Het effect van het verlenen van non-auditdiensten op de onafhankelijkheid van de accountant

Transcriptie

1 Universiteit van Amsterdam Faculteit Economie en Bedrijfskunde Bachelor Accountancy en Control Het effect van het verlenen van non-auditdiensten op de onafhankelijkheid van de accountant Naam Max van Egmond Studentnummer Versie 2 juli 2013 Begeleider Ron van Loon

2 Samenvatting In deze scriptie wordt onderzocht of het leveren van non-auditdiensten de onafhankelijkheid van de accountants aantast. Dit wordt onderzocht door het bestuderen van verschillende onderzoeken naar de relatie tussen de onafhankelijkheid van de accountant (o.a. Frankel (2002), Ashbaugh (2002) en Crashwell (1999) ). Door het gebruik van verschillende maatstaven van de onafhankelijkheid van de accountant en het verband tussen de onafhankelijk van de accountant en het leveren van non-auditdiensten en verschillende samples zijn er tegenstrijdige resultaten gevonden in de onderzoeken. Door het vergelijken van de gebruikte maatstaven en samples is er gevonden dat er geen significante relatie bestaat tussen het leveren van non-auditdiensten en de onafhankelijkheid van de accountant. 1

3 Inhoudsopgave Samenvatting... 1 Inleiding Omschrijving Begrippen Auditdiensten Non-auditdiensten De rol van de accountant Onafhankelijkheid van de accountant Samenvatting Het effect van non-auditdiensten op de onafhankelijkheid van de accountant Onderzoeken: Er is geen relatie tussen non-auditdiensten en de onafhankelijkheid van de accountant Frankel et al Firth Kinney et al Sharma & Sidhu Onderzoeken: Er is geen relatie tussen non-auditdiensten en de onafhankelijkheid van de accountant Defond et al Larcker & Richardson Ashbaugh et al Chung & Kallapur Crashwell et al Samenvatting Discussie Conclusie Bibliografie

4 Inleiding Op 11 december 2012 heeft de Eerste Kamer de Wet op het accountantsberoep, inclusief het Plasterk amendement ingevoerd (Accountancynieuws, 2012). Het Plasterk amendement verbiedt accountantsorganisaties vanaf 1 januari 2013 die wettelijke controles verrichten andere werkzaamheden voor dezelfde klant te verrichten. Deze wetgeving is de Nederlandse variant van SOX act die in 2002 na het Enron en WorldCom schandaal in de Verenigde-Staten is ingevoerd om het vertrouwen in de accountant te bevorderen. In het Enron schandaal kwam naar voren dat de inkomsten die Arthur Andersen in het jaar 2000 ontving van Enron voor meer dan 50% uit adviesdiensten bestond. Hierdoor bestond 27% van de totale omzet van Arthur Andersen uit inkomen van Enron. Dit zorgde ervoor dat Arthur Andersen een belangenconflict kreeg om Enron te behouden, waardoor Arthur Andersen nalatig is geweest in de accountantscontrole (Healy & Palepu, 2003). Met het in 2010 gepresenteerde Groenboek wordt afgevraagd hoe het mogelijk geweest kan zijn dat auditors schone accountantsverklaringen gegeven hebben aan noodlijdende banken rond de kredietcrisis. (European Commission, 2010). Een van de oorzaken is dat de onafhankelijkheid van de auditors vaak tekort schiet en dat er een belangenconflict optreedt voor de accountantskantoren. Dit wordt onder meer gekenmerkt door de levering van non-auditdiensten door auditkantoren. Dit komt omdat er voorheen op grond van artikel 22 van de Richtlijn wel non-audit diensten geleverd mochten worden. Slechts in gevallen waar een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde partij zou concluderen dat de onafhankelijkheid van de wettelijke auditor of het auditkantoor in het gedrang komt. Veel Europese lidstaten interpreteren deze richtlijn zo dat auditors nog altijd regelmatig non-auditdiensten kunnen verlenen aan de cliënten die zij controleren. De Europese Commissie acht een onderzoek naar een verscherping van het verbod op nonauditdiensten door accountantskantoren noodzakelijk. 3

5 Het doel van deze theses is om te onderzoeken of het invoeren van het Plasterk amendement ervoor zorgt dat de onafhankelijkheid van de accountant beter gewaarborgd wordt dan voorheen, toen er wel non-audit diensten geleverd mochten worden. Dit onderzoek is voornamelijk belangrijk voor drie doelgroepen: de accountantskantoren; de accountant en de (potentiele) investeerder. De accountantskantoren omdat zij de mogelijkheid verliezen om naast normale audit-diensten, non-audit diensten te verlenen waardoor zij potentieel inkomen mislopen. De accountant omdat zijn onafhankelijkheid nu minder in het geding komt na de invoeringen van het Plasterk amendement. Ten slotte is dit amendement belangrijk voor de (potentiele) investeerders omdat zij na het nieuwe amendement met meer zekerheid naar een accountantsverklaring kijken. In Nederland, andere delen van Europa en Amerika is het verlenen van nonauditdiensten naast auditdiensten nu verboden. De vraag rijst dan ook of het verlenen van non-auditdiensten werkelijk de onafhankelijkheid van de accountant aantast. Om dit te onderzoeken luidt mijn onderzoeksvraag: Tast het verlenen van non-auditdiensten naast auditdiensten de onafhankelijkheid van de accountant aan? Deze onderzoeksvraag is vertaald in de volgende deelvragen: - Wat zijn audit- en non-auditdiensten? - Wat is de rol van een accountant? - Wat houdt de onafhankelijkheid van de accountant in? Om deze vragen te beantwoorden zal gebruik worden gemaakt van een literatuuronderzoek. Deze scriptie zal door het samenvatten van de verschillende gedane onderzoeken naar dit fenomeen proberen een duidelijk overzicht te geven van de resultaten van deze onderzoeken om te kijken of er wel of geen verband bestaat tussen de onafhankelijkheid van de accountant en het uitvoeren van non-auditdiensten naast een audit. In het eerste hoofdstuk zullen er een de eerste drie deelvragen nader worden besproken. Vervolgens wordt er in het volgende hoofdstuk over een aantal onderzoeken naar het effect van non-auditdiensten op de onafhankelijkheid gesproken. In het laatste hoofdstuk wordt er getracht een antwoord te geven op de onderzoeksvraag door middel van een afweging van de verschillende onderzoeken, die zijn besproken in de voorgaande paragraaf. 4

6 1. Omschrijving Begrippen Om de onderzoeksvraag te beantwoorden zijn er enkel deelvragen opgesteld. Eerst wordt er gekeken wat audit- en non-auditdiensten zijn. Vervolgens wordt er gekeken wat de rol van de accountant. Als laatste wordt er gekeken wat de onafhankelijkheid van de account precies inhoudt. 1.1 Auditdiensten Om de eerste deelvraag te beantwoorden: Wat zijn audit- en non-auditdiensten? wordt er eerst gekeken naar een citaat uit een boek over accountancy; daarna wordt het citaat besproken. An audit is an investigation or a search for evidence to enable reasonable assurance to be given on the truth and fairness of financial and other information by a person or person independent of the preparer and persons likely to gain directly from the use of the information and the issue of a report on that information with the intention of increasing its credibility and therefore its usefulness (Gray & Manson, 2011). Volgens deze omschrijving is een audit een onderzoek om redelijke zekerheid te kunnen geven over de eerlijkheid van een financieel statement of andere informatie door een persoon die onafhankelijk is van de opsteller van een jaarverslag of personen die direct profiteren van het gebruik van de informatie. Het uitgeven van een de professionele mening van een accountant heeft de intentie om de geloofwaardigheid en daardoor de bruikbaarheid van een jaarverslag te vergroten. Er wordt hier over redelijke zekerheid gesproken; dit wordt vermeld omdat de accountant nooit absolute zekerheid kan geven door de onzekerheden die zich bevinden in het accountant beroep. Verder wordt er over de eerlijkheid van een financieel statement en andere informatie gesproken. Dit is een moeilijk te definiëren begrip, echter wordt de International Financial Reporting Standards ontwikkeld om het volgende te bereiken: 5

7 High quality, transparent and comparable information in financial statements and other financial reporting to help participants in the various capital markets of the world and other users of the information to make economic decisions Hierdoor kunnen begrippen als hoge kwaliteit, transparantie en vergelijkbaarheid aan de eerlijkheid van een financiële statement en andere verslaggeving worden gelinkt. Verder moet een audit worden uitgevoerd door een persoon die onafhankelijk is van de opsteller van het jaarverslag of personen die direct profiteren van het gebruik van de informatie die de accountant genereert: hiermee wordt een accountant bedoeld en hier wordt later nader op ingegaan eveneens als het begrip onafhankelijkheid. Een citaat uit een het SEC paragraaf van de Amerikaanse wet: An audit means an examination of the financial statements of any issuer by an independent public accounting firm in accordance with the rules of the Board or the Commission, for the purpose of expressing an opinion on such statements (SOX, 2002). Hier staat dus dat een audit een onderzoek is dat wordt gedaan door een accountant om te kijken of het financiële statement in overeenstemming is met de opgestelde regels. Nog een citaat van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants: Een opdracht waarbij de openbaar accountant een conclusie formuleert die is bedoeld om het vertrouwen van de beoogde gebruikers, niet zijnde de verantwoordelijke partij, in de uitkomst van de evaluatie van of de toetsing van het object van onderzoek ten opzichte van de criteria, te versterken. De uitkomst van de evaluatie of de toetsing van het object van onderzoek is de informatie die het gevolg is van de toepassing van de criteria. Onder een assuranceopdracht is mede begrepen de controleopdracht van de jaarrekening (NBA, 2013) Uit deze drie citaten kan worden opgemaakt dat een audit een onderzoek is dat wordt uitgevoerd door een onafhankelijke accountant om te kijken of een financieel statement zich aan de regels houdt en een eerlijke kijk geeft op het bedrijf, wat extra waarde creëert voor 6

8 het financiële statement. Zo kunnen investeerders en andere geïnteresseerden met meer zekerheid naar een financiële statement kijken. 1.2 Non-auditdiensten Naast audit diensten moet er ook gekeken worden wat non-auditdiensten zijn. Dit is nodig omdat in het onderzoek de relatie tussen non-auditdiensten en de onafhankelijkheid van de accountant worden onderzocht. De Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants (NBA) veronderstelt dat accountants hun eigen (advies)werk niet mogen controleren (2002). Dit komt omdat personen moeite hebben met het behouden van hun wanneer zij hun eigen werk moeten controleren. Om te kijken wat non-auditdiensten zijn wordt er een citaat van de SOX gegeven, daarna wordt er gekeken naar wat voor soort diensten non-auditdiensten zijn. The term non-audit services means any professional services provided to an issuer by a registered public accounting firm, other than those provided to an issuer in connection with an audit or a review of the financial statements of an issuer (SOX, 2002). Non-auditdiensten zijn alle professionele diensten die, naast het leveren van een audit of een onderzoek van de financiële statement, worden geleverd door een accountantskantoor. Om een idee te krijgen wat er onder non-auditdiensten valt kijken we naar diensten die verboden zijn te leveren in de U.S naast het leveren van auditdiensten aan een cliënt. - Juridische diensten en expertise diensten niet gerelateerd aan een audit - Interne controle diensten - Management functies of human resources - Investeringsdiensten - Boekhouding en andere diensten gerelateerd tot het maken van een financiële statement - Het ontwerpen en invoeren van financiële informatie systemen - Waardebepalingsdiensten 7

9 De NBA sluit hierbij aan en stelt dat non-auditdiensten alle andere opdrachten dan auditdiensten zijn, waaronder het samenstellen van jaarrekeningen en het verlenen van adviesdiensten (waaronder belastingadvies, managementadvies, adviezen over fusies en overnames) (NBA, 2012). 1.3 De rol van de accountant Er is net gekeken wat een audit is en waarom deze wordt uitgevoerd, nu wordt er een antwoord op de vraag Wat is de rol van een accountant? gegeven. Een audit moet worden uitgevoerd door een persoon die onafhankelijk is van de opsteller van de jaarverslag of personen die direct profiteren van het gebruik van de informatie die de accountant genereerd. Dit noemen wij een accountant, een accountant moet in dienst zijn van een accountantsorganisatie. Een accountantsorganisatie is een onderneming of instelling die bedrijfsmatig wettelijke controles verricht, dan wel een organisatie waarin zodanige ondernemingen of instellingen met elkaar zijn verbonden. Een accountantsorganisatie moet een vergunning hebben om audits te mogen verrichten (NBA, 2013). Een accountant voert een audit (assuranceopdracht) uit. Er is hier net al licht op ingegaan maar nu volgt een bredere definiëring. Een accountant voert een opdracht uit waarbij er een conclusie wordt formuleert die is bedoeld om het vertrouwen van de beoogde gebruikers te versterken, niet de cliënt zijnde. De uitkomst van de evaluatie of de toetsing van het de jaarverslag, wordt bereikt door het jaarverslag te toetsen aan opgestelde regels en voorschriften van accounting. Onder een audit valt ook een controleopdracht van de jaarrekening (NBA, 2013) Ook kan de accountant non-auditdiensten uitvoeren. De accountant voert bij het bedrijf van de cliënt een opdracht uit om de extra waarde toe te voegen aan de jaarlijkse verslagen of andere diensten zoals, systeemontwerp of adviesdiensten te leveren. 8

10 1.4 Onafhankelijkheid van de accountant In deze paragraaf wordt er een antwoordt gegeven op de deelvraag Wat houdt de onafhankelijkheid van de accountant in?. Uit de omschrijving van een auditdienst kwam naar voren dat een accountant onafhankelijk moet zijn van de cliënt. Om deze rede wordt de onafhankelijkheid van een accountant nader besproken. de onafhankelijkheid van de account heeft traditioneel geen eenduidige omschrijving. Omschrijvingen van de onafhankelijkheid van de accountant door de Securities and Exchange Commission (SEC) (een toezichthouder van de effectenbeurs in Amerika) en de American Institute of Certified Public Accountants (AICPA) zijn onderhevig van de constante herinterpretaties, dit is een van de redenen waarom er geen eenduidig omschrijving van het begrip is.de omschrijving van het begrip van de SEC en de AICPA in representatieve volgorde zijn: A mental state of objectivity and lack of bias (SOX, 2002) & This standard requires that the auditor be independent; aside from being in public practice (as distinct from being in private practice), he must be without bias with respect to the client since otherwise he would lack that impartiality necessary for the dependability of his findings, however excellent his technical proficiency may be (AICPA, 1972). Deze twee citaten geven dus aan dat een accountant onafhankelijk is, wanneer hij objectief en niet partijdig is. Anders kan hij zijn taak niet goed kunnen vervullen ondanks dat hij wel over de juiste kwaliteiten beschikt. Het is erg belangrijk voor de professie dat het gewone publiek vertrouwen in de onafhankelijkheid van de accountants heeft (AICPA, 1972). Het publieke vertrouwen zou kunnen worden aangetast wanneer er bewijs is dat de onafhankelijkheid van de accountant in het geding komt en het mogelijk aangetast kan worden door het bestaan van omstandigheden waar een normaal denkend persoon van verwacht dat het de onafhankelijkheid van de accountant aantast Er wordt een duidelijke verschil tussen twee soorten onafhankelijkheid van de accountant, werkelijke onafhankelijkheid en onafhankelijkheid in schijn. 9

11 Werkelijke onafhankelijkheid houdt in dat de werkelijk onafhankelijk is, dus objectief is en niet partijdig. Wanneer een accountant werkelijk onafhankelijk is, zal hij dus een eerlijke opinie geven van het jaarverslag. Echter is er ook nog onafhankelijkheid in schijn. Het is erg belangrijk dat het gewone publiek denkt dat de accountant onafhankelijk is. Onafhankelijkheid in schijn is dan ook dat accountant onafhankelijk is van de cliënt, zijn management, de eigenaren of iedereen die er directe profijt heeft bij een bepaalde opinie van de accountant. Het is dus erg belangrijk dat de accountant onafhankelijk over komt. Hieruit kan worden opgemaakt dat onafhankelijkheid is, dat de accountant objectief en onpartijdig is en lijkt. 1.5 Samenvatting In dit hoofdstuk zijn de volgende deelvragen besproken: Wat zijn audit- en nonauditdiensten ; Wat is de rol van een accountant? en Wat houdt de onafhankelijkheid van de accountant in?. Door te kijken naar citaten uit wetboeken en andere publicaties, waar omschrijvingen omtrent accounting worden gegeven, is er een antwoord gegeven op de deelvragen. Een audit is een onderzoek, dat wordt uitgevoerd om te kijken of een financieel statement zich aan de regels houdt en een eerlijke kijk geeft op het bedrijf. Een audit wordt uitgevoerd zodat de financiële statement betrouwbaarder wordt, wat extra waarde creëert voor de financiële statement. Non-auditdiensten zijn alle andere opdrachten dan auditdiensten. Audit- en non-auditdiensten worden uitgevoerd door een onafhankelijke accountant. Men spreekt van een onafhankelijke accountant, wanneer de accountant objectief en onpartijdig is en lijkt. 10

12 2. Het effect van non-auditdiensten op de onafhankelijkheid van de accountant Het Plasterk- amendement beoogt de onafhankelijkheid van de accountant te verhogen en door het verbieden dat accountantskantoren andere werkzaamheden verrichten naast controlediensten (NBA, 2012). Deze wetgeving en ook veel andere wetgevers in verschillende landen nemen aan dat de het verlenen van non-auditdiensten naast een verlenen van een audit de onafhankelijkheid van de accountant aantast. Dit komt door de aanname dat dat wanneer er hoge vergoedingen voor non-auditdiensten wordt betaald dat de accountant financieel afhankelijk wordt van de cliënt, hierdoor kan zijn onafhankelijkheid in het geding komen (Becker, DeFond, Jiambalvo, & Subramanyam, 1998). In deze paragraaf worden de resultaten van verschillende onderzoeken naar het effect van non-auditdiensten op de onafhankelijkheid van de accountant besproken. Deze worden opgedeeld in onderzoeken die wel een verband vinden tussen de onafhankelijkheid van de accountant en non-auditdiensten en onderzoeken die geen verband vinden. In de meesten onderzoeken wordt de aanname onderzocht of er een verband bestaat aan de hand van een regressie analyse. Als eerst worden er vier onderzoeken besproken die wel een verband hebben gevonden, daarna zullen er vijf onderzoeken worden besproken die geen verband vinden. 2.1 Onderzoeken: Er is geen relatie tussen non-auditdiensten en de onafhankelijkheid van de accountant Frankel et al Richard M. Frankel, Marilyn F. Johnson en Karen K. Nelson zijn in 2002 een onderzoek gestart naar de relatie tussen accountantsvergoedingen voor non-auditdiensten en earnings management. Earnings management is een strategie die gebruikt wordt door het management om opzettelijk cijfers van een bedrijf te manipuleren zodat er vooraf bepaalde doelen gehaald zullen worden. De aanleiding voor het starten van dit onderzoek is de invoering van de vernieuwde regelgeving op 5 februari 2001 met betrekking tot de 11

13 onafhankelijkheid van de accountant door de SEC (Securities and Exchange Commission) (Frankel, Johnson, & Nelson, 2002, p. 72). Deze nieuwe regelgeving verplicht alle beursgenoteerde bedrijven in de Verenigde-Staten tot het openbaren van alle audit- en nonauditvergoedingen die betaald zijn aan de accountant die hun financiële statement controleert. Het openbaren van accountantsvergoedingen voor non-auditdiensten informeert onder andere investeerders over de kwaliteit van de audit, inclusief earnings management. Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van proxy statements die tussen 5 februari 2001 en 15 juni 2001 zijn ingevuld aan de hand van de SEC (Frankel, Johnson, & Nelson, 2002, p. 76). Een proxy statement is een document dat informatie bevat, die bedrijven verplicht aan hun aandeelhouders moeten verschaffen. Met behulp van deze informatie kunnen aandeelhouders makkelijker beslissingen nemen over onderwerpen die zullen worden besproken in de aandeelhoudersvergadering. Het onderzoek gaat ervan uit dat er twee mogelijke effecten zijn voor het leveren van non-auditdiensten op onafhankelijkheid van de accountant. Ten eerste kan het leveren van non-audit diensten de economische band van de accountant met zijn cliënt versterken. Hierdoor wordt de prikkel van de accountant om toe te geven groter door de druk van de cliënt, inclusief de druk om toe te geven aan earnings management. Ten tweede kan het verlenen van non-auditdiensten ervoor zorgen dat de investering van de accountant in zijn/haar reputatie groter wordt, waardoor het niet voor de hand ligt zijn reputatie in gevaar te brengen om een klant tevreden te stellen. Deze theorieën worden getest door het onderzoeken van earnings management. Er wordt in het onderzoek opgenomen in hoeverre de accountant toegeeft aan de druk van de cliënt aan earnings management. Als de accountant toegeeft aan earnings management, komt zijn onafhankelijkheid in gevaar en zal dat ten koste gaan van de kwaliteit van de acountant. Daarnaast wordt er naar het verband van het openbaren van uitgaven aan non-auditen auditdiensten gekeken. Als investeerders ervan uitgaan dat het verlenen van non-audit diensten de objectiviteit van de accountant verlaagt, zullen ze een compensatie willen voor de verlaging in geloofwaardigheid van het jaarverslag van het bedrijf. Als het bijvoorbeeld 12

14 blijkt dat er in een situatie onverwachte hoge non-auditvergoedingen zijn, dan zal de waarde van het aandeel afnemen. In een andere situatie zullen investeerders geloven, dat de provisie van non-auditdiensten bij de toename van investering de onafhankelijkheid van de accountant vergroot. Hierdoor zal bij een onverwachte hoge non-auditvergoedingen de prijs van een aandeel juist gaan stijgen. Aan de hand van deze verschillende aannames zijn er twee verschillende hypotheses opgesteld: het leveren van non-auditdiensten wordt niet geassocieerd met earnings management. Er is geen aandeelprijsreactie door het openbaren van non-auditdiensten (Frankel, Johnson, & Nelson, 2002, pp ). Om de hypothesen te testen wordt er gebruik gemaakt van drie maatstaven: de ratio van non-audit vergoedingen in verhouding tot alle vergoedingen; de verdeling van accountantsvergoedingen in non-audit en audit componenten, waar beide gemeten worden als percentueel rank voor elke cliënt van een gegeven accountant en de verdeling als percentueel rank van de totale accountantsvergoedingen voor elke cliënt van de gegeven accountant. Uit het onderzoek wordt geconcludeerd dat er een positieve relatie bestaat tussen het verlenen van non-auditdiensten en het halen van de verwachtingen die opgezet zijn door analisten. Verder is er sprake van een positieve relatie tussen het aantal non-auditdiensten die verleent worden en de hoeveelheid discretionary accruals (Frankel, Johnson, & Nelson, 2002, pp ). Dit geldt voor zowel absolute als inkomensverhogende en- verlagende discretionary accruals. Discretionary accruals zijn accruals die niet het gevolg zijn van de normale operationele bedrijfsactiviteiten, maar die worden beïnvloed door managers (Gabriëls, 2009). Dit is genoeg bewijs om aan te tonen dat er een positief verband bestaat tussen accountantsvergoedingen en earnings management. Verder is er gevonden dat er verband bestaat tussen de non-auditvergoedingen en de waarde van het aandeel op de dag dat de vergoedingen openbaar worden gemaakt. Dit betekent dat de werkelijke evenals de onafhankelijkheid in schijn wordt aangetast door de hoeveelheid geleverde nonauditdiensten. 13

15 Firth Firth is in 2002 een onderzoek gestart naar aanleiding van een in die tijd actuele discussie over het plaatsen van restricties of het verbieden van non-auditdiensten bij cliënten van accountants waar eveneens auditdiensten worden verleend. Het doel van het onderzoek is het bestuderen van vergoedingen van non-auditdiensten, door gebruik te maken van data van bedrijven uit Groot-Brittannië (Firth, 2002, p. 662). Zijn conclusie komt voort uit een onderzoek naar de invloeden van non-auditvergoedingen op de kosten van auditdiensten. Verder onderzoekt hij of er een relatie bestaat tussen het leveren van nonauditdiensten en het voorkomen van een unqualified audit opinion. Er zijn qualified- en unqualified audit opinions, ook wel clean audit opinion genoemd. Een qualified audit opinion geeft aan dat de accountant tegen een of twee situaties in het jaarverslag is aangelopen, die niet overeenkomen met de standaard accounting regels. Echter, de rest van het jaarverslag is wel eerlijk gepresenteerd. Een unqualified audit opinion geeft een positieve mening van de accountant aan met betrekking tot de eerlijkheid van de presentatie van het hele financiële jaarverslag van de cliënt en de overeenstemming van het jaarverslag en de opgestelde regels (bv. GAAP, IFRS). Wanneer er een relatie bestaat tussen non-auditdiensten en een clean audit report kan het zijn dat er gebrek aan onafhankelijkheid bestaat bij de accountant. Dit wordt veroorzaakt wanneer de vergoedingen van non-auditdiensten relatief hoog zijn, waardoor een grotere economische relatie ontstaat tussen de accountant en zijn cliënt. Hieruit volgt dat de accountant mogelijk gemakkelijker aannames van de cliënt accepteert met betrekking tot de rekeningen, zelfs als er tegenstrijdig bewijs zou zijn, waardoor er eerder een clean audit opinion wordt uitgegeven. Het onderzoek bestaat uit een steekproef van 1,112 observaties van jaarverslagen uit het jaar 1996 van niet financiële bedrijven, die geregistreerd staan op de International Stock Exchange (Firth, 2002, p. 677). Firth veronderstelt dat bepaalde gespecificeerde bedrijfsgebeurtenissen zorgen voor een vraag naar non-audit diensten en op hetzelfde moment zorgen voor een stijging in de tijd die aan de audit besteed moet worden. In het geval van een overname moet de accountant het accountingsysteem van het dochterbedrijf leren te gebruiken en verschillende aanpassingen maken in geconsolideerde rekeningen. Zo 14

16 bestaan er veel verschillende activiteiten die de vraag naar non-auditdiensten en tegelijkertijd de inspanning in de audit doen verhogen. Firth neemt aan dat wanneer deze activiteiten niet aanwezig zijn, er geen verband zal zijn tussen auditvergoedingen en nonauditdienstenvergoedingen. Dit onderzoekt hij aan de hand van zijn hypothese: de positieve associatie tussen non-auditvergoedingen en auditvergoedingen komt door speciale bedrijfsgebeurtenissen die een vraag naar non-auditdiensten veroorzaakt evenals een stijging van de inspanning van de audit. Daarnaast wordt er onderzoek gedaan naar het verband tussen hoge nonauditvergoedingen en het uitgeven van een clean audit opinion (Firth, 2002, pp ). Een reden voor de relatie is het minder snel geneigd zijn van accountants om het oneens te zijn met het accounting beleid van de cliënt en interpretaties van de GAAP, wanneer nonauditvergoedingen hoog zijn. De reden hiervan is dat accountants hun lucratieve nonauditopdrachten niet willen verliezen. Deze situatie zorgt voor een grotere kans op een clean audit opinion, waardoor de onafhankelijkheid van de accountant wordt aangetast. Voor dit onderzoek is de volgende hypothese opgesteld: De vergoeding van non-auditdiensten zorgt voor een grotere kans op een clean audit opinion. Empirisch bewijs voor de hypothesen veronderstelt dat de onafhankelijkheid van de accountant eventueel is aangetast. Echter, veronderstelt Firth, er is nog een andere mogelijke verklaring: een stijging in het leveren van non-auditdiensten kan de boekhouding van de cliënt en/of operaties verbeteren zodat de accountant tegen minder onwaarschijnlijkheden aanloopt en het de kans vergroot een clean audit opinion uit te geven. Om de eerste hypothese te testen is er een verklaringsmodel voor auditvergoedingen ontwikkeld (Firth, 2002, p. 669). Dit model is gebaseerd op variabelen die worden genoemd en empirisch zijn getest in voorgaande onderzoeken. Deze variabelen worden gebruikt als control variabelen. Daarnaast worden non-auditvergoedingen en een aantal variabelen die gespecificeerde bedrijfsgebeurtenissen representeren toegevoegd aan het model. De tweede hypothese wordt getest door een verklaringsmodel te ontwikkelen voor qualified audit opinions. Verder worden in dit model non-auditkosten geclassificeerd als totale assets toegevoegd als onafhankelijke variabele. 15

17 Uit het onderzoek is gebleken dat het niveau van non-auditdiensten gedeeltelijk een functie is van gespecificeerde bedrijfsgebeurtenissen die extra auditdiensten vergen (Firth, 2002, pp ). Wanneer deze gebeurtenissen gecontroleerd worden is er weinig verband tussen auditvergoedingen en non-auditvergoedingen. De uitslag van het onderzoek sluit aan bij de hypothese dat associatie tussen audit- en non-auditvergoedingen ontstaat door gespecificeerde gebeurtenissen die vraag voor non-auditdiensten creëert en tegelijkertijd meer auditdiensten veroorzaakt. Verder is er uit de resultaten gebleken dat hoge non-auditvergoedingen een verband vertonen met het uitgeven van een clean audit opinion en het uitgeven van een unqualified audit opinion. Zoals eerder vermeld kan de oorzaak bij twee mogelijke situaties liggen. De eerste is het gebrek aan onafhankelijkheid van de accountant en de tweede is de onzekerheden en onenigheden die non-auditdiensten oplossen door het uitvoeren van een audit, waardoor er vaker een clean audit opinion wordt uitgegeven. Kinney et al In 2004 onderzochten Kinney et al. de empirische vraag of van 1995 tot 2000 vergoedingen van non-auditdiensten aan publiek gehouden accountkantoren een verband vertonen met het aantal aanpassingen gemaakt in al uitgegeven financiële statements (Kinney, Palmrose, & Scholz, 2004, p. 562). Het maken van aanpassingen wordt in het artikel Financial restatements genoemd. Hiermee wordt bedoeld dat er aanpassingen moeten worden gemaakt in de financiële jaarverslagen, omdat er na het uitbrengen van de financiële jaarverslagen materiele fouten zijn ontdekt, waarbij aanpassing is vereist. De motivatie van het onderzoek is een lang gaande debat over het feit of een accountskantoor audit en non auditdiensten tegelijkertijd mag leveren (Kinney, Palmrose, & Scholz, 2004, p. 563). De SEC speculeert dat deze relatie mogelijk het vertrouwen van investeerders in de onafhankelijkheid van de accountant laat afnemen. Dit effect zorgt voor een daling in het vertrouwen in de publieke kapitaalmarkt. Het wordt veroorzaakt doordat de regel- wetgevers aannemen dat het leveren van non-auditdiensten de onafhankelijkheid van de accountant aantast. Dit zorgt vervolgens voor een lagere audit kwaliteit en een 16

18 stijging van de kans op een financieel statement dat de regels van GAAP overtreedt. Sommige van deze GAAP- overtredingen worden onthuld door het observeren van restatements in al uitgegeven financiële statements. De regel- en wetgevers nemen aan dat er een positief verband bestaat tussen het leveren van non-auditdiensten en restatements. Het doel van deze studie is bewijs vinden om de empirische band tussen non-auditdiensten vergoedingen en restatements in de jaarverslagen te bewijzen door gebruik te maken van data voor het ingaan van de nieuwe regelgeving van de SEC. Kinney veronderstelt dat non-auditdiensten een positieve of negatieve relatie kunnen hebben met het aantal gemaakte restatements. De positieve relatie wordt veroorzaakt doordat de onafhankelijkheid van de accountant wordt aangetast en zo de kwaliteit van de audit daalt; dit zorgt voor meer restatements in de jaarverslagen. Non-auditdiensten kunnen ook een negatief verband vertonen met restatements, omdat non-auditdiensten naast het verlenen van een audit de toevoer van informatie laat toenemen. Hierdoor is er meer informatie beschikbaar voor het uitvoeren van een audit, wat de kwaliteit van deze audit doet toenemen. Hierdoor zullen er minder restatements plaatsvinden. Om hun hypothese te testen heeft Kinney gebruik gemaakt van 617 bedrijven die een aanpassing hebben aangekondigd (Kinney, Palmrose, & Scholz, 2004, pp ). Deze bedrijven zijn gevonden door in publieke bibliotheken aan de hand van het invoeren van key-woorden op zoek te gaan naar bedrijven waar restatements hebben plaatsgevonden. Verder hebben ze andere bedrijven gevonden door in artikelen te kijken waar een discussie gaande was over restatements. Alle gevonden bedrijven worden alleen toegevoegd aan het onderzoek als ze volgens de GAAP een bepaald soort restatements gemaakt hebben. Het testen gebeurt door de non-auditvergoedingen te vergelijken door bedrijven, die tussen 1995 en 2000 restatements hebben toegepast, te koppelen aan een vergelijkend bedrijf waar geen restatements hebben plaatsgevonden. Verder verdelen ze non-auditdiensten in een aantal categorieën onder: financiële informatie systeem diensten; interne controle diensten; belastingdiensten en andere niet gespecificeerde diensten, zodat er beter geïdentificeerd kan worden wat voor soort non-auditdiensten de onafhankelijkheid van de accountant aantasten. 17

19 Het onderzoek heeft drie grote vindingen gevonden (Kinney, Palmrose, & Scholz, 2004, pp ). Als eerste is er geen (statistisch significant) positief verband gevonden tussen vergoedingen van informatie- systeemdiensten, interne auditdiensten en restatements. Dit kan veroorzaakt worden door de kleine grootte van de sample van deze twee non-auditdiensten. Dus het verbieden van informatie- systeemdiensten tast mogelijk slechts een aantal bedrijven aan en verbetert niet de kwaliteit van de audit. Ten tweede is er bewijs gevonden van een (statistische significant) positieve relatie tussen ongespecificeerde non-auditdiensten vergoedingen en restatements. Ondanks dat de aard van deze nonauditdiensten onbekend is, is er een positief verband gelegd tussen de omvang van ongespecificeerde non-auditdiensten en de economische afhankelijkheid van een accountant, wat zorgt voor meer restatements. Als laatste is er gebleken dat vergoedingen voor belastingdiensten een negatief verband vertonen met restatements. Dit zorgt ervoor dat bedrijven die meer geld uitgeven aan belastingdiensten minder restatements hebben dan bedrijven die minder of niets aan belastingdiensten uitgeven. Het verbieden of beperken van belastingdiensten zorgt er mogelijk voor dat de kwaliteit van de audit afneemt. Uit het onderzoek is gebleken dat bepaalde ongespecificeerde non-auditdiensten de onafhankelijkheid van de accountant aantasten. Sharma & Sidhu Sharma en Sidhu hebben in 2001 een onderzoek verricht naar het verband tussen de hoogte van de vergoeding van non-auditdiensten en het uitgeven van een going-concernverklaring. De accountant heeft de mogelijkheid om aan het eind van de accountantsverklaring een going- concernverklaring toe te voegen. De going-concernverklaring wordt toegevoegd wanneer er redelijke twijfel bestaat over het voortbestaan van het bedrijf. Het bedrijf is dan going concern waarmee bedoeld wordt dat er verwacht wordt dat het bedrijf binnen een jaar failliet zal gaan. Het onderzoek is gestart omdat regelgevers twijfels hebben over het bestaan van non-auditdiensten naast auditdiensten (Sharma & Sidhu, 2001, pp ). Dit komt volgens hen omdat er een verband bestaat tussen de mate van het leveren van non- 18

20 auditdiensten en de onafhankelijkheid van de accountant. Echter, deze regelgevers hebben nog geen empirische bewijs kunnen vinden die deze theorie ondersteunt. Het doel van het artikel is dan ook het ondersteunen van de theorie dat het leveren van veel nonauditdiensten de onafhankelijkheid van de accountant aantast. Het onderzoek bestaat uit een sample van 49 failliete bedrijven (Sharma & Sidhu, 2001, p. 606). Deze bedrijven zijn tussen 1989 en 1996 failliet gegaan. Voor hun faillissement stonden ze genoteerd aan de Australische Stock Echange. De bedrijven zijn geïdentificeerd door gebruik te maken van informatie verkregen door jaarlijkse publicatie van Liquidators List of the Annual Stock Market Summaries for Taxation. Australië heeft volgens de onderzoekers een overeenkomstige accountantsmarkt met Amerika en Engeland, waardoor de uitkomsten van dit goed te generaliseren zijn. Het onderzoek probeert uit te vinden of accountants een werkelijke economische afweging maken door het niet uitgeven van een going-concernverklaring en/of uitgeven van een minder serieuze kwalificatie naar cliënten, wanneer er door de cliënten hoge aantallen non-auditdiensten worden gekocht (Sharma & Sidhu, 2001, p. 621). Om deze stelling te onderzoeken zijn deze hypotheses opgesteld: Accountants zijn minder snel geneigd om een going-concernverklaring uit te geven aan cliënten die in verhouding een hoge nonauditdienstenvergoeding hebben tot de totale inkomsten, dan cliënten die een lagere verhouding hebben van non-auditdienstenvergoedingen tot de totale vergoeding van die cliënt (Sharma & Sidhu, 2001, pp ). De hypothese wordt getest door de vergoedingen van non-audit en auditdiensten bij elkaar op te tellen en vervolgens naar het percentage van non-auditdiensten te kijken (Sharma & Sidhu, 2001, p. 612). Dan wordt er gekeken of er een positieve band bestaat tussen een hoger percentage non-auditdiensten en het niet geven van een goingconcernverklaring bij bedrijven die binnen een jaar na het uitgeven van de accountancyverklaring failliet zijn gegaan. 19

21 Uit het onderzoek blijkt dat de hypothese klopt. Dit betekent dat er een relatie bestaat tussen een hogere vergoeding van non-auditdiensten en een lagere kans op het uitgeven van een going-concernverklaring (Sharma & Sidhu, 2001, p. 623). Als het percentage van de vergoedingen van non-auditdiensten in verhouding van het totaal met een eenheid toeneemt, neemt de kans op het uitgeven van een going-concernverklaring met 97,91% procent af. Hieruit volgt dat de onafhankelijkheid van een audit mogelijk is aangetast wanneer er een hoger non-auditdienstenpercentage is. Financieel statementgebruikers en andere geïnteresseerde partijen kunnen aannemen dat wanneer een accountant hoge nonauditdienstenvergoedingen ontvangt, de accountant mogelijk een economische prikkel heeft om geen going-concernverklaring uit te geven. 2.2 Onderzoeken: Er is geen relatie tussen non-auditdiensten en de onafhankelijkheid van de accountant Defond et al. In 2002 hebben Defond et al. een empirisch onderzoek uitgevoerd over de validiteit van de aanname; non-auditdiensten tasten de onafhankelijkheid van de accountant aan door de accountant economisch afhankelijk te maken van de cliënt en dat de raadplegende natuur van non-auditdiensten de objectiviteit van de auditor verlaagt. Dit wordt gedaan door systematische bewijs te vinden dat er een verband bestaat tussen non-audit- en auditvergoedingen. De maatstaf van de onafhankelijkheid van een accountant is de neiging om een going-concernverklaring uit te geven. Door het Enron-schandaal is er twijfel ontstaan over de onafhankelijkheid van de accountant wanneer non-auditdiensten uitgevoerd worden naast een audit. Door deze twijfel wil het Congress een wet opstellen dat de meeste non-auditdiensten verbiedt. Er wordt aangenomen dat een accountant openstaat om zijn onafhankelijkheid op te geven in ruil voor het behouden van cliënten, wanneer deze cliënten een hoge vergoeding betalen voor non-auditdiensten. Het probleem van deze assumptie is dat er geen rekening wordt gehouden met het verwachte verlies van het compromitteren van hun onafhankelijkheid 20

22 (DeFond, Raghunandan, & Subranamyam, 2002, p. 1248). In het bijzonder het verlies van reputatie en proceskosten zullen waarschijnlijk een sterke motivatie zijn voor accountants om hun onafhankelijkheid te bewaren. Het doel van dit artikel is dan ook het onderzoeken van correctheid van de twijfels van de regelgevers. Het onderzoek bestaat uit een sample van bedrijven, inclusief 96 bedrijven die voor het eerst een going-concernverklaring hebben gekregen. Defond heeft om deze bedrijven te vinden eerst alle beschikbare proxy statements verzameld die zijn ingevuld in Amerika tussen 5 februari 2001 en 31 oktober 2001 (DeFond, Raghunandan, & Subranamyam, 2002, p. 1255). Deze bedrijven zijn gevonden door te zoeken naar audit fees in de Edgar Online database. Van de gevonden bedrijven is er een selectie gemaakt door te kijken of de bedrijven over de nodige financiële statementvariabelen beschikken. Hierdoor zijn alle financiële bedrijven uit te sample gehaald. Vervolgens is de sample beperkt tot noodlijdende bedrijven, waardoor er tot de uiteindelijke samplegrootte is gekomen. Omdat de onafhankelijkheid van de accountant wordt gedefinieerd als de kans dat de accountant een gevonden lek in de financiële report zal melden, zullen accountants waar de onafhankelijkheid is aangetast minder snel een going-concernverklaring uitgeven, waar deze hoort uitgeven te worden (Frankel, Johnson, & Nelson, 2002, p. 1254). Daarom worden deze hypotheses getest: - Non-auditvergoedingen hebben een negatief verband met kans op het uitgeven van een going-concernverklaring - De totale vergoedingen hebben een negatief verband met kans op het uitgeven van een going-concernverklaring. Volgens Defond is het beter om gebruik te maken van een going-concernverklaring om de onafhankelijkheid van een accountant te meten dan earnings-management (Frankel, Johnson, & Nelson, 2002, p. 1250). Dit komt omdat bij earnings-management de accountant alleen een indirecte invloed heeft op de gepresenteerde cijfers. Echter, de accountant heeft bij het uitgeven van een going-concernverklaring directe invloed. 21

23 Om tot een antwoord op de hypothese te komen wordt er gefocust op noodlijdende bedrijven, omdat het uitgeven van een going-concernverklaring hier meer prominent is (Frankel, Johnson, & Nelson, 2002, p. 1249). De eerste hypothese wordt getest door het bestuderen van regressies. Deze regressie maakt gebruik van twee maatstaven van nonauditdiensten: de log van non-audit vergoedingen en de ratio van non-audit vergoedingen tot de totale vergoedingen. Wanneer er een negatieve relatie wordt gevonden wordt de hypothese ondersteunt. De tweede hypothese wordt op dezelfde manier getest. Uit het onderzoek blijkt dat in tegenstelling tot de zorg van de regelgevers er geen verband bestaat tussen non-audit vergoedingen en de neiging om een goingconcernverklaring uit te geven (DeFond, Raghunandan, & Subranamyam, 2002, p. 1271). Ook wordt er geen verband gevonden tussen de totale vergoedingen van het leveren van diensten van een accountantskantoor en de kans op het uitgeven van een goingconcernverklaring. De resultaten suggereren dat verlies van reputatie en proceskosten de onafhankelijkheid van de accountant bevorderen en zwaarder wegen dan de economische afhankelijkheid gecreëerd door hogere vergoedingen. Larcker & Richardson Het doel van het artikel is het onderzoeken van de relatie tussen de vergoedingen betaald aan accountantskantoren voor het verlenen van non-audit diensten en het gedrag accrual accounting (Larcker & Richardson, 2004, pp ). Deze relatie (als het al bestaat) is een belangrijke factor in het gaande debat over de structuur van de accounting-professie en de geschiktheid om non-auditdiensten te laten leveren door accountantskantoren. Accrual accounting is een methode die de prestaties en de positie van een bedrijf meet door het nemen van kosten en opbrengsten wanneer deze plaatsvinden, ongeacht of er geldtransactie plaatsvindt. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de relatie van non-auditdiensten en de onafhankelijkheid van de accountant. Echter, deze onderzoeken vertonen verschillende 22

24 resultaten van onder andere Frankel, Ashbaugh, Kinney en Chung. Volgens Larcker en Richardson zijn daar minstens drie economische redenen voor (Larcker & Richardson, 2004, pp ). De eerste is dat de rol van corporate governance grotendeels wordt genegeerd in de onderzoeken. Corporate governance is het systeem waar bedrijven door worden geleid en gecontroleerd. Dit is een probleem omdat de accountant slechts een van de vele potentiële controlemechanismes is die zijn ontworpen om wezenlijke agency-problemen in een publieke onderneming te verlichten. Om enkel de accountant te onderzoeken in plaats van ook alle alternatieve controlemogelijkheden, zorgt dit voor een incomplete analyse van de determinanten van earnings kwaliteit. Ten tweede, zijn er veel verschillende manieren om de financiële band tussen de accountant en de cliënt te meten. Sommige onderzoeken gebruiken de verhouding van vergoedingen van non-auditdiensten tot de totale vergoedingen. Terwijl er ook gebruik gemaakt kan worden van de totale vergoedingen betaald aan de accountant om de onafhankelijkheid van de accountant te meten. Als laatste, zijn er verschillende modellen die gebruikt kunnen worden om de relatie tussen auditvergoedingen en earnings kwaliteit te beschrijven. Het is daardoor onvoldoende om een relatie te testen in een grote sample met een model. Beter is het wanneer er per bedrijf gekeken wordt welk model het beste past om in deze omgeving een bepaald effect te onderzoeken. Om zelf niet tegen deze beperkingen aan te lopen, maken Larcker en Richardson gebruik van verschillende modellen met verschillende maatstaven. Om de accruals te meten wordt er rekening gehouden met de corporate governance De oorspronkelijke sample bestaat uit bedrijfsjaren die een inkijk geven over non-audit en auditvergoedingen voor het jaar 2000 en 2001 (Larcker & Richardson, 2004, p. 630). Deze gegevens zijn direct verkregen van Standard & Poor (een bedrijf dat financiële diensten levert) en komen van de verplichting (van de SEC) om vergoedingen voor het leveren van audit- en non-auditdiensten te openbaren. Om de impact te reduceren van kleine accountantskantoren worden alleen cliënten gebruikt van Arthur Andersen, Ernst & Young, Deloitte & Touche, KPMG en PricewaterhouseCoopers (de Big 5). Ook worden financiële instituten uit de test gehaald, omdat ze niet over de nodige financiële statement variabelen beschikken. Daardoor blijven er in het uiteindelijke onderzoek nog bedrijfsjaren over (3.424 bedrijven). 23

25 Larcker en Richardson gebruiken een aantal verschillende maatstaven van vergoedingen betaald aan accountants. Als eerst word de fee-ratio berekend als ratio van non-audit vergoedingen tot de totale vergoedingen betaald aan de accountant. Zodat er gekeken kan worden wat het effect van een grotere verhouding van non-auditdiensten is. Om de grootte van de betaling weer te geven en te kijken hoe belangrijk de cliënt is voor het accountskantoor, wordt gemeten hoe groot het aandeel van de cliënt is in de totale opbrengsten van het accountantskantoor. Als laatste wordt een regressieanalyse gebruikt. Dit wordt gedaan om de economische relatie tussen een accountant en de cliënt te testen. Ook wordt corporate governance in het onderzoek meegenomen om zo verschillende soorten bedrijven te herkennen (Larcker & Richardson, 2004, pp ) Omdat er verschillende maatstaven zijn gebruikt in het onderzoek zijn er verschillende uitkomsten (Larcker & Richardson, 2004, pp ). Er wordt een positief verband gemeten tussen de betaalde vergoedingen en onverwachte accuals wanneer het verband gemeten wordt door de fee-ratio en als er onverwachte accruals worden veranderd door gebruik te maken van absolute waarden. Dit positieve verband komt enkel voor bij 8,5% van de totale bedrijven. Door deze bedrijven aan een corporate governance-toets te werpen, blijkt dat de bedrijven afwijken van het gemiddelde bedrijf uit de test. Als er gebruik wordt gemaakt van een ander maatstaf die het effect van vergoedingen op de onafhankelijkheid van de accountant meet, wordt er een negatief verband gevonden tussen de onafhankelijkheid van de accountant en earnings kwaliteit. Uit het onderzoek komt dat er weinig bewijs van een positieve relatie bestaat tussen de betaalde vergoedingen aan accountants en de metingen van accruals. Hieruit blijkt dat het behouden van onafhankelijkheid belangrijker is dan hogere vergoedingen voor het leveren van audit- en non-auditdiensten, wat ervoor zorgt dat de accountant onafhankelijk blijft van zijn cliënten. Ashbaugh et al. In dit onderzoek worden de resultaten van het onderzoek van Frankel et al. (2002) opnieuw getest. Dit onderzoek is net zoals het onderzoek van Frankel gericht op de relatie tussen 24

26 accountantsvergoedingen voor non-auditdiensten en earnings management. Uit dat onderzoek is gebleken dat er een positieve relatie bestaat tussen het verlenen van veel nonauditdiensten en het halen van de verwachtingen gezet door analisten. Ook is er sprake van een positieve relatie tussen het aantal non-auditdiensten die verleend worden en de hoeveelheid discretionary accruals. Ashbaugh dupliceert de test van Frankel om te kijken of de resultaten van dat onderzoek gevoelig zijn voor onderzoek design keuzes (Ashbaugh, LaFond, & Mayhew, pp ). De motivatie van het onderzoek is evenals bij het onderzoek van Frankel de twijfels van de SEC rondom de groei van non-auditvergoedingen in verhouding tot de vergoedingen van auditdiensten in de jaren 90. De twijfels zijn gebaseerd op de aanname dat het verdienen van meer geld aan non-audit diensten leidt tot een stijging van de totale inkomsten het betreffende bedrijf, waardoor de economische afhankelijkheid van het accountantskantoor aan de cliënt toeneemt. Er leidt een discussie over hoe deze economische band gemeten moet worden. Veel van de afgelopen onderzoeken gebruiken de fee ratio (het deel van de non-audit vergoeding van de totale vergoeding) om deze economische band te meten. Echter, volgens Ashbaugh heeft de fee ratio geen betrekking op het economische belang van de cliënt naar het accountantskantoor, omdat de grootte van de totale vergoeding niet meespeelt (Ashbaugh, LaFond, & Mayhew, pp ). Zo wordt er geen rekening gehouden met de omzet van een bedrijf waar de cliënt zijn inkomsten uit genereerd. Met een bedrijf van 10 miljoen of 10 duizend, verdiend de cliënt veel meer of minder geld met een gelijke fee ratio. Ashbaugh neemt aan dat de totale vergoedingen, de opsomming van audit en non-auditvergoedingen, een betere maatstaf is dan de fee ratio om de economische afhankelijkheid van de accountant tot de cliënt te testen. Desondanks gebruiken ze in het onderzoek ook de fee ratio om een complete beoordeling te geven van de resultaten van Frankel et al. Om de onderzoeksvraag te testen wordt er eveneens gebruik gemaakt van proxy statements die tussen 5 februari 2001 en 15 juni 2001 zijn ingevuld aan de hand van de SEC. De eerste test onderzoekt of de resultaten van het meten van discretionary accruals uit het onderzoek van Frankel gevoelig zijn voor voor het soort meting. Huidige onderzoeken 25