analyse, het schoolontwikkelplan , een herziene versie november 2012 schoolontwikkelplan en een notitie visie en leidende principes opgesteld naar aanleiding van de studiedagen in oktober Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats op 27 september in de groepen, 1/2a, 1/2b, 3, 4, 5, 6, 7 en 8 en op 6 november in de groepen 1/2 a, 1/2b, 3, 5 en 7. Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren op 27 september en op 6 november Een eindgesprek op 27 september en op 6 november 2012 met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur na afloop van het schoolbezoek. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding en (voorwaarden voor) kwaliteitszorg. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit de onderzoeken naar de onderwijskwaliteit. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Daarnaast heeft de inspectie enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school nu wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 5 pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. Kwaliteitsaspect 10 Voorwaarden voor kwaliteitszorg 10.1 De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan De schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs, zoals geformuleerd in het schoolplan De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur Bij de zorg voor kwaliteit zijn bestuur, directie, team en andere belanghebbenden betrokken. 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie concludeert dat er op De Eloutschool sprake is van een zeer zwakke onderwijskwaliteit die het noodzakelijk maakt om het toezicht op de school verder te intensiveren. Dit heeft als eerste te maken met het feit dat de eind- en de tussenopbrengsten onvoldoende zijn. Ten opzichte van het kwaliteitsonderzoek 2011 constateert de inspectie dat zowel bij de eindopbrengsten als de tussenopbrengsten een verdere terugval te zien is. Daarnaast is het didactisch handelen onvoldoende activerend en opbrengstgericht en zijn de uitleg en het klassenmanagement onder de maat. Bovendien wordt door een gebrek aan grondige analyses van de tussenopbrengsten te weinig tegemoet gekomen aan de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen. De zorg binnen de groep, aan leerlingen die opvallen of uitvallen is niet planmatig van aard, waardoor er geen garantie is dat leerlingen de extra begeleiding en zorg krijgen die zij nodig hebben. Ook in dit opzicht is de school achteruitgegaan ten opzichte van pagina 8 van 13

9 Er zijn ook positieve ontwikkelingen. De nieuwe directie (sinds 1 augustus 2012) heeft met behulp van het nieuwe bestuur een gedegen plan van aanpak geschreven. Dit na een grondig onderzoek door externen. Daarnaast probeert het bestuur en de directie het personeelsbeleid een nieuwe impuls te geven. Uit de gesprekken met de leerkrachten blijkt dat de directie een vertrouwensrelatie met de leerkrachten en ouders heeft opgebouwd. Dit leidt tot een urgentiebesef om gezamenlijk aan kwaliteitsverbetering te werken. De directie heeft met het team een duidelijk onderwijskundige visie opgesteld, van waaruit de school zich wil ontwikkelen. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De eindopbrengsten liggen gedurende drie achtereenvolgende jaren onder het niveau dat verwacht mag worden gezien de leerlingenpopulatie (indicator 1.1). Ook de tussenopbrengsten van de huidige groep 8 zijn onvoldoende. In de planning van aanbod, tijd en didactiek voor groep 8 zal nu nog alles op alles gezet moeten worden om de achterstand die deze leerlingen hebben opgelopen te verkleinen. De inspectie beoordeelt de resultaten tijdens de schoolperiode (indicator 1.2) aan de hand van de volgende toetsen: technisch lezen in groep 3 en 4, rekenen en wiskunde in groep 4 en 6 en begrijpend lezen in groep 6. De resultaten op de tussentijdse toetsen tonen aan dat de resultaten van technische lezen in de groepen 3 en 4, de resultaten van rekenen en wiskunde in groep 4 en het resultaat van begrijpend lezen in groep 6 sterk onder de hiervoor gestelde norm liggen. De resultaten van rekenen en wiskunde in groep 6 zijn wel op niveau. Voor die leerlingen in groep 8 die een geheel eigen leerlijn volgen beschikt de school niet over uitgewerkte realistische ontwikkelingsperspectieven, inclusief een uitstroomverwachting en daarvan afgeleide tussendoelen. De school kan daarom niet aantonen dat de leerlingen, die een eigen leerlijn volgen en daarmee losgekoppeld zijn van de eigen groep, voldoende leervorderingen boeken. Daarom heeft de inspectie indicator 1.4 als onvoldoende beoordeeld. De school heeft een instrument om de sociaal-emotionele ontwikkeling te volgen. Daaruit valt te constateren dat de opbrengsten in groep 8 op het gebied van de sociale competenties een te hoge uitval vertonen op de verschillende schalen (indicator1.5). Daarbij blijkt dat de handelingsverlegenheid bij leerkrachten groot is op dit gebied en ook dat de gekozen methodiek niet voldoet. In het verbeterplan van de nieuwe directie is hier uitgebreid aandacht voor. Onderwijsleerproces: aanbod, didactiek en afstemming De school werkt met methoden die dekkend zijn voor de kerndoelen. Echter de nieuwe methode begrijpend lezen wordt op dit moment nog niet toegepast zoals gepland (indicator 2.1). Het taalonderwijs toont te weinig samenhang in relatie tot de leerlingenpopulatie. Bij de kleuters is nog geen beredeneerd en planmatig aanbod voor zowel de Nederlandse taal als het rekenonderwijs. Wellicht kan de school kiezen om met een peuterspeelzaal een VVE beleid op te zetten, zodat er een betere doorgaande lijn van voorschool naar vroegschool ontstaat. Ook de bij de taalmethode horende woordenschatlijn wordt niet door iedere leerkracht uitgevoerd zoals bedoeld (indicator 2.4). De inspectie heeft, in overleg met het bestuur en de school, ervoor gekozen om tijdens dit tussentijds kwaliteitsonderzoek (TKO) zoveel mogelijk groepen te bezoeken. Voor veel leraren geldt dat de kwaliteit van het lesgeven versterkt kan worden. Er wordt nauwelijks gebruik gemaakt van een effectieve en activerende instructie die aansluit bij de belevingswereld van de leerlingen. Hierdoor ontstaat er onrust in de groepen, die weer leidt tot handelingsverlegenheid bij sommige leerkrachten. De instructie richt zich teveel op begeleide verwerking (samen opgaven maken) in plaats van het doelmatig instrueren (aspect 5). pagina 9 van 13

10 Een belangrijk verbeterpunt is het planmatig afstemmen van het onderwijs en de onderwijstijd op de verschillen tussen kinderen tijdens de instructie en de verwerkingsopdrachten. De gelaagde instructies, met name ook toegespitst op de meer begaafde leerlingen, heeft de inspectie nauwelijks aangetroffen, waardoor voor sommige kinderen het onderwijs niet altijd uitdagend genoeg is. Het bestuur heeft extra geïnvesteerd om dit proces met externe hulp te begeleiden. Vanuit een groepsoverzicht met onderwijsbehoeften, leerbelemmeringen en een heldere didactische analyse met behulp van de vaardigheidsgroei, wordt nu de eerste stap gezet richting opbrengstgericht denken en handelen (aspect 6). Zorg en begeleiding De nieuwe directie heeft er onmiddellijk voor gezorgd dat er nu een samenhangend systeem is van genormeerde instrumenten passend bij de leerlingenpopulatie. Ook het observatiesysteem bij de kleuters is inmiddels vernieuwd. Hiermee wordt de brede ontwikkeling van de kleuter gevolgd. Tevens geeft het de leerkrachten een houvast voor een doelgerichte aanpak bij de kleuters. In het verleden is bij de leerkrachten al eens het groepsplan geïntroduceerd. Echter uit de bestudering van de plannen alsmede uit de observaties in de groepen wordt duidelijk dat het op dit punt nog ontbreekt aan voldoende kennis en ervaring. Het is de bedoeling dat de nieuwe zorgstructuur, die dankzij training van de leerkrachten en de intern begeleider tot stand is gekomen, daar de komende maanden verandering in gaat brengen. Tot op heden is op de Eloutschool zowel in de zorg als bij de afstemming nog geen onderbouwing van de aanpak in de groepen te zien. Deze onderbouwing en analyses zijn belangrijk om inzage te krijgen in de achtergrond van de onderwijsbehoeften of zorgvraag. (indicatoren 7.2 en 8.2). Van planmatige zorg, waarbij is verantwoord op welke wijze, wanneer en met welk resultaat zorg wordt verleend is nog geen sprake (indicator 8.3). Het aanpakken van de zorg vraagt van de intern begeleider meer aansturing, zowel op inhoud als op proces. Door het ontbreken van concrete doelen en geplande activiteiten in de zorg kan het evalueren van de zorg niet plaatsvinden (indicator 8.4). (Voorwaarden van) Kwaliteitszorg Uit het gesprek met de directie en de vertegenwoordiger van het bestuur is duidelijk naar voren gekomen dat de problematiek binnen De Eloutschool groot is. De huidige wijze van aansturing door de schoolleiding wordt door het team gewaardeerd. De aansturing gebeurt systematisch en het schoolverbeterplan is daarvoor leidend. Dit plan is opgesteld na een heldere analyse van de opbrengsten (indicator 9.2). Om als school en directie meer zicht te krijgen en te houden op het totale onderwijsleerproces heeft de school een kwaliteitsinstrument aangeschaft. Dit instrument is echter nog niet ingezet. De resultaten daarvan zullen verdere input geven om met de nieuwe visie een verbeterd schoolplan op te stellen (indicator 9.3). Ook wordt met dit kwaliteitsinstrument naast de mening van ouders en leerkrachten nu ook de mening van leerlingen over de school actief betrokken. Op dit moment voert de directie veel groepsbezoeken uit om zaken in kaart te brengen en het didactisch proces te ondersteunen. Ook is men begonnen met een borgingsmap (indicator 9.5). De nieuwe directie heeft de afgelopen maanden enkele goede verbeteracties in de steigers gezet. Zo is er een nieuwe visie gecreëerd, maar deze vraagt nog een vertaling naar concrete kwaliteitseisen (indicator 10.2). In de afgelopen maanden is er door de directie en het bestuur veel geïnvesteerd om de leerkrachten aan te spreken op hun verantwoordelijkheid, waardoor de eerste voorzichtige stappen zijn gezet in de richting van een professionele cultuur. Toch is het binnen het team nog niet gebruikelijk om kritisch te reflecteren op het eigen en elkaars handelen. (indicator 10.3) pagina 10 van 13

11 pagina 11 van 13

12

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont nog steeds belangrijke tekortkomingen en is nu als zeer zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan De Eloutschool een aangepast arrangement zeer zwak toe. Het intensief toezicht op de school wordt verder aangescherpt. Met het bestuur is afgesproken dat de onderwijskwaliteit uiterlijk in november 2014 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maakt de inspectie nadere afspraken met het bestuur over te bereiken tussenresultaten en over een tussentijds kwaliteitsonderzoek naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan middels prestatie-afspraken. Het bestuur herkent zich in de bevindingen van de inspectie en onderschrijft de noodzaak maatregelen te nemen die opheffing van de geconstateerde tekortkomingen als doel hebben. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. pagina 13 van 13