AZLPEN SIOEN ITEMS 5. Actuele pensioeninformatie voor klanten van AZL

Transcriptie

1 AZLPEN SIOEN ITEMS 5 Actuele pensioeninformatie voor klanten van AZL september/oktober 2016

2 IN HO UD 5 Nieuwe Overlevingstafel 3 Toekomst pensioenstelsel in perspectief gezet 6 Guidance DNB Wet verbeterde premieregeling 7 Wetsvoorstel uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale pensioenmaatregelen 10 Pensioenopbouw Wajongers met loondispensatie 10 Onderzoek DNB naar beheersing integriteitsrisico s 11 Kort nieuws 8 Waardeoverdracht bij overgang naar een algemeen pensioenfonds 2 / AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf

3 Toekomst pensioenstelsel in perspectief gezet Kort voor de zomervakantie heeft staatssecretaris Klijnsma de Perspectiefnota Toekomst Pensioenstelsel naar de Tweede Kamer gestuurd. Met deze nota geeft de staatssecretaris aan hoe het kabinet aankijkt tegen de toekomst van het pensioenstelsel en wat het kabinet in de korte periode tot aan de verkiezingen over dit onderwerp nog op de agenda heeft staan. Hierbij is de inschatting van het kabinet dat de invoering van het nieuwe stelsel niet eerder mogelijk is dan in het jaar De staatssecretaris begint haar nota met een opsomming van de maatregelen die (vooral) in deze kabinetsperiode zijn uitgevoerd. Voorbeelden daarvan zijn de verhoging van de AOW- en pensioenrichtleeftijd, de invoering van het nieuwe financieel toetsingskader voor pensioenfondsen, de introductie van het algemeen pensioenfonds en het doorvoeren van de verbeterde premieregeling. Maar dit alles is volgens het kabinet niet voldoende om het pensioenstelsel toekomstbestendig te maken. De snel oplopende levensverwachting, de financiële crises van deze eeuw en de langdurig lage rente hebben veel pensioenfondsen in de problemen gebracht en het vertrouwen in het stelsel ondermijnd. Nieuw pensioenstelsel nodig Herstel van vertrouwen en het creëren van draagvlak vragen om een fundamentele aanpassing van het pensioenstelsel. Dat is een nieuw stelsel dat niet de huidige financiële problemen van de fondsen oplost, maar er wel voor zorgt dat de deelnemers duidelijkheid krijgen over wat zij wel en niet mogen verwachten van hun pensioen. En daar ook meer persoonlijke invulling aan mogen geven. Hoofdlijnen nieuw pensioenstelsel Het kabinet heeft drie doelstellingen geformuleerd waaraan het nieuwe pensioenstelsel moet voldoen. 1. Een toereikend pensioen voor alle werkenden Door de veranderende arbeidsmarkt (stijging van het aantal ZZP`ers en flexwerkers) lopen steeds meer groepen het risico dat zij geen of onvoldoende pensioen opbouwen. Het nieuwe pensioenstelsel moet voor deze groepen een oplossing bieden. Het kabinet beschrijft de mogelijkheden van het (onder strikte voorwaarden) introduceren van een pensioenplicht voor alle werkenden. Tevens wordt een wetsvoorstel aangekondigd om het recht op afkoop van kleine pensioenen om te zetten in een plicht tot waardeoverdracht. Hierdoor zullen ook kleine aanspraken hun pensioenbestemming behouden. 2. Een nieuw pensioencontract: persoonlijk pensioenvermogen Het kabinet wil nieuwe contractvormen mogelijk maken. Specifiek wordt daarbij gekeken naar de contractvormen waarbij sprake is van een zogenaamd persoonlijk pensioenvermogen. Het kabinet zoekt hiermee aansluiting bij de varianten die de SER in haar verkenning van mei 2016 heeft onderzocht en nader uitgewerkt. De rode draad bij deze varianten is dat elke deelnemer een persoonlijk pensioenvermogen heeft binnen een groter collectief. Dit verhoogt de transparantie en biedt de deelnemers meer mogelijkheden om eigen keuzes te maken die passen bij hun persoonlijke voorkeuren en omstandigheden. Het persoonlijk pensioenvermogen wordt (verplicht) gekoppeld aan het delen van risico s binnen het grotere collectief. De gedeelde risico s moeten worden afgedekt door een collectieve buffer. Er zijn verschillende soorten risico s die collectief kunnen worden gedeeld, zoals het lang- en kortleven risico, het arbeidsongeschiktheidsrisico en het beleggingsrisico. De mate van risicodeling binnen een contractvorm bepaalt hoe groot de buffer is die aangehouden moet worden. Het delen van veel risico s vereist een relatief grote buffer en zorgt voor een relatief klein persoonlijk pensioenvermogen. De SER geeft in zijn verkenning aan dat de buffer gelimiteerd moet zijn om omvangrijke herverdeling te voorkomen. Verder stelt het kabinet dat de risicodeling voldoende meerwaarde moet hebben, transparant en evenwichtig wordt vormgegeven, uitlegbaar is en AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf / 3

4 fiscaal te begrenzen. Tot slot geeft het kabinet aan dat het aan de sociale partners is om een keuze voor een bepaalde contractvorm te maken en daarop over te stappen. 3. Afschaffen doorsneepremie Het nieuwe pensioenstelsel moet zo min mogelijk elementen van oneerlijke herverdeling van middelen bevatten. En juist voor de oneerlijke herverdeling lijkt de doorsneepremie symbool te staan. De doorsneepremie leidt immers tot subsidiëring van jonge naar oude deelnemers. Maar ook van lager opgeleiden naar hoger opgeleiden ( verschillende levensverwachting). Daar wil het kabinet een einde aan maken. De doorsneesystematiek staat ook een vernieuwing van het pensioenstelsel in de weg omdat deze slecht verenigbaar is met een pensioenregeling met persoonlijk pensioenvermogen. Immers in deze systematiek is een duidelijke relatie tussen betaalde premie en opgebouwd persoonlijk pensioenvermogen, niet aanwezig. Daarnaast is de doorsneesystematiek nog gebaseerd op een arbeidsmarkt waarbij werknemers een hele loopbaan in dezelfde bedrijfstak werkzaam zijn en waarbij de doelgroep zelfstandigen nauwelijks bestaat. Het alternatief is een zogenaamde degressieve pensioenopbouw waarbij de premie anders over het leven van de deelnemer wordt verdeeld dan nu het geval is. Dit zal voor een actuarieel eerlijkere en meer transparante pensioenopbouw zorgen. Transitie naar nieuw pensioenstelsel De transitie naar een nieuw pensioenstelsel kan niet in één keer worden uitgevoerd. Het huidige stelsel is in de afgelopen decennia opgebouwd en zeer veel mensen hebben hier al aan mee betaald. De transitie naar een nieuw stelsel kan worden onderverdeeld in een transitie naar een nieuwe opbouwsystematiek (degressieve opbouw) en de transitie naar een nieuw pensioencontract. Het kabinet ziet een overgangsperiode voor zich waarin de oude doorsneesystematiek wordt uit gefaseerd en waarin we geleidelijk ingroeien in het systeem van degressieve pensioenopbouw. Het kabinet zal de kaders voor deze overgangsperiode moeten vaststellen en een overgang kunnen faciliteren door het verruimen van fiscale kaders. Sociale partners en pensioenuitvoerders moeten binnen deze kaders komen tot maatwerk. De SER heeft in zijn verkenning aangegeven dat de generatie effecten van de transitie naar een degressieve opbouw (afschaffen doorsneepremie) kunnen worden verzacht als deze transitie tegelijkertijd wordt uitgevoerd met een overstap naar een nieuw pensioencontract (met lagere buffers). De SER noemt dit de dubbele transitie. De positieve en negatieve effecten die jongeren, ouderen en gepensioneerden ondervinden van de overgang naar een nieuw stelsel, lijken elkaar deels op te heffen. Het kabinet werkt de komende maanden, samen met de pensioensector, verder aan het in kaart brengen van de effecten van een dubbele transitie. Het transitiekader dat het kabinet voorstaat bevat in ieder geval de volgende elementen: aanpassing van de pensioenwetgeving, aanpassing van het fiscale kader, faciliteren van onderbrenging van reeds bestaande rechten bij een nieuw contract en een stappenplan voor pensioenuitvoerders. De verplichte deelname aan bedrijfs taken beroepspensioenfondsen vindt het kabinet belangrijk genoeg om te behouden. Daarvoor is het noodzakelijk dat het pensioen een bepaalde mate van solidariteit behoudt. Het kabinet denkt hierbij aan het handhaven van de acceptatieplicht, een voor iedereen gelijke premie en een vorm van collectieve risicodeling. Of deze elementen voldoende zijn om de verplichtstelling te (blijven) rechtvaardigen is de vraag. Kabinetsperiode en naderende verkiezingen Samen met de pensioensector, sociale partners en toezichthouders zal het kabinet hard blijven werken om een solide basis te leggen voor de invoering van het nieuwe stelsel in Dat komt in de resterende kabinetsperiode voornamelijk neer op het uitvoeren van vervolgonderzoeken, kaders uitwerken en verkennen. In dit kader is het van groot belang wat de politieke partijen in hun verkiezingsprogramma s opnemen over het onderwerp pensioen. En of de verkiezingen een nieuw kabinet opleveren dat in staat is snel door te pakken op de perspectieven die in deze nota zijn geschetst. 4 / AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf

5 Nieuwe Overlevingstafel Op 13 september 2016 heeft het Actuarieel Genootschap (AG) een nieuwe overlevingstafel gepubliceerd. In deze tafel is de meest recente verwachting over de overlevingskansen van de Nederlandse bevolking verwerkt. Het AG heeft de opvolger van de Prognosetafel AG2014 de naam Prognosetafel AG2016 meegegeven. De impact van de nieuwe tafel op de financiële positie van een pensioenfonds is relatief beperkt. Model prognosetafel grotendeels onveranderd De Prognosetafel AG2016 is grotendeels gebaseerd op hetzelfde model dat de basis vormde voor de Prognosetafel AG2014. Dit betekent onder andere dat gebruik gemaakt is van Europese data rondom sterftewaarnemingen om de toekomstige Nederlandse sterfte te prognosticeren. Op deze manier zijn de voorspellingen minder afhankelijk van toevallige fluctuaties in de Nederlandse sterftewaarnemingen. De sterftekansen zijn, net als bij de totstandkoming van de Prognosetafel AG2014, voor de komende 170 jaar geprognosticeerd. Deze prognosehorizon is ruim voldoende om de ontwikkeling van toekomstige sterftekansen mee te nemen voor de gehele populatie van pensioenfondsen. In de totstandkoming van de Prognosetafel AG2016 is rekening gehouden met een mate van samenhang tussen de sterfteontwikkelingen van mannen en van vrouwen. In de Prognosetafel AG2014 werd de toekomstige sterfteontwikkeling van mannen en vrouwen nog separaat geprognosticeerd. Impact op levensverwachting De levensverwachting voor mannen is vrijwel gelijk gebleven. De levensverwachting van een nieuwgeboren man in 2016 blijft 90,1 jaar. Ook de resterende levensverwachting van een man die in 2016 reeds 65 jaar oud was wijzigt niet en blijft 20,0 jaar. Voor mannen ouder dan 70 jaar is de levensverwachting licht afgenomen. De levensverwachting voor jongere vrouwen is toegenomen. De levensverwachting van een nieuwgeboren vrouw in 2016 stijgt met een half jaar naar 93,0 jaar. Ook de resterende levensverwachting van een vrouw die in 2016 reeds 65 jaar oud was stijgt nog licht, een toename van ongeveer een maand naar 23,1 jaar. Voor vrouwen ouder dan 75 jaar is de levensverwachting licht afgenomen. Impact op financiële positie Het effect van de nieuwe overlevingstafel op de voorziening van een fonds is afhankelijk van de leeftijdsopbouw en de verdeling tussen mannen en vrouwen. Voor vrouwen stijgt de voorziening voor ouderdomspensioen doordat naar verwachting langer uitgekeerd moet worden. Een bijbehorende voorziening voor latent partnerpensioen van vrouwelijke hoofdverzekerden neemt juist af. Per saldo stijgt de voorziening van vrouwen voor wie ouderdomspensioen in combinatie met partnerpensioen is verzekerd. Voor mannen daalt de voorziening voor ouderdomspensioen licht. Een bijbehorende voorziening voor latent partnerpensioen van mannelijke hoofdverzekerden stijgt juist, doordat naar verwachting voor langere tijd een uitkering aan de vrouwelijke partner gedaan moet worden. Per saldo stijgt ook de voorziening van mannen voor wie ouderdomspensioen in combinatie met partnerpensioen is verzekerd. Effect op voorziening (OP + 70% NP) Mannen Vrouwen Jong fonds 0,4% 0,9% Gemiddeld fonds 0,3% 0,7% Oud fonds 0,3% 0,6% Impact op premie Bij de bepaling van de premie zijn uiteraard alleen de actieve deelnemers van belang. De gemiddelde leeftijd van de actieve deelnemers zal doorgaans lager liggen dan de gemiddelde leeftijd van het gehele fonds. De impact op de premie zal voor de meeste fondsen daardoor ongunstiger uitpakken dan de impact op de voorziening. Overgang naar nieuwe tafel Een pensioenfonds is verplicht om rekening te houden met de meest recente inzichten omtrent overlevingskansen. Daarom ligt het voor de hand om in de bepaling van de voorziening, en ook bijvoorbeeld bij de bepaling van de flexibiliseringsfactoren, rekening te houden met de nieuwe overlevingstafel. Het is raadzaam om op korte termijn over te stappen, zodat de dekkingsgraad een zo goed mogelijk beeld geeft van de financiële positie van het fonds. Daarnaast werkt hierdoor het effect van de nieuwe tafel ook zo snel mogelijk door in de beleidsdekkingsgraad. Voor het jaarwerk over 2016 is het, uit praktisch oogpunt, wenselijk om de overstap ultimo 2016 door te voeren. Hiermee wordt voldaan aan wet- en regelgeving en worden geen administratief complexe constructies gecreëerd (zoals bij overgang gedurende een boekjaar het geval zou zijn). AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf / 5

6 Guidance DNB Wet verbeterde premieregeling Op 1 september 2016 is de Wet verbeterde premieregeling in werking getreden. Met deze wet hoeft het kapitaal in een premie- en kapitaalovereenkomst niet meer op de pensioendatum in een vaste uitkering te worden omgezet en het maakt mogelijk dat ook in de uitkeringsfase nog risicodragend kan worden belegd. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft op haar website twee factsheets gezet die verband houden met de Wet verbeterde premieregeling. In nummer 4 van de Pensioenitems zijn we ingegaan op het uitvoeringsbesluit met daarin de tijdelijke regeling voor de wijze waarop deelnemers worden geïnformeerd over de hoogte van een variabele uitkering en de daaraan verbonden risico s. De tijdelijke regeling was nodig omdat de uniforme rekenmethodiek voor het weergeven van het pensioen op basis van een pessimistisch, verwacht en optimistisch scenario op korte termijn niet voorhanden is. Voor de tijdelijke regeling heeft DNB een factsheet uitgebracht met drie scenario s waarmee de uitvoerder een indicatie kan geven van de hoogte en het risico van een variabel pensioen voor de korte en middellange termijn. De tijdelijke regeling vervalt op het moment dat de uniforme rekenmethodiek wordt ingevoerd. DNB heeft daarnaast nog een factsheet uitgebracht over het toepassen van een periodieke vaste daling bij een variabele uitkering. Met deze vaste daling kan, bij realisatie van het verwachte rendement op de beleggingen, een minimaal gelijkblijvend uitkeringsverloop worden bereikt gedurende de uitkeringsfase. Aan het gebruik van de vaste daling zijn enkele voorwaarden verbonden. Zo mag de vaste daling niet groter zijn dan het verwachte overrendement op de beleggingsportefeuille. Dit is het verschil tussen het verwachte portefeuillerendement van de feitelijke beleggingsmix en de risicovrije rente. Daarnaast geldt dat de maximale vaste daling wordt afgestemd op een mix van 35% aandelen en 65% vastrentende waarden als de beleggingsmix van het fonds risicovoller is. Een wijziging van de beleggingsmix kan leiden tot een verplichte aanpassing van de verplichte daling. Tot slot moet de vaste daling uiterlijk op de pensioendatum worden vastgesteld, bijvoorbeeld met een vastgesteld percentage per toekomstig jaar. 6 / AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf

7 Wetsvoorstel uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale pensioenmaatregelen Op Prinsjesdag heeft het kabinet het Belastingplan 2017 bij de Tweede Kamer ingediend. Het pakket bestaat uit zes wetsvoorstellen. Eén van de wetsvoorstellen is het Wetsvoorstel uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale pensioenmaatregelen. De belangrijkste wijzigingen uit dit wetsvoorstel worden hieronder kort uiteengezet. De eerste wijziging heeft betrekking op de pensioenrichtleeftijd. De huidige fiscale wetgeving bepaalt dat de pensioenopbouw gericht moet zijn op de pensioenrichtleeftijd, te weten de dag waarop de 67-jarige leeftijd wordt bereikt. Een lagere pensioenrichtleeftijd is toegestaan als sprake is van een actuariële korting. Dit betekent dat een actuariële korting moet worden toegepast als de ingangsdatum de eerste dag van de maand is waarin de deelnemer 67 jaar wordt. Veel pensioenregelingen hebben echter de eerste dag van de maand als ingangsdatum. Daarom heeft de Staatssecretaris van Financiën eerder besloten dat het tot 1 januari 2018 is toegestaan om de eerste dag van de maand als pensioenrichtleeftijd te hanteren zonder een actuariële herrekening. Deze tijdelijke goedkeuring wordt nu omgezet in een permanente wettelijke regeling. In de praktijk gaan ook het partner- en wezenpensioen vaak in op de eerste dag van de maand (waarin de deelnemer overlijdt) terwijl op basis van de huidige wetgeving de ingangsdatum de dag na overlijden van de deelnemer moet zijn. Dit wordt aangepast met het wetsvoorstel. Het partner- en wezenpensioen mag dan niet eerder ingaan dan op de eerste dag van de maand waarin de deelnemer overlijdt en mag niet later ingaan dan op de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin de deelnemer is overleden. De tweede wijziging ziet op de 100%- toets. Deze toets houdt in dat het ouderdomspensioen niet uit mag gaan boven 100% van het laatstverdiende pensioengevend loon. Vanwege de vele uitzonderingen hierop wordt de toets in de praktijk als complex ervaren en leidt dit bij pensioenuitvoerders tot een bewerkelijke administratie en hogere uitvoeringskosten. Daarom wordt voorgesteld om de 100%-toets te laten vervallen. De derde wijziging raakt het doorwerkvereiste bij uitstel van pensioen. Op grond van het zogenaamde doorwerkvereiste kan een deelnemer later dan de reglementaire pensioendatum met pensioen voor zover hij in dienstbetrekking blijft. Dit heeft tot gevolg dat pensioenuitvoerders jaarlijks moeten toetsen of deelnemers die hun pensioendatum uitstellen nog doorwerken. Dit veroorzaakt veel administratieve lasten. Het kabinet wil deze administratieve lasten wegnemen en het doorwerkvereiste afschaffen. De enige voorwaarde die blijft gelden, is dat het ouderdomspensioen uiterlijk dient in te gaan op de datum die ligt op vijf jaar na de AOW-datum. De laatste wijziging betreft de omvang van het nabestaandenoverbruggingspensioen (NOP). Voor situaties waarin een rechthebbende op partner- of wezenpensioen geen recht heeft op een AOW-uitkering en ook niet op een ANW-uitkering, is het fiscaal toegestaan om een NOP op te bouwen. Het NOP voorziet dan in het inkomen dat wordt gemist omdat er geen recht is op een AOW- of ANW-uitkering terwijl voor de opbouw van het partner- en wezenpensioen wel rekening wordt gehouden met de AOW-inbouw. Met ingang van 1 januari 2015 is het fiscaal niet meer mogelijk om een nabestaandenpensioen voor halfwezen op te bouwen. Per die datum is namelijk de extra ANW-uitkering vervallen die de nabestaande kon ontvangen wanneer een halfwees tot zijn huishouden behoorde. Aangezien de omvang van het NOP fiscaal gekoppeld is aan de hoogte van de ANW-uitkering, is het niet meer mogelijk om een NOP voor halfwezen op te bouwen. Deze situatie wordt door het kabinet niet wenselijk geacht. Daarom wordt voorgesteld om de maximale omvang van het NOP voor de halfwezen vast te stellen op de helft van de maximale omvang van het NOP voor de volle wees. De plenaire behandeling van het Belastingplan 2017 vindt plaats op 15 en 16 november De stemming zal op 17 november 2016 in de Tweede Kamer en op 20 december 2016 in de Eerste Kamer plaatsvinden. AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf / 7

8 Waardeoverdracht bij overgang naar een algemeen pensioenfonds 8 / AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf

9 Staatsecretaris Klijnsma heeft gereageerd op de zorgen van de Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid (commissie SZW) over mogelijke ongewenste gevolgen van een overstap naar een algemeen pensioenfonds. De zorgen van de commissie SZW richten zich op de situatie van een pensioenfonds dat zowel een collectieve uitvoeringsovereenkomst of premieovereenkomst uitvoert als een vrijwillige individuele premieregeling in de vorm van een excedentregeling. De commissie SZW is van mening dat het in die situatie niet zeker is dat voldaan wordt aan de eis van evenwichtige belangenbehartiging bij een overgang naar een algemeen pensioenfonds met een collectieve waardeoverdracht. In haar reactie geeft de staatssecretaris aan dat toepassing van wettelijke bepalingen van de Pensioenwet op een collectieve waardeoverdracht naar een andere pensioenuitvoerder, waaronder een algemeen pensioenfonds, voorzien van de checks and balances in de g overnance, het interne toezicht en het externe toezicht van DNB, voldoende waarborgen biedt voor een evenwichtige belangenafweging ten behoeve van alle belanghebbenden. Met betrekking tot de door de commissie SZW geschetste situatie geeft zij aan dat ook een vrijwillige pensioenregeling onderdeel is van een door sociale partners collectief afgesproken pensioenovereenkomst. Dat individuele deelnemers zich hiervoor moeten intekenen, doet daar niet aan af. In de geschetste situatie en het gegeven dat achterblijven bij een liquiderend pensioenfonds geen optie is gaat het slechts nog om de vraag of de aanspraken uit de vrijwillige pensioenregeling bij het ontvangende algemeen pensioenfonds in dezelfde collectiviteitkring als de basispensioenregeling worden ondergebracht of in een andere collectiviteitkring. Bij het onderbrengen van de vrijwillige pensioenregeling en de basispensioenregeling in dezelfde collectiviteitkring is het de vraag of het deelnemersbelang hiermee het best gediend is. De pensioenregelingen zijn zo verschillend dat een gescheiden onderbrenging dienstig kan zijn om risico s op registratiefouten te verminderen. Daarnaast is belangrijk dat onderbrenging van de vrijwillige pensioenregeling die veelal van het type beschikbare premieregeling is een meer op de risicohouding van de deelnemers toegespitst beleggingsbeleid mogelijk maakt dan bij onderbrenging in de collectiviteitkring van de basisregeling. De staatssecretaris benadrukt wel dat hier sprake is van een mogelijkheid en niet van een verplichting. Een pensioenfonds dat wil liquideren en aansluiting zoekt bij een algemeen pensioenfonds heeft afhankelijk van de mogelijkheden van het algemeen pensioenfonds de volgende keuzes. Ofwel het toetredende pensioenfonds wil de basis- en vrijwillige pensioenregeling bij elkaar houden en onderbrengen in een nieuwe eigen of bestaande gedeelde collectiviteitkring van een algemeen pensioenfonds. Ofwel het pensioenfonds kiest ervoor de basisen de vrijwillige pensioenregeling te splitsen en onder te brengen in verschillende collectiviteitkringen van een algemeen pensioenfonds. Het bestuur zou bij het bepalen van de keuze de achterban kunnen raadplegen via bijvoorbeeld het verantwoordingsorgaan dan wel het belanghebbendenorgaan. Hoewel de staatssecretaris dus van mening is dat er geen knelpunten zijn op het punt van de evenwichtige belangafweging, geeft zij aan de opmerkingen van de commissie SZW in de bredere constellatie van het systeem van de collectieve waardeoverdracht te bezien en te bespreken met sociale partners en de pensioenkoepels. AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf / 9

10 Pensioenopbouw Wajongers met loondispensatie Onderzoek DNB naar beheersing integriteitsrisico s Staatssecretaris Klijnsma heeft mede namens de staatssecretaris van Financiën gereageerd op een brief van de Stichting van de Arbeid waarin werd verzocht te bevorderen dat Wajongers die werken met een loondispensatie ook pensioen kunnen opbouwen. Bij loondispensatie betaalt de werkgever tijdelijk minder loon en vult het UWV dit aan. Deze groep bouwt veelal geen pensioen op omdat het gedispenseerde loon (onder het wettelijk minimumloon) lager is dan de AOW-franchise. Om pensioenopbouw mogelijk te maken moet bij de berekening van de pensioengrondslag en meer precies bij de hoogte van de AOW-franchise, rekening worden gehouden met de verdiencapaciteit. De bewindsvrouw geeft aan dat dit een forse inbreuk is op de bestaande fiscale systematiek. Die inbreuk ontstaat doordat er naast de Europeesrechtelijk voorgeschreven verlaging van de franchise op basis van een deeltijdfactor dan ook een verlaging wordt toegestaan op basis van een lagere verdiencapaciteit bij een hele specifieke groep. Die uitzondering maakt de uitvoering voor werkgevers en Belastingdienst complexer en dit geldt nog meer als deeltijd en lagere verdiencapaciteit tegelijkertijd van toepassing zijn. Verder wordt aangegeven dat de AOW-uitkering van een Wajonger met loondispensatie in de regel 70% of meer is van het netto-inkomen voorafgaande aan pensionering. De vervangingsratio ligt daarmee dicht bij de vervangingsratio waarop het Witteveenkader is gebaseerd. Daarnaast is er sprake van een bescheiden extra pensioen. De forse inbreuk op het systeem staat volgens Klijnsma dan ook niet in verhouding tot de noodzaak een bijzondere regeling te treffen voor de pensioenopbouw van Wajongers. Zij meldt nog wel dat binnenkort een onderzoek wordt gestart naar de effectiviteit van loondispensatie. Daarbij zal expliciet aandacht besteed worden aan de verschillen in pensioenopbouw tussen werknemers die werken met loondispensatie en werknemers voor wie de werkgever een loonkostensubsidie (Wajonger ontvangt het volledige loon) ontvangt. Het onderzoek wordt naar verwachting eind 2018 aan de Tweede Kamer aangeboden. Dan wordt duidelijk of het naast elkaar blijven bestaan van de twee instrumenten die een verschillende uitwerking hebben op de pensioenopbouw voor werknemers wenselijk en mogelijk is. DNB is begonnen met een onderzoek naar de beheersing van de integriteitsrisico s van pensioenfondsen. Hierbij onderzoekt DNB met name de zogenaamde integrity risk appetite van de fondsen. Deze term geeft aan welke integriteitsrisico s een fonds wil lopen bij het realiseren van haar doelen en missie. De eerste onderzoeken zijn in september gestart en lopen door tot in Een pensioenfonds dient te beschikken over een risicoanalyse waarin alle risico s die een pensioenfonds kan lopen zijn geïnventariseerd (integrale risicoanalyse). Uit deze inventarisatie volgen dan de beheersmaatregelen die er voor zorgen dat de geconstateerde risico s adequaat worden beheerst. De integriteitsrisico s van een pensioenfonds vormen dus een specifiek onderdeel van de integrale risicoanalyse. In de zogenaamde systematische integriteitsanalyse (SIRA) van een pensioenfonds zijn de specifieke integriteitsrisico s opgenomen. Vanaf 2015 heeft DNB al onderzocht of pensioenfondsen de SIRA hebben opgesteld. Het onderzoek van DNB dat nu plaatsvindt richt zich vooral op de vraag of de fondsen de juiste risico s in de SIRA hebben opgenomen. Daarnaast onderzoekt DNB in hoeverre de geïdentificeerde risico s in de SIRA daadwerkelijk hebben geleid tot maatregelen (beleid en procedures) om deze risico s adequaat te beheersen. Deze maatregelen moeten er immers toe leiden dat het pensioenfonds opereert binnen haar eigen integrity risk appetite. 10 / AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf

11 K O RT Vrijwillige voortzetting pensioenopbouw zzp ers Handreiking vergroten diversiteit De Pensioenfederatie heeft een handreiking voor het vergroten van diversiteit uitgebracht. Het naleven van de diversiteitsnormen uit de Code Pensioenfondsen is het meest problematisch. In de praktijk prevaleert geschiktheid boven diversiteit. Zo blijkt uit het Nalevingsrapport van de Monitoringscommissie Code Pensioenfondsen. In de handreiking worden aanknopingspunten gegeven waarmee pensioenfondsen de organen meer divers en complementair kunnen maken. Herkansing gemiste Pensioenknip In 2009 is de tijdelijke regeling Pensioenknip tot stand gekomen. De Pensioenknip maakte het mogelijk om bij premie- en kapitaalovereenkomsten de uitkering op de ingangsdatum op te splitsen in een direct ingaande tijdelijke uitkering van maximaal vijf jaar en een daarop aansluitende levenslange uitkering. Het doel van de pensioenknip was te voorkomen dat de pensioenuitkering op één moment moet worden ingekocht en afhankelijk is van de rente en beurskoersen op dat moment. Van de pensioenknip kon tot 1 januari 2014 gebruik worden gemaakt. De regeling is in aanloop naar de wetgeving rond de variabele pensioenuitkering in juli 2015 tijdelijk opnieuw opengesteld. De groep mensen met een premie- of kapitaalovereenkomst die tussen 1 januari 2014 en 8 juli 2015 met pensioen is gegaan heeft geen gebruik kunnen maken van de Pensioenknip. Het Verbond van Verzekeraars ziet aanleiding zijn leden te adviseren om deze groep mensen met een vast en levenslang pensioen de mogelijkheid te bieden het lopende contract om te zetten in een nieuw contract met variabele uitkering. Het verbond, de toezichthouders en de betrokken ministeries hebben in goed overleg invulling gegeven aan de voorwaarden waaronder deze herkansing kan worden geboden. De herkansing staat open van 1 januari 2017 tot en met in ieder geval 1 juli Staatssecretaris Klijnsma heeft een brief aan de Tweede Kamer gestuurd naar aanleiding van een onderzoek naar vrijwillige voortzetting van pensioenopbouw door zelfstandigen. De Staatssecretaris acht het van belang dat ook zzp ers een voldoende pensioen opbouwen, maar concludeert gezien de uitkomsten van het onderzoek dat de vrijwillige voortzetting daarvoor niet het geschikte instrument is. Zij verwijst naar de in de Perspectiefnota toekomst pensioenstelsel geschetste mogelijkheden. Uit het onderzoek blijkt dat het gebruik van vrijwillige voortzetting door zzp ers zeer beperkt is. Het onderzoek geeft geen aanwijzingen dat de door de fondsen bij vrijwillige voortzetting gehanteerde voorwaarden invloed hebben op het gebruik ervan. De oorzaken van het beperkte gebruik zijn meer van algemene aard. Naast een gebrek aan aandacht voor pensioen brengt het karakter van de vrijwillige voortzetting met zich mee dat ook het werkgeversaandeel in de premie moet worden betaald en de vrijwillige voortzetting direct dient aan te sluiten op de periode waarin betrokkene als werknemer deelnam aan het fonds. Aanpassing van de voorwaarden om deze belemmeringen weg te nemen zou volgens de Staatssecretaris leiden tot het loslaten van de huidige afbakening met verzekeraars en tevens voor een complexere uitvoering zorgen. Handreiking Sanctiewet voor Pensioenfondsen DNB heeft op haar website een Handreiking Sanctiewet voor Pensioenfondsen gepubliceerd. Met deze handreiking wil DNB pensioenfondsen ondersteunen in het begrijpen van de verplichtingen onder de Sanctiewet (Sw) en EU sanctieverordeningen. De handreiking is een aanvulling op de algemene leidraad Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) van het Ministerie van Financiën en de DNB leidraad Wwft en Sw. De leidraden en de handreiking verduidelijken de verschillende verplichtingen uit de Sw en bieden handvatten voor de implementatie van deze verplichtingen. AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf / 11

12 Nieuw format UPO 2017 Het Verbond van Verzekeraars en de Pensioenfederatie hebben in september de UPO-modellen 2017 gepubliceerd. De modellen liggen nog ter goedkeuring voor bij het ministerie van SZW. De pensioenkoepels hebben met de nieuwe UPO-modellen een gelaagde communicatie voor ogen. Net als op Pensioen wordt op het UPO gebruik gemaakt van iconen. Bovendien zijn de modellen beknopter geworden. Modelgedragscode 2016 De Pensioenfederatie heeft de modelgedragscode aangepast. Aanleiding hiervoor zijn enkele reacties uit de markt en de verhoogde aandacht voor integriteitsrisico s. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de vorige versie zijn het verduidelijken van enkele definities, het opnemen van een algemene norm waaruit blijkt dat de verbonden persoon een eigen verantwoordelijkheid heeft richting het fonds en een beschrijving wie toezicht houdt op de werkzaamheden van de compliance officer. Voorbeeldteksten Pensioen voor WIA-aanvullingen Op de website van Pensioen zijn nieuwe voorbeeldteksten gepubliceerd voor WIA-aanvullingsregelingen. Het betreft teksten voor laag 1 en laag 2. Laag 1 moet vanaf 1 januari 2017 worden verstrekt aan nieuwe deelnemers en samen met de andere twee lagen beschikbaar zijn. De teksten zijn met name relevant voor verzekeraars die uitvoerder zijn van een WIA-aanvullingsregeling. Als de WIA-aanvulling onderdeel uitmaakt van de basisregeling, zijn deze teksten niet van toepassing. De informatie over de WIA-aanvulling kan dan meegenomen worden in de Pensioen van de basisregeling. DNB onderzoekt kwaliteit zelfevaluaties pensioenfondsen DNB onderzoekt de kwaliteit van zelfevaluaties van pensioenfondsen. Vijftig middelgrote (T2) pensioenfondsen zijn in september uitgenodigd deel te nemen aan het onderzoek. De door middel van vragenlijsten en interviews verzamelde feedback van deelnemende bestuursleden wil DNB gebruiken om good practices met de sector te delen. Voor het verbeteren van het functioneren van het fondsbestuur is het belangrijk dat het goed in staat moet zijn het eigen functioneren kritisch te beoordelen en concrete en haalbare verbeterpunten te formuleren. Netspar-onderzoek naar Pensioen Netspar heeft onderzoek verricht naar de manier waarop met name pensioenfondsen Pensioen via hun websites aanbieden. Netspar concludeert dat Pensioen ten opzichte van de startbrief een stap vooruit is. Maar er zijn ook verbeterpunten. Bij een deel van de onderzochte pensioenfondsen is de vindbaarheid van Pensioen op de website niet optimaal, kan de navigatie door de verschillende lagen duidelijker worden gestructureerd en is soms sprake van doublures omdat de informatie ook elders op de website is te vinden. Het onderzoek bevat ook een aanbeveling aan de overheid om terughoudend te zijn met detaillering van de regels voor pensioencommunicatie. De Pensioenfederatie en het Verbond onderschrijven deze aanbeveling, omdat pensioenuitvoerders voldoende ruimte moeten krijgen om de pensioencommunicatie af te stemmen op de informatiebehoeften en de kenmerken van de deelnemers. Colofon Uitgever AZL N.V. / Postbus 4471 / 6401 CZ Heerlen T / I Redactie Mr Chi Man Chan (hoofdredacteur) en Jos Maarschalkerweerd. Vormgeving/opmaak Martin Huijnen Fotografie Shutterstock.com. Oude(re) uitgaven van de Pensioenitems en andere publicaties kunt u raadplegen via: 12 / AZL Pensioenitems september-oktober 2016 # vijf