Gemeente Apeldoorn kern Apeldoorn

Transcriptie

1 Gemeente Apeldoorn kern Apeldoorn I&O Research, 2010

2 Datum: september 2010 Kenmerk: Ekoop10/348 Status: Definitief

3 Colofon Opdrachtgever Gemeente Apeldoorn Titel rapport Koopstromenonderzoek 2010 Deelrapportage Gemeente Apeldoorn kern Apeldoorn Kenmerk Ekoop10/348 Datum publicatie September 2010 Projectteam I&O Research Ruud Esselink Gerben Huijgen Thijs Lenderink Projectomschrijving Onderzoek naar het koopgedrag in de provincie Overijssel en delen van Drenthe en Gelderland Trefwoorden Koopstromenonderzoek, consumentengedrag, draagvlak, bezoekmotief en beoordeling winkelgebieden

4 Belangrijkste resultaten Waar doen inwoners van Apeldoorn hun aankopen en hoe heeft dit koopgedrag zich de afgelopen jaren ontwikkeld? Hoe waarderen consumenten de winkelvoorzieningen in Apeldoorn en waarom kiest men voor dit winkelgebied? Dit rapport brengt het koopgedrag voor Apeldoorn in beeld. De rapportage maakt onderdeel uit van het koopstromenonderzoek dat elke vijf jaar wordt uitgevoerd in Oost-Nederland. Het onderzoek is door I&O Research uitgevoerd door middel van een telefonische en online enquête onder zo n consumenten in 38 gemeenten. Aan de peiling hebben 800 huishoudens uit Apeldoorn deelgenomen. Binding aan Apeldoorn voor dagelijkse artikelen groot Het totale draagvlak voor dagelijkse artikelen bedraagt in Apeldoorn klanten. Hiervan is 13 procent afkomstig van buiten de kern Apeldoorn maar van binnen de gemeente (Loenen, Beekbergen) en beperkt uit Epe. Van alle inwoners van Apeldoorn koopt 96 procent de dagelijkse artikelen in de eigen woonplaats. De overige 4 procent vloeit af naar overige delen van de gemeente. Veel vreemde koopkracht voor niet-dagelijkse artikelen Voor niet-dagelijkse artikelen kent Apeldoorn een groter draagvlak, namelijk klanten. Meer dan 30 procent hiervan betreft vreemde koopkracht, met name afkomstig uit Epe en overig Apeldoorn. Van alle Apeldoorners koopt 79 procent niet-dagelijkse artikelen in de eigen woonplaats. De overige 21 procent van de lokale koopkracht vloeit af, en wel naar Arnhem, Epe, Voorst en Deventer. Kledingbranche trekt meeste klanten van elders aan Het draagvlak voor schoenen is in Apeldoorn het grootst ( ). De doe-het-zelfbranche weet de meeste lokale koopkracht aan zich te binden (97 procent). De kledingbranche weet de meeste vreemde koopkracht naar zich toe te trekken: 43 procent van het draagvlak bestaat uit klanten van buiten Apeldoorn. In 2010 minder klanten dan in 2005 Tussen 2005 en 2010 is de toevloeiing naar Apeldoorn voor dagelijkse artikelen met 18 procent gestegen. Echter, een daling van de binding aan Apeldoorn van 2 procent heeft ervoor gezorgd dat het totale draagvlak gelijk bleef. Het draagvlak voor niet-dagelijkse artikelen is afgenomen ( klanten ofwel -11 procent). Dit is het gevolg van zowel minder klanten uit Apeldoorn (binding -12 procent) als van buiten Apeldoorn (toevloeiing -9 procent). Het draagvlak voor electro-artikelen is in de afgelopen vijf jaar met 17 procent het sterkst afgenomen ( klanten). Ook de kledingbranche trekt fors minder klanten: De doe-het-zelf- en de woonbranche zijn als enige gegroeid (respectievelijk en klanten). Ook andere grotere plaatsen laten bij veel branches een afname van het aantal klanten zien. Zwolle doet het beter. In de meeste branches neemt het aantal klanten daar toe. Winkelvoorzieningen goed beoordeeld Inwoners en regiobezoekers zijn goed te spreken over de winkelvoorzieningen in Apeldoorn. Gemiddeld geven zij de respectievelijke rapportcijfers 7,3 en 7,5. Inwoners van Apeldoorn zijn het meest tevreden over de parkeermogelijkheden voor de fiets (cijfer 7,8) en de bereikbaarheid van het winkelcentrum (7,7). Regiobezoekers kennen het hoogste cijfer toe aan de veelheid aan (7,9)

5 en de kwaliteit van de winkels (7,7). Apeldoorn wordt op de meeste aspecten beter gewaardeerd dan andere kernen met inwoners of meer. Nabijheid belangrijkste bezoekmotief De belangrijkste redenen voor inwoners om boodschappen in Apeldoorn te doen zijn de nabijheid (75 procent) en de aanwezigheid van bepaalde winkels/producten (25 procent). Regiobezoekers doen ook boodschappen in Apeldoorn vanwege de nabijheid (51 procent), alsmede vanwege de aanwezigheid van bepaalde winkels cq. de beschikbaarheid van bepaalde producten. Winkelen doen inwoners voornamelijk vanwege de nabijheid, regiobezoekers vanwege de veelheid aan winkels. Bezoekfrequente inwoners voor dagelijkse boodschappen hoger dan die van regiobezoekers Inwoners doen vaker dagelijkse boodschappen in Apeldoorn dan regiobezoekers. De meeste regiobezoekers (59 procent) gaan 1 keer per week of minder, de meeste inwoners (58 procent) gaan meerdere keren per week. Voor de niet-dagelijkse boodschappen (winkelen) bezoeken de meeste inwoners (45 procent) 1 tot 2 keer per maand de winkels in Apeldoorn. Dit geldt ook voor de regiobezoekers (46 procent). Aakopen via internet, bezoek aan winkels op zondag, bezoek aan de warenmarkt Een op de vijf inwoners van Apeldoorn bestelt tenminste één keer per maand iets via internet. Verder is ook onderzoek gedaan naar het bezoek van warenmarkten. Bijna 60 procent bezoekt regelmatig een warenmarkt. De overgrote meerderheid bezoekt dan de markt in Apeldoorn zelf. Bijna de helft van de inwoners van Apeldoorn (48 procent) bezoekt wel eens winkels tijdens koopzondag. De meeste van hen (24 procent) gaan 1 keer per 2 maanden. Het grootste deel blijft dan in Apeldoorn zelf.

6 Inhoud 1. Inleiding Aanleiding Opbouw van het rapport 2 2. Huidige koopstromen Inleiding Koopkrachtbinding en -toevloeiing Herkomst vreemde koopkracht Koopkrachtafvloeiing Marktaandelen 8 3. De ontwikkeling van de koopstromen Inleiding Ontwikkeling koopkracht Ontwikkelingen herkomst draagvlak Vergelijking van het draagvlak Inleiding Regionale concurrentiekracht van Apeldoorn Beoordeling en bezoekmotief consument Inleiding Beoordeling winkelgebied Apeldoorn Bezoekmotief winkelgebied Overige aspecten van het koopgedrag van inwoners van Apeldoorn 21

7 1 Inleiding

8 1. Inleiding 1.1 Aanleiding De zesde in een reeks Het consumentengedrag wordt steeds diffuser. Consumenten doen hun boodschappen veelal dicht bij huis, maar dicht bij huis kan ook de grote discountsupermarkt in een aangrenzende plaats zijn. Voor het meer recreatieve winkelbezoek wordt minder vaak het winkelcentrum in de eigen woonplaats bezocht, centra van andere plaatsen hebben vaak meer aantrekkingskracht. Daarnaast speelt internet een groeiende rol in de aan- en verkoop van producten. Maar ook demografische ontwikkelingen als bevolkingskrimp en vergrijzing en ruimtelijke ontwikkelingen (woningbouw en infrastructuur) veroorzaken veranderingen in het aankoopgedrag van consumenten. Dit zijn allemaal ontwikkelingen die winkelcentra en binnensteden raken. Koopstromenonderzoek brengt het koopgedrag van consumenten in beeld, waarmee inzicht wordt verkregen in het functioneren van winkelcentra en aankoopplaatsen. Tussen 1986 en 2005 hebben de provincie Overijssel en de Kamers van Koophandel Oost- Nederland en Zuid-Drenthe in samenwerking met de gemeenten elke vijf jaar een koopstromenonderzoek laten uitvoeren. Deze reeks wordt in 2010 aangevuld met nieuw onderzoek naar het koopgedrag van consumenten in Overijssel en delen van Drenthe en Gelderland. In totaal hebben 38 gemeenten deelgenomen aan het onderzoek en zijn een kleine consumenten geïnterviewd. Afbeelding 1.1 Het onderzoeksgebied. 1

9 Kracht van het koopstromenonderzoek Koopstromenonderzoek geeft inzicht in het koopgedrag van consumenten. Doordat in Oost- Nederland koopstromenonderzoek vijfjaarlijks plaatsvindt, biedt het onderzoek ook mogelijkheden om veranderingen in het draagvlak voor winkelvoorzieningen in kaart te brengen. Hiermee kan het functioneren van winkelgebieden gemonitord worden. Het vijfjaarlijkse koopstromenonderzoek vormt een basis voor de ontwikkeling of herijking van detailhandelsbeleid. Bovendien kunnen de uitkomsten van koopstromenonderzoek input leveren voor city- of regiomarketing (waarvoor komen bezoekers wel of niet?) en een meer integraal leisure- of vrijetijdsbeleid. Winkelen vormt tenslotte na sporten de meest beoefende vorm van vrijetijdsbesteding. Doel van het onderzoek Het Koopstromenonderzoek Oost-Nederland 2010 stelt zich het beantwoorden van onderstaande onderzoeksvragen ten doel: Wat zijn de kenmerken van het ruimtelijk koopgedrag in Oost-Nederland en hoe heeft dit zich in de afgelopen vijf jaar ontwikkeld (kwantitatief)? Welke motieven zijn bepalend voor het koopgedrag, in het algemeen en specifiek per aankooplocatie, en hoe heeft dit zich ontwikkeld (kwalitatief)? De dataverzameling heeft in de periode februari tot en met mei 2010 plaatsgevonden. Het gedrag en de mening van consumenten is in kaart gebracht met behulp van de traditionele koopstromenonderzoekmethodiek, waarbij consumenten gevraagd is naar de plaats waar zij artikelgroepen kopen. Deze wordt aangevuld met een kwalitatief deel, waarbij aanvullende vragen zijn gesteld over winkelgedrag (bijvoorbeeld bezoekfrequentie en waardering meest bezochte aankoopplaatsen, marktbezoek en webwinkelen). De opzet van het onderzoek sluit aan bij de vorige metingen van het koopstromenonderzoek. De enquêtes zijn zowel telefonisch als via internet afgenomen. In totaal hebben huishoudens deelgenomen aan het onderzoek. In Apeldoorn zijn in totaal 800 huishoudens ondervraagd. 1.2 Opbouw van het rapport In het rapport worden achtereenvolgens de volgende onderdelen besproken: Hoofdstuk 2: De huidige koopstromen Dit hoofdstuk presenteert de koopkrachtbinding en -toevloeiing voor Apeldoorn in Deze koopstromen geven inzicht in de mate waarin de consument zich op het winkelaanbod in deze kern oriënteert en welke positie Apeldoorn inneemt in de regio. Hoofdstuk 2 heeft een kwantitatief karakter. Hoofdstuk 3: De ontwikkeling van de koopstromen Hoofdstuk 3 voorziet in een vergelijking van de onderzoeksresultaten uit 2010 met die van Resultaat is een trendanalyse, waarmee een beeld ontstaat van de dynamiek in het consumentengedrag. Dit hoofdstuk is, net als hoofdstuk 2, voornamelijk kwantitatief van inhoud. Hoofdstuk 4: Vergelijking van het draagvlak Om meer inzicht te krijgen in de verzorgingspositie en - kracht vergelijken we het draagvlak. Hoofdstuk 4 presenteert grafieken met daarin het draagvlak per artikelgroep van Apeldoorn vergeleken met het draagvlak van omliggende en vergelijkbare plaatsen. 2

10 Hoofdstuk 5: Beoordeling en bezoekmotief consument Dit hoofdstuk bespreekt de mening van huishoudens over onder andere het aantal winkels, de bereikbaarheid, de veiligheid en de kwaliteit van winkels van het winkelgebied dat zij het vaakst bezoeken. Ook bevat hoofdstuk 5 het antwoord op de vraag waarom huishoudens voor een bepaald winkelgebied kiezen. Zodoende is dit onderdeel van het rapport kwalitatief van aard. In de bijlagen is onder meer een begrippenlijst opgenomen (bijlage 2) en is ook meer te lezen over de onderzoeksopzet- en uitvoering, en de vergelijkbaarheid met eerdere edities van het koopstromenonderzoek (bijlage 3). Naast alle kernrapportage voor de deelnemende gemeenten is eveneens een hoofdrapport samengesteld. Dit rapport en aanvullende informatie over het koopstromenonderzoek kunt u vinden op de website 3

11 2 Huidige koopstromen 4

12 2. Huidige koopstromen 2.1 Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft het koopgedrag van de consument in Apeldoorn. Hierbij worden de aankopen onderscheiden naar dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen. Deze laatste categorie bestaat uit de onderstaande artikelgroepen: kleding; schoenen; woninginrichting; huishoudelijke artikelen; electro; doe-het-zelfartikelen; bloemen, planten en tuinartikelen. In dit hoofdstuk speelt het begrip draagvlak een belangrijke rol. Het draagvlak is het totaal aantal klanten van een bepaalde aankoopplaats, in dit geval Apeldoorn. Het draagvlak is de optelsom van het aantal klanten uit Apeldoorn zelf en het aantal klanten van buiten Apeldoorn. Deze eerste groep vormt de koopkrachtbinding, wat de mate waarin inwoners van Apeldoorn hun aankopen doen in winkels die in Apeldoorn gevestigd zijn, weergeeft. Het andere gedeelte van het draagvlak bestaat uit koopkrachttoevloeiing, die wordt gedefinieerd als de mate waarin inwoners uit andere plaatsen aankopen doen in Apeldoorn. De omvang en samenstelling van het draagvlak komt in paragraaf 2.2 aan bod. Paragraaf 2.3 gaat nader in op de herkomst van het draagvlak, in beeld gebracht met behulp van een aantal kaartbeelden. Dit hoofdstuk sluit af met de koopkrachtafvloeiing: de mate waarin inwoners van Apeldoorn artikelen kopen in winkels buiten de kern. De omvang van de kern Apeldoorn is bepaald aan de hand van de postcodegebieden , , en Het inwonertal bedroeg op 1 januari (CBS 2010). In 2005 was dit , dus dit betekent een lichte bevolkingsafname van 0,1 procent. 2.2 Koopkrachtbinding en -toevloeiing Tabel 2.1 presenteert de draagvlakopbouw voor Apeldoorn. Het totale draagvlak voor dagelijkse artikelen bedraagt in Apeldoorn klanten. Voor niet-dagelijkse artikelen is het draagvlak groter, namelijk klanten. Apeldoorn weet voor dagelijkse artikelen 96 procent van haar inwoners aan zich te binden en voor niet-dagelijkse artikelen blijft 79 procent van de inwoners van Apeldoorn in de eigen woonplaats. De binding aan Apeldoorn voor doe-het-zelf artikelen is groot: maar liefst 97 procent van de inwoners van Apeldoorn koopt artikelen uit deze branche in Apeldoorn. Ook bloemen, planten en tuinartikelen hebben een hoog bindingspercentage (94 procent). Voor woninginrichting is de koopkrachtbinding relatief laag (63 procent). Het totale draagvlak voor dagelijkse artikelen bestaat voor 13 procent uit toevloeiing. De klanten voor niet-dagelijkse artikelen komen voor 31 procent uit andere plaatsen dan Apeldoorn. 5

13 De branche voor kleding kent de grootste toevloeiing: 43 procent van het totale draagvlak komt niet uit Apeldoorn. Ook de artikelgroep schoenen zorgt voor relatief veel toevloeiing (36 procent van draagvlak is vreemde koopkracht). Het draagvlak voor alle artikelgroepen bestaat uit meer eigen klanten dan uit klanten van buiten Apeldoorn. Tabel 2.1 Draagvlakopbouw, per artikelgroep, Apeldoorn (2010). binding toevloeiing artikelgroep draagvlak absoluut % 1) absoluut % 2) oriëntatie ëntatie-index index dagelijks % % 109 niet-dagelijks % % kleding % % schoenen % % woninginrichting % % 96 - huishoudelijke artikelen % % electro % % doe-het-zelf % % bloemen, planten en tuinartikelen % % 112 1) mate waarin de bevolking in de eigen plaats koopt, uitgedrukt als percentage van het aantal inwoners 2) mate waarin Apeldoorn klanten uit andere plaatsen aantrekt, uitgedrukt als percentage van het draagvlak In tabel 2.1 is ook de oriëntatie-index opgenomen. Een oriëntatie-index van 100 of groter geeft aan dat de omvang van het draagvlak groter is dan het inwonertal van de betreffende kern. Alle artikelgroepen behalve woninginrichting kennen een oriëntatie-index van boven de 100. Voor wat betreft de overige artikelgroepen en dan voornamelijk schoenen en kleding- is Apeldoorn verzorgend voor zowel eigen inwoners als regionale klanten. 2.3 Herkomst vreemde koopkracht Het draagvlak voor dagelijkse artikelen bestaat voor 13 procent uit klanten van elders. Dit zijn veelal klanten afkomstig uit de gemeente Apeldoorn, maar niet uit de kern Apeldoorn. Dit zijn onder andere de kernen Loenen, Beekbergen en Hoenderloo. Een beperkt aandeel (0,5 tot 2 procent) van het draagvlak voor dagelijkse artikelen bestaat uit klanten uit Epe (figuur 2.1). Het draagvlak van de niet-dagelijkse sector bestaat voor 31 procent uit vreemde koopkracht. Dit betreft voornamelijk klanten uit Epe en andere kernen binnen de gemeente Apeldoorn (5 tot 10 procent, figuur 2.2). Artikelen in de kledingbranche weten de meeste vreemde koopkracht aan zich te binden. Van het totale draagvlak komt 43 procent uit andere plaatsen dan Apeldoorn, waaronder Epe, andere delen van Apeldoorn (+10 procent) en ook Voorst, Brummen en Deventer (2 tot 5 procent). Ook voor artikelen in woninginrichting kent Apeldoorn relatief veel klanten van buitenaf. Meer dan 10 procent van het draagvlak komt uit Epe. Ook uit overig Apeldoorn komt men naar de kern Apeldoorn voor woonartikelen. 6

14 Figuur 2.1 Herkomst draagvlak dagelijkse artikelen. Figuur 2.2 Herkomst draagvlak niet-dagelijkse artikelen. Figuur 2.3 Herkomst draagvlak kleding. Figuur 2.4 Herkomst draagvlak woninginrichting. 2.4 Koopkrachtafvloeiing Van het totale draagvlak voor dagelijkse artikelen vloeit 4 procent af naar plaatsen buiten de kern, maar binnen de gemeente Apeldoorn. Niet-dagelijkse artikelen worden door 21 procent van de inwoners van de kern Apeldoorn elders gekocht, en wel in onder andere Epe, Arnhem, Voorst en Deventer. De binding aan Apeldoorn is voor wat betreft kleding relatief laag. In totaal vloeit ongeveer een kwart van de lokale koopkracht af, naar voornamelijk Voorst en Arnhem. Ook voor artikelen in woninginrichting gaan relatief veel inwoners van Apeldoorn (37 procent) elders naartoe. Zij kopen deze artikelen voornamelijk in Zutphen en Duiven (5 tot 10 procent). 7

15 Figuur 2.5 Afvloeiing draagvlak dagelijkse artikelen. Figuur 2.6 Afvloeiing draagvlak niet-dagelijkse artikelen. Figuur 2.7 Afvloeiing draagvlak kleding. Figuur 2.8 Afvloeiing draagvlak woninginrichting. 2.5 Marktaandelen De inwoners van Apeldoorn zijn voor hun dagelijkse boodschappen meer op de wijk georiënteerd dan op het centrum. Anklaar, De Eglantier en Hart van Zuid hebben elk een aandeel van meer dan 10 procent in het totale draagvlak. Huishoudelijke artikelen worden ook relatief veel in de wijkcentra aangekocht. Voor niet-dagelijkse artikelen is de Apeldoornse consument voornamelijk op het centrum van de stad gericht. Vooral voor kleding en schoenen is het centrum een belangrijke aankoopplaats. 8

16 Woonboulevard Het Rietveld heeft ook een belangrijk marktaandeel in de branche voor woninginrichting. Bijna 40 procent van de bestedingen in woonartikelen wordt gedaan op Woonboulevard Het Rietveld. Tabel 2.2 Marktaandelen per aankoopplaats naar artikelgroep. Aankoopplaatsen Artikelgroep Centrum Anklaar De Eglantier Hart van Zuid Woonboule vard Het Rietveld Overig dagelijks 10% 12% 12% 11% 0% 55% niet-dagelijks 56% 1% 3% 2% 7% 30% - kleding 94% 1% 1% 0% 0% 3% - schoenen 86% 1% 2% 0% 0% 11% - woninginrichting 25% 0% 0% 1% 39% 34% - huishoudelijke artikelen 69% 6% 6% 5% 0% 14% - electro 61% 0% 5% 2% 0% 31% - doe-het-zelf 7% 1% 3% 2% 0% 87% - bloemen, planten en tuinartikelen 12% 2% 9% 4% 4% 69% 9

17 3 De ontwikkeling van de koopstromen 10

18 3. De ontwikkeling van de koopstromen 3.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk is verslag gedaan van de huidige kooporiëntatie op Apeldoorn, alsmede de oriëntatie van inwoners van Apeldoorn op andere aankoopplaatsen. Inwoners van Apeldoorn zijn voor artikelen in de sectoren dagelijks, doe-het-zelf en bloemen, planten en tuin voornamelijk op de eigen kern gericht. Meer dan 95 procent van de inwoners koopt deze artikelen in de eigen woonplaats. Kleding en woninginrichting worden (ook) veel buiten de kern aangeschaft. Inwoners gaan hiervoor naar onder andere Arnhem, Duiven en Zutphen. In dit hoofdstuk worden de huidige koopstromen waar mogelijk - vergeleken met de resultaten uit 2005 en worden zodoende de belangrijkste ontwikkelingen in beeld gebracht. Paragraaf 3.2 beschrijft de belangrijkste ontwikkelingen in koopkrachtbinding- en toevloeiing, waarna paragraaf 3.3 aandacht besteedt aan de veranderingen in de herkomst van het draagvlak. 3.2 Ontwikkeling koopkracht In tabel 3.1 worden de absolute en procentuele veranderingen van het draagvlak, de koopkrachtbinding en de toevloeiing weergegeven in de periode Het draagvlak voor dagelijkse artikelen is tussen 2005 en 2010 ongeveer gelijk gebleven. Dit is het gevolg van minder klanten uit Apeldoorn zelf, want het aandeel vreemde koopkracht is toegenomen met 18 procent. Het draagvlak voor niet-dagelijkse artikelen is gedaald met klanten. Zowel inwoners van Apeldoorn als regioklanten kopen minder vaak niet-dagelijkse artikelen in Apeldoorn. De grootste relatieve afname van het draagvlak is te zien in de electro-branche. Ook de modische branches leveren een fors aantal klanten in. De branches voor woninginrichting en doe-het-zelfartikelen zagen het draagvlak (licht) toenemen. Deze toenames waren allen het gevolg van méér klanten van buiten Apeldoorn. Tabel 3.1 Ontwikkeling draagvlak, binding en toevloeiing, per artikelgroep, Apeldoorn ( ). draagvlak binding toevloeiing artikelgroep totaal % absoluut % absoluut % dagelijkse artikelen 300 0% % % niet-dagelijkse artikelen % % % - kleding % % % - schoenen % % % - woninginrichting % % % - huishoudelijke artikelen % % % - electro % % % - doe-het-zelf % % % - bloemen, planten en tuinartikelen 600 0% % % 11

19 Tabel 3.2 en tabel 3.3 presenteren de ontwikkeling van de koopkrachtbinding- en toevloeiing voor de afgelopen vijf jaar. Geen van de artikelgroepen heeft in de afgelopen vijf jaar het aantal eigen klanten zien toenemen. Dit geldt vooral voor artikelen in de electro- en kledingbranche; het aantal inwoners dat voor deze artikelen in de eigen kern bleef is afgenomen met respectievelijk 17 en 16 procent. De binding aan Apeldoorn voor bloemen, planten en tuinartikelen is gelijk gebleven. Tabel 3.2 Koopkrachtbinding, per artikelgroep, Apeldoorn (2005 en 2010). artikelgroep % ontw dagelijkse artikelen % niet-dagelijkse artikelen % - kleding % - schoenen % - woninginrichting % - huishoudelijke artikelen % - electro % - doe-het-zelf % - bloemen, planten en tuinartikelen % De koopkrachttoevloeiing voor dagelijkse artikelen is met 18 procent toegenomen. Dit betekent dus méér vreemde koopkracht voor Apeldoorn. De vreemde koopkracht voor niet-dagelijkse artikelen nam tussen 2005 en 2010 af met 9 procent. De artikelgroep electro is het sterkst verantwoordelijk voor deze afname. Voor artikelen in doe-het-zelf en woninginrichting heeft Apeldoorn meer klanten aan zich weten te binden (respectievelijk +20 en +16 procent). Tabel 3.3 Koopkrachttoevloeiing, per artikelgroep, Apeldoorn (2005 en 2010). artikelgroep % ontw dagelijkse artikelen % niet-dagelijkse artikelen % - kleding % - schoenen % - woninginrichting % - huishoudelijke artikelen % - electro % - doe-het-zelf % - bloemen, planten en tuinartikelen % 12

20 3.3 Ontwikkelingen herkomst draagvlak De vorige paragraaf liet zien dat het draagvlak voor winkelvoorzieningen in Apeldoorn in de afgelopen vijf jaar is veranderd. Interessant is te zien vanuit welke omliggende gemeenten zich een verandering in de oriëntatie op Apeldoorn heeft voorgedaan. Zoals beschreven in hoofdstuk 2 bestaat het draagvlak voor dagelijkse artikelen in 2010 voor 13 procent uit klanten van buiten Apeldoorn. In 2005 was dit nog 11 procent. In beide jaren was de meeste vreemde koopkracht afkomstig van kernen binnen de gemeente Apeldoorn (Loenen, Beekbergen etc.). In 2005 was de overige vreemde koopkracht verdeeld over Nunspeet en Epe, nu zijn Brummen en Epe de belangrijkste herkomstgebieden van klanten van buiten Apeldoorn. Het totaal aantal klanten voor niet-dagelijkse artikelen bestaat voor 31 procent uit klanten van buiten Apeldoorn. Hierin heeft zich ten opzichte van 2005 relatief gezien geen verandering voor gedaan. Wel is het belang van de gemeente Epe ten aanzien van oriëntatie op de kern Apeldoorn toegenomen. In 2010 bestaat het draagvlak voor 8 procent uit klanten vanuit Epe, in 2005 was dit 5 procent. Het aandeel klanten uit Nunspeet is ten opzichte van 2005 (licht) afgenomen. Over het algemeen echter zijn de verschillen tussen 2005 en 2010 beperkt, en zijn de meeste regionale klanten afkomstig uit omliggende gemeenten als Voorst, Heerde en Barneveld. 13

21 4 Vergelijking van het draagvlak 14

22 4. Vergelijking van het draagvlak 4.1 Inleiding Dit hoofdstuk vergelijkt het draagvlak van Apeldoorn met het draagvlak van een aantal plaatsen die nabijgelegen en/of qua omvang en structuur vergelijkbaar zijn met Apeldoorn. Naast een viertal referentieplaatsen positioneren we Apeldoorn ook ten opzichte van het gemiddelde van kernen van vergelijkbare omvang. Zodoende ontstaat inzicht in de positie die Apeldoorn momenteel inneemt als het gaat om de regionale concurrentiekracht. 4.2 Regionale concurrentiekracht van Apeldoorn De figuren 4.1 tot en met 4.9 presenteren voor elke artikelgroep de vergelijking van het draagvlak. Door de omvang van het draagvlak per branche te relateren aan het inwonertal corrigeren we voor verschillen in de bevolkingsomvang van plaatsen. We hanteren hierbij het aantal klanten per inwoners. Dit kengetal laat zien of een kern in verhouding tot de omvang van de kern relatief veel of weinig klanten aan zich weet te binden. Voor wat betreft het draagvlak voor dagelijkse artikelen is Apeldoorn goed vergelijkbaar met de referentieplaatsen en het gemiddelde van andere kernen met inwoners of meer. Alleen het draagvlak van Zwolle is (beperkt) groter. De verschillen zijn wat groter als het gaat om nietdagelijkse artikelen. Apeldoorn heeft meer klanten dan Deventer en Almelo, maar haalt niet het niveau van de overige referentiekernen. Zoals bleek in tabel 2.1 kent Apeldoorn een lage oriëntatie-index voor artikelen in woninginrichting. Op dit gebied heeft Apeldoorn een weinig verzorgende functie. Dit geldt ook bij vergelijking van het draagvlak met referenties. Met uitzondering van Deventer is het draagvlak van Apeldoorn voor wat betreft woninginrichting lager dan dat van de andere referenties. Het omgekeerde is te zien bij schoenen en kleding. Apeldoorn heeft een regionaal verzorgende functie voor deze artikelgroepen en heeft dan ook meer klanten dan de meeste referentieplaatsen. Apeldoorn heeft in vergelijking met de rest de meeste klanten voor doe-het-zelf artikelen. Figuur 4.1 Vergelijking draagvlak dagelijkse artikelen. Apeldoorn Figuur 4.2 Vergelijking draagvlak niet-dagelijkse artikelen. Apeldoorn Deventer Deventer Zwolle Zwolle Almelo Almelo Hengelo kernen > inwoners Hengelo kernen > inwoners

23 Figuur 4.3 Vergelijking draagvlak kleding. Apeldoorn Figuur 4.4 Vergelijking draagvlak schoenen. Apeldoorn Deventer Deventer Zwolle Zwolle Almelo Almelo Hengelo kernen > inwoners Hengelo kernen > inwoners Figuur 4.5 Figuur 4.6 Vergelijking draagvlak huishoudelijke artikelen. Vergelijking draagvlak woninginrichting. Apeldoorn Apeldoorn Deventer Deventer Zwolle Zwolle Almelo Almelo Hengelo kernen > inwoners Hengelo kernen > inwoners Figuur 4.7 Vergelijking draagvlak electro. Apeldoorn Figuur 4.8 Vergelijking draagvlak doe-het-zelf. Apeldoorn Deventer Deventer Zwolle Zwolle Almelo Almelo Hengelo kernen > inwoners Hengelo kernen > inwoners Figuur 4.9 Vergelijking draagvlak bloemen, planten en tuinartikelen. Apeldoorn Deventer Zwolle Almelo Hengelo kernen > inwoners

24 5 Beoordeling en bezoekmotief consument 17

25 5. Beoordeling en bezoekmotief consument 5.1 Inleiding Zoals in de inleiding van deze rapportage al werd genoemd, bevat dit onderzoek ook een onderdeel dat kwalitatief van opzet is. Voor het in kaart brengen van het functioneren van winkelgebieden en aankoopplaatsen is het ook van belang zicht te hebben op aanvullende aspecten zoals beoordeling, bezoekmotief en gedrag. Hoe klanten het winkelgebied beoordelen dat ze het meest bezoeken, komt aan bod in paragraaf 5.2. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen inwoners (afkomstig uit Apeldoorn) en regiobezoekers (afkomstig uit de omliggende plaatsen). In deze paragraaf is ook ruimte gemaakt voor de veranderingen in het consumentenoordeel ten opzichte van In paragraaf 5.3 worden de belangrijkste bezoekmotieven van inwoners en regiobezoekers (bezoekers uit andere veelal omliggende plaatsen) gepresenteerd. Naast bezoekmotief wordt ook ingezoomd op bezoekfrequentie. Tot slot gaat de laatste paragraaf van dit hoofdstuk in op andere aankooplocaties dan winkels, namelijk de warenmarkt en het internet. Ook wordt duidelijk in welke mate inwoners van Apeldoorn winkels op koopzondag bezoeken. 5.2 Beoordeling winkelgebied Apeldoorn Aan klanten die voor hun dagelijkse boodschappen of voor het winkelen het vaakst naar Apeldoorn gaan, is gevraagd om het winkelgebied van Apeldoorn te beoordelen op de onderstaande tien criteria: het aantal winkels; de kwaliteit van de winkels; het aanbod van daghoreca; de inrichting en de aankleding van het winkelgebied; de sfeer/gezelligheid; de veiligheid van de winkelomgeving; de bereikbaarheid van het winkelgebied; de parkeermogelijkheden voor de auto; de stallingsmogelijkheden voor de fiets. Figuur 5.1 presenteert de waarderingen voor de winkelvoorzieningen in Apeldoorn, uitgesplitst naar inwoners en regiobezoekers. Over het algemeen is men tevreden: inwoners geven gemiddeld over alle aspecten een 7,3, regiobezoekers een 7,5. Inwoners zijn het meest te spreken over parkeermogelijkheden voor de fiets (7,8) en de bereikbaarheid van winkelcentrum (7,7). Ook regiobezoekers zijn hier tevreden over (beide 7,6), maar zij kennen het hoogste cijfer toe aan het aantal winkels dat Apeldoorn rijk is. Het aanbod van daghoreca wordt door inwoners het minst gewaardeerd (6,6). Zij verschillen hier van mening met de regiobezoekers want zij waarderen dit aspect met een 7,5. De regiobezoekers zijn het minst tevreden over de parkeermogelijkheden voor de auto (6,9). 18

26 Figuur 5.1 Waardering winkelvoorzieningen Apeldoorn, uitgesplitst naar inwoners en regiobezoekers. Bereikbaarheid van het winkelcentrum Aanbod van daghoreca Inrichting/aankleding winkelstraten Parkeermogelijkheden fiets Parkeermogelijkheden auto Veiligheid winkelomgeving Sfeer/ambiance De kwaliteit van de winkels Het aantal winkels inwoners regiobezoekers 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 Op de meeste aspecten krijgt Apeldoorn hogere cijfers dan referentiekernen (kernen met inwoners of meer). Alleen over het aanbod van daghoreca en de parkeermogelijkheden voor de auto is men in de referentiekernen meer tevreden dan in Apeldoorn. Het verschil is echter klein, namelijk eentiende punt op beide aspecten. Zowel in Apeldoorn als in de referentiekernen is men het meest tevreden over de bereikbaarheid van het winkelcentrum en de parkeermogelijkheden voor de fiets. Figuur 5.2 Vergelijking waardering winkelvoorzieningen Apeldoorn, met gemiddelde waardering kernen met inwoners of meer. Bereikbaarheid van het winkelcentrum Aanbod van daghoreca Inrichting/aankleding winkelstraten Parkeermogelijkheden fiets Parkeermogelijkheden auto Veiligheid winkelomgeving Sfeer/ambiance De kwaliteit van de winkels Het aantal winkels Apeldoorn referentiekernen 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 19

27 5.3 Bezoekmotief winkelgebied Tabel 5.1 presenteert de belangrijkste redenen van consumenten waarom zij in Apeldoorn de dagelijkse boodschappen doen dan wel hier winkelen, uitgesplitst naar inwoners en regiobezoekers. Voor inwoners van Apeldoorn is nabijheid de belangrijkste reden (75 procent) om dagelijkse boodschappen in Apeldoorn te doen. Ook de aanwezigheid van bepaalde winkels of producten is voor een kwart van de inwoners een bezoekmotief. Deze beide bezoekredenen zijn ook het belangrijkst voor de regiobezoekers. Iets meer dan de helft doet de dagelijkse boodschappen in Apeldoorn vanwege nabijheid, 33 procent voor bepaalde winkels of producten. Er zijn maar weinig inwoners en regiobezoekers die vanwege de sfeer in Apeldoorn boodschappen doen. Dit is wat vaker een bezoekmotief voor winkelen (inwoners 15 procent, regiobezoekers 26 procent), maar niet de belangrijkste. Inwoners winkelen in Apeldoorn vanwege de nabijheid/afstand (64 procent), maar ook vanwege de veelheid aan winkels (38 procent) of de bereikbaarheid (25 procent). Ook voor regiobezoekers is de veelheid aan winkels een belangrijke bezoekreden (48 procent), gevolgd door 36 procent van de regiobezoekers die vanwege de afstand reden ziet om in Apeldoorn te winkelen. Tabel 5.1 Bezoekmotief Apeldoorn, uitgesplitst naar inwoners en regiobezoekers. dagelijkse boodschappen winkelen motief inwoners regiobezoekers inwoners regiobezoekers Nabijheid / afstand 75% 51% 64% 36% Gewoonte 11% 20% 16% 16% Bepaalde winkels / producten 25% 33% 22% 26% Veelheid winkels 10% 16% 38% 48% Lage prijs 14% 17% 3% 4% Kwaliteit winkelaanbod 11% 14% 12% 15% Bereikbaarheid 19% 15% 25% 19% Parkeergelegenheid 15% 19% 8% 12% Sfeer 6% 6% 15% 26% Overig 5% 11% 7% 11% In figuur 5.3 en 5.4 is de frequentie waarmee consumenten het winkelgebied van Apeldoorn bezoeken opgenomen, uitgesplitst naar klanten uit Apeldoorn en klanten uit de regio. Inwoners doen vaker dagelijkse boodschappen in Apeldoorn dan regiobezoekers. Bijna driekwart (70 procent) van de inwoners doet dagelijks of enkele malen per week boodschappen, tegenover 42 procent van de regiobezoekers. De meeste van hen (regiobezoekers) gaat 1 keer per week of minder naar Apeldoorn voor de dagelijkse boodschappen. 20

28 Figuur 5.3 Bezoekfrequentie Apeldoorn voor dagelijkse boodschappen, uitgesplitst naar inwoners en regiobezoekers. regiobezoekers 4% 38% 59% inwoners 12% 58% 30% 0% 25% 50% 75% 100% dagelijks enkele malen per week 1 keer per week of minder Zowel de meeste regiobezoekers als de meeste inwoners van Apeldoorn (45 en 46 procent) gaan 1 tot 2 keer per maand winkelen in Apeldoorn. Voor de overige regiobezoekers geldt vooral (40 procent) dat ze minder dan 1 keer per maand gaan, terwijl de meeste overige inwoners minimaal 1 keer per week winkelen (41 procent). De verdelingen zijn dus precies tegenovergesteld. Figuur 5.4 Bezoekfrequentie Apeldoorn voor winkelen, uitgesplitst naar inwoners en regiobezoekers. regiobezoekers 14% 46% 40% inwoners 41% 45% 14% 0% 25% 50% 75% 100% minimaal 1 keer per week 1-2 keer per maand minder dan 1 keer per maand 5.4 Overige aspecten van het koopgedrag van inwoners van Apeldoorn Behalve winkelen en boodschappen doen in winkelgebieden zijn ook de warenmarkt en het internet belangrijke aankooplocaties. De respondenten hebben hierover vragen beantwoord en de resultaten zijn weergegeven in figuur 5.5. Het uitgangspunt is de Apeldoornse consument, de figuur geeft informatie over de frequentie waarmee inwoners van Apeldoorn een warenmarkt (in Apeldoorn of elders) bezoeken en artikelen op internet kopen. Meer dan de helft van de inwoners van Apeldoorn bezoekt ten minste 1 tot 2 keer per maand een warenmarkt. Eenderde gaat zelfs één of meerdere keren per week. De aankoopfrequentie via internet ligt lager. De meeste inwoners (35 procent) kopen minder dan 1 keer per maand wat via internet en ongeveer een kwart (24 procent) doet dit meerder malen per maand. 21

29 Figuur 5.5 Bezoekfrequentie warenmarkt en frequentie aankopen via internet, inwoners Apeldoorn. warenmarkt 34% 25% 19% 22% internet 4% 20% 35% 41% 0% 25% 50% 75% 100% minimaal 1 keer per week 1-2 keer per maand minder dan 1 keer per maand nooit Meer dan de helft van de inwoners van Apeldoorn gaat dus regelmatig naar de markt. De overgrote meerderheid (97 procent) bezoekt dan de markt in Apeldoorn zelf (zie tabel 5.2). Slechts 3 procent bezoekt ook markten in andere gemeenten. Tabel 5.2 Marktoriëntatie inwoners Apeldoorn, naar gemeenten. gemeente % Apeldoorn 97% Overig 3% Figuur 5.6 presenteert de frequentie waarmee inwoners van Apeldoorn aankopen doen op koopzondagen. Dit kunnen koopzondagen in Apeldoorn zelf zijn, maar ook in andere plaatsen. De meeste inwoners van Apeldoorn (52 procent) bezoeken nooit winkels op koopzondag. Ongeveer een kwart gaat minder dan 1 keer per 2 maanden en 16 procent bezoekt een keer per maand of vaker winkels op koopzondag. 22

30 Figuur 5.6 Bezoekfrequentie koopzondag, inwoners Apeldoorn. koopzondag 16% 8% 24% 52% 0% 25% 50% 75% 100% minimaal 1 keer per maand 1 keer per 2 maanden minder dan 1 keer per 2 maanden nooit Bijna de helft van de inwoners van Apeldoorn bezoekt wel eens een koopzondag. Het grootste deel blijft dan in Apeldoorn zelf (zie tabel 5.2). Slechts 7 procent bezoekt ook winkels op zondag in andere gemeenten, waaronder Deventer, Arnhem en Amsterdam. Tabel 5.3 Koopzondagoriëntatie inwoners Apeldoorn, naar gemeenten. gemeente % Apeldoorn 93% Overig 7% 23

31 Bijlage 1 Begeleidingscommissie Net als voorgaande jaren is voor deze editie van het Koopstromenonderzoek een begeleidingscommissie in het leven geroepen. De belangrijkste taken van de begeleidingscommissie zijn het bewaken van de voortgang van het project, het fungeren als klankbord voor het onderzoeksteam en het meebepalen van de opbouw van de onderzoeksrapportage. In 2010 maken onderstaande personen deel uit van de begeleidingscommissie: Mevrouw K. Ligthart Kaalverink Mevrouw J. Elhorst De heer R.J. Siepel Mevrouw A. van Oss - Meijerink De heer E.J.H. Claassen De heer R. van Oosterhout De heer M. Ellenbroek De heer J. Jansen De heer R. Mos De heer T. ten Vergert De heer J. Bosma Gemeente Enschede Gemeente Almelo Gemeente Ermelo Gemeente Oldenzaal Gemeente Hoogeveen Gemeente Zwolle Provincie Overijssel Kamer van Koophandel Oost-Nederland Kamer van Koophandel Oost-Nederland Kamer van Koophandel Oost-Nederland Kamer van Koophandel Noord-Nederland 24

32 Bijlage 2 Begrippenlijst Begrip Aankoopplaats Afvloeiing (koopkrachtafvloeiing) Artikelgroepen (Regio-)bezoeker Binding (koopkrachtbinding) Draagvlak Inkopen doen Klant Kooporiëntatie Omschrijving Plaats waar men koopt. Er zijn verschillende soorten aankoopplaatsen, waarnaar onderscheid gemaakt kan worden (stadscentrum, wijkwinkelcentrum) en die de gemeente zelf aanwijst. Bij meer aankoopplaatsen is sprake van aankooplocaties. De mate waarin de bevolking buiten de eigen woonplaats koopt. Wordt in dit onderzoek uitgedrukt als percentage van de totale koopstroom vanuit een woonplaats. In dit rapport wordt het onderscheid gemaakt tussen dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen. Dagelijkse artikelen: levensmiddelen, drogisterij artikelen, alcoholische dranken, tabak, schoonmaakartikelen. Niet-dagelijkse artikelen: kleding, schoenen, woninginrichting, huishoudelijke artikelen, doe-het-zelf, electro en bloemen, planten en tuinartikelen. De inwoners die niet woonachtig zijn in de bebouwde kom van een gemeente (dit kunnen dus inwoners van andere delen van de gemeente zijn of inwoners van andere gemeenten). De mate waarin de bevolking in de eigen woonplaats koopt. Wordt in dit onderzoek uitgedrukt als percentage van de totale koopstroom vanuit een woonplaats. Het totale aantal klanten van een aankoopplaats, en daarmee de som van de klanten uit binding en klanten uit toevloeiing. Het doelgericht kopen van producten die niet dagelijks nodig zijn (televisie, schoenen, dvd s). Synoniem voor een standaardconsument (zie: standaard consument ). Koopstromen tussen plaats van herkomst en aankoopplaats. 25

33 Koopstroom Oriëntatie-index index Standaardconsument Toevloeiing (koopkrachttoevloeiing) Winkelen De mate waarin men in een aankoopplaats bepaalde artikelen koopt, naar herkomst. De verhouding van het draagvlak ten opzichte van het aantal inwoners van een plaats. Rekeneenheid voor een denkbeeldige consument die zijn bestedingen voor 100 procent in een winkelcentrum verricht. Het daadwerkelijke aantal consumenten ligt vele malen hoger. De mate waarin een aankoopplaats koopstromen aantrekt vanuit een andere plaats. Wordt in dit onderzoek uitgedrukt als percentage van het totale draagvlak en uitgesplitst naar herkomst. Rondlopen in een winkelgebied en een groot aantal winkels bezoeken. Het doen van aankopen is niet de belangrijkste activiteit en de consument neemt geen boodschappenlijst mee. 26

34 Bijlage 3 Onderzoeksmethode Methoden Het Koopstromenonderzoek 2010 bestaat uit een kwantitatief gedeelte en een kwalitatief gedeelte. Hieronder wordt voor beide onderdelen kort weergegeven welke methoden zijn toegepast voor het in kaart brengen van de koopstromen (kwantitatief) en de bezoekmotieven (kwalitatief). Kwantitatief: koopstromen De wijze waarop de koopstromen in kaart zijn gebracht is identiek aan de methode die in voorgaande jaren is toegepast. Hierdoor is vergelijking met vorige edities van het koopstromenonderzoek mogelijk. Aan alle respondenten is gevraagd naar de plaatsen waar men bepaalde artikelen koopt, waarbij het inmiddels bekende onderscheid is gemaakt naar dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen. In totaal is naar twee aankoopplaatsen gevraagd. Verantwoording gehanteerde onderzoeksmethode Bij het koopstromenonderzoek staat het (regionale) koopgedrag van consumenten centraal. Het koopgedrag is bepaald door middel van een enquête onder inwoners van het onderzoeksgebied. De vragenlijst die in het onderzoek is gebruikt, sluit aan bij de eerdere edities van het koopstromenonderzoek in Oost-Nederland. De vragen over het ruimtelijk koopgedrag zijn in 1995, 2000 en 2010 identiek, maar wijken wel af van die van 2005 als het gaat om de vraag naar aankoopplaatsen. Hieronder wordt toegelicht wat de verschillen zijn en welke gevolgen dat heeft voor de vergelijkbaarheid van onderzoeksresultaten. In 2010, 2000 en 1995 is gevraagd naar de plaats waar men doorgaans iets koopt. De vraagstelling luidt dan bijvoorbeeld voor de kledingbranche: Waar koopt u doorgaans uw kleding? En waar koopt u ook wel eens kleding? Op basis van een verdeling in de bestedingen worden de eerst genoemde en de tweede genoemde aankoopplaats in verhouding meegenomen in de berekening van het aantal standaardconsumenten (klanten). In 2005 is het koopgedrag van de respondenten bepaald door te vragen naar de laatste aankoopplaats - Waar heeft u het laatst kleding gekocht? Het vragen naar de laatste aankoopplaats brengt grotendeels hetzelfde koopgedrag in kaart als het vragen naar de meest bezochte aankoopplaatsen. De meest bezochte aankoopplaats is veelal de laatst bezochte aankoopplaats. Dit geldt met name voor de branches met hoogfrequente, routinematige aankopen, zoals de dagelijkse sector. Echter geldt dat doordat in 2005 naar één (laatste) aankoopplaats is gevraagd, deze cijfers in een aantal gevallen in een relatief hogere binding en minder toevloeiing resulteren (immers, de respondent heeft niet de kans gekregen een tweede aankoopplaats te noemen). Doordat in 2010 naar twee aankoopplaatsen is gevraagd, is er waarschijnlijk meer regionale spreiding in het aankoopgedrag gemeten. Doordat de methodes niet geheel identiek zijn, dienen de cijfers uit 2010 met enige voorzichtigheid vergeleken te worden met de cijfers uit De richting van de draagvlakontwikkeling (een plus of een min) kan goed worden bepaald, de exacte omvang van de ontwikkeling, zoals beschreven in hoofdstuk 3, is meer indicatief. Kwalitatief: bezoekmotieven en waardering winkelgebieden Dit onderdeel geeft inzicht in de mening van consumenten. Net als bij het kwantitatieve gedeelte is naar de twee meest belangrijke aankoopplaatsen gevraagd. 27

35 Per plaats is gevraagd naar het bezoekmotief: waarom koopt de consument juist hier zijn artikelen? Ook is aan de respondent gevraagd een oordeel te geven over een aantal aspecten (o.a. bereikbaarheid, sfeer, veiligheid et cetera) van twee van de meest bezochte plaatsen. Veldwerk De dataverzameling heeft in de periode februari tot en met mei 2010 plaatsgevonden in de vorm van telefonische enquêtes en webenquêtes. Ook is gebruik gemaakt van internetpanels. Deze internetpanels betreffen het landelijke PanelClix en bestaande lokale internetpanels van verschillende gemeenten (o.a. Hof van Twente, Enschede en Oldenzaal). Om tot voldoende valide uitspraken te komen is een minimale responsgrootte van 200 per kern/gemeente aangehouden. In de subregionale gemeenten zijn minstens 400 consumenten geënquêteerd en in de regionaal verzorgende gemeenten 800 consumenten. Deze omvang garandeert een betrouwbaarheidpercentage van meer dan 90 bij een onnauwkeurigheid van 5%. Bij steekproefonderzoek zijn dit acceptabele foutenmarges. Tabel 1 Aantal enquêtes per gemeente. soort kern grootte gemeente/kern aantal lokaal verzorgend < inwoners 200 subregionaal verzorgend inwoners 400 regionaal verzorgend > inwoners 800 Het totaal aantal geldig afgenomen enquêtes in het onderzoeksgebied bedraagt Omdat koopgedrag niet ophoudt bij gemeentegrenzen zijn in het direct omliggende randgebied (eerste schil gemeenten en Duits grensgebied) enquêtes afgenomen om ook de toevloeiing vanuit omliggende plaatsen te kunnen bepalen. Daarmee komt het totaal aantal geldig afgenomen enquêtes uit op In totaal is 55 procent van de enquêtes telefonisch afgenomen en 45 procent via internet. Bepaling bebouwde kom aankoopplaats De analyses in deze rapportage zijn gedaan op het niveau van een aankoopplaats. Hiermee wordt bedoeld de bebouwde kom en niet de gehele gemeente. Eén gemeente kan dus meerdere aankoopplaatsen hebben en dus meerdere rapportages ontvangen. Door de afbakening van het onderzoek op aankoopplaats-niveau is een heldere operationalisatie van de betreffende aankoopplaats noodzakelijk. Deze operationalisatie is gedaan op basis van postcodegebieden. Voor Apeldoorn geldt dat de omvang is bepaald aan de hand van de postcodegebieden , , en Het inwonertal bedroeg op 1 januari (CBS 2010). In 2005 was dit , dus dit betekent een lichte bevolkingsafname van 0,1 procent. Draagvlakomvang en draagvlakopbouw akopbouw Voor het bepalen van de draagvlakomvang van Apeldoorn is bovengenoemde afbakening niet noodzakelijk. Immers, het totaal van het draagvlak wordt bepaald door binding (klanten uit Apeldoorn zelf) en toevloeiing (klanten uit andere plaatsen). Het aantal inwoners van de kern is daarom niet van belang. 1 Dit is inclusief gemeentelijke ophogingen van het aantal af te nemen enquêtes (bijvoorbeeld om op wijkniveau uitspraken te kunnen doen). 28

36 Het aantal inwoners (en daarmee de afbakening) daarentegen, is wel van invloed op de draagvlakopbouw. Naarmate de bebouwde kom enger wordt afgebakend, neemt het aandeel toevloeiing toe en het aandeel binding af. Andersom zorgt een ruime afbakening er juist voor dat het aandeel toevloeiing kleiner en de binding groter is. Het draagvlak (de omvang) is bepaald aan de hand van de koopstromen die gegenereerd worden door inwoners van het onderzoeksgebied (zie afbeelding 1, inleiding). Koopstromen afkomstig van consumenten woonachtig buiten het onderzoeksgebied (toeristen en recreanten) zijn buiten beschouwing gelaten. Voor de toevloeiing van koopkracht uit het randgebied van het onderzoeksgebied (eerste schil gemeenten en Duits grensgebied) zijn extra enquêtes afgenomen in de betreffende randgebieden. Er is geen correctie aangebracht voor koopkrachtafvloeiing als gevolg van vakantiebestedingen door consumenten uit het onderzoeksgebied. Een voorbeeld Voor Apeldoorn zijn voornamelijk twee begrippen interessant: de lokale koopkracht en het totale draagvlak. De lokale koopkracht bestaat uit een aandeel binding en een aandeel afvloeiing en geeft informatie over het aandeel van de bevolking dat voor een bepaald artikel winkels in de eigen kern bezoekt en welk aandeel naar een andere plaats gaat. Dit is schematisch weergegeven in figuur 1. Figuur 1 Voorbeeld opbouw lokale koopkracht en draagvlakomvang. 150% Toevloeiing Afvloeiing Binding 54% 100% 12% 50% 88% 88% 0% Lokale kopers Alle kopers (lokaal en regionaal) Het totale draagvlak is ook een belangrijke indicator van de koopstromen in Apeldoorn. Het totale draagvlak bestaat uit een aandeel binding en een aandeel toevloeiing en geeft informatie over het aandeel van het totaal aantal klanten dat afkomstig is uit Apeldoorn en welk aandeel afkomstig is uit andere plaatsen. De binding wordt net als voor de berekening van de lokale koopkrachtuitgedrukt als percentage van de bevolking en de toevloeiing als percentage van het totale draagvlak. Hierdoor zal het totaal niet sommeren tot 100 procent. 29

37 Bijlage 4 Binding en toevloeiing Tabel 1 Tabel 2 Binding en toevloeiing dagelijkse sector. Binding en toevloeiing niet-dagelijkse sector. Kern % Kern % Apeldoorn 87% Apeldoorn 69% overig Apeldoorn 8% overig Apeldoorn 9% Epe 2% Epe 8% overig 3% Deventer 2% Brummen 2% Voorst 2% overig 8% Tabel 3 Tabel 4 Binding en toevloeiing kleding. Binding en toevloeiing schoenen. Kern % Kern % Apeldoorn 57% Apeldoorn 64% overig Apeldoorn 9% overig Apeldoorn 10% Epe 8% Epe 8% Deventer 4% Deventer 3% Brummen 3% Voorst 3% Voorst 3% Brummen 2% Nunspeet 2% Nunspeet 2% Harderwijk 2% Rheden 1% Zutphen 2% Barneveld 1% Barneveld 1% Zutphen 1% Putten 1% overig 6% overig 9% 30

38 Tabel 5 Tabel 6 Binding en toevloeiing woninginrichting. Binding en toevloeiing huishoudelijke artikelen. Kern % Kern % Apeldoorn 66% Apeldoorn 78% overig Apeldoorn 9% overig Apeldoorn 11% Epe 12% Epe 5% Voorst 2% Brummen 1% Deventer 2% Voorst 1% Brummen 1% overig 5% Barneveld 1% overig 7% Tabel 7 Tabel 8 Binding en toevloeiing electro. Binding en toevloeiing doe-het-zelf. Kern % Kern % Apeldoorn 77% Apeldoorn 78% overig Apeldoorn 10% overig Apeldoorn 10% Epe 6% Epe 8% Brummen 2% Voorst 1% Voorst 1% Brummen 1% overig 3% overig 2% Tabel 9 Binding en toevloeiing bloemen, planten en tuinartikelen. Kern % Apeldoorn 84% overig Apeldoorn 10% Epe 4% overig 3% 31