Rapport audit onderwijs ondersteuningsprofiel IVO

Transcriptie

1 Rapport audit onderwijs ondersteuningsprofiel IVO Naam onderwijsvoorziening: Basisschool Meander Datum bezoek: 31 oktober 2013 In opdracht van: SWV PO Tilburg e.o. Rapporteur: Pauline van der Zwet-Kortekaas M&O-groep, s-hertogenbosch Oktober 2013

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding De opbrengsten van het schoolbezoek Het onderwijsconcept De voorzieningen op de vijf velden Grenzen en groeimogelijkheden van de school Groeimogelijkheden en grenzen v.w.b. onderwijsconcept Karakterisering van de voorzieningen op de vijf velden Tot slot Bijlage 1: Enkele landelijke kengetallen Bijlage 2: Speciale onderwijsondersteuning per schoolprofiel

3 1. Inleiding Uw school 1 biedt onderwijsondersteuning aan leerlingen die speciale onderwijsbehoeften hebben. Wanneer uw school tegen haar grenzen aanloopt, is er de mogelijkheid om de leerling en zijn of haar ouders 2 te verwijzen naar een andere school, een school voor speciaal (basis)onderwijs. Scholen verschillen in de onderwijsondersteuning die zij (kunnen) bieden. Uit verwijsgedrag van scholen bijvoorbeeld blijkt dit heel duidelijk: een leerling waarbij de ene school tegen de grenzen van haar onderwijsondersteuning aanloopt, kan op een andere school zonder al te veel inspanning passend onderwijs krijgen. Soms is de reden makkelijk aanwijsbaar: een school in een gebouw met veel trappen en weinig ruimte is niet zomaar passend voor een leerling in een rolstoel. Maar meestal is het lastiger om aan te geven wanneer een leerling niet, en wanneer wel, op de school terecht kan. Zowel voor de school zelf, als voor ouders en voor de bovenschoolse organisatie die het bovenschoolse netwerk van ondersteuningsvoorzieningen inricht (schoolbestuur, samenwerkingsverband po, regionaal netwerk Passend Onderwijs), is het van belang te weten waar de school staat voor wat betreft de onderwijsondersteuning en wat mogelijkheden zijn om de onderwijsondersteuning te versterken en eventueel uit te breiden. In de audit is gekeken naar de match tussen de onderwijsbehoeften 3 van de leerlingen uit het voedingsgebied van de school met het onderwijsaanbod van de school. Deze match tussen vraag en aanbod is in kaart gebracht in termen van kenmerken van het ondersteuningsaanbod, van de school dus. Het profiel van het ondersteuningsaanbod van een reguliere school wordt bepaald door: de mate waarin het onderwijsconcept bijdraagt aan het zich geaccepteerd voelen van de leerling met speciale onderwijsbehoeften; de positie op vijf velden van onderwijsbehoefte: 1. de hoeveelheid aandacht/handen in de groep; 2. speciale onderwijsmaterialen; 3. de ruimtelijke omgeving; 4. expertise; 5. samenwerking met externe instanties die zich ook met de ondersteuning voor het kind bezighouden. 1 Waar in dit rapport kortheidshalve staat school wordt steeds bedoeld school of andere eenheid van onderwijsondersteuning. 2 Waar in dit rapport kortheidshalve staat ouders wordt steeds bedoeld ouders of verzorgers. 3 De onderwijsbehoefte is de instructie en ondersteuning die de leerling in de onderwijssituatie nodig heeft om een volgende stap te kunnen maken in het eigen proces van cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling. 2

4 Informatie over deze kenmerken is verzameld door: een documentenanalyse (schoolplan, schoolgids, inspectierapport, website); een half gestructureerd interview/gesprek, het gesprek is gevoerd met: Marcel van den Hoven (directeur); Annelies van Helvoort (adjunct directeur); Marieke van de Sande (intern begeleider) en een ouder van een leerling uit groep 4 tevens MR lid; half gestructureerde observaties in de groepen 4, 6 en 8, met name ter ondersteuning van de bevindingen over het gehanteerde onderwijsconcept en het daarbij horende klassenmanagement; een gesprek met een gedeelte van het schoolteam waarin de opvattingen rond en het draagvlak voor het onderwijs aan leerlingen met speciale onderwijsbehoeften aan de orde komt. In het gesprek met het schoolteam zijn de eerste indrukken vanuit het interview en de observaties verwerkt. In dit rapport doen wij verslag van onze bevindingen. Wij wijzen er op dat de informatieverzameling weliswaar uitgebreid en veelzijdig was, maar beperkt is door het karakter van een momentopname. 3

5 2. De opbrengsten van het schoolbezoek 2.1 Het onderwijsconcept Korte karakterisering van de school Basisschool Meander is een school op katholieke grondslag. De school valt, net als nog 19 andere scholen in Tilburg onder de stichting Xpect Primair. De school ligt in de wijk Reeshof, in de deelwijk Leeuwerik. De school is gehuisvest in twee gebouwen: Het hoofdgebouw met 13 lokalen en de schoolwoningen met 2 lokalen. (De schoolwoningen staan aan de overkant van het hoofdgebouw. Komend schooljaar zullen waarschijnlijk de lokalen in de schoolwoningen niet meer nodig zijn). Het hoofdgebouw is ruim opgezet, veel verschillende grote ruimten waar leerlingen zelfstandig kunnen werken. In een zijvleugel van het hoofdgebouw is een voorziening voor voor- en naschoolse opvang gevestigd. Op de teldatum 1 oktober 2013 telde de school 354 leerlingen. Het aantal leerlingen zal de komende jaren afnemen door de vergrijzing van de wijk en doordat de doorstroming in de woningmarkt stagneert. Dit schooljaar is er al een terugloop geweest van 45 leerlingen. De school telt 15 groepen. De leerlingen in de 3 groepen van de onderbouw (groep 1-2) zijn gegroepeerd in heterogene groepen. De andere leerlingen zijn gegroepeerd in leerjaren (2 goepen 3, 2 groepen 4, 2 groepen 5, 2 groepen 6, 2 groepen 7 en 2 groepen 8). Het aantal leerlingen per groep is erg divers en ligt tussen de 19 en 31 leerlingen. De groepen 1 t/m 4 zijn relatief klein, de groepen 5 t/m 8 zijn groot. Ouders kiezen de school voornamelijk vanwege de ligging in de buurt. De geïnterviewde ouder gaf ook aan dat ouders de school kiezen omdat de school veel zorg biedt. De school vindt een kindgerichte aanpak belangrijk. Daarbij zijn activiteiten als groepsvorming en individuele ontplooiing van groot belang. De school leert de kinderen die vaardigheden, die een kind nodig heeft om een zelfstandig en sociaal wezen te worden. De school gebruikt daarvoor methoden en leermiddelen die zelf instruerend zijn en de zelfstandigheid bevorderen. Elke dag werken de kinderen een bepaald gedeelte zelfstandig. In groep 3-8 werken de kinderen met een taakbrief. In groep 2 werken de kinderen (en kinderen uit groep 1 die er aan toe zijn en/of dat willen) met opdrachtkaartjes. In hoeverre heeft de school te maken met verschillen tussen leerlingen? Naar schatting van de geïnterviewde medewerkers is het niveau van leren over het geheel van de school gemiddeld, dat wil zeggen dat de meeste leerlingen een Cito B laag of Cito C scoren. De spreiding van het niveau van leerlingen is matig heterogeen te noemen, rond een kwart van de leerlingen wijkt duidelijk af van het schoolgemiddelde. Het niveau van leren, leerlingen die een hoger en een lager niveau laten zien, is echter niet over alle groepen gelijk verdeeld. Enkele vragen in het interview richtten zich op de leerlingen die vanwege hun gedrag zodanig speciale aandacht nodig hebben, dat dit structureel extra inzet vraagt van de leerkracht. De schatting van het aantal van deze leerlingen is hoog, meer dan 14 % van de leerlingen in een groep. 4

6 De aandacht die op gedrag gevraagd wordt richt zich vooral op begrenzing van gedrag, stimulering tot activiteit, inzicht in het eigen gedrag en de effecten daarvan op anderen. Deze leerlingen hebben ook behoeften aan een duidelijke structuur en ruimte om zich te kunnen ontladen. Het welbevinden van leerlingen is daarbij belangrijk. Om er voor te zorgen dat leerlingen zich prettig voelen en om het sociale gedrag te bevorderen zijn er gerichte activiteiten, zoals het werken met energizers, kringgesprekken, werken in groepjes, groepsspelletjes en de methode Leefstijl. De culturele en taalachtergrond van de leerlingen is homogeen. De school kent weinig allochtone leerlingen. De sociaaleconomische achtergrond van de leerlingen wordt vooral gekenmerkt door ouders uit de middenklasse met een toenemend aantal ouders met financiële problemen. De school staat in een wijk met sociale woningbouw en woningen uit het goedkopere segment. Aan de rand van de wijk staan de duurdere koopwoningen. 20 leerlingen hebben een leerlingengewicht van 0,3 en 1 leerling een gewicht van 1,2. Hiermee heeft ruim 6 procent leerlingen een gewicht, landelijk is dit 12,8 procent. Er zijn 10 leerlingen op basisschool Meander met een rugzakje : 1 leerling in cluster 2, 6 leerlingen in cluster 3 en 3 leerlingen in cluster 4. In vergelijking met het landelijk beeld is dit relatief hoog (landelijk is het 1 %). De geïnterviewden gaven aan dat dit misschien kwam door de expertise van de intern begeleider, waardoor de school meer signaleert en eerder een aanvraag indient voor een rugzak. Bij de aanname van leerlingen met LGF of speciale onderwijsbehoefte, worden de leerlingen op grond van de volgende afwegingen verdeeld over de groepen. Volgorde 1. De speciale behoefte van de leerling. van 2. De limitering van aantallen leerlingen met lgf per groep afweging 3. De onderwijsondersteuning expertise van de leerkracht. De vraag van de ouders loopt als een rode draad door deze afwegingen heen. De school vindt het belangrijk om te kijken of het kind op Meander tot leren kan komen en dat het kind lekker in zijn vel zit. De school denkt dat er meer leerlingen met speciale behoeften op basisschool Meander zitten dan op de andere scholen in Tilburg. Over het geheel genomen, is de leerlingenpopulatie van basisschool Meander te karakteriseren als relatief homogeen (in vergelijking met Nederlandse scholen in het algemeen). Hoe wordt binnen de school op speciale onderwijsbehoeften gereageerd? De leerlingen die speciale aandacht nodig hebben krijgen dit vooral: Met groepsaandacht in homogene subgroepen. Er wordt instructie gegeven op 3 niveaus door middel van groepspannen. Er zijn groepsplannen voor rekenen, spelling en lezen. Met individuele aandacht, in een andere ruimte dan de groep bij rugzakleerlingen en leerlingen met een eigen leerlijn (OPP). 5

7 Vooral met individuele aandacht, in dezelfde ruimte, maar apart van de groep tijdens zelfstandig werken. En dus niet of nauwelijks: Met individuele aandacht geïntegreerd in de groepsaanpak. De school differentieert bij de onderwijsaanpak nauwelijks op verschillen op leerstijlen van kinderen Het aantal zittenblijvers de afgelopen 4 jaren: schooljaar Aantal zittenblijvers Het aantal zittenblijvers ligt onder het landelijk gemiddelde (= 3 % van het aantal leerlingen gemeten over de laatste 3 schooljaren) In de volgende tabel staat per regel een dimensie weergegeven, met links en rechts de uitersten op de dimensie. Tijdens het interview is gevraagd aan te geven waar de school staat: duidelijk links, enigszins links, enigszins rechts, duidelijk rechts. Gevraagd werd om globaal te kijken naar de school en zo mogelijk een duidelijke richting aan te geven. Eerst is de vraag aan de ouders gesteld en daarna aan de directie en de IBér. Na discussie kwam men over het algemeen wel tot dezelfde conclusie. Daar waar de ouder duidelijk afweek van de directie staat in het schema een O Onderwijsconcept Meander* Overdragen van kennis Zelf ontdekken 2. Kennis verwerven Werken met kennis 3. Klassikaal leren Individueel en groepsleren 4. Sturing van het leren door de lkr Kinderen sturen eigen leren 5. Alle leerlingen op bepaald O Maximale uit elke leerling halen basisniveau brengen 6. Leerstof bepaalt de leerweg Beginsituatie van de leerling bepaalt de leerweg 7. Nadruk op gestructureerde Nadruk op vrije opdrachten opdrachten 8. Beoordeling van prestaties o.b.v. gelijke normering Beoordeling van leervorderingen o.b.v. beginsituatie van leerlingen 9. Beoordeling door de leerkracht Zelfbeoordeling door de leerling 10. Evaluatie onderwijs o.b.v. leervorderingen groep Evaluatie onderwijs o.b.v. leervorderingen individuele leerling 11. Evaluatie onderwijs door de lkr Evaluatie samen met leerlingen *Notes bij het onderwijsconcept: 1. Het onderwijsconcept is bij de basisvakken meer het overdragen van kennis, de methode is hier veelal leidend. Bij de wereldoriëntatie vakken, theater en techniek wordt meer ingespeeld op het zelfontdekkend leren. 6

8 2. De insteek van het onderwijs op Meander is het werken met kennis. Bij de uitwerking van de groepsplannen komt het werken met kennis het meeste tot zijn recht in het hoogste niveau. Ook bij het opstellen van de taakbrieven spelen de leerkrachten in op het werken met kennis. 3. Bij de meerbegaafde leerling en de leerling met een eigen leerlijn (OPP) is er sprake van individueel leren. De rest van de leerlingen werken in homogene groepen, bij deze leerlingen is het meer groepsleren. 4. geen 5. Tot en met groep 5 streeft de school om alle leerlingen (binnen de 3 instructieniveaus) de basisprincipes aan te leren met als doel om iedere leerling te laten uitstromen op zijn eigen niveau. De basis moet goed zijn, dan pas kan de school het maximale uit een leerling halen. 6. De methode is in de groepen 3 t/m 8 leidend en bepaalt de leerweg. In de kleutergroepen werken de leerkrachten meer vanuit de beginsituatie van de leerling. Bij leerlingen met een eigen leerlijn (OPP), rugzakleerlingen en meerbegaafde leerlingen wordt het onderwijsprogramma en leerlijnen afgestemd op de leerling. 7. geen 8. In het verslag/rapport wordt voor leerlingen met een eigen leerweg een beoordeling gegeven op basis van de beginsituatie van de leerling. Bij de andere leerlingen zijn de beoordelingen op basis van gelijke normering. De ouders krijgen wel tijdens het 10 minutengesprek uitleg op basis van de beginsituatie van de leerling. Ook staat er in het verslag vaak een toelichting bij de beoordeling. Deze toelichting gaat uit van de beginsituatie van de leerling. 9. In de taakbrief geeft de leerling een zelfbeoordeling over het werk. De leerkracht heeft in het kader van de groepsoverzichten een gesprek met de leerling, waarbij de leerling zelf ook de belemmerende en bevorderende factoren aangeeft om tot leren te komen. 10. In de groepsoverzichten en de groepsbesprekingen bekijkt de leerkracht de leervorderingen van de individuele leerlingen en geeft aan of een leerling naar een andere instructiegroep gaat of niet. 11. De leerkrachten op Meander geven aan het begin van de les het doel aan en aan het eind van de les evalueren ze samen met de leerlingen of dit doel ook bereikt is. Hoe wordt de continuïteit van de onderwijsondersteuning voor elke leerling verzekerd? Het eigenaarschap van de onderwijsondersteuning De groepsleerkracht is niet alleen het eerste aanspreekpunt voor wat betreft de ondersteuning van leerlingen die iets extra s nodig hebben, hij of zij is ook als eerste verantwoordelijk voor de inzet van de juiste ondersteuning. De interne begeleider heeft hierbij een ondersteunende rol, de leerkracht houdt de verantwoordelijkheid. 7

9 De taken van de interne begeleiding De intern begeleider van Meander heeft een breed scala aan taken. Om deze taken goed uit te voeren heeft de intern begeleider 4 dagen taakrealisatie. Op de inventarisatie van de LBib ( de beroepsstandaard voor de intern begeleider die de stichting Xpect hanteert ) staan alle taakgebieden genoemd die behoren tot het takenpakket nl.: Begeleidende en coachende taken, administratieve en beheersmatige taken, organisatorische en coördinerende taken ten behoeve van kinderen en/of leerkrachten, ondersteunende taken bij signalering en onderzoek van speciale onderwijsbehoeften van leerlingen, innoverende taken zoals het introduceren binnen het team van nieuwe ontwikkelingen op het vakgebied, het onderhouden en ondersteunen van externe contacten, het samenwerken met externen, taken ten aanzien van zelfreflectie en ontwikkeling en schoolspecifieke taken zoals het begeleiden van de plusgroep en het geven van RT. Het gebruik van leerlingvolgsystemen voor leren en voor de sociaal-emotionele ontwikkeling Het leerlingvolgsysteem Parnassys wordt gebruikt voor het signaleren van de prestaties van leerlingen en voor het evalueren van de opbrengsten van het onderwijs. Mede aan de hand van het volgsysteem bepaalt de school het ontwikkelingsperspectief van leerlingen met een eigen leerlijn. Om de sociaal emotionele ontwikkeling van de leerlingen bij te houden, heeft de school dit jaar het leerlingvolgsysteem van Zien" in gebruik genomen. De procesbewaking gedurende het schooljaar en over de schooljaren heen wordt vorm gegeven door: o Een intakegesprek met nieuwe ouders voordat het kind op school komt. (bij zij-instromers is er ook een gesprek met de intern begeleider en de school van herkomst). o Twee keer per jaar een leerlingbespreking met de intern begeleider en/of directie en de leerkracht aan de hand van het groepsoverzicht. o Twee keer per jaar een groepsbespreking met directie, intern begeleider en leerkracht in het kader van opbrengstgericht werken, inclusief planningsgesprek en voortgangsgesprek. o Aan het eind van het schooljaar de groepsoverdracht met directie, intern begeleider, huidige leerkracht en toekomstige leerkracht, zowel mondeling als schriftelijk. In deze groepsoverdracht komt o.a. aan de orde hoe de toekomstige leerkracht het groepsniveau zou kunnen verhogen. o In groep 8 krijgen alle leerlingen een drempelonderzoek. Dit onderzoek geeft inzicht naast de intellectuele ontwikkeling ook in de sociaal emotionele ontwikkeling van het kind. o Logboekblad voor iedere leerling. o Ouder gespreksformulieren. o Zorgdossier wanneer er sprake is van extra onderzoek of extra begeleiding vanuit externe instanties. 8

10 Protocollen dyslexie, dyscalculie en medische handelingen De school werkt met een dyslexieprotocol. Het dyslexieprotocol wordt dit jaar op stichtingsniveau herzien naar aanleiding van de veranderingen in het nieuwe dyslexieprotocol. Dyslexiebehandelaars gaan onder schooltijd aan de slag met dyslecten. De school heeft nog geen protocol voor dyscalculie. Er is wel een protocol voor dyscalculie op stichtingsniveau. Dit protocol moet op Meander nog vorm gegeven worden. Er is nog geen protocol medische handelingen maar wel is er een document voor het toedienen van medicijnen wat door ouders ondertekend dient te worden. De rol van ouders en de mate van betrokkenheid De wijze waarop ouders worden geïnformeerd (mate van betrokkenheid/partnerschap): Op basisschool Meander worden ouders als partner gezien. Door in gesprek te gaan met ouders, krijgt de school inzicht in de leerstijl, de onderwijsbehoefte van het kind. In de teamdiscussie over de stellingen kwam dit duidelijk naar voren. Ouders kennen hun kind immers het beste. Verwachtingen en belevingen moeten op elkaar afgestemd worden. De school bepaalt uiteindelijk wel hoe het onderwijs aan hun kind gestalte krijgt. Bij leerlingen met een rugzak en leerlingen met een eigen leerlijn heeft de school regelmatig een gesprek met ouders om het handelingsplan op te stellen, te evalueren en eventueel aan te passen. De school in haar netwerk Deling voedingsgebied met andere scholen De leerlingen op basisschool Meander komen voornamelijk uit de deelwijk Leeuwerik van de wijk Reeshof te Tilburg. Het is de enige school in deze deelwijk. Verder komen de leerlingen ook uit de wijken Tuindorp en Dalem Noord. De begeleiding vanuit het samenwerkingsverband en/of vanuit andere instanties De school wordt begeleid door: o Preventieve ambulante begeleiding vanuit het sbo o Preventieve ambulante begeleiding vanuit Cluster 4 o Ambulante begeleiding vanuit cluster 2, 3 en 4 o Ambulante begeleiding door een ergotherapeut o Ambulante begeleiding voor de rugzakleerling 1 x per 8 weken o Begeleiding voor hoogbegaafden door Intermezzo en Talentenklas, o Logopediste o Ketencoördinator, zodra een leerling bij jeugdzorg is aangemeld Daarnaast wordt de school begeleid bij leerlingen die een zorgarrangement hebben. Dit is een voorziening vanuit WSNS waarbij leerlingen die een beschikking hebben voor het SO maar op een reguliere basisschool zitten. De ondersteuning van bovengenoemde instanties wordt als zeer waardevol ervaren. 9

11 De verwijzingen naar sbo en so en de contacten met andere scholen Het aantal verwijzingen ligt onder de landelijke norm (het landelijk gemiddelde ligt op 0,7%) Verwijzingen SBO Verwijzingen so cl.1 Verwijzingen so cl.2 Verwijzingen so cl.3 1 Verwijzingen so cl Voor LWOO leerlingen wordt in groep 7 gekeken welke leerlingen hiervoor in aanmerking komen. In groep 8 worden deze leerlingen onderzocht. De extra ondersteuning voor leerlingen wordt georganiseerd in de keten school schoolbestuur samenwerkingsverband. In het interview is gevraagd naar waar de sturing ligt van de (inrichting van) de extra ondersteuning. De geinterviewden gaven aan, dat indien het schoolbestuur en samenwerkingsverband in beeld hebben wat scholen nodig hebben aan ondersteuning, de scholen voor deze ondersteuning gefaciliteerd zouden moeten worden. De geinterviewden wilden graag dat de school voldoende middelen krijgt om de leerlingenzorg te handhaven. Kennis delen met andere scholen is daarbij heel belangrijk. 2.2 De voorzieningen op de vijf velden Wij beschrijven hier de voorzieningen van de school tegen de achtergrond van alle mogelijke voorzieningen die op dit moment op scholen, van wat voor soort dan ook, bestaan. In de praktijk heeft geen enkele school alle voorzieningen. Van reguliere scholen kan, in de huidige verdeling van mensen en middelen onder de schoolsoorten, verwacht worden dat zij maar beperkt kunnen scoren op deze velden van ondersteuningsvoorzieningen. De basisvoorzieningen die elke reguliere school heeft uitgaande van een minimale rijksbekostiging, veronderstellen we aanwezig, en vermelden we dus niet. Bij de flexibilisering van waar en hoe de extra mensen en middelen vanuit ondersteuningsbekostiging worden ingezet, is het interessant na te gaan waar voor een school groeimogelijkheden liggen, en waar de grenzen zijn. Veld 1: de hoeveelheid aandacht/handen in de klas Dit veld gaat over de hoeveelheid aandacht, uitgedrukt in beschikbare menskracht ( handen ) bij het lesgeven in de klas. We tellen de uren die feitelijk beschikbaar zijn voor leerlingen. Totaal zijn het 64 uren, waarvan 49,5 uur door stagiaires. 10

12 Groep Functionaris(sen) Aantal uren per week Aantal betrokken lln. 1-2a 1-2b ST St 1 e helft van Hele groep schooljaar 1 dag per week 1-2c 3a Vlkr, St, Ou St 1 dag per week Hele groep OU 5 x30 min. flitsen OU 1 x 1,5 uur speelleesset 3b Vlkr, ST, OU St 1 dag per week Hele groep OU 5 x per week 1 uur (Flitsen en speelleesset) 4a Vlkr, St, OU ST 1 dag per week Hele groep OU 2 x 1 uur per week 4b Vlkr, ST, OU ST 1 dag per week Hele groep OU 5 x 30 min per week 5a Vlkr, OU OU 2 x 30 min per week 5b Vlkr, LIO 2 dagen per week 6a Vlkr 6b Vlkr 7a Vlkr 7b Vlkr, ST St 2 dagen per week (1 e helft schooljaar) 8a Vlkr 8b Vlkr (Lkr. = leerkracht, Vlkr. = vakleerkracht, OA = onderwijsassistent, RT = remedial teacher, AB = ambulant begeleider, OU = ouder/verzorger, LIO = leerkracht in opleiding, ST = stagiaire) Buiten de klas is voor leerlingen het volgende beschikbaar: De school heeft 10 rugzakleerlingen. Voor deze rugzakleerlingen is buiten de klas RT beschikbaar voor 0,9 wft. Daarnaast liften op sommige rugzakken ook andere kinderen mee met een vergelijkbare achterstand of voorsprong. Doordat in groep 5 een LIO stagiair voor de klas staat, kan de leerkracht van die groep 1 dag per week extra ondersteuning aan leerlingen geven voor rekenen. Dit betreft in groep 5a voor 5 leerlingen, in groep 5b voor 9 leerlingen, in groep 6a voor 5 leerlingen en in groep 6b voor 9 leerlingen. Leerlingen in groep 8 helpen vanaf januari leerlingen in groep 3 met lezen. Leerlingen in groep 7 helpen vanaf de herfstvakantie leerlingen in groep 4 met lezen Leerlingen in de groepen 5 en 6 helpen incidenteel kleuters. 11

13 5 dagen per jaar is er ondersteuning voor techniekonderwijs. 2 dagen per jaar is een leerkracht vrij geroosterd om toetsen af te nemen bij leerlingen. De techniekondersteuning en de ondersteuning voor het toetsen is er volgend jaar niet meer. Naast extra handen in het primaire proces zijn er uren beschikbaar voor de ondersteuning van de medewerkers van de school. Dit zijn de volgende uren: De school heeft een vakleerkracht voor gymnastiek. De leerkracht heeft, tijdens de lessen die door de vakleerkracht gegeven worden, tijd voor collegiale consultatie of het geven van extra instructie in de parallelgroep. In de groepen 1-2 geeft een leerkracht van groep 3 (als haar groep gymles krijgt van de vakleerkracht) incidenteel ¾ uur per week aan meerbegaafde leerlingen les. 10 dagen per jaar worden leerkrachten ondersteund voor de meer begaafde leerlingen. De intern begeleider heeft 4 dagen taakrealisatie en ondersteunt in die 4 dagen ook de leerkrachten Veld 2: de onderwijsmaterialen We kijken bij dit veld alleen naar specifieke materialen voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften. We laten de materialen die bijna op elke school te vinden zijn buiten beschouwing en maken dus geen opsomming van de orthotheek. Ook kunnen we in de audit niet nagaan in welke mate materialen daadwerkelijk gebruikt worden. Basisschool Meander heeft het volgende beschikbaar: Met speciale didactische kenmerken: alternatieve methodes, nl. Zuidvallei, Maatwerk, Kien, Sterrenwerk gericht op zelfredzaamheid, nl. Stop denken doen, Doos vol gevoelens, kinderkwalitietenspel, enz. met een lager tempo, veel herhalen, nl. OPP's voor kinderen met meer dan 1,5 jr. achterstand op onderdeel die (veel/snel) lezen vermijden, nl. Zuidvallei, Luc Koning gericht op auditieve informatieverwerking, nl. Luisterboeken, Klank stempelkist gericht op visuele informatieverwerking, nl. rekenmaterialen, pictogrammen, Meichenbaum gericht op sensomotorische informatieverwerking, nl. Voelletters, zand, klei, Tangles, REC motorische gymtas bovenbouw, REC fijn motorische kist uitgaand van sterk eigen probleemoplossend vermogen, nl. Stop denken doen, meichenbaum methodieken met diverse speciale didactische kenmerken, nl. aantal Parwo materialen Met speciale pedagogisch/psychologische kenmerken: Methode voor sociaal-emotionele ontwikkeling, nl. Leefstijl; Materialen uitdagend tot alertheid en activiteit, nl. time-timers en stoplichten. 12

14 In verband met kindspecifieke fysieke belemmeringen zijn balkussens, anti slipmaterialen, aangepast schrijfgerei, scharen met terugveer, bijt opzetstukken beschikbaar. Veld 3: de ruimtelijke omgeving De school is rolstoeltoegankelijk. Er is een invalidentoilet, een drempelloze toegang en een lift. In het hoofdgebouw is een grote gemeenschappelijke ruimte. Daarnaast zijn er ruimtes bij de lokalen waar kinderen kunnen spelen en zelftandig kunnen werken. Er zijn drie speelplaatsen, een voor de onderbouw (kleuters) en twee voor kinderen van groep 3 t/m 8. Veld 4: de expertise We onderscheiden teamexpertise en specialistische expertise. Met teamexpertise wordt gedoeld op kennis en ervaring die geïntegreerd is in de teamaanpak en geïnternaliseerd in het handelen van alle medewerkers. Basisschool Meander heeft teamexpertise op het gebied van handelingsgericht werken en heeft kennis over opvattingen en aanpakken in de onderwijsondersteuning gebaseerd op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Basisschool Meander heeft (nog) geen (volledige) teamexpertise op het gebied van kennis over onderwijsondersteuningsvoorzieningen rond de school en in de regio. Basisschool Meander ontwikkelt op dit moment teamexpertise op het gebied van gedrag. De school is zoekende om de methode leefstijl nog beter vorm te geven, meer gericht op positieve interventies. Ook wil de school de competenties om ouders te betrekken bij de onderwijsondersteuning voor hun kind verder verbeteren. Een tweede vorm van expertise is de specifieke, bij één of meer collega s of partners aanwezige expertise. Deze specialistische expertise kan soms, kortdurend, nodig zijn. 13

15 De beschikbaarheid van expertise (gecertificeerd) op specifieke gebieden is bij basisschool Meander als volgt: Binnenschools Buitenschools snel toegankelijk Expertiseveld Wel kennis Een leerkracht heeft de opleiding Special Educational Needs afgerond en heeft zich daarin speciaal gericht op gedrag. Daarnaast heeft de intern begeleider de opleiding van fysiotherapie afgerond, een leerkracht heeft de opleiding Motorische remedial teaching en een leerkracht is in opleiding voor de master SEN taal. Veld 5: de samenwerking met andere instanties Nooit Sporadisch Regelmatig Vaak SMW Bureau Jeugdzorg GGD GGZ MEE kinderziekenhuis revalidatiekliniek justitiële inrichting KDC MKD Gemeente: brede school Gemeente: VVE Gemeente: schakelklassen ja ja ja Gemeente: ketenzorg Visuele beperkingen Auditieve beperkingen Spraakmoeilijkheden en taalstoornissen Verstandelijke beperkingen ja ja Motorische beperkingen ja Beperkingen door chronische ziektes Wel kennis ja Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) Wel kennis ja ADHD en ADD ja ja Angst- en hechtingsstoornissen Overige psychiatrische aandoeningen ja ja Gedragsproblemen Wel kennis ja Dyslexie ja Onderwijsachterstanden andere culturen x Ook is er veelvuldig contact met AB-ers cluster 2, 3 en 4, met logopedisten en fysiotherapeuten. De school kan curatieve ondersteuning bieden samen met ketenpartners op het gebied van licht motorische problemen, interventies met DCD. 14

16 3. Grenzen en groeimogelijkheden van de school 3.1 Groeimogelijkheden en grenzen v.w.b. onderwijsconcept Een basis voor onderwijs aan kinderen met diverse onderwijsbehoeften wordt gelegd door het onderwijsconcept van de school. Op het gebied van de diversiteit zijn twee kenmerken van het onderwijsconcept bepalend: het draagvlak binnen het team, en de mate waarin de lesstof dan wel de individuele onderwijsbehoefte van de leerling uitgangspunt van het lesprogramma is. Dit laatste kenmerk kan worden gezien als een dimensie van methodegestuurd naar leerlinggestuurd. Aan het ene uiterste van die dimensie staan de scholen die bijna de volledige lestijd de methode als leidraad hanteren 4. Leerlingen die onvoldoende uit de weg kunnen met de standaardmethode krijgen herhalingsstof, extra instructie of verdiepingsstof zoals die binnen de methode is gegeven. Het gemiddelde niveau en tempo van de standaardmethode is maatgevend. Scholen die dit concept welbewust hanteren zijn vaak van opvatting dat een leerling bij de groep houden betekent dat de leerkracht zijn of haar uiterste best doet om de zwakkere leerling voor wat betreft zijn of haar prestaties zoveel mogelijk bij de gemiddelde groep aan te laten haken. Het andere uiteinde van de dimensie wordt bezet door scholen die hun onderwijsconcept afstemmen op de specifieke groep die op dat moment de klas vormt. De start ligt bij de individuele onderwijsbehoeften van leerlingen met hun individuele ontwikkelings- en leerlijnen. Het overzicht van die lijnen in de groep geeft mogelijkheid tot het bundelen van de leerlijnen waar deze (bijna) samenvallen. De instructieplanning wordt afgestemd op deze gebundelde leerlijnen. De werkvormen in de groep zijn vaak heterogeen, waardoor een leerling bij de groep houden hier een gelijke betekenis heeft voor elke leerling. Bij een dergelijk concept worden veelal ook standaardmethoden en methodegebonden toetsen gebruikt, maar dan als middel zonder dat zij direct het didactisch en pedagogisch handelen sturen. Alle scholen hebben te maken met verschillen tussen kinderen. Relevant voor Passend Onderwijs zijn verschillen tussen leerlingen op het gebied van: leercompetenties leerstijlen gedragscompetenties gedragsstijlen culturele achtergronden gezinsachtergronden Van een extra vergroting van de range van onderwijsbehoeften in een klas is sprake bij combinatieklassen. 4 Onderzoek van de SLO wijst uit dat gemiddeld ongeveer tweederde van de lestijd op Nederlandse scholen met gebruik van standaardmethoden les wordt gegeven. 15

17 Leerkrachten op scholen die vooral methodegestuurd werken, rekken naarmate er meer verschillende kinderen in hun klas zitten, de mogelijkheden van hun onderwijsaanbod steeds verder op. Manieren om binnen het methodegestuurde concept onderwijs te bieden aan leerlingen met verschillende onderwijsbehoeften zijn o.a.: het groeperen van handelingsplannen; het werken in niveaugroepen; zelfstandig werken; vergroting van de expertise van de leerkracht; incidentele toepassing van vormen van leren in heterogene groepen; de keuze van methodes die heel veel ruimte bieden voor gedifferentieerd werken. Omdat het uitgangspunt van de les bepaald is door de centrale aanpak van de methode, betekent elke nieuwe onderwijsbehoefte een extra aanpassing bij die aanpak. Wanneer veel aanpassingen nodig zijn, beleeft de leerkracht dit vaak als een stapeling van taken, en daarmee als een toenemende belasting. Soms uit zich dit door de behoefte van de leerkracht aan steeds meer orde en rust in de klas, om de controle te kunnen houden over alle verschillende activiteiten die gelijktijdig plaatsvinden. Met het toenemen van de organisatorische belasting van de leerkracht, blijft er minder tijd en energie over voor het ter plekke inspelen op specifieke behoeften van leerlingen op het moment dat die zich aandienen. Het methodegestuurde onderwijsconcept is begrensd in haar capaciteit om kinderen met andere onderwijsbehoeften op te nemen. In het volgende schema wordt het onderwijsconcept van basisschool Meander weergegeven in de relatie tussen de mate waarin de lesmethode sturend is en de mate waarin diversiteit van leerlingen opgevangen kan worden. De gebogen lijn geeft van links naar rechts een mogelijk model van de ontwikkeling van een onderwijsconcept, startend bij het leerstofjaarklassensysteem met een strakke hantering van standaardmethoden. Via het oprekken van de methodegestuurde aanpak toont het model een omslag in de aanpak naar het starten van de lesinhoud bij de individuele onderwijsbehoeften van de leerlingen in de klas. Let wel: de richting van links naar rechts geeft alleen een wenselijke richting aan wanneer: De school meer ruimte wil bieden aan de bestaande diversiteit onder de leerlingen. De school meer leerlingen met speciale onderwijsbehoeften onderwijs wil kunnen bieden. De leerlingpopulatie van de school steeds meer divers wordt. 16

18 Scholen bevinden zich ergens op of onder de gebogen lijn. Basisschool Meander bevindt zich op positie: Zoals in de inleiding gezegd hebben wij geen opvatting over de wenselijkheid van de positie van de school: een school kan sterk onderwijs bieden naar tevredenheid van alle betrokkenen op elke positie van de grafiek. De volgende suggesties als groeimogelijkheden en grenzen geven wij voor het geval dat de school wil groeien naar een breder profiel in de zin dat meer verschillen tussen leerlingen mogelijk zijn. Groeimogelijkheden voor basisschool Meander voor wat betreft het onderwijsconcept: Basisschool Meander is een school met een enthousiast team, die er voor willen gaan maar die ook hun beperkingen in de expertise van speciale onderwijsbehoeften bij leerlingen kennen. De school werkt met groepsplannen waarbij leerlingen in 3 niveaus worden ingedeeld naar aanleiding van de toetsresultaten, observaties en gesprekken met ouders en leerlingen. Bij de instructie die de leerkrachten geven op 3 niveaus is de methode leidend. Het niet loslaten van de methode is voor de school een belemmering om in te spelen op de individuele onderwijsbehoeften, waardoor de school in de grafiek nu staat richting methode gestuurde aanpak. Gericht op Passend Onderwijs kijken wij met name naar het aspect van het omgaan met diversiteit. 17

19 Op dit punt zou basisschool Meander nog kunnen groeien door: Een gezamenlijk teamopvatting te ontwikkelen over: o het werken met leerlijnen, zodat de methode wat meer losgelaten kan worden. Door er voor te zorgen dat de groepsplannen (waarop de school ook de leerlijnen zou kunnen vermelden) vastgelegd worden, kan het handelen van het team meer geborgd worden. In de grafiek zou de positie van de school dan naar rechts opschuiven, richting oprekken van de methode gestuurde aanpak naar aanpak gestuurd door individuele onderwijsbehoeften. o het inspelen op diverse leerstijlen bij leerlingen. o welke expertise/vaardigheden het team zou willen ontwikkelen en profileren. Grenzen voor basisschool Meander voor wat betreft het onderwijsconcept: Aan de hand van 12 stellingen heeft het schoolteam van basisschool Meander zich uitgesproken over het draagvlak voor de uitgangspunten van Passend Onderwijs. Het team vindt dat ieder kind recht heeft op onderwijs. De school moet wel in staat zijn om onderwijs te kunnen geven, het kind moet zich kunnen ontwikkelen. Indien de school de veiligheid van het kind en de omgeving niet kan bieden dan is voor het team een grens bereikt en is dit kind beter af op een school voor speciaal onderwijs. Ook indien een leerling medische handelingen vraagt van de leerkracht zal de school in overleg met ouders per geval bekijken of het kind aangenomen wordt. Met behulp van ouders en/of externen is eventueel nog wel veel mogelijk. Het team gaf ook aan dat als leerlingen te veel aandacht vragen dit ten koste gaat van de overige leerlingen en van de leerkracht. Dit is dan geen verrijking meer voor de groep. Het team wil graag ieder kind aandacht geven. Door de zorg die nu al in de groepen gevraagd wordt, heeft het team het gevoel al te weinig aandacht te geven aan ieder kind. Het team gaf aan doordat leerkrachten te maken krijgen met diverse speciale onderwijsbehoeften ze steeds deskundiger worden. Dit heeft niet alleen met Passend Onderwijs te maken. Door te kijken welke leerlingen hier op school zitten en komen wil het team de nodige expertise verder vergroten zodat ook in de toekomst het team kan inspelen op de speciale onderwijsbehoeften. Hoewel de discussie niet tot een consensus heeft geleid op alle stellingen en er op stellingen duidelijk een aantal verschillen in opvatting zijn, is in onderstaande schema een beeld te zien van de meest heersende mening. Dit schema is opgenomen om het team een handvat te geven om verder in discussie te gaan over een gezamenlijk beeld (en daarmee mogelijk schoolbeleid) in zake passend onderwijs. 18

20 Rangorde Mee eens Team basisschool Meander 4. Door Passend Onderwijs krijgt de gewone leerling te weinig aandacht. 5. De veiligheid in de groep wordt in hoge mate bepaald door leerkrachtvaardigheden. 12. Alleen met extra handen in de klas kan ik Passend Onderwijs tot een succes maken. 1. Ieder kind heeft recht op regulier en thuisnabij onderwijs. 11. Dankzij Passend Onderwijs worden leerkrachten deskundiger. 7. Door de methodesturing in het onderwijs creëren wij buitenbeentjes. 9. Leerkrachten kiezen bewust voor een bepaald type onderwijs en moeten niet worden opgescheept met leerlingen waarvoor ze niet geschikt zijn. 8. Ouders hebben geen verstand van onderwijs en daarom kan de school beter bepalen wat een passend onderwijsaanbod is. 2. Verschillen binnen de groep zijn een verrijking voor alle leerlingen en voor de leerkracht. 10. Hoe homogener de groep, des te beter de leerprestaties. 6. Hoe homogener de groep, des te veiliger de groep. Niet mee eens 3. Alle scholen in Nederland kunnen inclusief worden. Na de discussie hebben alle aanwezige teamleden individueel bij de stellingen aangegeven of ze er mee eens of oneens waren en of het voor het teamlid van weinig of groot belang was. In onderstaande schema staat de uitslag Helemaal oneens Enigszins oneens Enigszins eens Helemaal eens Weet niet Stelling 1 Stelling 2 Stelling 3 Stelling 4 Stelling 5 Stelling 6 Stelling 7 Stelling 8 Stelling 9 Stelling 10 Stelling 11 Stelling 12 19

21 Weinig belang Matig belang Groot belang Weet niet 0 Stelling 1 Stelling 2 Stelling 3 Stelling 4 Stelling 5 Stelling 6 Stelling 7 Stelling 8 Stelling 9 Stelling 10 Stelling 11 Stelling 12 De stellingen: 1. Ieder kind heeft recht op regulier en thuisnabij onderwijs. 2. Verschillen binnen de groep zijn een verrijking voor alle leerlingen en voor de leerkracht 3. Alle scholen in Nederland kunnen inclusief worden 4. Door Passend Onderwijs krijgt de gewone leerling te weinig aandacht. 5. De veiligheid in de groep wordt in hoge mate bepaald door leerkrachtvaardigheden 6. Hoe homogener de groep, des te veiliger de groep. 7. Door de methodesturing in het onderwijs creëren wij buitenbeentjes. 8. Ouders hebben geen verstand van onderwijs en daarom kan de school beter bepalen wat een passend onderwijsaanbod is. 9. Leerkrachten kiezen bewust voor een bepaald type onderwijs en moeten niet worden opgescheept met leerlingen waarvoor ze niet geschikt zijn. 10. Hoe homogener de groep, des te beter de leerprestaties. 11. Dankzij Passend Onderwijs worden leerkrachten nog deskundiger. 12. Alleen met extra handen in de klas kan ik Passend Onderwijs tot een succes maken. Uit de combinatie van de eerstgenoemde groeimogelijkheid en de aangegeven grenzen komt een punt naar voren waarover het team verder kan gaan in haar gedachteontwikkeling over Passend Onderwijs. 3.2 Karakterisering van de voorzieningen op de vijf velden In het licht van Passend Onderwijs kunnen vier schoolprofielen 5 binnen het regulier basisonderwijs worden onderscheiden, te weten: 1. de netwerkschool 2. de smalle ondersteuningsschool 3. de brede ondersteuningsschool en 4. de inclusieve school. Onder deze vierdeling van schoolprofielen ligt een dimensie die loopt van gesegregeerd ( exclusie ) naar geïntegreerd onderwijs ( inclusie ). 5 Greven, L.F. en Timmerhuis, A. (2008). Passend Onderwijs. Kansen in beeld! Utrecht: Sardes (Sardes Speciale Editie 8). 20

22 In andere woorden: de netwerkschool profiteert adequaat en optimaal van de geïnstitutionaliseerde speciale ondersteuning binnen andere instellingen, zoveel mogelijk gelegen in de directe omgeving van de school. Deze is aanwezig in andere speciale scholen, of in gespecialiseerde zorginstellingen als een revalidatiecentrum. Op de inclusieve school daarentegen is in principe alle speciale onderwijsondersteuning in huis aanwezig om leerlingen met speciale onderwijsbehoeften te kunnen handhaven, mede door een vaste partnerrelatie met zorginstellingen buiten het onderwijs zoals het genoemde revalidatiecentrum. De schoolprofielen kunnen ook benaderd worden vanuit een ontwikkelingsperspectief, waarbij de netwerkschool als beginfase en de inclusieve school als eindfase wordt gezien. Op die manier kunnen scholen die zichzelf herkennen in één van de schoolprofielen, de intentie uitspreken om te streven naar een ander, nabijgelegen schoolprofiel. Bedenk dat deze vier schoolprofielen ideaaltypisch zijn. In de praktijk komen er allerlei (sub)varianten voor die uiteindelijk wel weer zijn te herleiden naar één van bovenstaande schoolprofielen op het gebied van speciale onderwijsondersteuning. Uiteraard is het schoolprofiel waartoe de school zich ontwikkelt ook geen statische grootheid. Schoolprofielen veranderen met de transformatie van de schoolpopulatie en de schoolkeuzen daaromtrent mee. Hierna worden de voorzieningen op de school per veld, na een omschrijving, ingedeeld als passend bij een netwerkschool, een smalle ondersteuningsschool, een brede ondersteuningsschool of een inclusieve school. We kiezen een karakterisering die zo dicht mogelijk bij de situatie van uw school komt. De beschrijving in de tabellen betreft dus niet een exacte beschrijving van de situatie van uw school. De volledige tabellen van de prototypes staan in de bijlage bij dit rapport. Veld 1: de hoeveelheid aandacht/handen in de klas De omschrijving van de huidige situatie past bij het in bijlage 2 omschreven profiel van een netwerkschool. Veld Setting 1. Hoeveelheid aandacht en tijd Binnen de klas Er is één paar handen in de klas, de lkr 6 zorgt zelf voor bijv. preteaching, werken aan de instructietafel, op tijdelijke basis (een uur per week). Er wordt gewerkt met de gegeven groepsgrootte (± 25 leerlingen). Binnen de school Er is speciale onderwijsondersteuning door rt er en/of ib er, op tijdelijke basis (gedurende enkele uren per week). 6 In deze tabel en de andere tabellen komen meerdere afkortingen voor. Daarbij staat lkr voor leerkracht, vlkr voor vakleerkracht, oa voor onderwijsassistent, ou voor ouder, mll voor medeleerling, rt er voor remedial teacher, ib er voor intern begeleider, ab er voor ambulant begeleider, so voor speciaal onderwijs, lgf voor leerlinggebonden financiering, pgb voor persoonsgebonden budget, ihp voor individueel handelingsplan, opp voor ontwikkelingsperspectief. 21

23 De hoeveelheid aandacht, ofwel de handen in de klas is afhankelijk van: de beschikbare formatie; de organisatie van de groepen in de school; de beschikbare handen van buiten de formatie (ouders, stagiaires ). Alleen in de groepen 3, 4 en 5 is het mogelijk om voor korte perioden de groep kleiner te maken. De groepsgrootte staat zeer onder druk en zal waarschijnlijk volgend jaar rond de 30 leerlingen liggen. Veld 2: de onderwijsmaterialen De omschrijving van de huidige situatie past bij het in bijlage 2 omschreven profiel van een smalle ondersteuningsschool. Veld Setting 2. Onderwijsmaterialen Binnen de klas Veld 3: de ruimtelijke omgeving Er wordt gebruik gemaakt van niveau- en tempodifferentiatie in de lesmethoden. Er is aanvullend remediërend materiaal, behorend bij de gebruikte lesmethoden. Binnen de school Er zijn onderwijsmaterialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken (bijv. pictogrammen) en speciale pedagogische/ psychologische kenmerken. Er wordt op projectbasis gewerkt aan het pedagogisch klimaat. De omschrijving van de huidige situatie past bij het in bijlage 2 omschreven profiel van een netwerkschool. Veld Setting Binnen de klas Binnen de school 3. Ruimtelijke omgeving Aan de tafel van de leerlingen met speciale onderwijsbehoeften wordt één-op-één begeleiding gegeven. Er is op de gang ruimte waar één-op-één begeleiding of begeleiding van een (sub)groepje leerlingen kan plaatsvinden. Veld 4: de expertise De omschrijving van de huidige situatie past bij het in bijlage 2 omschreven profiel van een netwerkschool. Veld Setting Binnen de klas Binnen de school 4. Expertise De lkr hebben enige kennis van en competenties op het gebied van speciale onderwijsbehoeften. De rt er en/of ib er hebben enige kennis van en competenties op het gebied van de meest voorkomende speciale onderwijsbehoeften. 22

24 Een manier om naar de groei van de expertise te kijken, is door het onderscheid te maken tussen teamexpertise en individuele expertise. De inzet van individuele expertise is altijd zinvol, maar heeft veel meer effect wanneer dit ingebed is in een expertomgeving van het team. Bijvoorbeeld een team dat een gezamenlijke expertise heeft op gedrag, weet veel meer opbrengst te halen uit de specifieke expertise van één van de leerkrachten op autisme, dan een team dat géén teamaanpak heeft. Veld 5: de samenwerking met andere instanties De omschrijving van de huidige situatie past bij het in bijlage 2 omschreven profiel van een netwerkschool. Veld Setting Binnen de klas Binnen de school 5. Samenwerking met andere instanties De lkr onderhouden contacten met de ib er om op de hoogte te blijven. Er is op basis van behoefte samenwerking en afstemming met professionals uit so en zorginstellingen. De behoefte aan samenwerking met andere instanties groeit mee met de aanwezigheid op school van leerlingen met speciale onderwijsbehoeften. 23

25 4. Tot slot Over het geheel genomen is basisschool Meander te karakteriseren als een netwerkschool. De aangegeven groeimogelijkheden op het algemene onderwijsconcept van de school en op de vijf velden bieden perspectief op een ontwikkeling naar een smalle ondersteuningsschool of op een versterking van het bestaande profiel. Onderwijsconcept Netwerkschool Smalle ondersteuningsschool Brede ondersteuningsschool Inclusieve school Onderwijsvoorzieningen: 1. Handen in de klas 2. Materialen 3. Ruimtelijke omgeving 4. Expertise 5. Relaties De aangegeven groeimogelijkheden bieden kansen om meer leerlingen met speciale onderwijsbehoeften onderwijs te kunnen bieden, maar ook om de gewone leerlingen meer aan hun specifieke onderwijsbehoeften aangepast onderwijs te bieden. Of een dergelijke groei wenselijk is, is vanzelfsprekend afhankelijk van de opvattingen van de school, haar schoolbestuur en het samenwerkingsverband waar zij deel van uitmaakt. Basisschool Meander toont zich net als de andere scholen van SWV PO Tilburg e.o. een open, gastvrije school die de discussie rond de onderwijsondersteuning naar aanleiding van de ontwikkelingen rond Passend Onderwijs graag aangaat. Hopelijk ondersteunt dit rapport het team bij deze discussie. Met dank voor de prettige ontvangst, Pauline van der Zwet-Kortekaas 24

26 Bijlage 1: Enkele landelijke kengetallen Cijfers schooljaar Per 100 leerlingen op een basisschool zijn er gemiddeld over het hele land: ~ 2,7 leerlingen sbo ~ 0,5 leerling cluster 2 ~ 1,3 leerlingen bekostigingscategorie 1 (langdurig zieken, zeer moeilijk lerenden, cluster 4) 7 ~ 0,1 leerlingen bekostigingscategorie 2 (lichamelijke beperkingen) ~ 0,2 leerlingen bekostigingscategorie 3 (meervoudige beperkingen) ~ 1 leerling met een rugzak cluster 3 of 4 ~ 0,3 leerling met een rugzak cluster 2 De verblijfsduur van een leerling op het speciaal basisonderwijs is gemiddeld 4 (tot 5) jaar. Het gemiddelde deelnamepercentage aan het speciaal basisonderwijs bedraagt 2,8%. Bij een verblijfsduur van 4 jaar verwijst een basisschool gemiddeld 2,8% : 4 jaren = 0,7% per jaar. Bij een basisschool van bijvoorbeeld 300 leerlingen kan er gemiddeld per jaar een verwijzing naar het sbo van 0,7% van 300 leerlingen = 2,1 leerling verwacht worden. De verblijfsduur op het so schatten wij op 5 (tot 6) jaar. Bij een school van bijvoorbeeld 300 leerlingen zou je dus verwachten dat 8 : - eens in de drie jaar een leerling verwezen wordt naar cluster 2; - twee keer in drie jaar een leerling verwezen wordt naar cluster 3; - een keer in de twee jaar een leerling verwezen wordt naar cluster 4; - er 1 leerling is met rugzakje cluster 2; - er 1 leerling is met een rugzakje cluster 3; - er 2 leerlingen zijn met een rugzakje cluster 4. 7 Op grond van de cijfers van 2013 zijn de volgende bedragen aan de orde: < 8 jaar: categorie ,00; categorie ,00; categorie ,00. > 8 jaar: categorie ,00; categorie ,00; categorie ,00. 8 Deze aantallen zouden gelden wanneer alle leerlingen via het regulier onderwijs naar het speciaal onderwijs zouden stromen. In werkelijkheid vindt verwijzing soms al plaats vóór dat de leerling een reguliere school heeft bezocht. 25