Plenaire Presentaties: Beleidslijnen afvalscheiding en - preventie en educatie op scholen. Door: Esther Veenendaal, Rijkswaterstaat

Transcriptie

1 Verslag Inspiratiebijeenkomst 2 november 2016: Hoe worden we een afvalvrije school Op 2 november vond de Inspiratiebijeenkomst Hoe worden we een afvalvrije school plaats. Aanleiding van de bijeenkomst was een proef afvalscheiding die we op 11 scholen hebben uitgevoerd. De bijeenkomst bestond uit twee plenaire presentaties en drie sessies waarbij men elke ronde uit twee presentaties kon kiezen. Dit verslag beslaat uit hoofdlijnen van de bijeenkomst. De sheets van de sprekers zijn tevens beschikbaar. Plenaire Presentaties: Beleidslijnen afvalscheiding en - preventie en educatie op scholen. Door: Esther Veenendaal, Rijkswaterstaat De Rijksoverheid heeft ambitieuze plannen op het gebied van het voorkomen van afval, afvalscheiding en tegengaan van zwerfafval. Scholen zijn daarbij een belangrijke doelgroep. Aan de ene kant om te werken aan bewustwording en betrokkenheid bij jongeren en anderzijds als afvalproducent en bedrijf zelf. Scholen inrichten op afvalscheiding en preventie geeft het goede voorbeeld en zet de norm. Het thema educatie, komt dan ook terug in verschillende beleidslijnen en programma s: De Kaderrichtlijn Mariene Strategie (tegen gaan Plastic soup) - start in 2017 Van Afval naar Grondstof (VANG) naar 30 kg restafval per inwoner in 2025 VANG Buitenshuis Halvering van bedrijfsafval (hier valt afval van scholen onder) Gemeente Schoon Tegengaan van zwerfafval Om ons uiteindelijke doel te behalen: een afvalloze school zetten we met deze programma s in op: Afvaleducatie structureel in bedden in de curricula Intensivering van lessen over (zwerf)afval Educatie richten op duurzame gedragsverandering Daadwerkelijk afval scheiden op scholen en bedrijfsvoering hier op inrichten. Toelichting op de proef gescheiden afvalinzameling scholen Door: Jantine Zwinkels, Royal Haskoning DHV Jantine Zwinkels begeleidde de proef op de elf scholen. 6 basisscholen en 5 scholen vanuit het voortgezet onderwijs deden mee aan deze proef die naast procesbegeleiding bestond uit het aanbod van een sorteeranalyse, een lespakket en enkele GF bakjes voor de deelnemende scholen. Haar bevindingen:

2 Knelpunten Wetgeving Markt & Overheid Ontbreken financiële vergoedingen en onduidelijkheid over investeringskosten Ontoereikende inzamelstructuur/logistiek van afvalinzamelaars (beperkt aanbod) Het betrekken en bewust maken van leerlingen is niet eenvoudig Beperkte fysieke ruimte in en rondom de school De directe omgeving Personele capaciteit Enkele resultaten op hoofdlijnen Afspraken met de inzamelaar voor het apart ophalen van plastic; Marktonderzoek naar bakken; Aanbod van inzamelaar: tijdelijk gescheiden inzameling; Kansen voor opschaling naar andere scholen in de gemeente; Opnemen van aparte inzameling in de aanbesteding van de inzamelaar; Leuke ideeën voor het betrekken van leerlingen (een recycling lab, statiegeld op school, etc.); Haalbaarheidsonderzoek naar diverse varianten om het PMD samen met de gemeente en andere organisaties in de omgeving apart in te zamelen en op te laten halen; Deelname van enkele scholen aan het initiatief Schoon Belonen. Selectie van oplossingsrichtingen Participatie van de leerling bij het ontwerp/realisatie van een milieustraat Verbreden: ook zwerfafval, duurzaamheid en de omgeving Centraal inzamelpunt voor scholen en andere maatschappelijke organisaties Zelf als school afval verwerken (GF) Samenwerking met de afvalinzamelaar

3 Ronde 1A parallelsessie Ervaringen van De Paradijsvogel (p.o) Door: Wim Diesveld, De Paradijsvogel De Paradijsvogel is een eco-school en heeft ca. 900 leerlingen. Afvalscheiding op de Paradijsvogel begon met papier en de Kinderraad heeft er voor gezorgd dat dit werd uitgebreid. Zo wordt kunststofverpakkingen en GFT gescheiden (containers van de gemeente). daarnaast doet men aan preventie door o.a drinkpakjes te verbieden. De school heeft een pioniersrol want ook thuis worden de kinderen en hun gezinnen aangemoedigd afval te scheiden. En het mooie is dat afvalscheiding de school tijd en geld bespaard. Succes factoren van de Paradijsvogel zijn: Enthousiaste conciërge en leerkrachten en een actieve en intensieve communicatie over wat de school doet en de bereikte resultaten (nieuwsbrieven, ouderraden etc. Ronde 1B parallelsessie Gedragsbeïnvloeding van jongeren bij afvalscheiding en preventie Door: Lynn Voogt, MindMixx (Zwerf)afval voorkomen en afval scheiden begint met goed gedrag. Hoe kan je dit gedrag beïnvloeden bij jongeren. Lynn Voogt van Mind Mixx vertelde over de achterliggende theorie en gaf tips en adviezen hoe je jongeren kan beïnvloeden om afval in de prullenbak te gooien en hun afval te scheiden. De presentatie van Lynn focuste zich op het minimaliseren van de weerstand om afval te scheiden, door beïnvloeding,. Best lastig want we krijgen heel veel prikkels die bewust en onbewust werken. En hoe daar nu de juiste en effectieve prikkel in te vinden. Het is in ieder geval belangrijk duidelijk te communiceren wat wel mag en wat het gewenste gedrag is en maak dit concreet. Laat jongeren zichzelf overtuigen door ze bijvoorbeeld zelf het antwoord op de vraag het is belangrijk om afval te scheiden want te laten bedenken. Dan gaan ze zich hier ook aan committeren. Onbewust sturen kan ook goed, bijv. afvalbakken fijne aansprekende kleuren te geven, scholieren zelf de afvalbakken te laten versieren. Of bijv. voetstapjes naar afvalbakken te maken. Postersophangen met mooie plaatjes uit de natuur inspireert ook om minder te vervuilen. En, een lichte citroengeur stimuleert ook al om de plek schoner achter te laten. Door het ophangen van een poster met ogen voelt men zich als nel bespied en gooit men minder weg. Goed gedrag belonen helpt alleen als het tijdelijk is En: Schoonmaken als straf helpt niet! Opruimen en netjes houden wordt dan met iets negatiefs ervaren.

4 Ronde 2A parallelsessie Ervaringen van De Mariaschool (p.o) Door: Tom van Lieshout, gemeente Rijswijk. Geen sheets beschikbaar Tom van Lieshout, gemeente Rijkswijk vertelde over hoe vanuit de gemeente Rijswijk werd samengewerkt met de Mariaschool. Hoofdpunten in zijn presentatie: Vanuit zwerfafval (Pilot Schoon Belonen) krijgt de school een vergoeding van de gemeente voor het schoonhouden van de omgeving. Je hebt een huismeester /aanspreekpunt nodig op het organisatieniveau van de school De Stichting onderhoudt het contact met de inzamelaar De drie V s zijn belangrijk voor succes: Voorlichting, Voorzieningen en Verbaliseren Ronde 2B parallelsessie Ervaringen van Het Vathorstcollege (v.o) Door: Hayat Assrar, Vathorstcollege en Irma Wisman gemeente Amersfoort Hayat Assrar, lerares Frans, heeft een groep leerlingen betrokken om activiteiten te bedenken en uit te voeren om leerlingen te stimuleren om afval in de prullenbak te gooien en te scheiden. Leerlingen zijn eigenaar van dit project, zo maakten zij maakten zelf een plan van aanpak, en bedachten zelf de activiteiten; ontwierpen zelf prullenbakken en hadden een actieweek trashman. De leerlingen (het trashteam) spraken andere leerlingen aan op afval weg gooien en scheiden. Maar helaas, in de tijd dat het actueel was, was het echt een succes: er was minder afval in de gewone bakken en meer gescheiden afval, maar na de afvalweek was de aandacht weg. De school heeft contact opgenomen met de huidige afval inzamelaar van de school. Deze gaf een offerte voor de extra kosten van gescheiden afval inzameling. Deze extra kosten kon de school niet aangaan en een andere oplossing kon niet gevonden worden. Ook de Gemeente Amersfoort heeft besloten niet de Wet Markt en Overheid niet aan te passen aanpassen waardoor de Gemeentelijke inzamelaar het afval kan niet kan ophalen. Ook blijkt er meer educatie nodig te zijn over zwerfafval. Dit terwijl Vathorst college veel doet met betrekking tot zwerfafval. O.a. leerlingen geven workshops aan basisschool leerlingen over zwerfafval.

5 Ronde 3A parallelsessie Pilot Schoon Belonen Door: Petra Streng van ROVA ROVA is de gemeentelijke inzamelaar van 24 gemeenten. Deze zijn allen aandeelhouder. ROVA krijgt de vrijheid om te experimenteren en voert in 17 gemeenten de Pilot Schoon Belonen uit. De pilot Schoon Belonen is een initiatief van de VNG, Natuur & Milieu en het Afvalfonds Verpakkingen waarbij gemeenten scholen, sportclubs en andere maatschappelijke organisaties belonen voor het schoon houden van omgeving en het gescheiden inzamelen van kleine plastic flesjes, blikjes en eventueel ander verpakkingsmateriaal. ROVA beloont door te faciliteren en bijv. extra dingen te organiseren zoals een spaardoel, een schone avond vierdaagse. De ROVA faciliteert de scholen door het aanbieden van hesjes, grijpers en handschoenen, posters met boodschappen t.b.v. bewustwording, stickers voor op de bakken, geveltegeltje. Eind 2017: wordt de proef geëvalueerd en wordt er bekeken of deze wordt doorgezet of niet. Tips van Petra zijn: neem de tijd, hou relaties warm en betrek de leerlingen. Daarnaast goed om op de logistieke focussen en communiceer over wat je doet en de resultaten! Ronde 3B parallelsessie Integreren in het inkoopbeleid bij de Gooise Scholen Federatie (GSF) (v.o) Door: Roger Reijkers, GSF De Gooise Scholen Federatie (GSF) omvat 8 scholen in het voortgezet onderwijs met ongeveer mensen (leerlingen en leraren) in totaal. De GSF werkt met hun bedrijfsvoering (o.a. inkoopbeleid ) aan preventie en verduurzaming van de school. Daarnaast wordt de afvalscheiding van 8 stromen Europees aanbesteed. Het duurzaam inkoopbeleid zorgt ervoor dat er bij de inkoop speciale aandacht voor milieu en verpakking gevraagd wordt. Een voorbeeld hiervan is de inkoop van biologisch afbreekbare handdoekjes en toiletpapier. Per jaar zijn de totale sanitaire uitgaven tussen de 90,000 en 95,000 dus dat is best de moeite waard om duurzaamheid criteria voor vast te stellen. Bedrijfsvoering wordt verduurzaamd door te streven naar ISO certificering en De ISO certificering maakt checks van omgevingsdienst makkelijker en eenduidiger. Daarnaast wordt er een Europese aanbesteding gedaan voor de afvalscheiding op school omdat het huidige contract binnenkort afloopt.. In de marktverkenning van deze aanbesteding werd gevraagd om het scheiden van acht stromen: GF, plastic, glas, papier, karton, chemisch, slachtafval, en bouwafval. Er zal een kansendossier voor inschrijvers gecreëerd worden: hoe meer fracties inzamelen in de school, des te meer punten. Dit proces loopt nog. Input om al deze afvalstromen te scheiden komt vanuit Roger zelf maar ook vanuit de directie. In projectweken komen onderwerpen zoals duurzaamheid, energie en afval aan bod. Roger creëert draagvlak voor zijn plannen door veel met de mensen te praten en de relaties warm te houden en nota s korter dan een half A 4tje te houden.