Koopstromenonderzoek 2011 Gemeenterapport gemeente Hoorn. Koopstromen Hoorn Koopstromenonderzoek Gemeenterapport gemeente Hoorn

Transcriptie

1 Koopstromen Hoorn Koopstromenonderzoek 2011 Gemeenterapport gemeente Hoorn

2 Colofon Opdrachtgever Gemeente Hoorn Titel rapport Koopstromen Hoorn Randstad Koopstromenonderzoek 2011 Gemeenterapport-1859 Gemeente Hoorn Datum publicatie April 2012 Projectteam I&O Research Ruud Esselink Tijmen Siermann Projectomschrijving Onderzoek naar het koopgedrag in de gemeente Hoorn Trefwoorden Hoorn, winkelaanbod, leegstand, koopstromen, binding, toevloeiing, afvloeiing, omzet, bestedingen, economisch functioneren, vloerproductiviteit, consumentengedrag, aankoopkanalen, bezoekmotief en beoordeling winkelgebieden, vervoermiddel

3 Inhoud Voorwoord 5 1. Inleiding Aanleiding onderzoek Leeswijzer & producten 6 2. Winkelaanbod en -leegstand Inleiding Omvang en samenstelling winkelaanbod Aankooplocaties uitgelicht Leegstand Conclusie Koopstromen Inleiding Koopkrachtbinding & -toevloeiing Draagvlakopbouw Toe- & afvloeiing Economisch functioneren Conclusie Kenmerken koopgedrag Inleiding Bezoekfrequentie Bezoekmotieven Beoordeling winkelgebieden Vervoermiddel Aankoopkanalen De warenmarkt Online winkelen Winkelen op zondag Conclusie 32

4 4

5 1 Inleiding 5

6 1. Inleiding 1.1 Aanleiding onderzoek Koopstromenonderzoek is hét instrument om koopgedrag van inwoners in kaart te brengen en veranderingen in dit gedrag in tijd en plaats te laten zien. De uitkomsten zijn te gebruiken om regionaal en lokaal detailhandelsbeleid vorm te geven dan wel te actualiseren. Inzicht in de actuele ontwikkelingen in de detailhandel en het koopgedrag is te benutten voor het regionale en lokale detailhandelsbeleid. Daarom heeft de Westfriese regio ook deelgenomen aan het koopstromenonderzoek, dat in 2011 door I&O Research is uitgevoerd in de gehele Randstad. Naast het regionale rapport met de uitkomsten voor heel Westfriesland is ook ingezoomd op het gemeentelijke niveau. Voor u ligt het gemeentelijk koopstromenrapport van de gemeentehoorn. De informatie in dit rapport is deels terug te vinden in het regiorapport, maar in dit gemeentelijke rapport wordt meer ingezoomd op de lokale situatie. 1.2 Leeswijzer & producten Dit gemeenterapport geeft een beeld van de verzorgingspositie van de gemeente Hoorn en het koopgedrag van inwoners en bezoekers. Voordat het koopgedrag wordt beschreven, beschrijven we in hoofdstuk 2 de samenstelling en ontwikkeling van het winkelaanbod aan de hand van de Locatus-data. In hoofdstuk 3 besteden we aandacht aan de koopstromen. Zo wordt onder andere duidelijk in welke mate inwoners aankopen doen in de gemeente en regio waarin ze wonen en hoe de kooporiëntatie zich ten opzichte van 2004 heeft ontwikkeld (voor zover gegevens uit 2004 beschikbaar & vergelijkbaar zijn). Daarnaast geeft dit hoofdstuk inzicht in het economisch functioneren van regio s in termen van omzet en vloerproductiviteit. Indien mogelijk kijken we daarbij ook naar de belangrijkste aankoopplaatsen in de gemeente Drechterland. In hoofdstuk 4 komen bezoekmotieven, beoordelingen van de winkelgebieden, bezoekfrequentie, vervoermiddelgebruik en het gebruik van aanvullende aankoopkanalen aan bod. De bijlage bevat tot slot een overzicht van de deelnemende regio s, een begrippenlijst waarin de meest gebruikte begrippen kort worden uitgelegd en een indeling van de grootteklassen die worden gehanteerd. Voor meer informatie en onderzoeksresultaten kunt u terecht op Naast het hoofdrapport zijn hier ook factsheets met kerngegevens en grafisch weergegeven koopstromen voor de belangrijkste aankoopplaatsen, gemeenten en de 33 onderscheiden herkomstregio s te downloaden. Hier kunt u bovendien ook zelf met behulp van een SWING-applicatie gegevenstabellen, figuren en kaartbeelden samenstellen. 6

7 2 Winkelaanbod en -leegstand 7

8 2. Winkelaanbod en -leegstand 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt een kort overzicht gegeven van het huidige winkelaanbod in Hoorn. Hierbij wordt gekeken naar het winkelvloeroppervlak en het aantal winkels. Daarnaast wordt er een blik geworpen op de (ontwikkeling van de) leegstand Omvang en samenstelling winkelaanbod Meeste meters in en om huis Het totaal aantal vierkante meters winkelvloeroppervlakte in de gemeente Hoorn is bijna (zie tabel 2.1). Het grootste deel hiervan zit in de branchegroep in en om het huis. De branchegroepen vrije tijd is mindere mate vertegenwoordigd. Tabel 2.1 Winkelaanbod 2011 gemeente Hoorn, naar branchegroep. aantal m 2 WVO aantal winkels branchegroep abs. % abs. % dagelijks % % mode & luxe % % vrije tijd % 57 11% in/om huis % % detailhandel overig % 29 5% totaal % % NB: cijfers zijn exclusief leegstand. Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. In zeven jaar tijd toename aantal winkelmeters Hoorn In de laatste zeven jaar is het aantal winkelmeters met zes procent toegenomen (zie tabel 2.2). Deze toename is vooral terug te vinden in de groei van het aantal winkelmeters in de branchegroepen overige detailhandel. Bijna alle branchegroepen laten een groei zien, alleen de branchegroep in en om het huis nam drie procent af in de afgelopen zeven jaar. Tabel 2.2 Winkelvloeroppervlak gemeente Hoorn, naar branchegroep, in m 2 WVO (2004 en 2011). totaal ontwikkeling branchegroep abs. % dagelijks % mode & luxe % vrije tijd % in/om huis % detailhandel overig % totaal % NB: cijfers zijn exclusief leegstand. Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. 1 De peildatum van de gepresenteerde gegevens over winkelaanbod en winkelleegstand is 1 januari. 8

9 De verandering in het aantal winkels vertoont een ander beeld dan de veranderingen in vloeroppervlakte. De grote toename in vloeroppervlakte bij branchegroep detailhandel overig is nog wel terug te vinden in het aantal winkels, maar het totaal aantal winkels is gedaald. Dit komt niet alleen door de afname in de sector in en om het huis, maar ook in de dagelijkse sector en de sector vrije tijd. De afname deze branchegroepen hebben echter niet gezorgd voor een afname van het vloeroppervlak. Tabel 2.3 Aantal winkels gemeente Hoorn, naar branchegroep (2004 en 2011). totaal ontwikkeling branchegroep abs. % dagelijks % mode & luxe % vrije tijd % in/om huis % detailhandel overig % totaal % NB: cijfers zijn exclusief leegstand. Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. De gemiddelde winkelomvang is tussen 2004 en 2011 toegenomen. In 2004 was er sprake van een gemiddelde omvang van ruim 240 vierkante meter; in 2011 is dit bijna 260 vierkante meter. Hoorn heeft relatief veel winkelmeters per inwoner ter beschikking Het aantal winkelmeters per inwoners is in Hoorn hoger dan in de rest van Nederland. Dit komt met name door het hoge aantal winkelmeters per inwoner in de niet-dagelijkse sector. In de dagelijkse sector scoort Hoorn eveneens bovengemiddeld, maar in de niet-dagelijkse sector is het verschil veel groter. Figuur 2.1 Winkelvloeroppervlakte per inwoners, gemeente, provincie, Randstad en Nederland (2011). Gemeente Hoorn Noor d-holland Randstad Nederland dagelijks niet-dagelijks NB: cijfers zijn exclusief leegstand; Randstad is inclusief Almere en Nijkerk. Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. 9

10 2.3 Aankooplocaties uitgelicht De winkeloppervlakte in Hoorn-Centrum bedraagt in 2011 bijna vijftigduizend vierkante meter. Hiermee heeft het meer dan een derde van het totale winkeloppervlak in de gemeente. In het centrum zijn relatief veel zaken in de branche mode en luxe. Deze branche is over de afgelopen zeven jaar ook het meest toegenomen. Andere branches zoals in en om het huis en vrije tijd - zijn echter afgenomen, wat per saldo een lichte afname tussen 2004 en 2011 laat zien. Tabel 2.4 Winkelvloeroppervlak locatie Centrum gemeente Hoorn, naar branchegroep (2004 en 2011). totaal ontwikkeling branchegroep abs. % dagelijks % mode & luxe % vrije tijd % in/om huis % detailhandel overig % totaal % NB: cijfers zijn exclusief leegstand. De winkeloppervlakte van de locatie de Huesmolen bedraagt bijna zevenduizend vierkante meter, waarvan ruim de helft binnen de dagelijkse sector valt. Verder zijn met name de mode & luxe -branche en vrije tijd -branche vertegenwoordigd in de Huesmolen. Over de laatste zeven jaar is er sprake van een lichte groei, voornamelijk veroorzaakt door een groei in de mode & luxe -branche. Tabel 2.5 Winkelvloeroppervlak locatie de Huesmolen gemeente Hoorn, naar branchegroep (2004 en 2011). totaal ontwikkeling branchegroep abs. % dagelijks % mode & luxe % vrije tijd % in/om huis % detailhandel overig totaal % NB: cijfers zijn exclusief leegstand. De locatie Kersenboogerd heeft in 2011 iets minder dan vierduizend vierkante meter aan winkelvloeroppervlak. Dit is een lichte afname ten opzichte van In het winkelcentrum is met name de dagelijkse sector sterk aanwezig; deze sector is wel licht afgenomen. 10

11 Tabel 2.6 Winkelvloeroppervlak locatie de Kersenboogerd gemeente Hoorn, naar branchegroep (2004 en 2011). totaal ontwikkeling branchegroep abs. % dagelijks % mode & luxe % vrije tijd % in/om huis % detailhandel overig totaal % NB: cijfers zijn exclusief leegstand. De locatie Dr. Van Aalstweg heeft de afgelopen zeven jaar een flinke afname in winkelvloeroppervlak gekend. Met name de sector in en om het huis is sterk gekrompen. Deze krimp is deels gecompenseerd door de groei van de branchegroepen vrije tijd en overige detailhandel. Toch is er sprake van een afname van ruim tweeduizend vierkante meter; dit betekent dat er nu nog ongeveer 31 duizend vierkante meter winkelvloer in gebruik is. Op de Dr. Van Aalstweg zijn de segmenten dagelijks en mode & luxe helemaal niet aanwezig. Tabel 2.7 Winkelvloeroppervlak locatie Dr. Van Aalstweg gemeente Hoorn, naar branchegroep (2004 en 2011). totaal ontwikkeling branchegroep abs. % dagelijks mode & luxe vrije tijd % in/om huis % detailhandel overig % totaal % NB: cijfers zijn exclusief leegstand. 2.4 Leegstand Leegstand vormt een belangrijke indicator voor het economisch functioneren van aankoopplaatsen. Het is daarom van belang om extra aandacht te besteden aan de ontwikkeling van de winkelleegstand in Hoorn. Leegstandsontwikkeling Hoorn gunstig De leegstand in de gemeente Hoorn is tussen 2004 en 2011 fors afgenomen. Het gaat in 2011 om 39 panden, samen goed voor circa zevenduizend vierkante meter. Dit komt neer op een afname in winkelvloeroppervlak van bijna vijftig procent. In de rest van de regio Westfriesland is de leegstand in aantal vierkante meters juist toegenomen. Deze trend is ook op het niveau van de provincie terug te zien. De leegstand in Hoorn staat in 2011 op vijf procent van het totale aanbod aan winkelvloeroppervlak; dit is een fractie minder dan het regionale en provinciale gemiddelde van zes procent. 11

12 Tabel 2.8 Winkelleegstand gemeente Hoorn, vergeleken (2004 en 2011). aantal m 2 WVO aantal winkels % ontw. % % ontw. % 2011 Gemeente Hoorn % 5% % 6% Regio (West-Friesland) % 6% % 7% Provincie (NH) % 6% % 8% Bron: Locatus, bewerking: I&O Research. 2.5 Conclusie De gemeente Hoorn heeft een uitgebreid winkelaanbod. Met name de omvang van het winkelvloeroppervlak in de niet-dagelijkse sector is groot voor het aantal inwoners. Dit heeft te maken met de centrumfunctie van de gemeente. De leegstand in de gemeente is vrij laag, door een forse afname over de afgelopen zeven jaar. 12

13 3 Koopstromen 13

14 3. Koopstromen 3.1 Inleiding Consumenten zijn gevraagd aan te geven waar ze voor het laatst bepaalde artikelen hebben gekocht. Hierdoor ontstaat inzicht in het ruimtelijk koopgedrag. Door koppeling van herkomst- en aankoopplaats kunnen koopstromen worden beschreven en in kaart worden gebracht. Koopstromen maken duidelijk welke dorpen en steden inwoners bezoeken voor de dagelijkse en wekelijkse boodschappen maar ook voor het recreatieve winkelen. Hoe aantrekkelijk zijn steden en regio s voor haar inwoners en voor bezoekers van buiten en hoe zijn verzorgingsgebieden samengesteld? Welke aankoopplaatsen springen eruit? In dit hoofdstuk spelen de begrippen binding, toevloeiing en afvloeiing een belangrijke rol. Koopkrachtbinding, wat de mate waarin inwoners van een plaats hun aankopen doen in winkels die in deze plaats gevestigd zijn, weergeeft. Het andere gedeelte van het draagvlak bestaat uit koopkrachttoevloeiing, die wordt gedefinieerd als de mate waarin inwoners uit andere plaatsen aankopen doen in een aankoopplaats. Bestedingen die buiten de eigen plaats worden gedaan, noemen we koopkrachtafvloeiing. 3.2 Koopkrachtbinding & -toevloeiing Draagvlakopbouw Tabel 3.1 presenteert de draagvlakopbouw voor de gemeente Hoorn. De totale omzet voor dagelijkse artikelen bedraagt in Hoorn 190 miljoen. Het percentage inwoners van Hoorn dat in de eigen plaats dagelijkse artikelen koopt (koopkrachtbinding) is 94 procent. Voor niet-dagelijkse artikelen is het draagvlak 211 miljoen en het deel van de inwoners van Hoorn dat in de eigen plaats niet-dagelijkse artikelen koopt bedraagt 73 procent. De artikelgroepen doe-het-zelf en bloemen, planten en tuinartikelen weten naast de artikelen uit de dagelijkse sector de meeste eigen koopkracht aan zich te binden: respectievelijk 95 en 84 procent van de inwoners van Hoorn koopt deze artikelgroepen in de eigen gemeente. Van het totale draagvlak voor dagelijkse artikelen is zestien procent afkomstig uit andere plaatsen. Dit geldt voor 44 procent van het draagvlak voor niet-dagelijkse artikelen. De branches voor kleding en woninginrichting kennen de grootste relatieve toevloeiing: van alle klanten is hier respectievelijk 54 en 53 procent afkomstig van buiten Hoorn. Voor de meeste andere branches geldt dat de meerderheid van de klanten afkomstig is uit Hoorn. 14

15 Tabel 3.1 Detailhandelsomzet (in milj. ) gemeente Hoorn, uitgesplitst naar binding & toevloeiing, per artikelgroep (2011). totale binding toevloeiing artikelgroep omzet absoluut % 1) absoluut % 2) dagelijks 190,0 160,1 94% 29,9 16% niet-dagelijks 211,0 117,6 73% 93,4 44% - kleding 53,8 24,7 68% 29,1 54% - schoenen 11,7 5,6 73% 6,1 50% - woninginrichting 36,4 17,3 67% 19,1 53% - huishoudelijke artikelen 13,0 8,3 83% 4,7 38% - juweliersartikelen 3,9 2,7 75% 1,1 25% - vrijetijdsartikelen 29,1 17,9 67% 11,2 38% - electro 28,0 15,1 70% 12,9 46% - doe-het-zelf 16,9 11,9 95% 5,0 29% - bloemen, planten en tuinartikelen 17,8 13,9 84% 4,0 22% 1) mate waarin de bevolking in de eigen plaats koopt, uitgedrukt als percentage van het aantal inwoners 2) mate waarin Hoorn klanten uit andere plaatsen aantrekt, uitgedrukt als percentage van het draagvlak Koopkrachtbinding in gemeente Hoorn relatief hoog Hoorn heeft een relatief hoog bindingspercentage zowel in de dagelijkse als in de nietdagelijkse sector. In alle artikelgroepen scoort Hoorn hoger dan het gemiddelde van kernen tussen de en inwoners. Dit heeft te maken met het relatief grote aanbod in Hoorn. Daarnaast zijn er weinig andere steden in de omgeving waar koopkracht naar afvloeit. Tabel 3.2 Bindingspercentage dagelijkse en niet-dagelijkse branches gemeente Hoorn, vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang in de Randstad (2011). Gemeente Hoorn dagelijkse sector 94% 89% levensmiddelen 94% 89% persoonlijke verzorging 92% 86% niet-dagelijkse sector 73% 60% kleding 68% 55% schoenen en lederwaren 73% 57% electronica 70% 52% huishoudelijke artikelen 83% 73% vrijetijdsartikelen 68% 59% juweliersartikelen 75% 68% woninginrichting 67% 48% doe-het-zelf 95% 86% bloemen, planten en tuinartikelen 84% 74% 15

16 Toe- & afvloeiing Consumenten uit Hoorn doen de dagelijkse aankopen grotendeels in hun eigen woonplaats. De groep die uitwijkt doet dit nauwelijks specifiek naar een andere gemeente. Figuur 3.1 Afvloeiing dagelijkse artikelen Niet-dagelijkse artikelen zoals kleding en electro worden vaker elders gekocht. Na Hoorn is Amsterdam de meest gebruikte locatie voor inwoners van Hoorn om niet-dagelijkse artikelen te kopen. Verder vloeit er ook een deel af naar Alkmaar en Drechterland. Figuur 3.2 Afvloeiing niet-dagelijkse artikelen 16

17 Naast inwoners van Hoorn worden er in de gemeente vooral aankopen gedaan door inwoners vanuit de regio Westfriesland. In mindere mate komen er ook klanten uit Wieringermeer, Zeevang, Purmerend en Amsterdam. Tabel 3.3 Tabel 3.4 Herkomst bestedingen dagelijkse sector. Herkomst bestedingen niet-dagelijkse sector. Gemeente % Gemeente % Hoorn 84,3% Hoorn 55,7% Drechterland 5,1% Medemblik 14,6% Medemblik 3,5% Drechterland 7,4% Koggenland 2,9% Koggenland 6,0% Amsterdam 0,6% Stede Broec 3,2% Stede Broec 0,4% Opmeer 2,3% Zeevang 0,4% Enkhuizen 2,3% Zaanstad 0,4% Wieringermeer 1,8% Wieringermeer 0,4% Zeevang 1,3% Utrechtse Heuvelrug 0,3% Purmerend 0,6% Enkhuizen 0,3% Amsterdam 0,5% Opmeer 0,3% Edam-Volendam 0,4% overig Nederland 1,1% Zaanstad 0,4% Alkmaar 0,4% Langedijk 0,3% Wieringen 0,3% Beemster 0,3% overig Nederland 2,2% De toevloeiing voor dagelijkse artikelen komt uit de buurgemeenten van Hoorn: Koggenland, Medemblik en Drechterland. Deze gemeenten hebben een vrij groot oppervlak met meerdere kernen. Enkele van deze kernen liggen dichtbij Hoorn, wat Hoorn een goede optie maakt voor de dagelijkse boodschappen. Figuur 3.3 Toevloeiing dagelijkse artikelen 17

18 Hoewel ruim de helft van de niet-dagelijkse producten door inwoners van Hoorn worden gekocht, is er ook sprake van toevloeiing uit de rest van de regio. De buurgemeenten Medemblik, Koggenland en Drechterland zorgen voor de grootste toevloeiing, maar ook vanuit de rest van Westfriesland, Zeevang en Wieringermeer is er sprake van toevloeiing. Figuur 3.4 Toevloeiing niet-dagelijkse artikelen 3.3 Economisch functioneren Omzet in Hoorn hoger dan in referentiegemeenten Met name in de niet-dagelijkse sector wordt in Hoorn een beduidend hogere omzet behaald dan in de referentiegemeenten. Ook de dagelijkse sector heeft een hogere omzet, maar hier is het verschil minder groot. De balans tussen beiden is daardoor ook niet gelijk aan de balans in de referentiegemeenten; in tegenstelling tot de andere gemeenten van tot inwoners komt minder dan de helft van de omzet uit de dagelijkse sector. Tabel 3.5 Detailhandelsomzet gemeente Hoorn vergeleken met gemiddelde detailhandelsomzet gemeenten van vergelijkbare omvang (milj. ). dagelijkse sector niet-dagelijkse sector totaal abs. % abs. % abs. % Gemeente Hoorn % % % inw % % % De detailhandelsomzet en daarmee ook de verzorgingsfunctie hangt grotendeels samen met de omvang van een kern. Om meer inzicht te krijgen in de kooporiëntatiekracht van gemeenten is de detailhandelsomzet per inwoner berekend. 18

19 Hieruit blijkt dat de omzet per inwoner zowel in de dagelijkse als niet-dagelijkse sector hoger is dan bij de referentiegemeenten en andere gemeenten in de regio. Met name in de nietdagelijkse sector is er sprake van een groot verschil met de regio en de referentiegemeenten. Tabel 3.6 Gemiddelde detailhandelsomzet per inwoner (2011). omzet per inwoner dagelijkse sector Gemeente Hoorn Regio West-Friesland Provincie Noord-Holland Gemeenten vergelijkbare omvang niet-dagelijkse sector Gemeente Hoorn Regio West-Friesland Provincie Noord-Holland Gemeenten vergelijkbare omvang In de afgelopen jaren is het winkelaanbod in de Randstad met 12 procent toegenomen. De gemiddelde detailhandelsuitgaven zijn in de dagelijkse sector wel gegroeid, maar in de nietdagelijkse sector houden consumenten meer de hand op de knip. De omzettaart wordt verdeeld over meer winkelmeters. Om meer zicht te krijgen in hoe de gerealiseerde omzet, afkomstig uit consumentenbestedingen van bewoners en bezoekers, zich heeft ontwikkeld in verhouding tot de veranderingen in het winkeloppervlak brengen we de vloerproductiviteit in beeld. De vloerproductiviteit, berekend door de detailhandelsomzet te delen door het aantal m 2 winkelvloeroppervlak (WVO, exclusief leegstand), vormt een indicatie voor het functioneren van winkelvoorzieningen. 2 Een lage vloerproductiviteit duidt er op dat de bewinkelingssituatie niet in balans is, waarbij sprake kan zijn van overbewinkeling of juist te weinig oriëntatie op de eigen winkelvoorzieningen. De vloerproductiviteit in de gemeente Hoorn is in de dagelijkse sector lager dan bij gemeenten van vergelijkbare omvang. In de niet-dagelijkse sector is er nauwelijks sprake van verschil. De productiviteit is hiermee wel hoger dan het gemiddelde van de rest van de regio Westfriesland en de provincie Noord-Holland. Tabel 3.7 Vloerproductiviteit gemeente Hoorn, vergeleken (2011). dagelijkse sector niet-dagelijkse sector totaal Gemeente Hoorn Regio West-Friesland Provincie Noord-Holland Gemeenten vergelijkbare omvang De vloerproductiviteit van de Kersenboogerd is erg hoog. Dit heeft te maken met het hoge percentage winkels in de dagelijkse sector. Deze zorgen voor een hogere vloerproductiviteit. In het centrum is de productiviteit in de dagelijkse en niet-dagelijkse sector lager dan in de Kersenboogerd. 2 Bij de berekening van de vloerproductiviteit is uitgegaan van het winkeloppervlak (m 2 WVO) exclusief leegstand. 19

20 De Huesmolen zit qua productiviteit hier tussen in. De Dr. Van Aalstweg heeft geen dagelijkse sector; de niet-dagelijkse sector heeft een lagere vloerproductiviteit dan de andere winkelgebieden. Tabel 3.8 Vloerproductiviteit locaties gemeente Hoorn, vergeleken (2011). dagelijkse sector niet-dagelijkse sector totaal Centrum Hoorn De Huesmolen De Kersenboogerd Dr. Van Aalstweg Conclusie De gemeente Hoorn heeft een beperkte afvloeiing van koopkracht. Wel wordt er vanuit de hele regio koopkracht naar Hoorn getrokken. Mede hierdoor is de omzet en vloerproductiviteit in deze dagelijkse sector redelijk hoog; dit is echter niet uitzonderlijk voor een gemeente van de grootte van Hoorn. De toevloeiing uit andere gemeenten komt vooral uit de hele regio, en voor een klein deel uit Zeevang en Wieringermeer. 20

21 4 Kenmerken koopgedrag 21

22 4. Kenmerken koopgedrag 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk besteden we vooral aandacht aan het koopgedrag van de consument. Hierbij zal worden gekeken naar de frequentie waarmee men winkelt en de beoordeling die men geeft aan de winkelgebieden. Daarnaast wordt ingezoomd op het gebruik van internet, het bezoeken van de warenmarkt en de koopzondagen. Er wordt gekeken naar de frequentie hiervan en de uitgaven die men hier doet. 4.2 Bezoekfrequentie In figuur 4.1 is de frequentie waarmee inwoners van de gemeente Hoorn boodschappen doen en winkelen opgenomen. Hieruit blijkt dat driekwart van de inwoners vaker dan één keer per week boodschappen doet. Eén op de vijf winkelt meer dan één keer per week; ruim de helft doet dit twee keer per maand of minder. Figuur 4.1 Bezoekfrequentie dagelijkse boodschappen en winkelen. Vaker dan 1 keer per week 20% 75% 1 keer per week 22% 29% 1-2 keer per maand minder dan 1 keer per maand 4% 2% 9% 39% Dagelijkse boodschappen Winkelen 0% 20% 40% 60% 80% 100% Hogere bezoekfrequentie Hoornse consument Gemiddeld zeggen ruim twee op de drie consumenten vaker dan één keer per week boodschappen te doen in de aankoopplaatsen met tot inwoners. In Hoorn is dit percentage met 75 procent hoger. In de referentiegemeenten winkelt gemiddeld een kwart minder dan één keer per maand. In Hoorn is dit percentage lager (19 procent). 22

23 Tabel 4.1 Bezoekfrequentie dagelijkse boodschappen en winkelen gemeente Hoorn, vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang (2011). Gemeente Hoorn Dagelijkse boodschappen Vaker dan 1 keer per week 75% 68% 1 keer per week 19% 26% 1-2 keer per maand 4% 4% minder dan 1 keer per maand 2% 2% Winkelen Vaker dan 1 keer per week 20% 18% 1 keer per week 22% 19% 1-2 keer per maand 39% 38% minder dan 1 keer per maand 19% 25% 4.3 Bezoekmotieven Boodschappen doet men graag dichtbij Bijna tachtig procent van de consumenten kiest een aankoopplaats voor de dagelijkse boodschappen op basis van afstand. Vooral voor de dagelijkse sector geldt dat men het liefst dicht bij huis de aankopen doet. Wat verder opvalt is dat compleetheid van het winkel- en artikelenaanbod en de parkeergelegenheden een fractie belangrijker zijn dan de bereikbaarheid en het prijsniveau. en bij winkelen wordt gekozen voor een compleet winkelcentrum Bij het winkelen vormt nabijheid ook een belangrijk bezoekmotief, al is het niet de meest genoemde. Compleetheid van het winkelaanbod is bij ruim de helft van de consumenten de belangrijkste reden om een aankoopplaats voor de niet-dagelijkse artikelen te bezoeken. Compleetheid gaat voor sfeer zo lijkt het, aangezien sfeer en uitstraling door dertig procent is genoemd als selectiecriterium. Voor inwoners van Hoorn zijn de bereikbaarheid per auto en de parkeermogelijkheden niet erg van belang. Hoewel er vaak aandacht is voor de hoogte van parkeertarieven geeft slechts een kleine groep aan dat parkeertarieven voor hen een leidend bezoekmotief is. Dit geldt zowel voor het doen van boodschappen als het winkelen. 23

24 Tabel 4.2 Belangrijkste bezoekmotief dagelijkse boodschappen en winkelen voor inwoners van gemeente Hoorn (2011). dagelijkse boodschappen % winkelen % dichtst bij huis 78% compleetheid winkelaanbod 53% compleetheid winkelaanbod 29% dichtst bij huis 49% parkeermogelijkheden 24% compleetheid aanbod artikelen 32% compleetheid aanbod artikelen 23% sfeer/uitstraling winkelgebied 30% prijsniveau winkelaanbod 21% bereikbaarheid per auto 14% bereikbaarheid per auto 18% prijsniveau winkelaanbod 12% sfeer/uitstraling winkelgebied 8% parkeermogelijkheden 11% op de route van/naar werk 7% bereikbaarheid per openbaar vervoer 6% op de route van/naar andere activiteiten 6% combinatie met bezoek familie/vrienden 5% parkeertarief 3% op de route van/naar andere activiteiten 4% combinatie met bezoek familie/vrienden 2% op de route van/naar werk 3% bereikbaarheid per openbaar vervoer 1% parkeertarief 2% anders 5% anders 11% Inwoners van Hoorn hechten veel waarde aan nabijheid De Hoornse consument vindt de nabijheid van winkels voor dagelijkse boodschappen van groot belang. In vergelijkbare gemeenten vormt de nabijheid een minder belangrijk bezoekmotief bij het doen van de dagelijkse boodschappen. Ook de parkeermogelijkheden worden iets vaker als een belangrijke factor genoemd. Op andere aspecten wijkt Hoorn niet ver af van de referentiegemeenten. Tabel 4.3 Belangrijkste bezoekmotief dagelijkse boodschappen, gemeente Hoorn vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang (2011). Gemeente Hoorn dichtst bij huis 78% 73% compleetheid winkelaanbod 29% 27% parkeermogelijkheden 24% 20% compleetheid aanbod artikelen 23% 20% prijsniveau winkelaanbod 21% 18% bereikbaarheid per auto 18% 15% sfeer/uitstraling winkelgebied 8% 9% op de route van/naar werk 7% 5% op de route van/naar andere activiteiten 6% 4% parkeertarief 3% 4% combinatie met bezoek familie/vrienden 2% 2% bereikbaarheid per openbaar vervoer 1% 1% anders 5% 6% Om te winkelen laten inwoners van Hoorn de keuze voor een aankooplocatie vaker afhangen van de nabijheid en de sfeer dan inwoners van gemeenten van vergelijkbare grootte. De bereikbaarheid per openbaar vervoer en de parkeermogelijkheden worden iets minder belangrijk geacht. Hoorn wijkt verder weinig af van de gemeenten met tot inwoners. 24

25 Tabel 4.4 Belangrijkste bezoekmotief winkelen, gemeente Hoorn vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang (2011). Gemeente Hoorn compleetheid winkelaanbod 53% 52% dichtst bij huis 49% 37% compleetheid aanbod artikelen 32% 31% sfeer/uitstraling winkelgebied 30% 23% bereikbaarheid per auto 14% 15% prijsniveau winkelaanbod 12% 12% parkeermogelijkheden 11% 13% bereikbaarheid per openbaar vervoer 6% 8% combinatie met bezoek familie/vrienden 5% 4% op de route van/naar andere activiteiten 4% 4% op de route van/naar werk 3% 3% parkeertarief 2% 4% anders 11% 10% 4.4 Beoordeling winkelgebieden Het functioneren van winkelgebieden hangt samen met de waardering die consumenten hebben voor verschillende aspecten van een winkelgebied. Waarderingscijfers bieden inzicht in de sterke en zwakke punten vanuit de beleving van de consument. Aan consumenten is gevraagd om de aankoopplaats die men het vaakst bezoekt voor de dagelijkse boodschappen of voor het winkelen te beoordelen op de onderstaande zeven criteria: compleetheid winkelaanbod; sfeer en uitstraling winkelgebied; veiligheid winkelomgeving; parkeermogelijkheden; aanbod van daghoreca; bereikbaarheid per auto; bereikbaarheid per openbaar vervoer. Waardering verschilt naar koopgedrag Over het algemeen zijn consumenten tevreden over de winkelgebieden in Hoorn. Hoewel hier sprake is van enige beïnvloeding - aangezien men niet gauw winkelcentra zal bezoeken waarover men zeer ontevreden is worden de winkelvoorzieningen op de meeste aspecten goed beoordeeld. Aankooplocaties die bezocht zijn voor de dagelijkse/wekelijkse boodschappen worden met name goed beoordeeld op de parkeermogelijkheden en bereikbaarheid per auto. Het aanbod van horeca scoort met een 6 het minst. Bij aankooplocaties die worden aangedaan voor het winkelen wordt het aanbod van de daghoreca juist goed beoordeeld. Verder scoren de bereikbaarheid, de compleetheid en de sfeer goed. Het laagste cijfer is voor de parkeermogelijkheden (6,8). 25

26 Figuur 4.2 Waardering aankooplocaties gemeente Hoorn voor dagelijkse boodschappen en winkelen. bereikbaarheid per ov 7 7,3 bereikbaarheid per auto 7,8 7,7 aanbod van daghoreca 6 7,7 parkeermogelijkheden veiligheid winkelomgeving 6,8 7,1 7,5 7,5 sfeer en uitstraling 6,6 7,7 compleetheid winkelaanbod 7,2 7,8 dagelijkse boodschappen winkelen Waardering winkelgebieden voor dagelijkse boodschappen ondergemiddeld De beoordeling die bezoekers van detailhandel in Hoorn aan de aankooplocatie geven ligt iets onder de score van de referentiegemeenten. Met name de personen die hun dagelijkse boodschappen doen zijn minder tevreden dan in de referentiegemeenten. De sfeer, veiligheid en aanbod van daghoreca krijgen een mindere waardering. Recreatieve winkelaars beoordelen de Hoornse winkelgebieden dichterbij het gemiddelde van de referentiegemeenten; alleen de score voor parkeermogelijkheden is beduidend slechter. Tabel 4.5 Waardering aankooplocaties gemeente Hoorn voor dagelijkse boodschappen en winkelen, vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang (2011). dagelijkse boodschappen winkelen Gemeente Hoorn Gemeente Hoorn compleetheid winkelaanbod 7,2 7,4 7,8 8,0 sfeer en uitstraling 6,6 7,0 7,7 7,6 veiligheid winkelomgeving 7,1 7,5 7,5 7,6 parkeermogelijkheden 7,5 7,7 6,8 7,3 aanbod van daghoreca 6,0 6,3 7,7 7,6 bereikbaarheid per auto 7,8 7,8 7,7 7,5 bereikbaarheid per ov 7,0 7,1 7,3 7,4 Winkelaanbod en parkeergelegenheden belangrijkste aandachtspunten volgens inwoners Consumenten konden aangeven wat volgens hen het belangrijkste verbeterpunt is ten aanzien van de winkelvoorzieningen in hun eigen woonplaats. Inwoners van de gemeente Hoorn noemen vooral het winkelaanbod als verbeterpunt, specifiek in de winkelcentra (Kersenboogerd en met name de Huesmolen). 26

27 Ook in de binnenstad wil men graag meer diversiteit in het aanbod, omdat er nu met name veel grote ketens zitten. In de binnenstad is ook de parkeergelegenheid een aandachtspunt. Naast winkelaanbod en parkeervoorzieningen is de leegstand een veel genoemd aandachtspunt. Een redelijk grote groep pleit ook voor meer openstellingen van supermarkten op zondag. Figuur 4.3 Meest genoemde verbeterpunten winkelvoorzieningen, inwoners gemeente Hoorn. 4.5 Vervoermiddel De keuze van de consument met welk vervoermiddel boodschappen te doen of te winkelen is mede bepalend voor de gewenste voorzieningen als (fiets)parkeervoorzieningen, openbaar vervoer en bereikbaarheid. Dagelijkse boodschappen veel met de auto gedaan Zowel bij de dagelijkse boodschappen, als bij het recreatief winkelen is de auto het meest gebruikte vervoermiddel. Het fietsgebruik in Hoorn is echter wel fors hoger dan in de referentiegemeenten. De fiets is het populairst onder de winkelaars. Het openbaar vervoer wordt relatief weinig gebruikt als men gaat winkelen. Tabel 4.6 Waardering aankooplocaties gemeente Hoorn voor dagelijkse boodschappen en winkelen. dagelijkse boodschappen winkelen Gemeente Hoorn Gemeente Hoorn te voet 20% 21% 11% 11% fiets 34% 28% 40% 29% auto 46% 47% 40% 45% openbaar vervoer 0% 1% 8% 13% anders 0% 3% 1% 3% 4.6 Aankoopkanalen Gebruik internet onder inwoners Hoorn vrij gemiddeld In de gemeente Hoorn worden dagelijkse boodschappen vrijwel altijd in de winkel gedaan. Hiermee wijkt Hoorn nauwelijks af van het beeld van de regio en de referentiegemeenten. Bij niet-dagelijkse artikelen wordt er in Hoorn vaker gebruik gemaakt van het internet; met tien procent zit Hoorn licht boven het gemiddelde van de regio en de referentiegemeenten. In de provincie ligt het gebruik van internet nog een fractie hoger. 27

28 Tabel 4.7 Procentuele verdeling detailhandelsbestedingen naar aankoopkanaal, per branche. winkelaankopen internet warenmarkt anders 1) dagelijkse sector Gemeente Hoorn 99% 0% 1% 0% Regio West-Friesland 99% 0% 1% 0% Provincie Noord-Holland 98% 1% 1% 0% Gemeenten vergelijkbare omvang 99% 0% 1% 0% niet-dagelijkse sector Gemeente Hoorn 88% 10% 1% 2% Regio West-Friesland 88% 9% 1% 2% Provincie Noord-Holland 86% 11% 1% 2% Gemeenten vergelijkbare omvang 89% 9% 1% 2% 1) onder de categorie anders vallen onder meer postorder, rijdende winkels en fabriekswinkels De warenmarkt Naast boodschappen doen en winkelen in winkels, de zogenaamde gevestigde detailhandel, zijn er ook andere aankoopkanalen waar de consument inkopen kan doen. De belangrijkste nietwinkelaankoopkanalen waar consumenten kopen zijn internet en de warenmarkt. Deze paragraaf is gewijd aan de warenmarkt, waarna in de volgende paragraaf enkele aspecten van online koopgedrag worden uitgelicht. Ruim één op de vijf Hoornse consumenten gaat wekelijks naar de markt Bijna driekwart van de consumenten uit Hoorn bezoekt met regelmaat een warenmarkt. Ruim een vijfde deel gaat zelfs minimaal één keer per week naar de markt. Dit is vergelijkbaar met het gemiddelde bij andere kernen tussen en inwoners. Hier gaat 23 procent tenminste wekelijks naar de markt. In Hoorn is er een groep van 27 procent die zegt nooit inkopen te doen op de markt. Bij de referentiegemeenten is dit 30 procent. Figuur 4.4 Koopfrequentie warenmarkt inwoners gemeente Hoorn, vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang (2011) inw. 23% 47% 30% Hoorn 22% 51% 27% 0% 20% 40% 60% 80% 100% tenminste 1 keer per maand minder dan 1 keer per maand nooit 3 In een fabriekswinkel biedt een fabrikant zijn eigen artikelen rechtstreeks aan de verbruiker aan. Factory Outlet Centers zijn als afzonderlijke winkelgebieden beschouwd en vallen hier niet onder. 28

29 Wanneer de Hoornse consument naar de warenmarkt gaat geeft hij/zij gemiddeld 20 uit. Dit is iets minder dan de 24 die gemiddeld wordt uitgegeven door bezoekers aan de warenmarkt uit kernen van vergelijkbare grootte. Voor marktbezoek blijft men in Hoorn De markt in het centrum van Hoorn wordt door consumenten het meest genoemd als bezochte markt. Van alle consumenten die (wel eens) naar de markt gaan, noemt 73 procent deze markt als laatst bezochte markt. Verder bezoekt men relatief vaak de markten in de winkelcentra Huesmolen en Kersenboogerd. Markten buiten de gemeenten worden niet veel bezocht. Er is een lichte afvloeiing naar Amsterdam en Stede Broec. Tabel 4.8 Laatst bezochte warenmarkten inwoners gemeente Hoorn (2011). markt aandeel Hoorn, Centrum 73% Hoorn, Winkelcentrum Huesmolen 10% Hoorn, Winkelcentrum Kersenboogerd 7% Amsterdam, Dapperstraat, Stadsdeel Oost/Watergraafsmeer 1% Stede Broec, Bovenkarspel 1% Amsterdam, A. Cuypstraat, Stadsdeel Oud-Zuid 1% overige 7% 4.8 Online winkelen Vrij sterke digitale kooporiëntatie Hoorn In Hoorn wordt er vaker een product via internet aangeschaft dan in de referentiegemeenten. Vijftien procent heeft nog nooit via internet een aankoop gedaan; in andere gemeenten met een vergelijkbaar aantal inwoners is dit meer dan een kwart. Figuur 4.5 Koopfrequentie internet, inwoners gemeente Hoorn vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang (2011) inw. 34% 40% 27% Hoorn 37% 48% 15% 0% 20% 40% 60% 80% 100% tenminste 1 keer per maand minder dan 1 keer per maand nooit De Hoornse consument geeft een gemiddeld bedrag uit per aankoop op internet. In Hoorn wordt gemiddeld 110 uitgegeven aan een aankoop op internet, terwijl het gemiddelde van bezoekers uit kernen van vergelijkbare grootte op 118 ligt. 29

30 4.9 Winkelen op zondag De discussie over het winkelen op zondag blijft actueel en de meningen hierover verdeeld. Een deel van het publiek wil 24/7 winkelen en recreëren, maar ook de tegengeluiden blijven hoorbaar. De mening van de gemiddelde consument lijkt duidelijk, als de winkels open zijn komt de meerderheid van de consumenten op zondag winkelen en brengt een bezoek aan de supermarkt. Deze paragraaf bespreekt de voorkeur van de consument voor de winkeldag én het winkelgedrag op zondag. Zaterdag in Hoorn meest populaire dag om te winkelen Gemiddeld kiest bijna vier op de tien Hoornse consumenten er voor om op zaterdag te winkelen. De vrijdag volgt op gepaste afstand. De zondag is goed voor vier procent evenveel als in de referentiegemeenten. In andere gemeenten met tot inwoners zijn de doordeweekse dagen licht populairder. Figuur 4.6 Laatst bezochte winkeldag, inwoners gemeente Hoorn vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang (2011) inw. 6% 11% 15% 16% 17% 32% 4% Hoorn 6% 12% 13% 12% 15% 39% 4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag Winkelen op zondag (nog) populairder dan supermarktbezoek op zondag Tussen het winkelen op zondag en supermarktbezoek op zondag zit een duidelijk verschil qua bezoekfrequentie. Dit komt met name vanwege het beperkte gebruik van de supermarkt op zondag; twee op de drie inwoners van Hoorn maakt hier nooit gebruik van. De koopzondag wordt vaker gebruik. Ongeveer één op de zes gaat één keer per maand winkelen tijdens een koopzondag. 30

31 Figuur 4.7 Bezoekfrequentie koopzondag en supermarkten op zondag, inwoners gemeente Hoorn (2011). 4% > 1 keer per maand koopzondag 4% supermarkt op zondag maandelijks 4% 13% 1 keer per kwartaal 5% 24% 1 keer per half jaar 6% 17% 1 keer per jaar < 1 keer per jaar 4% 7% 7% 11% nooit 24% 67% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Zondagoriëntatie in Hoorn veel kleiner dan in referentiegemeenten Inwoners van Hoorn bezoeken minder regelmatig koopzondagen dan inwoners van andere gemeenten met tot inwoners. Met name het supermarktbezoek op zondag is in Hoorn minder gebruikelijk dan bij de referentiegemeenten. Tabel 4.9 Bezoekfrequentie koopzondag en supermarkten op zondag, gemeente Hoorn vergeleken met gemeenten van vergelijkbare omvang (2011). Koopzondag Gemeente Hoorn minimaal 1 keer per maand 17% 22% minder dan 1 keer per maand 59% 42% nooit 24% 36% Supermarktbezoek op zondag minimaal 1 keer per maand 7% 29% minder dan 1 keer per maand 24% 22% nooit 69% 49% Hoorn is zelf bij verre de meest bezochte gemeente wanneer men gaat winkelen op zondag. Van alle Hoornse consumenten die (wel eens) een koopzondag bezoeken, noemt acht op de tien Hoorn als laatst bezochte gemeente voor een koopzondag. Een klein deel gaat naar andere plaatsen, zoals Amsterdam en Alkmaar. 31

32 Tabel 4.10 Laatst bezochte gemeenten voor koopzondag, inwoners gemeente Hoorn (2011). aandeel van de totale groep gemeente koopzondagbezoekers Hoorn 80% Amsterdam 10% Alkmaar 2% Enkhuizen 1% Lelystad 1% Utrecht 1% Overig 5% Bestedingen koopzondag vrij gemiddeld Gemiddeld wordt door bezoekers uit kernen van vergelijkbare grootte tijdens winkelbezoek op zondag 93 uitgegeven. Inwoners van Hoorn geven met 97 vrijwel hetzelfde uit op een koopzondag. Bij supermarktbezoek op zondag liggen de gemiddelde uitgaven lager, namelijk op 33. Inwoners van Hoorn geven ook hier vrijwel hetzelfde uit ( 31) Conclusie De Hoornse consument gaat relatief vaak winkelen. Wanneer men gaat winkelen valt op dat nabijheid en compleetheid van het aanbod belangrijker zijn dan de bereikbaarheid en de sfeer. De auto is het meest gebruikte vervoermiddel, maar de fiets wordt in vergelijking met andere gemeenten relatief veel gebruikt. De Hoornse consument gaat niet bijzonder vaak naar de warenmarkt, maar is wel op internet actiever dan gemiddeld. Hoorn heeft daarnaast een vrij drukbezochte zaterdag. De koopzondag is niet bovengemiddeld bezocht. Met name het supermarktbezoek is sterk onder het gemiddelde van de referentiegemeenten. 32

33 Bijlagen 33

34 Bijlage 1 Herkomstregio s In tabel 1 tot en met 3 is per provincie een overzicht opgenomen van herkomstregio s en de bijbehorende gemeenten. De afbakening van de herkomstregio s is gebaseerd op de indeling in 2004 en voor nieuwe gebieden op een veronderstelde overeenkomstige kooporiëntatie. De Gelderse gemeente Nijkerk behoort tot de regio Eemland Zuidoost. Daarnaast behoort ook de Flevolandse gemeente Almere tot het onderzoeksgebied. Tabel 1 Herkomstregio s provincie Noord-Holland. regio gemeenten Amstel- en Meerlanden Haarlemmermeer, Aalsmeer, Amstelveen, Uithoorn, Diemen, Ouder-Amstel Amsterdam Amsterdam Gooi- en Vechtstreek Hilversum, Muiden, Weesp, Naarden, Huizen, Bussum, Blaricum, Laren, Wijdemeren Ijmond Kop Noord-Holland Uitgeest, Heemskerk, Beverwijk, Velsen Texel, Den Helder, Anna Paulowna, Wieringen, Wieringermeer, Zijpe, Schagen, Niedorp, Harenkarspel Noord-Kennemerland Alkmaar, Heerhugowaard, Langedijk, Bergen, Heiloo, Schermer, Graft-De Rijp, Waterland Westfriesland Zaanstreek Zuid-Kennemerland Castricum Beemster, Zeevang, Purmerend, Edam-Volendam, Waterland, Landsmeer Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer, Stede Broec Zaanstad, Wormerland, Oostzaan Haarlem, Bloemendaal, Haarlemmerliede, Heemstede, Zandvoort Tabel 2 Herkomstregio s provincie Zuid-Holland. regio gemeenten Alblasserwaard Giessenlanden, Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam, Leerdam, Liesveld, Zederik Alphen aan den Rijn e.o. Kaag en Braassem, Alphen aan den Rijn, Nieuwkoop, Rijnwoude Bollenstreek Delft/Westland Den Haag/Wassenaar Drechtsteden Goeree Overflakkee Hoekse Waard Leiden e.o. Midden Holland Ridderkerk e.o. Rotterdam Schiedam/Vlaardingen Voorne-Putten Zoetermeer/Rijswijk Hillegom, Katwijk, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout, Teylingen Lansingerland, Delft, Midden Delfland, Westland, Pijnacker-Nootdorp s-gravenhage, Wassenaar Alblasserdam, Dordrecht, Graafstroom, Hendrik-Ido-Ambacht, Nieuw-Lekkerland, Papendrecht, Sliedrecht, Zwijndrecht Dirksland, Goedereede, Middelharnis, Oostflakkee Binnenmaas, Cromstrijen, Korendijk, Oud-Beijerland, Strijen Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten, Zoeterwoude Bergambacht, Bodegraven-Reeuwijk, Boskoop, Gouda, Nederlek, Ouderkerk, Schoonhoven, Vlist, Waddinxveen, Zuidplas Barendrecht, Capelle aan den IJssel, Krimpen aan den IJssel, Ridderkerk Albrandswaard, Rotterdam Maassluis, Schiedam, Vlaardingen Bernisse, Brielle, Hellevoetsluis, Spijkenisse, Westvoorne Leidschendam-Voorburg, Rijswijk, Zoetermeer 34

35 Tabel 3 Herkomstregio s provincie Utrecht. regio gemeenten Eemland Noordwest Soest, Baarn, Eemnes, Bunschoten Eemland Zuidoost Amersfoort, Leusden, Nijkerk, Woudenberg SG Utrecht Noord Utrecht, De Bilt SG Utrecht Oost Zeist, Bunnik SG Utrecht Zuid Nieuwegein, Houten, IJsselstein, Vianen Utrecht Noordwest De Ronde Venen, Stichtse Vecht Utrecht Zuidoost Veenendaal, Rhenen, Renswoude, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede Utrecht Zuidwest Woerden, Montfoort, Oudewater, Lopik 35

36 Bijlage 2 Begrippenlijst Begrip Aankoopplaats Afvloeiing (koopkrachtafvloeiing) Artikelgroepen Binding (koopkrachtbinding) Bestedingspotentieel Omschrijving Plaats waar men koopt. Er zijn verschillende soorten aankoopplaatsen, waarnaar onderscheid gemaakt kan worden (stadscentrum, wijkwinkelcentrum) en die de gemeente zelf aanwijst. Bij meer aankoopplaatsen is sprake van aankooplocaties. De mate waarin de bevolking buiten de eigen gemeente of regio koopt. Wordt in dit onderzoek uitgedrukt als de totale bestedingen die inwoners buiten hun eigen gemeente of regio doen of als percentage van het totale bestedingspotentieel. In dit rapport wordt het onderscheid gemaakt tussen dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen. Dagelijkse artikelen: boodschappen (levensmiddelen, alcoholische dranken, tabak en schoonmaakartikelen) en persoonlijke verzorging (drogisterij- en parfumerieartikelen). Niet-dagelijkse artikelen: kleding, schoenen en lederwaren, electronica (o.a. tv s, audioapparatuur, computers, koelkasten, wasmachines), huishoudelijke artikelen (o.a. serviesgoed, keukengerei, textiel- en linnengoed), woninginrichting (o.a. meubelen, vloerbedekking, woningtextiel en verlichting), doe-hetzelf (o.a. klusmaterialen, gereedschap), bloemen, planten en tuinartikelen, vrijetijdsartikelen (o.a. speelgoed, computergames, sportartikelen, boeken, DVD s), juweliersartikelen. De mate waarin de bevolking in de eigen gemeente of regio koopt. Wordt in dit onderzoek uitgedrukt als de totale bestedingen die inwoners in de eigen gemeente of regio doen of als percentage van het bestedingspotentieel. Totaal aan winkelbestedingen die door inwoners van een bepaald gebied gedaan kunnen worden. Berekend door inwonertal te vermenigvuldigen met gemiddelde (landelijke) besteding per hoofd van de bevolking, gecorrigeerd naar inkomenssituatie in het betreffende gebied. 36

37 Detailhandelsomzet Draagvlak Klant Kooporiëntatie Koopstroom Niet-winkelaankopen Toevloeiing (koopkrachttoevloeiing) Vloerproductiviteit Winkelen Winkelvloeroppervlak (WVO) Totaal aan gerealiseerde winkelomzet gegenereerd door het aantal klanten van een aankoopplaats, bestaande uit consumentenbestedingen van bewoners en van bezoekers. Berekend door het aantal klanten te vermenigvuldigen met gemiddelde (landelijke) besteding per hoofd van de bevolking, gecorrigeerd naar inkomenssituatie in het betreffende gebied (incl. BTW). Het totale aantal klanten van een aankoopplaats, en daarmee de som van de klanten uit binding en klanten uit toevloeiing. Synoniem voor een standaardconsument (zie: standaard consument ). Koopstromen tussen plaats van herkomst en aankoopplaats. De mate waarin men in een aankoopplaats bepaalde artikelen koopt, naar herkomst. Detailhandelsbestedingen die niet in gevestigde winkels verricht worden (onder andere internet, warenmarkt, postorder, etcetera). De mate waarin een aankoopplaats koopstromen aantrekt vanuit een andere plaats. Wordt in dit onderzoek uitgedrukt als de totale bestedingen die bezoekers van buiten een gemeente of regio doen of als percentage van de totale bestedingen door bewoners en bezoekers in een aankooplocatie, gemeente of regio draagvlak. Gemiddelde detailhandelsomzet (inclusief BTW) per vierkante meter winkeloppervlak. Rondlopen in een winkelgebied en een groot aantal winkels bezoeken. Het doen van aankopen is niet de belangrijkste activiteit en de consument neemt geen boodschappenlijst mee. De effectieve verkoopruimte in een winkel, uitgedrukt in vierkante meters. In het rapport wordt gesproken over winkelaanbod. Hierbij gaat het om het aantal winkels en aantal m 2 WVO exclusief leegstand. 37

38 Bijlage 3 Indeling grootteklassen Tabel 1 Inwonertal gemeenten per grootteklasse gemeenten (2011). gemeenten inw. gemeenten (vervolg) inw. Renswoude Wieringermeer Schermer Uitgeest Haarlemmerliede Ca Cromstrijen Zeevang Ouder-Amstel Graft-De Rijp Zederik Muiden Montfoort Zoeterwoude Texel Ouderkerk Westvoorne Dirksland Nederlek Beemster Lopik Wieringen Anna Paulowna Eemnes Giessenlanden Strijen Bunnik Blaricum Boskoop Oostzaan Noordwijkerhout Nieuw-Lekkerland Brielle Bergambacht Wormerland Liesveld Harenkarspel Vlist Zandvoort Graafstroom Waterland Oudewater Naarden Hardinxveld-Giessendam gemeenten inw. Weesp Landsmeer Midden-Delfland Oostflakkee Middelharnis Korendijk Enkhuizen Laren Rijnwoude Opmeer Schagen Goedereede Rhenen Zijpe Alblasserdam Woudenberg Drechterland Schoonhoven Vianen Niedorp Bunschoten Bernisse Bron: CBS. 38

39 Tabel 2 Inwonertal gemeenten per grootteklasse gemeenten (2011) - vervolg. gemeenten inw. gemeenten (vervolg) inw. Hillegom Bussum Leerdam Bodegraven-Reeuwijk Stede Broec Ijsselstein Koggenland Castricum Bloemendaal Gorinchem Lisse Teylingen Heiloo Heemskerk Oegstgeest Beverwijk Wijk bij Duurstede Nijkerk Wijdemeren Hellevoetsluis Voorschoten Zuidplas Oud-Beijerland Huizen Sliedrecht De Bilt Albrandswaard Medemblik Baarn De Ronde Venen Diemen Zwijndrecht Waddinxveen Ridderkerk Noordwijk Soest Kaag en Braassem Barendrecht Wassenaar Rijswijk Heemstede Houten Leiderdorp Pijnacker-Nootdorp Hendrik-Ido-Ambacht Utrechtse Heuvelrug Nieuwkoop Woerden Langedijk Uithoorn Edam-Volendam Leusden Krimpen aan den IJssel Binnenmaas Aalsmeer Bergen Nh Maassluis Papendrecht Bron: CBS. 39