Ongelijkheid en armoede: een Europees en Nederlands perspectief

Transcriptie

1 Ongelijkheid en armoede: een Europees en Nederlands perspectief Nibud-Congres 2017 Wat is genoeg? Utrecht, 29 juni 2017 Frank Vandenbroucke Universiteitshoogleraar UvA

2 Wie is arm? Nederlandse benaderingen SCP: absoluut tekort, objectief vastgesteld Arm: iemand die gedurende lange tijd niet de middelen heeft om te kunnen beschikken over de goederen en voorzieningen die in zijn samenleving als minimaal noodzakelijk gelden Referentiebudgetten (2014, alleenstaande): Basisbehoeftenbudget : 971 euro / maand Niet-veel-maar-toereikendbudget: 1063 euro / maand CBS: lage inkomensgrens Bijstandsuitkering 1979, geïndexeerd met prijzen 2014, alleenstaande, 1020 euro per maand

3

4 Wie is arm? Nederlandse benaderingen SCP: absoluut tekort, objectief vastgesteld Arm: iemand die gedurende lange tijd niet de middelen heeft om te kunnen beschikken over de goederen en voorzieningen die in zijn samenleving als minimaal noodzakelijk gelden Referentiebudgetten (2014, alleenstaande): Basisbehoeftenbudget : 971 euro / maand Niet-veel-maar-toereikendbudget: 1063 euro / maand CBS: lage inkomensgrens Bijstandsuitkering 1979, geïndexeerd met prijzen 2014, alleenstaande, 1020 euro per maand

5 Wie is arm? Europese benaderingen De Europese definitie van armoede : een risico-indicator op basis van inkomen: armoedegrens = 60% van de mediaan van het beschikbaar huishoudinkomen (gestandaardiseerd) in een land Nederland, 2014, alleenstaande: 1065 euro / maand = niet veel maar toereikend Nederland, 2008, alleenstaande: 1008 euro / maand > niet veel maar toereikend (961) Risico s: kosten voor gezondheid en zorg huisvestingskosten onverwachte kosten (bv. reparaties) schulden Kritische bedenkingen bij bewegende, relatieve armoedegrenzen Verankerde armoede : 60%-armoedegrens wordt verankerd in de tijd

6 Vergelijking relatieve en absolute maatstaf voor Nederland 12% Armoede totale bevolking 10% 8% 6% 4% 2% Maatstaf voor relatieve ongelijkheid aan de onderkant Verankerde armoede = absoluut 0% Lage-inkomensgrens 60% mediaan inkomen Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Statline

7 Armoede, inkomensgroei en ongelijkheid, Bewegende armoedegrens Ongelijkheid groeit 'Verankerde armoede' daalt Ongelijkheid daalt 'Verankerde armoede' daalt Ongelijkheid groeit 'Verankerde armoede' groeit Ongelijkheid daalt 'Verankerde armoede' groeit Armoedegrens verankerd in 2007

8 Armoede, inkomensgroei en ongelijkheid, Nederland en de andere EU-lidstaten 7 Ongelijkheid groeit 'Verankerde armoede' daalt Ongelijkheid groeit 'Verankerde armoede' groeit Bewegende armoedegrens Ongelijkheid daalt 'Verankerde armoede' daalt Armoedegrens verankerd in 2007 Ongelijkheid daalt 'Verankerde armoede' groeit Bron (deze en volgende slides): Eurostat, EU SILC, eigen bewerkingen; observatiejaren

9 Armoede, inkomensgroei en ongelijkheid, Nederland en de andere EU-lidstaten: leeftijd Bewegende armoedegrens Ongelijkheid groeit 'Verankerde armoede' daalt Ongelijkheid daalt 'Verankerde armoede' daalt Ongelijkheid groeit 'Verankerde armoede' groeit Ongelijkheid daalt 'Verankerde armoede' groeit Armoedegrens verankerd in 2007

10 Armoederisico volgens werkintensiteit van het huishouden (bevolking < 60 jaar) 70% Armoede, EU definitie 60% 50% 40% 30% 20% 10% EU EU NL NL % Zeer hoog Hoog Medium Laag Zeer laag Werkintensiteit van het huishouden

11 Armoederisico volgens werkintensiteit van het huishouden (bevolking < 60 jaar) Armoede, EU definitie 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Uitkeringen / gemiddelde inkomens Werk aan de onderkant Gezinstypes Zeer hoog Hoog Medium Laag Zeer laag Werkintensiteit van het huishouden EU EU NL NL

12 De verdeling van werk over huishoudens polariseert (structuur van de bevolking < 60 jaar) Aandeel in de bevolking < 60 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Zeer hoog Hoog Medium Laag Zeer laag Werkintensiteit van het huishouden EU EU

13 De verdeling van werk over huishoudens polariseert (structuur van de bevolking < 60 jaar) Aandeel in de bevolking < 60 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Zeer hoog Hoog Medium Laag Zeer laag Werkintensiteit van het huishouden EU EU NL NL

14 Armoede en afkomst (totale bevolking, volgens geboorteplaats) 35% Armoede, EU definitie 30% 25% 20% 15% 10% 5% EU Nederland % Geboren buiten EU28 Geboren in rapporterend land Geboorteplaats

15 Onvermijdelijk? Globalisering? Europese integratie? Ontwikkelingen verschillen van land tot land Gemeenschappelijke Europese trends onvermijdelijke trends

16 Dank u Vandenbroucke, F. & Rinaldi, D. (2015) Social inequalities in Europe The challenge of convergence and cohesion. In: Vision Europe Summit Consortium (eds.): Redesigning European welfare states Ways forward, Gütersloh ( Cantillon, B., & Vandenbroucke, F. (eds.) (2014), Reconciling Work and Poverty Reduction. How successful are European welfare states?, Oxford, Oxford University Press. Alle publicaties: