Verbist: Wonen in Vlaanderen

Transcriptie

1 Wonen in Vlaanderen Gerlinde Verbist Slotconferentie FLEMOSI IWT-project (SBO-project 90044) 16 september 2013 wordt gefinancierd door Inhoud 1. Woonbeleid in Vlaanderen 2. Data en model 3. Voordeel van sociale huur 4. Fiscaal voordelen voor eigenaars Slotbemerkingen FLEMOSI Slotconferentie 16 september Woonbeleid in Vlaanderen Kwaliteit en betaalbaarheid van woning: relevant vanuit perspectief armoede en sociale uitsluiting Huisvestingskosten: belangrijk aandeel van beschikbaar inkomen Gemiddeld 1/5 in EU Meer voor gezinnen met een laag inkomen Huidig woonbeleid sterk gericht op eigenaars, en minder op huurders Woonbeleid wordt Vlaamse bevoegdheid FLEMOSI Slotconferentie 16 september

2 Woonbeleid in Vlaanderen Federaal Fiscale voordelen: - Woonbonus (sinds 2005) - Interestaftrek (leningen tot 2005) - Kapitaalaftrek (leningen tot 2005) Regionaal Eigenaars Sociale huurders Private huurders - Sociale leningen - Premies (bv. renovatie) - Vermindering registratierechten Sociale huisvesting Huursubsidies Tegemoetkoming kandidaat huurders 62% 23% 13% 2% Van budgetten m.b.t. subsidies voor wonen Bron: Heylen & Winters, 2012 FLEMOSI Slotconferentie 16 september Woonbeleid in Vlaanderen: onderzoeksvragen Hoe zijn de diverse subsidies voor eigenaars en huurders in Vlaanderen verdeeld? Kwantificering van deze subsidies door econometrische schatting & gebruik microsimulatiemodel MEFISTO Wat zijn de verdelingseffecten van een alternatieve maatregel, namelijk invoering van een huursubsidie? FLEMOSI DP1: Toegerekende huur (Verbist & Vanhille, 2010) FLEMOSI DP15: Simulaties van huursubsidies voor gezinnen in Vlaanderen. Een verdelingsanalyse (Verbist & Vanhille, 2012) FLEMOSI Slotconferentie 16 september Woonstatus van bevolking, België & regio s 100% 80% 60% 40% 20% 0% België Vlaanderen Wallonië Brussel Eigenaar zonder hypoth. Private huurder Geen huur Eigenaar met hyp. Sociale huurder Bron: SILC 2011 FLEMOSI Slotconferentie 16 september

3 Data en model SILC 2009: informatie over huisvesting (o.a. kadastraal inkomen) Raming van voordeel sociale huisvesting op basis van geïmputeerde huur Tax-benefit model MEFISTO (statisch): Simulatie van belastingvoordelen voor eigenaars (oud & nieuw) Simulatie van alternatieven: huursubsidies FLEMOSI Slotconferentie 16 september Voordeel van sociale huur: methodologie Netto imputed rent geschat op basis van opportuniteitskost : methode die in literatuur vooral gebruikt wordt om voordeel van eigen woning voor eigenaars te schatten, maar ook bruikbaar voor sociale huur Voordeel = geschatte private huur effectief betaalde sociale huur d.i. schatting van huur die sociale huurder voor zijn huurwoning zou betalen op private huurmarkt Methode: regressie van private huur (met correctie voor selectie), die wordt toegepast op sociale huurders met gelijke kenmerken Meer details: Verbist & Vanhille, 2010 (DP1) FLEMOSI Slotconferentie 16 september Voordeel van sociale huur % per met voordeel van sociale huur Laagste Q2 Q3 Q4 Hoogste Sociale huisvesting is belangrijk voor gebruikers: voordeel is gemiddeld 10% van hun beschikbaar inkomen Zonder sociale huur zou armoederisico bij sociale huurders 2/3 de hoger zijn dan nu FLEMOSI Slotconferentie 16 september

4 Mengeling van federale en regionale bevoegdheid, wordt volledig regionaal door overheveling hypothecaire aftrek bij 6 de staatshervorming Hier: effect van fiscale voordelen oud en nieuw Fiscaal voordeel voor eigenaars Leningen voor 2005 Leningen vanaf 2005 Woningaftrek Interestaftrek (gewoon & bijkomend) Kapitaal aftrek K.I. vrijgesteld Woonbonus FLEMOSI Slotconferentie 16 september Fiscaal voordeel voor eigenaars Gemiddeld 2,3% van beschikbaar inkomen eigenaars Bijna alle eigenaars hebben baat bij fiscale regeling (in vergelijking met belasten eigen woning zoals andere inkomens) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% % per met fiscaal voordeel eigenaar Laagste Q2 Q3 Q4 Hoogste FLEMOSI Slotconferentie 16 september Scenario van invoering huursubsidies voor private huurders o.b.v. betaalbaarheidskloof, d.i. indicator van bedrag dat huishoudens tekort schieten om woning op private markt te kunnen huren die overeenstemt met gezinsgrootte en voldoende kwaliteitsvol is. (zie ook RWO, 2009; Heylen & Winters 2009) Betaalbaarheidskloof gebaseerd op minimum budgetnorm = waarde van een korf goederen en diensten die een huishouden minimaal nodig heeft om menswaardig te kunnen participeren aan de samenleving (Storms en Van den Bosch, 2009). Meer details: Verbist & Vanhille, 2012 (DP15) FLEMOSI Slotconferentie 16 september

5 Huursubsidie = max(minimum budgetnorm (incl. normale mediane huur passend voor gezinsgrootte) - beschikbaar gezinsinkomen, 0) Met bovengrens: Absoluut bedrag van 520/maand (+ supplement afhankelijke personen) Betaalde huur Budgetneutraal: gefinancierd door proportionele vermindering fiscale voordelen eigenaars met 12% FLEMOSI Slotconferentie 16 september Voordeel huursubsidie gemiddeld 25% van beschikbaar inkomen private huurders die in aanmerking komen Gemiddeld verlies voor eigenaars: 0,4% van hun beschikbaar inkomen 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% % winnaars en verliezers 0% Laagste Q2 Q3 Q4 Hoogste FLEMOSI Slotconferentie 16 september Armoederisico = % individuen onder armoedelijn (60% van mediaan equivalent inkomen) Armoedekloof = mate waarin inkomen zich onder armoedelijn bevindt Impact op armoederisico eerder beperkt Armoedekloof wordt gehalveerd,25000,2000,15000,1000,05000,000,06000,05000,04000,03000,02000,01000,000 Armoederisico Totaal Eigenaars Huurders privaat Nu Na huursubsidie Totaal Eigenaars Huurders privaat Nu Armoedekloof Na huursubsidie FLEMOSI Slotconferentie 16 september

6 Slotbemerkingen Waarom verminderen hypothecaire aftrek? Huisvestingsaanbod in België eerder inelastisch (OESO, 2011): fiscaal voordeel van kosten schuldfinanciering huisvesting worden gekapitaliseerd in woningprijzen in plaats van vermindering kosten verwerving eigendom FLEMOSI Slotconferentie 16 september Slotbemerkingen Gelijkaardig effect ook mogelijk bij huursubsidie Introductie huursubsidie kan leiden tot hogere huurprijzen Hoe dit tegengaan? Verhuren aantrekkelijker maken zodat aanbod verruimt Bepalingen waardoor verhuurder niet weet of huurder subsidie ontvangt FLEMOSI Slotconferentie 16 september