Tussentijdse evaluatie kadernotitie brede scholen

Transcriptie

1 Tussentijdse evaluatie kadernotitie brede scholen Wat is de stand van zaken in Súdwest-Fryslân? Zomer 2014 Mevrouw Tonny van der Berg, Tempre Adviseur Landelijke steunpunt Brede scholen 1

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 Deel l... 4 Het brede scholen beleid... 4 Wat waren de kaders?... 4 Wat is de stand van zaken?... 5 Uit de schouwen... 8 Conclusie Aansluiting brede schoolontwikkeling op de gemeentelijke kaders? Is het doel bereikt zoals gesteld in de kadernotitie? Is de gemeentelijke ambitie gehaald? Samenvattende conclusies kadernotitie brede scholen Deel II Wat zijn de landelijke trends? Verschillende ontwikkelingen Terug naar Súdwest Fryslân Deel III Hoe verder? Korte termijn (2015) Langere termijn (2015 en verder) Bijlage Deelnemers schouwen Bijlage Brede school Noorderhoek Brede school Sperkhem Ny Tûndoarp Brede school Woudsend Brede school De Opbouw Bolsward Brede school het Samenspel Bolsward Brede school Lemmerweg Brede school Zwette / Noord Oosthoek Brede School Duinterpen

3 Inleiding Voor u ligt een tussentijdse evaluatie van de kadernotitie brede scholen die in januari van 2012 door de gemeenteraad van Súdwest- Fryslân werd vastgesteld. In het najaar van 2012 is de uitvoering van deze notitie opgepakt met de aanstelling van een procesbegeleider (coördinator) brede scholen voor de periode van 3 jaar. Bij de vaststelling van deze kadernotitie is halverwege de periode van 3 jaar een evaluatiemoment afgesproken. Dit heeft geresulteerd in deze tussenevaluatie. In deel I van deze tussenevaluatie wordt u meegenomen langs de ontwikkelingen van de brede scholen in Súdwest- Fryslân. Er wordt gestart bij de kadernotitie om vervolgens door te gaan naar de huidige stand van de ontwikkeling van de brede scholen in de gemeente Súdwest-Fryslân. Belangrijk is de vraag of die ontwikkeling aansluit op de gemeentelijke kaders zoals die zijn geschetst in de kadernotitie. Deel I wordt afgesloten met een aantal conclusies. Drie vragen staan daarin centraal: 1. Sluit de brede schoolontwikkeling aan op de gemeentelijke kaders zoals geschetst in de kadernotitie? 2. Is het doel bereikt zoals gesteld in de kadernotitie? 3. Is de gemeentelijke ambitie op koers? Deel II van deze evaluatie is vooral bedoeld om een doorkijkje te geven naar de toekomst. Welke landelijke ontwikkelingen komen op de gemeente af? Wat betekenen deze ontwikkelingen voor de gemeente Súdwest-Fryslân? Is het op grond van deze ontwikkelingen gewenst het gemeentelijke brede scholenbeleid bij te stellen? Kunnen we al voorbereidingen treffen voor de toekomst gezien de ontwikkelingen en trends die zich voordoen? Welke vergezichten passen bij deze gemeente? In deel III van deze evaluatie wordt daar verder op ingegaan. Deze evaluatie is tot stand gekomen door gesprekken met betrokkenen van de brede scholen die subsidie ontvangen van de gemeente. De deelnemers van de brede scholen waren bereid om ons te ontvangen en een presentatie te geven van de activiteiten op hun locaties. Aanvullend is nog gesproken met een aantal scholen, die zich hebben georiënteerd op de vorming van een brede school, of die op een later moment een breed schoolbeleid ontwikkelen. Tot slot is er ook een gesprek met de buurtsportcoaches geweest, zij verrichten veel werk in brede scholen. Een overzicht van alle gesprekspartners vindt u in bijlage 1. Bijlage 2 bevat een schriftelijke weergave van deze gesprekken. Er dient aangetekend te worden dat de gesprekken geen audit- of beoordelingsgesprekken waren, maar vooral bedoeld om elkaar op de hoogte te brengen van de stand van zaken. Deze evaluatienotitie is geen onderzoek, het geeft enkel de huidige stand van zaken weer. Daaraan gekoppeld zijn enkele aanbevelingen voor het vervolg. Dit document wil naast de evaluatieopdracht, aanknopingspunten bieden voor de toekomst. 3

4 Deel l Het brede scholen beleid Wat waren de kaders? Dit eerste hoofdstuk van deze notitie is een samenvatting van de belangrijkste uitgangspunten van de kadernotitie. Bij het lezen van deze evaluatie is het belangrijk deze uitgangspunten steeds voor ogen te houden. Verderop in dit hoofdstuk leest u waar we momenteel staan ten opzichte van het huidige beleid. De belangrijkste uitgangpunten van de kadernotitie Er is geen wettelijke definitie of taak voor een brede school, iedere gemeente vult dit zelf in. De definitie die de gemeente SWF hanteert voor een brede school is: Een brede school is een integraal concept voor structurele samenwerking tussen participanten op het gebied van onderwijs, welzijn, cultuur, sport, opvang en zorg. De samenwerking vindt plaats op het niveau van de wijk of het dorp. De ontwikkeling en de zorg voor het kind van 0-12 jaar is het uitgangpunt en de school heeft daarin een centrale plaats. Doel: Een brede school biedt meer dan onderwijs alleen en niet alleen tijdens schooltijd, maar ook voor en na schooltijd. De brede school biedt door de samenwerking een optimale omgeving waarin de brede ontwikkeling van kinderen centraal staat. Het doel dat de gemeente SWF hanteert is: De hoofddoelstelling van de brede school is het optimaliseren van de ontwikkeling en de zorg voor kinderen in de leeftijd van 0 12 jaar. Ambitie: In 2011 waren er vijf brede scholen in de gemeente SWF, waar 9 scholen aan deel nemen. Dat was 15% van 62 scholen. De ambitie van de gemeente SWF is dat in drie jaar 40% van de basisscholen deelneemt aan een brede school. De gemeente heeft gekozen voor eigen gemeentelijke kaders voor een brede school. Deze zijn: Het is autonoom beleid, er zijn geen wettelijke verplichtingen Bottom-up, initiatief bij de partners Gemeente is faciliterend Partners zijn minimaal: basisschool en voorschoolse voorziening. Doelgroep: kinderen van 0-12 jaar Maatwerk: brede school sluit aan bij de wensen en behoeften van dorp of wijk. Drie profielen: kansen-, opvang- of buurtprofiel. Er is structurele samenwerking tussen de partners Gezamenlijke visie en uitvoering door partners Coördinator brede school neemt deel aan projectgroep Integraal: de brede school is een middel waaruit interventies vanuit verschillende beleidsvelden worden ingezet (zoals inzet buurtsportcoaches i.v.m. het terugdringen van overgewicht). Financiën: de uitvoering vindt plaats binnen de beschikbare middelen. 4

5 Wat is de stand van zaken? Nu we anderhalf jaar op weg zijn is het de vraag of de bovenbeschreven doelstellingen in de praktijk zijn behaald, wat andere opbrengsten zijn van het beleid en wat er eventueel kan worden bijgesteld. In dit hoofdstuk schetsen we eerst de algemene stand van zaken bij de brede scholen in de gemeente Súdwest Fryslân, daarna komen we terug op de gemeentelijke kaders. Algemeen beeld brede scholen in Súdwest Fryslân In onze gemeente kennen we 12 schoolbesturen die een heel verschillend aantal grote en kleine scholen besturen en die soms zowel binnen als buiten onze gemeentegrenzen opereren. De prioriteiten en belangen verschillen van elkaar, zo ook de mate van autonomie van de schoolleiders van de scholen. Vrijwel geen enkele situatie is vergelijkbaar met een andere. Ook de scholen waar deze notitie betrekking op heeft, verschillen van elkaar. Het zal duidelijk zijn, dat brede schoolontwikkeling meer is dan een tijdelijke pilot of project. Brede schoolontwikkeling is lokaal maatwerk, waarbij iedere brede schoollocatie zijn eigen specifieke uitwerking en fasering kent. Hieronder volgt eerst een overzicht van brede scholen met de verschillende partners in het samenwerkingsverband. Aansluitend aan dit overzicht volgt een schets van wat is voortgekomen uit de schouwen c.q. gesprekken met de brede schoolpartners. 5

6 Brede scholen in Sûdwest Fryslân en de partners Onderstaand een overzicht van de brede scholen en de partners in onze gemeente kennen. Brede school Duinterpen, Sneek Opvangprofiel - de Wyken, Odyssee - de Vuurvlinder, Palludara - Kinderdagopvang en peuteropvang Kinderwoud - Seoss sporthal Brede school Noorderhoek, Sneek Kansenprofiel - Johannes Postschool, Palludara - De Master, Odyssee - CJG - Wijkvereniging - Peuterspeelzaal Berneroefke Timpaan + voor- en vroegschoolse educatie Brede school Zwette Noordoosthoek, Sneek Buurtprofiel - Zwette school, Odyssee - Wijkvereniging - Kinderdagopvang en peuteropvang Kinderwoud Brede school Sperkhem, Sneek Kansenprofiel - Koningin Wilhelminaschool, Palludara - Driemaster, Odyssee - Peuterspeelzaal de Doerak Kinderwoud - Talant - detaaltrein Brede school Lemmerweg, Sneek Kansenprofiel - Thomas van Aquinoschool, Bisschop Muller Stichting - Peuterspeelzaal Tommy, Timpaan + voor- en vroegschoolse educatie - CJG Brede school Bolsward (voorjaar 2013) Opvangprofiel - Jenaplan school de Opbouw - Kinderdagopvang en buitenschoolse opvang Sisa - Peuterspeelzaal Sisa + voor- en vroegschoolse educatie Brede school het Samenspel, Bolsward (11 nov 2013) Opvangprofiel - Sint Maarten school Bisschop Muller Stichting - Kinderopvang, buitenschoolse opvang en peuteropvang Stichting Kinderopvang Friesland (SKF) Brede school Woudsend Buurtprofiel - Mr van der Brugschool, Palludara - Bonifatiusschool, Bisschop Muller Stichting - Dorpsbelang - Bieb - Peiterspeelzaal Beltsjeblom Stichting Pjut - Op korte termijn: Thuis bij Thea, kinderdagopvang en buitenschoolse opvang 6

7 Scharnegoutum (in ontwikkeling) - Op e Hichte, Palludara - Thuis bij Thea, kinderdagopvang en buitenschoolse opvang - Peuterspeelzaal t Hummelstjehonk Oppenhuizen (in ontwikkeling, startbijeenkomst 5 december 2014) Buurtprofiel - It Harspit, Palludara - Peuterspeelzaal Boartlik Begjin Stichting Pjut - Dorpshuis t Harspit MFA Warns Een breed schoolgebouw, de twee scholen hebben een fusie in voorbereiding miv. schooljaar 2015/ De Totem, Gearhing - Skoalfinne, Nije Gaast - Peuterspeelzaal Us Sté Stichting Pjut Noordoosthoek Sneek (oriëntatie fase) - Koningin Julianaschool - Timpaan kinderopvang 7

8 Uit de schouwen In de schouwen zijn verschillende onderwerpen aan de orde geweest. Hierna volgt een selectie van de thema s en voorbeelden die besproken zijn. Over visie en samenwerking Bij brede school Sperkhem is de samenwerking van begin af aan goed. De scholen vinden dat ze elkaar nodig hebben. De zorg voor de kinderen in deze wijk is de belangrijkste verbindende factor tussen de scholen. De scholen hebben (nog) niet de behoefte door te ontwikkelen naar een IKC. In 2014 bestaat deze brede school met het kansenprofiel 10 jaar. De Thomas van Aquino school is als brede school gebouwd en heeft een kansenprofiel met veel activiteiten voor kinderen en ouders. Op deze school is sprake van een intensieve samenwerking vanaf de start. De school wil zich graag door ontwikkelen naar een IKC en de voorwaarden zijn aanwezig om dit te laten slagen. Met de extra aandacht voor zorgvragen die spelen op deze school en aandacht voor de vragen en moeilijkheden die in deze wijk leven lijken zij zich goed voor te sorteren voor de transities rond zorg (jeugdzorg en Passend Onderwijs). Bij brede school rond de Jenaplanschool De Opbouw kwam de samenwerking natuurlijk tot stand door de locatie van partijen in elkaars directe nabijheid. Door problemen in de kinderopvang stokte de samenwerking even, maar dat is opgelost. De partners werken aan een goed pedagogisch fundament. De brede school activiteiten zijn volop in ontwikkeling en tegelijkertijd oriënteert de school zich op de vorming van een IKC. Bij de start van de brede school Noorderhoek waren de beide deelnemende wijkscholen vergelijkbaar en was de gezamenlijk visieontwikkeling gericht op het welzijn van de kinderen uit deze wijk. Tegelijk met het betrekken van het nieuw schoolgebouw van de Driemaster, is er gekozen voor het Steve Jobsconcept. Nu trekt de Master ook kinderen van buiten de wijk de Noorderhoek. Het afgelopen jaar is in de interne brede school overleggen gesproken over de uiteenlopende methode en populatie. Ondanks de verschillen blijft de relatie met de wijk en het welzijn van de kinderen uit de wijk de bindende factor in brede school Noorderhoek. Een school kan nooit los worden gezien van de omgeving waarin die staat vinden de beide schoolleiders. Vanuit het kansenprofiel willen de scholen problemen goed signaleren en zo nodig door verwijzen. Ook in de Noorderhoek is sprake van een dalend aantal leerlingen, maar dat staat de samenwerking in het belang van de wijk niet in de weg. Ook verschilt het onderwijsconcept, er is keuze voor een te onderscheiden onderwijsvorm in deze wijk. Een enkele brede school wil de visieontwikkeling en samenwerking wel verbreden naar de 0-16 jarigen, het voortgezet onderwijs (VO). Voor leerlingen betekent de overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs niet alleen de kennismaking met een geheel andere (school)cultuur, maar ook met een andere manier van leren, nieuwe vakken en andere terminologieën. De andere manier van leren is voor sommige kinderen een hele klus, zeker als een stimulerende thuisomgeving ontbreekt. Op het basisonderwijs is de relatie tussen kinderen, ouders en onderwijzers vaak door de jaren opgebouwd. Dat kan een goed vertrekpunt zijn om die overgang te ondersteunen, door bijvoorbeeld gelegenheid te bieden huiswerk te maken op de oude school. Beelden over de brede school In het Handboek Brede School dat in opdracht van het ministerie van OCW werd geschreven, wordt een brede school gedefinieerd als een samenhangend netwerk van toegankelijke en goede voorzieningen voor kinderen, ouders en buurt, met de school als middelpunt. In de kadernotitie brede scholen is het verwoord als: een brede school is een integraal concept voor structurele samenwerking tussen participanten op het gebied van onderwijs, welzijn, cultuur, sport, opvang en zorg. Gesprekken over de brede schoolvorming in de wijk Duinterpen startten bij de bouwplannen. De nieuw te bouwen school ging drie oude schoolgebouwen vervangen. De Brede school partners zijn gestart met één gezamenlijke visie, nl. het brede school opvangprofiel. De beelden over de toekomst van de brede school Duinterpen lijken uit een te gaan lopen. Net als elders in het land oriënteren scholen en schoolbesturen zich op de ontwikkelingen die zich voor doen en proberen 8

9 daar een passend antwoord te vinden. De ontwikkelingen op het gebied van het 0 tot 12 jarigen beleid zijn divers en volgens elkaar snel. De 2 grote scholen die deel uit maken van de brede school Duinterpen spelen hier op in, deels vanuit een gezamenlijke en deels vanuit een eigen visie op de brede school. De schoolbestuurlijke keuzes op het gebied van de brede schoolontwikkeling kunnen hier niet los van worden gezien. Een verschil in opvatting over de positie en definitie van de brede school leidt er soms toe dat er geen samenwerking is tussen scholen in de zelfde wijk. Dit is het geval in de wijk Zwette Noordoosthoek waar rond de Zwette school een brede school met het buurtprofiel is gevormd. De Koningin Julianaschool en de Zwetteschool hebben een tijdlang gezocht naar samenwerking, maar er is geen brede buurtvisie die de scholen delen. Warns noemt zich weliswaar een brede school vanwege de gezamenlijk huisvesting van 2 scholen en een peuterspeelzaal in een MFA, maar er is geen sprake van een integraal concept voor structurele samenwerking. Afstemming vindt wel plaats rond bijvoorbeeld vieringen en koningsspelen. De scholen hebben fusieplannen, mogelijk met ingang van het schooljaar Voor die nieuwe situatie kunnen samenwerkingsrelaties worden aangegaan. Krimp, continuroosters en leerlingenaantallen Het aandeel jongeren binnen de totale bevolking neemt af. De leeftijdscategorie van 4 12 jaar, de basisschoolleeftijd, zal de komende 10 jaar provinciaal gezien afnemen met 13%. Regionaal en gemeentelijk zal dit percentage soms hoger uitvallen. (Bron: Prognose Fryslân 2013, Provincie Fryslân) Brede school rond de St. Maartenschool in Bolsward is een jaar geleden van start gegaan en koos voor het opvangprofiel. Deze brede school, brede school het Samenspel geheten, werkt toe naar een IKC. Er is een gezamenlijke visie en het naschoolse aanbod is in ontwikkeling. In Bolsward zijn nog drie andere scholen. Eén daarvan is de hierboven genoemde brede school De Opbouw. Bolsward breed is er in de nabije toekomst sprake van krimp van het aantal leerlingen. In Bolsward zijn er nu ongeveer 1040 basisschoolleerlingen en dit aantal zal volgens de prognoses afnemen met 35 leerlingen in 2017 en 170 leerlingen op de langere termijn. De kernen rond Bolsward laten een leerling daling zien van respectievelijk 20% en 30%. Samen nadenken over een oplossing voor de krimp en de instandhouding van voorzieningen staat nog niet hoog op de agenda, hoewel de schaal van Bolsward zich wel leent voor bijvoorbeeld een gezamenlijk naschools aanbod. Veel scholen hebben de afgelopen jaren gekozen voor continuroosters waarbij kinderen aaneengesloten lessen volgen en met de onderwijzers lunchen. Ze zijn al vroeg in de middag vrij. Scholen geven aan dat de tijd op school rustiger verloopt voor kinderen. Het meer clusteren van voorzieningen, afstemming en intensieve samenwerking, kan een verruiming van de beschikbare tijd opleveren. Bijv. door een sterke koppeling tussen binnen- en buitenschools leren. De tijd is daarmee minder mechanisch verdeeld in onderwijstijd en opvangtijd 1. 1 Om te voorzien in de nieuwe kennis- en leerbehoeften zijn in aanvulling op bestaande traditionele schoolse leerarrangementen andere leerarrangementen nodig waarbij schools en buitenschools leren nadrukkelijker met elkaar in verband worden gebracht (Onderwijsraad). 9

10 Stad platteland De ontwikkeling van een brede school verloopt vergelijkbaar op het platteland en in de stad, de relatie met de omgeving bepaalt ten slotte de aard en kleur van de brede school. Een brede school is maatwerk en sluit aan bij de wensen en behoeften van het dorp dan wel de stad. De schaal van de dorpen bepaalt wel in belangrijke mate of het mogelijk is een (rendabele en kwalitatieve) peuterspeelzaal of kinderopvang partner te betrekken bij een brede school met een inhoudelijke ontwikkelagenda. Een op het behoud van een voorziening gerichte samenwerking tussen scholen en peuterspeelzalen is de pilot in Ferwoude, Exmorra, Molkwerum, Schettens,Lollum en Kimswerd. In 2013 is deze gestart met 6 hele kleine peuterspeelzalen die samen met de scholen in de dorpen nu peuter/kleuterklasjes hebben gevormd. De 4-5 peuters uit deze dorpen gaan één tot twee dagdelen naar de kleuterklas op de school. Koudum heeft een centrumfunctie voor het gebied, er wordt binnenkort gestart met de bouw van één nieuw gebouw voor de twee scholen. Het gebouw zal zo worden ontworpen dat een mogelijk samengaan van de twee scholen in de toekomst geen problemen oplevert qua indeling en constructie. Ook in Heeg staat een nieuw schoolgebouw waar in 2 scholen onderwijs bieden. Het zijn 2 zelfstandig opererende scholen die met elkaar afstemmen, er is geen inhoudelijke samenwerking. Ook met de peuterspeelzaal en de kinderopvang in Heeg wordt nog niet samengewerkt. Woudsend heeft twee scholen met een stabiel aantal leerlingen van rond de 75 leerlingen op iedere school. Beide scholen werken met combinatieklassen. Ouders willen liever 1 school in het dorp, daarom hebben ze zich georganiseerd in WIES (Woudsend In Een School). De beide schoolbesturen geven aan nog geen concrete stappen te kunnen zetten. Hoewel de scholen van elkaar verschillen in cultuur, is er op uitvoerend niveau beslist draagvlak voor verdergaande samenwerking. Dorpsbelang maakt deel uit van de projectgroep brede school Woudsend. Rol buurtsportcoaches De buurtsportcoaches spelen een belangrijke rol in de brede scholen. Tijdens de schouwen kwam naar voren dat de inzet van de buurtsportcoaches een belangrijke toevoeging is aan de brede scholen. Met de buurtsportcoaches is apart gesproken over de stand van zaken binnen de brede scholen. De taak 2 van de buurtsportcoaches op de brede scholen bestaat uit het mede plannen en organiseren van activiteiten. Hun kwaliteit is juist die activiteiten uit te werken die in relatie staan tot de speerpunten, de te bereiken doelen, die de brede school partners gezamenlijk hebben geformuleerd. Daarnaast bieden ze diverse ondersteuningspakketten zoals het ondersteunen van het bewegingsonderwijs in de scholen en het stimuleren van sport in de wijk. Zowel het verbeteren van het bewegingsonderwijs in de scholen, als de ondersteuning van de sportverenigingen past binnen de aanpak in de wijken en dorpen en binnen het gezondheidsbeleid van de gemeente. 2 Taken van de combinatiefunctionaris bestaan uit: - het vertalen van de visie in een activiteitenaanbod; - het maken van een jaarplanning (onderdeel van het uitvoeringsplan); - het leggen van verbindingen tussen onderwijs, sport en cultuur en gebruik maken van het netwerk; - het versterken van de doorgaande lijn tussen binnen- en buiten schoolse activiteiten; - het geven van een kwaliteitsimpuls aan het bewegingsonderwijs; - het aanbieden van kwalitatief hoogwaardige activiteiten; - het activiteitenaanbod coördineren, afstemmen en uitvoeren. 10

11 Conclusie Terug naar de uitgangspunten van de kadernotitie. Wordt het beleid nu uitgevoerd zoals bedoeld in de kadernotitie brede scholen? Drie vragen staan daarbij centraal: 1. Sluit de brede schoolontwikkeling aan op de gemeentelijke kaders zoals geschetst in de kadernotitie? 2. Is het doel bereikt zoals gesteld in de kadernotitie? 3. Is de gemeentelijke ambitie op koers? 1.Aansluiting brede schoolontwikkeling op de gemeentelijke kaders? De gemeente heeft gekozen voor eigen gemeentelijke kaders voor een brede school. Binnen deze gemeentelijke kaders zijn de brede scholen gerealiseerd. Conclusie is dat de brede scholen in grote lijnen voldoen aan de gestelde gemeentelijke kaders. Het bottom-up principe biedt ruimte. Tegelijkertijd is de conclusie dat er daardoor sprake is van grote diversiteit, waardoor de opbrengst van de brede school niet altijd helder is. De effectmeting is moeilijk, omdat er veel factoren van invloed zijn waarom een brede school al dan niet werkt. Als we de gemeentelijke kaders bij langs lopen, is het volgende opgevallen: Het is autonoom beleid, er zijn geen wettelijke verplichtingen. Bottom-up, initiatief bij de partners: dit initiatief lijkt geslaagd. Al komt het voor dat het brede schoolbeleid onvoldoende bekend is en de mogelijkheden onbenut blijven. Geen brede school is hetzelfde, elk samenwerkingsverband geeft zijn eigen invulling aan de brede schoolgedachte. De verschillen zijn groot en passend bij de wijk. Zowel de kwaliteit als de kwantiteit van het aanbod en de samenwerking verschilt. Gemeente is faciliterend: door middel van activiteitensubsidie en procesbegeleiding is de gemeente faciliterend. De buurtsportcoaches vervullen een belangrijke rol in de invulling van het activiteitenaanbod van de brede school. Partners zijn minimaal: basisschool en voorschoolse voorziening: dit is inderdaad de praktijk. Op alle scholen is aan deze voorwaarde voldaan. De inhoud van de samenwerking tussen deze partners verschilt echter per brede school, dit hangt soms samen met de mate van professionaliteit van de voorschoolse voorziening, soms speelt de locatie een rol of zijn de verwachtingen over en weer niet helder genoeg. Doelgroep: kinderen van 0-12 jaar: Alle brede scholen in de gemeente hebben kinderen van 0 tot 12 jaar als doelgroep. Daarmee voldoen de brede scholen aan deze voorwaarde van de kadernotitie brede scholen. Maatwerk: De brede school sluit aan bij de wensen en behoeften van dorp of wijk. Een is aantal brede scholen die een goed en actueel beeld heeft van de wijk of het gebied. Bij alle brede scholen is bij de start van het samenwerkingsverband een analyse gemaakt van de wijk. Brede scholen hebben baat bij een goed beeld van de wensen en behoeften van hun dorp of wijk, met enige regelmaat gezamenlijk de analyse van de wijk herzien levert nuttige inzichten op. De gemeente kan hierbij ondersteunen. Drie profielen: kansen-, opvang- of buurtprofiel: dit klopt met de praktijk, maar er vindt wel een verschuiving in profielen plaats bij sommige brede scholen en soms lopen de 11

12 profielen in elkaar over. Er is dus niet altijd sprake van drie gescheiden profielen in verschillende scholen. Er is structurele samenwerking tussen de partners: De samenwerking gaat niet overal vanzelf, dat kan verschillende oorzaken hebben. Organisaties voor kinderopvang hadden het erg moeilijk het afgelopen jaar, een enkele ging failliet, waardoor nieuwe partners gezocht moesten worden. Andere kinderopvangorganisaties moesten drastisch reorganiseren. Natuurlijk heeft dit consequenties voor de samenwerking in de brede school. Gezamenlijke visie en uitvoering door partners: Een aantal brede scholen is gestart vanuit een duidelijke gezamenlijke visie, maar dat is niet altijd meer het geval. De intrede van het begrip Integraal Kindcentrum zorgt ervoor dat scholen meer vanuit één organisatie willen werken. In een samenwerkingsverband met meerdere scholen kan dit lastig zijn. Een IKC ontwikkel je per definitie niet met twee verschillende scholen, maar met één school (zie brochure verschijningsvormen brede scholen, Landelijk Steunpunt Brede Scholen). Bovendien verandert soms ook de kijk van scholen op de gezamenlijke visie en staan de neuzen niet altijd meer dezelfde kant op. Procesbegeleider (coördinator) brede school neemt deel aan projectgroep: Voorheen was de procesbegeleider direct betrokken bij de brede school projectgroepoverleggen. Al langer bestaande brede scholen hebben aangegeven zelfstandig verder de kunnen. Een aantal anderen doet soms structureel, soms incidenteel een beroep op de brede school procesbegeleider. Er is nu sprake van bredere consultatie en adviesfunctie op het gebied van 0-12 jarigen. Integraal: de brede school is een middel om interventies vanuit verschillende beleidsvelden in te zetten. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij het sportbeleid, waarbij sport als middel wordt ingezet om gezondheid bij kinderen te bevorderen. Hetzelfde geldt voor de kwaliteitsslag in de peuterspeelzalen die dit jaar plaats vindt, voor de uitbreiding van de voor- en vroegschoolse educatie, de doorgaande leerlijn en de ouderbetrokkenheid. Door de invoering van het vijf gelijke dagen model bij veel scholen is er ook een andere invulling van het integrale na schoolse aanbod mogelijk. De naschoolse activiteiten worden belangrijker, zeker daar waar weinig gebruik wordt gemaakt van de buitenschoolse opvang. Financiën: de uitvoering vindt plaats binnen de beschikbare middelen. Wel is het tot nu toe zo dat alle brede scholen dezelfde subsidiebedragen ontvangen, terwijl de analyse van de wijk of het aantal leerlingen rond de brede school, best zou kunnen rechtvaardigen dat daar verschillen in worden aangebracht. Ambitie: Bij de vaststelling van de notitie waren er 5 brede scholen in Súdwest Fryslân. De ambitie was om dit te verdrievoudigen, een aantal van 15 brede scholen. Op dit moment (na 1 ½ jaar) zijn er 9 brede scholen en 3 scholen oriënteren zich op brede schoolvorming. 12

13 2.Is het doel bereikt zoals gesteld in de kadernotitie? Een brede school biedt meer dan onderwijs alleen en niet alleen tijdens schooltijd, maar ook voor en na schooltijd. De brede school biedt door de samenwerking een optimale omgeving waarin de brede ontwikkeling van kinderen centraal staat. Het doel dat de gemeente SWF hanteert is: De hoofddoelstelling van de brede school is het optimaliseren van de ontwikkeling en de zorg voor kinderen in de leeftijd van 0 12 jaar (uit de kadernotitie) Geconcludeerd wordt dat de brede scholen in onze gemeente allemaal tot doel hebben het optimaliseren van de ontwikkeling en zorg voor kinderen in de leeftijd van 0 12 jaar. Dit is duidelijk naar voren gekomen in de gesprekken die gevoerd zijn met betrokkenen van de brede scholen. Vanuit dat oogpunt bezien is het doel bereikt. Toch zijn er ook zaken die opvallen en die in de komende periode aandacht vragen, zowel vanuit de kant van de brede scholen als vanuit de kant van de gemeente, nl.: Planmatige aanpak: Het beeld uit de schouwen is dat er doelen zijn bepaald en er goede, leuke activiteiten worden georganiseerd, maar dat de planmatige aanpak daarbij onvoldoende uit de verf komt. Het ontbreekt soms ook aan actualisatie van de visie, soms aan het vertalen van de doelen in concrete activiteiten die bijdragen aan het realiseren van die doelen. Dat betekent niet dat de bestaande brede scholen geen goed werk leveren. De professionaliteit en de ervaring in het werken met kinderen is daarvoor veel te groot. Effect: Het achterwege blijven van een gerichte planmatige aanpak staat het meten van de effectiviteit van brede scholen in de weg. Uit recent landelijk onderzoek 3 naar de effecten van brede scholen beleid blijkt dat effecten moeilijk gemeten kunnen worden omdat veel variabelen van invloed kunnen zijn. Juist daarom wordt gepleit voor een planmatige aanpak vanuit een zorgvuldige analyse. Gesteld wordt dat het zo concreet mogelijk bepalen van de doelen waaraan gewerkt wordt, juist essentieel is om die doelen ook daadwerkelijk en zichtbaarder te realiseren. Naar aanleiding van de resultaten van de effectmeting van Oberon ondersteunt het Landelijk Steunpunt brede scholen en IKC sbij het verbeteren van de kwaliteit. Onderzoeker Heers (UvMaastricht) onderstreept het belang van duidelijke doelstellingen voor brede scholen. Beide onderzoeken tonen aan dat het formuleren van duidelijke doelen heel belangrijk is. 3 Kruiter, onderzoeker bij Oberon (juni 2014), en recent Heers (Universiteit van Maastricht, 3 oktober 2014) hebben onderzoek gedaan naar de effecten van brede scholen beleid. Beide onderzoeken tonen aan dat het formuleren van duidelijke doelen heel belangrijk is. Heers is niet van mening dat de 1600 brede scholen in Nederland, die geloven in samenwerking met partners, het bij het verkeerde eind hebben. Ik vind niet dat het idee van brede scholen verkeerd is. Samenwerking tussen scholen en andere instellingen is echter geen doel op zich, maar moet een middel zijn om een doel te bereiken. Daarom is het voor brede scholen heel belangrijk om duidelijke doelstellingen te formuleren. Heers geeft aan dat brede scholen vaak als één uniforme groep worden beschouwd bij het verstrekken van subsidies. Er moet echter naar de verschillen tussen scholen en leerlingen worden gekeken en er moet beter in kaart worden gebracht welke activiteiten brede scholen werkelijk uitvoeren. Daarnaast moet, bij het verstrekken van subsidies, de kwaliteit van de diensten die brede scholen aanbieden en van de instellingen waarmee ze samenwerken worden geanalyseerd. Kruiter beaamt dit: kwaliteit is belangrijker dan kwantiteit. Jeannette Doornenbal (Lector Integraal Jeugdbeleid aan de Hanzehogeschool Groningen) is het eens met Heers dat je niet zomaar elke brede school subsidie moet geven. Dat moet je heel gericht doen. Naar aanleiding van de resultaten van de effectmeting van Oberon ondersteunt het Landelijk Steunpunt brede scholen en IKC s bij het verbeteren van de kwaliteit. Heers onderstreept het belang van duidelijke doelstellingen voor brede scholen. De ideeën van brede scholen zijn vaak goed, maar ik ondervond dat het doel van een brede school vaak niet helder is, waardoor het moeilijk is om te evalueren of een doel gehaald is. Ik zou adviseren om de plan-do-check-act cyclus, waarmee het Landelijk Steunpunt al werkt, te versterken door het stellen van concrete doelen. 13

14 3.Is de gemeentelijke ambitie gehaald? In 2011 waren er vijf brede scholen in de gemeente SWF, waar 9 scholen aan deel nemen. Dat was 15% van 62 scholen. De ambitie van de gemeente SWF is dat in drie jaar 40% van de basisscholen deelneemt aan een brede school. Er zijn nu 9 brede scholen netwerken waar 13 scholen bij betrokken zijn. Bij de vaststelling van de kadernotitie brede scholen in 2012 was de daling van het leerlingaantal nog geen issue. Ook de IKC ontwikkeling was nog niet zo actueel als vandaag. Ontgroening heeft tot gevolg dat scholen zich bij voorkeur zelfstandig onderscheiden. Scholen willen een eigen aantrekkelijk beeld laten zien aan ouders en kinderen, omdat dit de schoolkeuze positief kan beïnvloeden en het leerlingenaantal kan doen toenemen. De ambitie om 40% van de scholen deel uit te laten maken van een brede school samenwerkingsverband zou betekenen dat eind verschillende scholen betrokken zijn bij een brede school. Met de inzet van een procesbegeleider (coördinator) brede scholen gedurende drie jaar ( ) was dit al ambitieus. Nu de scholen steeds meer gericht zijn op het Integraal Kind Centrum, bestaande uit 1 school met bijvoorbeeld kinderopvang of een peuterspeelzaal, komt de ambitie van destijds meer in een ander licht te staan. Voor IKC s is juist kenmerkend dat er één school en één kinderopvang organisatie een vergaande samenwerking aangaan. De ambitie is dat in 3 jaar tijd 40% van alle scholen oftewel 26 verschillende scholen deel uit maakt van een brede school. Nu we halverwege zitten zien we dat deelname van 26 scholen niet haalbaar is. De andere vormen van samenwerking die scholen en voorschoolse instanties nu onderzoeken, betekenen niet dat er per saldo minder kinderen profijt hebben van een samenwerkingsverband, of dit nu een netwerk brede school is, een brede school en voorschool of een IKC. Er zijn in Súdwest-Fryslân ongeveer 8000 bassischoolleerlingen. Als we het aantal kinderen die de huidige brede scholen en de brede scholen in oprichting en kindcentra bezoeken bij elkaar optellen, dan zijn dat ruim 3200 kinderen in de leeftijd van 4-12 jaar. Er zijn ongeveer 1800 peuters van 2-4 jaar in onze gemeente. Als een kwart van die kinderen een peuterspeelzaal of kinderopvang bezoekt, die deel uit maakt van een brede school samenwerkingsverband, dan komt het aantal kinderen dat in aanraking komt met brede school activiteiten op Dit is 45% van de kinderen van 2 12 jaar in onze gemeente. Dat betekent dat 45% van de kinderen in de gemeente mee kunnen doen aan brede school activiteiten, omdat de school of de voorschool die ze bezoeken deel uit maakt van een brede school samenwerkingsverband. Gesteld kan worden dat we daarmee op de goede weg zijn. Samenvattende conclusies kadernotitie brede scholen De brede scholen voldoen in grote lijnen aan de gestelde gemeentelijke kaders. Er wordt samengewerkt, er wordt van onderop gewerkt, het aanbod is van 0-12 en de samenwerking is structureel, ook in moeilijkere tijden. Het optimaliseren van de ontwikkeling en de zorg voor kinderen in de leeftijd van 0 12 jaar is bereikt. Tegelijkertijd constateren we dat een aantal zaken meer uitgewerkt moeten worden zoals een nog meer planmatige aanpak. Een zorgvuldige analyse leidt ertoe dat de effecten van een brede school beter gemeten kunnen worden. Op grond van de resultaten uit de effectmetingen kan bestaand beleid worden aanscherpt en verbeterd. Wat betreft de gemeentelijke ambitie is de conclusie, dat in drie jaar 40% van de basisscholen oftewel 26 verschillende scholen deelneemt aan een brede school, niet haalbaar is gebleken. In aantal kinderen dat een brede school bezoekt wordt die 40% wel gehaald. Bijna de helft van alle kinderen van 2-12 jaar kan deelnemen aan brede schoolactiviteiten (45%). In het volgende hoofdstuk beschrijven we de landelijke trends waar we de komende jaren mee te maken krijgen. 14

15 Deel II Wat zijn de landelijke trends? Verschillende ontwikkelingen Harmonisatie 0-6 jarigen De afgelopen tien jaar zijn er een aantal belangrijke veranderingen geweest in de leeftijdsgroep 0-6 jaar. De invoering van Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE), de verdere professionalisering van het peuterspeelzaalwerk, de Wet op de Kinderopvang, en de Wet Onderwijs Kwaliteit en Educatie (OKE). De (beleids)aandacht voor jonge kinderen heeft ertoe geleid dat er steeds meer gewerkt is aan de aansluiting van voorschoolse voorzieningen bij het onderwijs. Vanuit de VNG, de kopgroep wethouders, de PO-Raad en andere landelijke organisaties zoals BOINK, wordt er bij het ministerie op aangedrongen om met één stelsel van financiering, kwaliteitstoezicht en regelgeving te komen voor jonge kinderen. Minister Ascher (SZW) heeft hierop gereageerd met een brief aan de kamer (link). Hierin stelt de minister dat hij met een plan voor meer inhoudelijke samenwerking tussen het onderwijs en de opvang komt. De financiering van het peuterspeelzaalwerk wil de minister onder de toeslagenregeling van de kinderopvang brengen. Consequentie hiervan is dat zowel voor gemeenten als voor ouders het peuterspeelzaalwerk duur wordt. Zie ook reactie van de VNG hierop (link: reactie VNG) Krimp agenda Zowel provinciaal als landelijk is er veel aandacht voor deze problematiek. Er zijn veel verschillende initiatieven, maar geen standaardoplossingen, omdat iedere regio uniek is. In Fryslân is 70% van de scholen een kleine school. Er is geen provincie waarbij het percentage kleine scholen zo hoog is. Dit betekent dat hier de komende jaren de nodige aandacht voor zal moeten zijn. (Partoer, 2014, leefbare dorpen zonder school). In Fryslân zal rond 2027 de natuurlijke aanwas negatief worden. Dan sterven er meer mensen dan er kinderen geboren worden. Voor de 0 tot 15-jarigen is die afname tot 2030 ruim personen. De groep jongeren van 15 tot 25 jaar neemt eveneens met personen af. Naast de vergrijzing is er ook een zekere ontgroening aan de gang. Het aandeel jongeren binnen de totale bevolking neemt af. De generatie van het basisonderwijs (4 tot en met 12 jarigen) zal komende 10 jaar afnemen van circa in 2010 tot circa in Dit is provinciaal gezien een afname van 13%. Regionaal en gemeentelijk zal dit percentage soms hoger uitvallen. Het aantal kinderen in de middelbare schoolleeftijd (basisgeneratie Voortgezet Onderwijs) zal voorlopig redelijk stabiel blijven, maar zo rond 2018 met circa personen afnemen. (Bron: Prognose Fryslân 2013, Provincie Fryslân) De gevolgen van bevolkingsdaling zijn divers: minder kinderen in het onderwijs betekent minder banen, en eventueel sluiting of fusies van scholen. Een aantal voorzieningen zal waarschijnlijk verdwijnen. Zo wordt het steeds moeilijker om bijvoorbeeld een peuterspeelzaal of kinderopvanglocatie open te houden. Het lastige van de bevolkingskrimp is dat; er verschillende krimpcijfers zijn voor stad, dorp en gebied, scholen en organisaties voor kinderopvang veelal bovengemeentelijk georganiseerd zijn, en dat de gemeente geen invloed heeft op samenwerking of fusies van scholen. 3D Jeugdzorg en Passend Onderwijs Op dit moment wordt het jeugdstelsel in Nederland getransformeerd. Na deze hervorming is niet de landelijke of provinciale overheid, maar zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de gehele 15

16 pedagogische basisinfrastructuur, dus voor alle ondersteuning, hulp en zorg aan kinderen, jongeren en opvoeders. In veel gemeenten wordt ervoor gekozen om de pedagogische infrastructuur vorm te geven vanuit een positieve kijk op jeugdbeleid. De nadruk ligt dan op de mogelijkheden die de normale ontwikkeling van kinderen en jongeren optimaliseren. Onderdelen van het positief jeugdbeleid zijn: ervoor zorgen dat ieder kind een optimale start krijgt, het stimuleren van de eigen kracht van ouders, investeren in talentontwikkeling, het versterken van de pedagogische civil society en het bevorderen van de samenhang tussen de verschillende voorzieningen voor jeugd en gezinnen. (1 gezin 1 plan 1 regisseur). Deze ontwikkeling onderstreept het belang van de rol van de brede school: focus op preventieve activiteiten, die passen bij de omgeving en het versterken van de eigen kracht van kinderen en opvoeders. Bovendien biedt de nieuwe structuur van het jeugdstelsel meer mogelijkheden voor samenwerking. Met de regie voor ondersteuning, hulp en zorg bij de gemeenten, kan de brede school beter doorverwijzen naar de lokale voorzieningen op dit gebied. Ontwikkeling Integraal Kind Centrum. In de kadernotitie brede scholen werd de ontwikkeling naar een Integraal Kind Centrum (IKC) al genoemd en omschreven als het meest vergaande ambitieniveau in de samenwerking binnen de brede school. De laatste twee jaar heeft de ontwikkeling van het Integraal Kind Centrum landelijk een vlucht genomen. Net als bij brede scholen zijn er ook bij IKC s veel verschillende definities in gebruik. In de kadernotitie werd de volgende definitie gehanteerd: Een Integraal Kind Centrum is een plek waar kinderen van 0-12 jaar gedurende de dag komen om te leren, te spelen, zich te ontwikkelen en elkaar te ontmoeten. Het centrum biedt kinderen een sluitend dagarrangement. Er is één organisatie. Nadat een kopgroep van wethouders zich actief bemoeide met de ontwikkeling van IKC s, zette deze trend in Nederland verder door. Op dit moment zijn er meer dan 350 scholen in Nederland die zich als een IKC beschouwen (regioplan, jaarberichten brede scholen en Integrale Kindcentra 2013). De kopgroep wethouders riep de politieke partijen in de zomer van 2012 middels een brief aan de Tweede Kamer op om de ontwikkeling van een landelijk beleidskader met wettelijke sturingsinstrumenten voor Kind Centra op te nemen in hun verkiezingsprogramma. Een landelijk beleidskader moet obstakels wegnemen in het huidige versnipperde voorzieningenstelsel. Volgens de wethouders is het Kind Centrum de logische vervolgstap na de ontwikkeling van de brede school. De kopgroep van wethouders voor Kind Centra kwam op 7 maart 2014 bijeen bij de VNG. De kopgroep gaat ook na de gemeenteraadsverkiezingen verder, maar dan met veel nieuwe gezichten. De afgelopen drie jaar heeft de kopgroep zich ingezet voor het agenderen van de integrale basisvoorziening voor alle kinderen van 0-12 jaar. De wethouders in de koplopersgemeenten presenteerden hun handreiking voor het beleid van gemeentelijke Kind Centra. Daarin staat hun kennis en ervaring met het in gang zetten van lokaal beleid voor Kind Centra. Handreiking Er zijn verschillende gemeenten (Enschede, Arnhem, Tilburg, Leeuwarden, Harlingen) waar gemeentebreed straks alleen nog maar IKC s zijn, geen stand alone scholen meer, en ook geen brede scholen. Daar is het gemeentelijk beleid aangepast aan de IKC-ontwikkeling. Het huisvestingsbeleid, VVE beleid en bijvoorbeeld de middelen van onderwijsachterstanden zijn onderdeel van de IKC-ontwikkeling in die gemeenten. Het Integraal Kind Centrum is hier de infrastructuur voor de jeugd waar het beleid van de instellingen en de gemeente ervoor zorgen dat kinderen gezond kunnen opgroeien en ontwikkelen en waar zorg snel en adequaat geboden kan worden. 16

17 Ontwikkelingen sport en cultuur In een brief aan de Tweede Kamer (12 december 2012) informeerde de minister over de voortgang van het programma 'Sport en Bewegen in de Buurt' dat loopt tot Tot 2012 hadden de combinatiefunctionarissen, zoals ze toen werden genoemd, vooral het doel om de sectoren onderwijs, sport en/of cultuur te verbinden. Vanaf 2012 besloot de minister van VWS tot uitbreiding van het aantal combinatiefunctionarissen. Deze kregen een nieuwe naam, buurtsportcoaches, en kregen als specifieke opdracht mee om een passend sport- en beweegaanbod in de buurt te organiseren en verbindingen te maken tussen sport- en beweegaanbieders, en organisaties uit andere sectoren als zorg, welzijn, kinderopvang en onderwijs. Ook de doelstelling van hun inzet is breder, namelijk stimuleren dat meer mensen in de buurt kunnen sporten en bewegen. In de voortgangsbrief van oktober 2014 schrijft de minister dat ze halverwege de looptijd van het programma constateert dat lokaal veel nieuw sport en beweegaanbod wordt gerealiseerd. Hierbij is veel samenwerking ontstaan tussen onder andere sport- en beweegaanbieders, scholen, zorg- en welzijnsinstellingen en bedrijven. Buurtsportcoaches raken steeds beter ingebed in de lokale structuren. Met het oog op de aankomende decentralisaties binnen het sociaal domein is het van belang dat lokaal meer verbindingen worden gemaakt en Buurtsportcoaches bijvoorbeeld aansluiting vinden bij de sociale wijkteams die op dit moment worden ingericht. Op dit moment doen 378 gemeenten mee met de regeling; zij hebben zich ingetekend voor in totaal ruim fte. Voorjaar 2014 waren in totaal fte buurtsportcoaches daadwerkelijk actief. De Tweede Kamer heeft de minister gevraagd om een effectmeting te laten uitvoeren naar de inzet van Buurtsportcoaches. De eerste resultaten van deze meting verwacht de minister voor het einde van dit jaar en zal ze daarna zo mogelijk aan de Tweede Kamer versturen als onderdeel van de jaarlijkse SBB monitor (Sport en Bewegen in de Buurt). 17

18 Terug naar Súdwest Fryslân Al deze landelijke ontwikkelingen zien wij ook terug binnen onze gemeente. Uit de schouwen bleek dat er verschillende beelden zijn over de kenmerken van brede scholen of IKC s. Brede scholen ontwikkelen zich als onderdeel van de wijk waarin ze staan allemaal verschillend. De infrastructuur binnen de gemeente moet op orde zijn om bijvoorbeeld uitvoering te kunnen geven aan de transitie Jeugdzorg. Een goede infrastructuur van samenwerkingsverbanden, brede scholen of IKC s zou hiervoor kunnen zorgen. Tegelijkertijd staat die infrastructuur onder druk door het dalend aantal leerlingen. Bovengenoemde ontwikkelingen benadrukken het nut van samenwerking in de wijk. Vanuit een brede school of IKC worden partners aangezet om samen te denken, samen te ontwikkelen en samen te werken. Het helpt partners in de wijk - die op opvoeden en opgroeien van kinderen gericht zijn - te werken aan de inrichting van een sociaal pedagogische infrastructuur waar kinderen door middel van activiteiten, lichte begeleiding, ontmoeting en stimulerende aandacht extra kansen krijgen zich te ontwikkelen. Een goed afgestemde benadering en een goed afgestemd aanbod geeft kinderen en ouders structuur, ruimte, een zekere rust en zelfvertrouwen waardoor meer preventief gewerkt kan worden en een beroep op intensieve behandelingen vermoedelijk vermindert. Dit is extra belangrijk omdat Passend Onderwijs en de transitie Jeugdzorg het accent leggen op preventief en positief jeugdbeleid. Deze sociaal pedagogische infrastructuur voor jeugd en ouders is van belang, niet alleen in de steden van de gemeente, maar ook in de dorpen. In de gemeente SWF is bij een groot aantal wijken en regio s al een aanzet tot deze structuur aanwezig, mede door de ontwikkeling van de brede scholen. 18

19 Deel III Hoe verder? In deel I van deze tussenevaluatie bent u meegenomen langs de ontwikkelingen van de brede scholen in de gemeente Súdwest-Fryslân. Drie vragen stonden daarbij centraal, nl.: 1. Sluit de brede schoolontwikkeling aan op de gemeentelijke kaders zoals geschetst in de kadernotitie? 2. Is het doel bereikt zoals gesteld in de kadernotitie? 3. Is de gemeentelijke ambitie op koers? In deel II van deze tussenevaluatie is een doorkijkje gegeven naar de landelijke ontwikkelingen die op de gemeente afkomen. Wat betekenen deze ontwikkelingen voor de gemeente en is het op grond van deze ontwikkelingen gewenst het gemeentelijk brede scholenbeleid bij te stellen? Met de conclusies uit deel I en II in het achterhoofd staat in deel III de vraag centraal hoe de gemeente Súdwest-Fryslân verder invulling wil geven aan de brede schoolontwikkeling en/of de ontwikkeling naar Integrale Kind Centra op de korte en langere termijn. Korte termijn (2015) Op de korte termijn, dat wil zeggen in 2015, worden in samenspraak met de gemeente op brede schoolniveau de volgende punten aangepakt: beoordelen of de visie op de brede school nog passend is; de speerpunten per brede school opnieuw vaststellen; planmatige aanpak: hiermee wordt bedoeld het concreter benoemen van de doelstellingen, de plan-do-check-act cyclus gaan toepassen en daarvoor te gaan werken met kwaliteitskaarten; betere effectmeting; de jaarplanning 2015 daarop aan te passen (zoals gebruikelijk). Langere termijn (2015 en verder) Op de langere termijn, dat wil zeggen starten in 2015 en daaropvolgende jaren, willen we ons richten op de (door)ontwikkeling van brede scholen en Integrale Kind Centra. Dat de gemeente dit belangrijk vindt blijkt uit de De ontwikkelvisie gemeente Súdwest-Fryslân Uit paragraaf van de ontwikkelvisie blijkt dat college en gemeenteraad de totstandkoming van Brede Scholen stimuleert. Brede scholen kunnen verschillende profielen hebben zoals een achterstandsprofiel of een opvangprofiel. Een profiel wordt gekozen vanwege de lokale behoefte en draagt zo bij aan de ontwikkeling van kinderen. Bovendien draagt de samenwerking van de diverse partners bij aan de leefbaarheid in wijk of dorp. In de ontwikkelvisie staat ook dat de gemeente gaat onderzoeken of Brede scholen zich kunnen doorontwikkelen naar Integrale Kind Centra. Niet alleen college en gemeenteraad steunen de ontwikkeling van brede scholen en Integrale Kind Centra, ook vanuit de deelnemers aan het Lokaal Educatief Overleg (LEA) is de wens geuit om de ontwikkeling van brede scholen en integrale kind centra met elkaar te verkennen en de komende tijd als thema op de agenda van het LEA te zetten. Tijdens het overleg LEA op 5 november 2014 hebben alle vertegenwoordigers van schoolbesturen, kinderopvang en peuterspeelzalen hiermee ingestemd. Men ziet het belang ervan in om met elkaar en met de gemeente te verkennen op welke wijze er inhoud kan worden gegeven aan de (door)ontwikkeling van brede scholen en de IKContwikkeling. Afgesproken is om in LEA verband in februari een themabijeenkomst te plannen. Daarna zal in gezamenlijkheid een vervolg worden bepaald. 19

20 Procesbegeleider (coördinator) brede scholen. In het najaar van 2012 is de uitvoering van de kadernotitie brede scholen opgepakt met de aanstelling van een procesbegeleider voor de periode van 3 jaar. In de ontwikkelvisie hebben college en gemeenteraad uitgesproken zich in te willen zetten voor de totstandkoming van brede scholen en de doorontwikkeling naar Integrale Kind Centra te onderzoeken. Ook de deelnemers aan het Lokaal Educatief Overleg, bestaande uit bestuurders van schoolbesturen, kinderopvang- en peuterspeelzaalorganisaties, hebben zich hiervoor recentelijk uitgesproken. Vanuit dat oogpunt gezien wordt aanbevolen de aanstelling van de procesbegeleider (coördinator) brede scholen voort te zetten na die periode van 3 jaar. Daarmee kan het reeds ingezette beleid worden voortgezet en ontstaat er geen stagnatie in het beleids- en ontwikkelproces. De discussie rondom brede schoolontwikkeling en/of Integrale Kind Centra is actueel en ook landelijk gezien nog lang niet afgerond. Het verdient aanbeveling om andere landelijke ontwikkelingen, zoals de bevolkingskrimp of de harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzalen hierin mee te nemen. Ook de praktische verbinding tussen de brede scholen/ikc s en de gebiedsteams kan hierin worden meegenomen, zodat nog beter goede preventieve hulp kan worden geboden aan de jeugd in de gemeente Súdwest-Fryslân. 20

21 Bijlage 1 Deelnemers schouwen B.van der Berg, Johannes Postschool, Noorderhoek, Sneek J. Visser, de Master, Noorderhoek, Sneek M. Flapper, Bonifatius school, Woudsend G. Veenstra, Mr. Van der Brugschool, Woudsend Vertegenwoordiger van de bibliotheek, Woudsend B Korenstra, Vuurvlinder Duinterpen, Sneek T. Boschma, de Wyken, Duinterpen, Sneek S. Luchtmeijer, Kinderwoud, Duinterpen, Sneek J. Boomsma, Zwetteschool, Zwette Noord Oosthoek, Sneek J.Ankersmit, Koningin Wilhelminaschool, Sperkhem-Nij Tundoarp, Sneek M. Hoekstra, Driemaster, Sperkhem-Nij Tundoarp, Sneek P.H.Herfkens, Thomas van Aquinoschool, Lemmerweg, Sneek I. Walda, Thomas van Aquinoschool, Lemmerweg, Sneek Vertegenwoordigers van de peuterspeelzaal, de VVE tutor, en het Centrum voor Jeugd en Gezin (GGD JGZ), Thomas van Aquinoschool, Lemmerweg, Sneek. A. Huitema, Sint Maartenschool, Kindcentrum het Samenspel, Bolsward B. Tilma, Stichting Kinderopvang Friesland, Kindcentrum het Samenspel, Bolsward H. Bolsius, Jenaplanschool de Opbouw, Bolsward A. Bos, bestuurder, Jenaplanschool, de Opbouw, Bolsward D. Hofma, Op é Hichte, Scharnegoutum R. Keuning, Thuis bij Thea, Scharnegoutum W. Wendelaar Bonga, It Wraldfinster, Heeg R. Tulner, Nije Gaast J. van Seters, de Totem, Warns J. van Seters, de Welle, Koudum A. Stapensea, Grovestinshof, Koudum 21

22 Bijlage 2 Verslagen van de schouwen 22