Wat is een robot? Artificiële Intelligentie 1. Robots. Soorten robots. Sensoren. Afstandsensoren. Beeldvorming. Hoofdstuk 25 uit Russell & Norvig
|
|
- Floris de Coninck
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wat is een robot? Een robot is een fysisch systeem wat in staat is zijn waar te nemen en te manipuleren. Artificiële Intelligentie 1 Robots Hoofdstuk 25 uit Russell & Norvig Soorten robots Manipulators. Mobile robot. Sensoren Passieve sensoren Sturen geen energie in de wereld, ontvangen enkel energie. Lichtsensor, camera,... Humanoid. (Ook prothetische toestelllen, intelligentie omgevingen,...) Actieve sensoren Sturen energie in de wereld. Sonar, laser scanner,... Afstandsensoren Geven informatie over afstand tot objecten. Sonar Stuur een geluidsgolf uit, en registreert terugkeertijd en sterkte van het signaal. Berekent hieruit afstand tot een object. Korte afstand Voelsensors: voelsprieten, contactsensoren,... Middelgrote afstand Sonar, laser range finders,... Grote afstand GPS Beeldvorming Camera s Bestaan in alle mogelijke vormen en soorten Stereocamera, IR-camera, lineaire camera, omnidirectionele camera,... Ondertussen erg goedkoop, dus waarschijnlijk de robot-sensor van de toekomst! 1
2 Proprioceptiesensoren Vertellen de robot iets over zijn eigen toestand. As-encoders Meten de rotatie van een as. Bijvoorbeeld: tellen het aantal toeren wat een wielas gemaakt heeft, en kunnen daardoor de robot iets vertellen over waar hij is (odometrie). Anderen Inertiesensoren. Krachtsensoren. Momentsensoren. Batterijsensoren.... Effectoren Een effector is een middel waarmee de robot beweegt. Bijvoorbeeld: arm, wiel, grijper,... Vrijheidsgraad (DOF) Tel één vrijheidsgraad voor elke onafhankelijke richting waarin een robot of een effector kan bewegen. Voorbeelden Een wiel heeft 1 DOF. Een trein op een spoor heeft 1 DOF. Een auto... Een onderwaterrobot... Vrijheidsgraden Vrijheidsgraden (2) Hoe meer vrijheidsgraden, hoe makkelijker het vaak is om het systeem in een bepaalde kinematische toestand te plaatsen. Vaak Aantal effectieve DOF aantal bestuurbare DOF. Bijvoorbeeld, een auto Deze robotarm heeft 6 DOF, Er zijn 6 vrijheidsgraden nodig om het eindeffector van de arm op een willekeurige plaats te zetten. zijn toestand kan in 6 nummers gegeven worden. q De toestand van de robot noemt men de kinematische toestand. De trein staat op 123,4 meter van de oorsprong. (x,y) De snelheid waarmee elke vrijheidsgraad veranderd, noemt men de dynamische toestand. De trein beweegt aan -24,8 m/s. Vrijheidsgraden (3) Nonholonomisch: Aantal effectieve DOF > aantal bestuurbare DOF. Kan geen transitie maken tussen alle twee infinitisimaal verschillende configuraties. Holonomisch: Aantal effectieve DOF = aantal bestuurbare DOF. Manieren van voortbewegen Wielen Differentiële aansturing Benen of poten Dynamisch stabiel Statisch stabiel Andere Blimps Propellers Schroeven... 2
3 Robotperceptie Robot maken een interne voorstelling van de wereld door middel van hun sensoren. Problemen De wereld is dynamisch. Slechts gedeeltelijk observeerbaar. Er zit ruis op de perceptie. De toestand van de wereld X t de staat van de wereld op ogenblik t Z t de observatie op ogenblik t A t de actie op ogenblik t Lokalisatie Lokalisatie: weten waar dingen, waaronder jezelf, zijn. Drie niveaus Lokale lokalisatie of tracking: je kent je begintoestand, probeer te volgen waar je bent. Globale lokalisatie: de robot kent begintoestand niet, zoek in welke toestand je bent. Kidnapping problem: extreem geval van globale localisatie. Lokalisatie voorbeeld Robot in 2D vlak, een kaart van omgeving is gegeven. Kinematische toestand van de robot gegeven in Dynamische toestand van de robot gegeven door snelheid en rotatiesnelheid Een model voor lokalisatie Aangezien er ruis aanwezig is Monte Carlo lokalisatie Je houdt een verzameling van N states X i bij van waar je denkt te zijn. Je neemt een sensorlezing en gaat een kans berekenen dat die sensorwaarden afkomstig zijn van X i. Kalman filters Robot heeft een lokalisatiemodel. De onzekerheid groeit naarmate de tijd verstrijkt. Wordt voorgesteld door een Gaussiaan. States X i waar de probabiliteit te laag is gooi je weg, en vervang je door states met een grote prob. 3
4 Mapping Voorbeeld: : 3D mapping van een mijn Lokalisatie: update je positie, gegeven een kaart en geobservaties. Mapping: bouw een kaart op, gegeven je positie en observaties. SLAM: gegeven observaties, bouw een kaart en update je positie. Dit is een kip of ei probleem. Simultaneous Localisation And Mapping Het berekenen van bewegingen Configuratieruimte Een kopje opnemen is voor ons heel eenvoudig, voor een robot is dit een ware uitdaging. Configuratieruimte Voorstelling van alle mogelijke toestanden waarin een robot zich kan bevinden. Path planning Het vinden van een pad doorheen de configuratieruimte. Opdracht: zoek een traject in de configuratieruimte. Kinematica en inverse kinematica Wanneer je een punt in de configuratieruimte kent (bv. hoeken van gewrichten), waar is je grijper dan in de werkruimte? Eenvoudig uit te rekenen als je de maten van je robot kent. Dit noemt men kinematica. Wanneer je de positie van je grijper kent, waar ben je dan in de configuratieruimte? Een traject zoeken in de C-ruimteC Probleem: er zijn D toestanden. We kunnen de C-ruimte opdelen Celdecompositie: je deelt de C-ruimte op in eenvoudige cellen. Skeletonisatie: je zoekt een eindig aantal geconnecteerde punten en bouwt zo een graf op. Dit is moeilijk uit te rekenen, vooral bij meerdere DOFs. De oplossing is meestal niet uniek. Dit noemt men inverse kinematica. 4
5 Celdecompositie Potentiaalveld Je bouwt een kaart op van meet waarden die toenemen met de afstand tot obstakels. Robot control Je weet waar je heen wil, je weet welk traject je moet volgen, maar hoe ga je nu je robot aansturen: dit is robot control. Voorbeeld: de potentiaalveld controller. Reactive control De meeste controllers vereisen een kaart of een perfecte localisatie van de omgeving. Stel, je hebt geen kaart en geen betrouwbare localisatie wat nu? reactive control Reactive control (2) Er is geen interne voorstelling (= kaart) van de omgeving, en geen kinematisch model. Enkel Reactive control (3) Reactive control is model-free Het gedrag wat de robot vertoont is een interactie tussen de eenvoudige controller en de complexe omgeving Emergent gedrag 5
Wat is perceptie? Artificiële Intelligentie 1. Visuele perceptie. Perceptie. een probleem? De camera obscura
Wat is perceptie? Perceptie is het waarnemen van de staat van de wereld. Artificiële Intelligentie Visuele perceptie Hoofdstuk 24 uit Russell & Norvig Hiervoor heb je sensors nodig, voorbeeld Binaire sensor:
Nadere informatieRudi Penne. Karel de Grote-Hogeschool, Antwerp
Nationale Wiskundedagen 7: Projectieve Meetkunde en Mechanica Rudi Penne Rudi.Penne@kdg.be Karel de Grote-Hogeschool, Antwerp p.1/34 Het projectief vlak = euclidisch vlak vanuit perspectief waarnemer :
Nadere informatieRobots in de Bouw. Kees van Hee. Stubeco 30-10-2014
Robots in de Bouw Kees van Hee Stubeco 30-10-2014 Agenda Wat is een robot? Voorbeelden van robots in de bouw Teleoperated Service Robots Rose: service robot voor de zorg Stand van de technologie Andere
Nadere informatieBBR programmeren met Ardublock
BBR programmeren met Ardublock Robotkamp 2017 www.e2cre8.be VTI Torhout Middenschool Sint-Rembert 1 Motoren Beide motoren kunnen: Vooruit of achteruit draaien Versnellen of vertragen van 0 tot 255 Let
Nadere informatieCo-op Robot Voetbal. Universiteit van Amsterdam. Studenten: Tjalling Haije Renee Witsenburg Giovanni Kastanja
Universiteit van Amsterdam Co-op Robot Voetbal Studenten: Tjalling Haije 10346236 Renee Witsenburg 10001388 Giovanni Kastanja 10467149 Vak: Zoeken, sturen en bewegen July 4, 2014 I. Inleiding Op het gebied
Nadere informatieArtificiële Intelligentie, les 9: Visuele perceptie
Artificiële Intelligentie, les 9: Visuele perceptie Borremans Gert Charles Herzeel Van den Broeck Michaël Van Poppel Roel Verborgh David 28 november 2002 1 Inleiding Perceptie is het waarnemen van de staat
Nadere informatieToegepaste Wiskunde 2: Het Kalman-filter
Toegepaste Wiskunde 2: Het Kalman-filter 25 februari, 2008 Hans Maassen 1. Inleiding Het Kalman filter schat de toestand van een systeem op basis van een reeks, door ruis verstoorde waarnemingen. Een meer
Nadere informatieP M A. Katholieke Universiteit Leuven. Eindwerk, voorgedragen tot bekomen van de graad va Burgerlijk Ingenieur door. Promotor : Assessoren :
Katholieke Universiteit Leuven Faculteit Toegepaste Wetenschappen Departement Werktuigkunde Afdeling PMA Celestijnenlaan 300B, B-3001 LEUVEN (Heverlee), Belgie Tel: 016 / 32 24 80 Fax: 016 / 32 29 87 Promotor
Nadere informatieKunstmatige Intelligentie (AI) Hoofdstuk 25 van Russell/Norvig = [RN] Robotica. voorjaar 2016 College 8, 12 april 2016
AI Kunstmatige Intelligentie (AI) Hoofdstuk 25 van Russell/Norvig = [RN] Robotica voorjaar 2016 College 8, 12 april 2016 www.liacs.leidenuniv.nl/ kosterswa/ai/ 1 RoboCup Ξ www.robocup.org 2 Robots Een
Nadere informatieDe bepaling van de positie van een. onderwatervoertuig (inleiding)
De bepaling van de positie van een onderwatervoertuig (inleiding) juli 2006 Bepaling positie van een onderwatervoertuig. Inleiding: Het volgen van onderwatervoertuigen (submersibles, ROV s etc) was in
Nadere informatieDEEL 2 WAAROM EEN FISH FINDER?
DEEL 2 WAAROM EEN FISH FINDER? Door Paul Motshagen i.s.m. Yaïr Jelmer Nauta NAUTA S BOAT SHOP 1 2. WAAROM EIGENLIJK EEN FISH FINDER? 2.1 Vis vinden Fish finders! Modern gereedschap voor de bootvisser.
Nadere informatieOntwerp van een inspectierobot voor trace en kwaliteitsbepaling van kleine leidingen
Ontwerp van een inspectierobot voor trace en kwaliteitsbepaling van kleine leidingen Pipe Inspection Robot for AuTonomous Exploration (PIRATE) Het Nationale Buisleidingen Platform, 26 April 2012 Edwin
Nadere informatieAlgoritmes in ons dagelijks leven. Leve de Wiskunde! 7 April 2017 Jacobien Carstens
Algoritmes in ons dagelijks leven Leve de Wiskunde! 7 April 2017 Jacobien Carstens Wat is een algoritme? Een algoritme is een eindige reeks instructies die vanuit een gegeven begintoestand naar een beoogd
Nadere informatieWat is perceptie? Artificiële Intelligentie 1. Visuele perceptie. Soorten perceptie. Perceptie. een probleem?
Wat is perceptie? Perceptie is het waarnemen van de staat van de wereld. Artificiële Intelligentie Visuele perceptie Hoofdstuk 24 uit Russell & Norvig Hiervoor heb je sensors nodig, voorbeeld Binaire sensor:
Nadere informatieWaarschijnlijkheid in de praktijk. Risicoschatting. Wat is waarschijnlijkheid Wat heeft kans met waarschijnlijkheid te maken?
Waarschijnlijkheid in de praktijk Wat heeft kans met waarschijnlijkheid te maken? Risicoschatting Het kroonjuweel van de veiligheidskunde; Risico-schatting moet je doen met een team; Modellen: Risico-graaf
Nadere informatieSensornetwerk controleert omgeving
Sensornetwerk controleert omgeving Wiskunde repareert imperfectie van een sensornetwerk en spoort zo indringers op. Een draadloos sensornetwerk kan gebruikt worden om een omgeving in de gaten te houden,
Nadere informatieLiBorg 2.0: een robot die on the fly omgevingen in kaart brengt
Editie oktober 2018 Smart Industries LiBorg 2.0: een robot die on the fly omgevingen in kaart brengt Het in kaart brengen van bijv. tunnels of industriële gebouwen is vandaag een tijdrovende en dure klus.
Nadere informatieWorkSense W-01 robot met dubbele arm. Een intelligente oplossing voor complexe taken
WorkSense W-01 robot met dubbele arm Een intelligente oplossing voor complexe taken Een robot met dubbele arm die kan zien, voelen, denken en zelfstandig kan werken Maak kennis met de WorkSense W-01 Tijd
Nadere informatieMeettechniek en regelaars
Hoofdstuk 9 Meettechniek en regelaars Doelstellingen 1. Begrippen uit meettechniek kunnen toelichten 2. Weten dat signalen moeten behandeld worden 3. Verschillende soorten regelaars kunnen uitleggen 9.1
Nadere informatieDetectie en preventie: technologie vergelijkbaar met inbraakbeveiliging, nu gebruikt om ongelukken met vorkheftrucks te voorkomen!
Detectie en preventie: technologie vergelijkbaar met inbraakbeveiliging, nu gebruikt om ongelukken met vorkheftrucks te voorkomen! Problemen uit de casus, relevant voor de oplossing zijn: Bij een kleine
Nadere informatieIndustriële Robots. Industrial, Service and Personal Robotics. Industrial, Service and Personal Robots. Industrial, Service and Personal Robots.
Industrial, Service and Personal Robotics TWO EMERGING MARKETS Industriële Robots Industrial Robots Service Robots Mature, established market Market growth slowing, and limited by: Structured environments
Nadere informatieEvolving Complete Agents using Artificial Ontogeny
Evolving Complete Agents using Artificial Ontogeny Josh C. Bongard, Rolf Pfeifer Michiel Holtkamp Roderik Emmerink Lude Feldbrugge Heiko Harders Rijksuniversiteit Groningen Presentatie voor Autonome Systemen
Nadere informatieReal-time verkeersmodellen Overzicht, structuur en voorbeelden
Real-time verkeersmodellen Overzicht, structuur en voorbeelden Dr. Hans van Lint, Transport & Planning, Civiele Techniek 3/24/09 Delft University of Technology Challenge the future Overzicht Real-time
Nadere informatie94 Samenvatting te vervormen, wordt de huid bijzonder stijf bij grotere vervormingen. Uit onderzoek is gebleken dat deze eigenschap deels toe te schri
Samenvatting De biofysica kan worden beschouwd als het grensgebied tussen de natuurkunde en de biologie. In dit vakgebied worden natuurkundige methoden gebruikt om biologische systemen te analyseren en
Nadere informatieStochastische Modellen in Operations Management (153088)
Stochastische Modellen in Operations Management (153088) S1 S2 X ms X ms R1 S0 240 ms Ack L1 R2 10 ms Internet R3 L2 D0 10 ms D1 D2 Richard Boucherie Stochastische Operations Research TW, Ravelijn H 219
Nadere informatiePROJECT 1: Kinematics of a four-bar mechanism
KINEMATICA EN DYNAMICA VAN MECHANISMEN PROJECT 1: Kinematics of a four-bar mechanism Lien De Dijn en Celine Carbonez 3 e bachelor in de Ingenieurswetenschappen: Werktuigkunde-Elektrotechniek Prof. Dr.
Nadere informatieDe TRUMPF 3D laser systemen. Van applicatie ontwikkeling tot en met productie
De TRUMPF 3D laser systemen STAP IN DE 3D WERELD VAN TRUMPF: Van applicatie ontwikkeling tot en met productie Met de TRUMPF TruLaser Robot en de TRUMPF TruLaser Cell bieden wij u op het gebied van lasersnijden
Nadere informatieRush Hour: pad-planning met een robot-arm
Rush Hour: pad-planning met een robot-arm 24 juni 2016 Student: Nils Hulzebosch 10749411 Sjors Witteveen 10808493 Practicumgroep: F Docent: Arnoud Visser 1 Introductie Voor het vak Zoeken, Sturen en Bewegen
Nadere informatieDe dimensie van een deelruimte
De dimensie van een deelruimte Een deelruimte van R n is een deelverzameling die op zichzelf ook een vectorruimte is. Ter herinnering : Definitie. Een deelverzameling H van R n heet een deelruimte van
Nadere informatieParking Surveillance. foreground/background segmentation - objectherkenning. Examen Beeldverwerking Pieter Vancoillie
Parking Surveillance foreground/background segmentation - objectherkenning Examen Beeldverwerking Pieter Vancoillie Doel van het (deel)project Uit beelden van een camera voetgangers, fietsers en auto s
Nadere informatieIs dit iets voor jou? Traineeship Hemmink GROEIT
Is dit iets voor jou? Traineeship Hemmink GROEIT Traineeship Hemmink B.V. Pagina 2 Is dit iets voor jou? Dit traineeship biedt je een unieke kans om het werkveld, jezelf en Hemmink te ontdekken. Je doet
Nadere informatieElementaire Deeltjesfysica
Elementaire Deeltjesfysica FEW Cursus Jo van den Brand 10 November, 2009 Structuur der Materie Inhoud Inleiding Deeltjes Interacties Relativistische kinematica Lorentz transformaties Viervectoren Energie
Nadere informatieOver Betuwe College. Lego Mindstorm project
Inhoudsopgave 1 Het aansluiten van onderdelen.... 3 2 De lego software.... 4 2.1 Het programeerscherm.... 5 2.2 Programma naar NXT... 6 3 Introductie tot programmeren.... 7 3.1 De druksensor.... 7 3.2
Nadere informatieOp het scherp van de snede
Op het scherp van de snede Naam: Arnaud Vincent Functie: Neurochirurg, ErasmusMC, Rotterdam Neurochirugie Inleiding/geschiedenis functies hersenen methoden/techniek operaties In de hersenen: GLIOMEN Rondom
Nadere informatiePLAN VAN AANPAK. Door Maarten Vermeulen, Tuyen Phan en Mo Coenraads
PLAN VAN AANPAK Door Maarten Vermeulen, Tuyen Phan en Mo Coenraads Project 2 TINPRJ01-2 Werkgever: Gerard van Kruining Hogeschool Rotterdam 16-11-2015 Project: ActivityBot Bedrijf: Supermarkt x 17-11-2016
Nadere informatieProef Natuurkunde Stoot en impuls verandering
Proef Natuurkunde Stoot en impuls verandering Proef door een scholier 986 woorden 29 januari 2004 6,6 15 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Stoot en Impulsverandering Datum: woensdag 28 mei 2003 Docent: R.
Nadere informatiejaar: 1990 nummer: 06
jaar: 1990 nummer: 06 In een wagentje zweeft een ballon aan een koord en hangt een metalen kogel via een touw aan het dak (zie figuur). Het wagentje versnelt in de richting en in de zin aangegeven door
Nadere informatieNascholing voor leerlingen. Software-ontwikkeling met behulp van Lego Mindstorms
Nascholing voor leerlingen Software-ontwikkeling met behulp van Lego Mindstorms Lego Mindstorms Hardware - RCX (programmeerbare legosteen) - Sensoren - Motoren Software - Robotics Invention System 2.0
Nadere informatieRobots in de thuiszorg?? Gesubsidieerd door het Ministerie van Economische Zaken en de Provincie Noord-Brabant
Robots in de thuiszorg?? Gesubsidieerd door het Ministerie van Economische Zaken en de Provincie Noord-Brabant Son, 30 november 2012 Vooroordelen Ik heb liever een warme arm van de zuster om me heen Het
Nadere informatieInformatie over Lenzen
Informatie over Lenzen Camera CCD Sensor: De grootte van de camerabeeld sensor (CCD) beïnvloed ook de kijkhoek, waarbij de kleinere beeldsensoren een smallere kijkhoek creëren wanneer gebruikt met eenzelfde
Nadere informatieAdvanced Creative Enigneering Skills
Enigneering Skills Kinetica November 2015 Theaterschool OTT-2 1 Kinematica Kijkt naar de geometrische aspecten en niet naar de feitelijke krachten op het systeem Kinetica Beschouwt de krachten Bewegingsvergelijkingen
Nadere informatieGangbeeldanalyse bij de prothesegebruiker. ISPO cursus bewegingsanalyse bij prothesegebruikers 21 en 22 april Rachel van Niekerk en Steven Nick Blok
Gangbeeldanalyse bij de prothesegebruiker ISPO cursus bewegingsanalyse bij prothesegebruikers 21 en 22 april Rachel van Niekerk en Steven Nick Blok Inleiding De Hoogstraat Orthopedietechniek We doen 2D
Nadere informatieGridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert
GridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert Samenvatting Deeltjes Detectie in Hoge Energie Fysica De positie waar de botsing heeft plaatsgevonden in een versneller
Nadere informatieOplossingen. Het probleem vraagt een cocktail van antwoorden :
Het Probleem 2 Oplossingen Het probleem vraagt een cocktail van antwoorden : - Meer weginfrastructuur - Volle kost van het transport aanrekenen (milieu belastingen) - Hogere urban density (resulterend
Nadere informatieIn dit project leer je hoe je een spel maakt waarbij je gekleurde stippen moet vangen met het goede deel van de controller.
Stap 1 Inleiding In dit project leer je hoe je een spel maakt waarbij je gekleurde stippen moet vangen met het goede deel van de controller. Uitdagingen Naar links draaien - code maken om de controller
Nadere informatieAPPENDIX 3. Visueel voetmodel ter simulatie van voetkinematica aan de hand van planetaire drukdata (Friso Hagman)
APPENDIX 3. Visueel voetmodel ter simulatie van voetkinematica aan de hand van planetaire drukdata (Friso Hagman) 1. Introductie De doelstelling van het SIMKINPRES-project is het ontwikkelen van een klinisch
Nadere informatieLet s play baseball! Let s get ready! Voorkennis: Sprites, Lopen, Variabelen, Scores, xy. Leerdoelen: 3D illusie, Klonen
Let s play baseball! Voorkennis: Sprites, Lopen, Variabelen, Scores, xy Leerdoelen: 3D illusie, Klonen Let s get ready! Jullie weten ongetwijfeld wat het belangrijkste is van het succes van elk goed spel
Nadere informatiemelkrobot robotten techniek 1 Nathalie Snaet
melkrobot voor-en nadelen De voordelen van een melkrobot zijn: -Een melkrobot kan de boer veel werk uit handen nemen. Hij is daardoor in staat efficiënter te werken. -Bij afname van de melkproductie worden
Nadere informatieGebruikershandleiding. robotcar.nl
Gebruikershandleiding robotcar.nl Inhoudsopgave 1 Introductie 2 2 Inventaris 3 3 Uno: een Arduino variant 4 3.1 De pinnen op het Uno board.................... 4 3.2 De Arduino software omgeving...................
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/36998 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36998 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dunnen, Angela den Title: Surface-structure dependencies in catalytic reactions
Nadere informatietoelatingsexamen-geneeskunde.be
Fysica juli 2009 Laatste update: 31/07/2009. Vragen gebaseerd op het ingangsexamen juli 2009. Vraag 1 Een landingsbaan is 500 lang. Een vliegtuig heeft de volledige lengte van de startbaan nodig om op
Nadere informatie1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 112 15 16 17 18 5 8 19 4 1 3 5 6 7 2 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Elektronische stabiliteitsregeling De nieuwe Ford Transit is uitgerust met Elektronische stabiliteitsregeling
Nadere informatieVrije Universiteit Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Afdeling Econometrie
Vrije Universiteit Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Afdeling Econometrie Tentamen: Convexe Analyse en Optimalisering Opleiding: Bacheloropleiding Econometrie Vakcode: 64200 Datum:
Nadere informatieWereld in transitie. Drivers en trends
Wereld in transitie Drivers en trends Batterij vereisten Uitdagingen Veiligheid GRID EV ELECTRONICA Lange levensduur Hoge energiecapaciteit Snel laden Goedkoop Duurzaam 3 @VITO/EnergyVille Missie Doel:
Nadere informatieNAUTA S BOATSHOP FISH FINDER GIDS DEEL 3 WAT ZIE IK? Door Paul Motshagen i.s.m. Yaïr Jelmer Nauta NAUTA S BOAT SHOP
DEEL 3 WAT ZIE IK? Door Paul Motshagen i.s.m. Yaïr Jelmer Nauta NAUTA S BOAT SHOP 1 3. WAT ZIE IK? In dit deel zullen we ingaan op de basics van de sonar en hoe je het scherm moet lezen In dieper water
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/39637 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Smit, Laurens Title: Steady-state analysis of large scale systems : the successive
Nadere informatieIn opdracht van: Keimpe de Heer 29 januari Hazal Ates Iris Haima Hedwig Klamer Jan van Steenbergen
In opdracht van: Keimpe de Heer 29 januari 2016 Hazal Ates Iris Haima Hedwig Klamer Jan van Steenbergen 1. Inleiding 1 2. Ontwikkeling van het idee 2 3. Prototyping 3 4. Het maken 4 5. Test en conclusie
Nadere informatie6 Was de doodrijder ook een hardrijder?
30 Proceedings of the 79 th European Study Group Mathematics with Industry 6 Was de doodrijder ook een hardrijder? Bennie Mols Het Nederlands Forensisch Instituut wordt regelmatig gevraagd om de snelheid
Nadere informatieFinetune actie. JENOPTIK is a strong, reliable and experienced partner for the implementation of large traffic safety programs
Finetune actie JENOPTIK is a strong, reliable and experienced partner for the implementation of large traffic safety programs Introductie Update software Update hardware Update camera- en radar software
Nadere informatieIndividuele opdracht: Anh Nguyen Embodied Learning
Individuele opdracht: Anh Nguyen 10771301 Embodied Learning De afgelopen jaren is er op het gebied van technologie een grote vooruitgang gemaakt. De technologie wordt onder andere gebruikt voor zakelijke,
Nadere informatieGPS. Minimum constellatie van 24 Amerikaanse
FM1000 / FMD Training 1 GPS Minimum constellatie van 24 Amerikaanse satellieten in6 banen om de aarde Satellieten op 20.000 km 1 omwenteling in 12 uur Vanwege nauwkeurigheid signaalontvangst dekking GPS
Nadere informatieHierin is λ de golflengte in m, v de golfsnelheid in m/s en T de trillingstijd in s.
Inhoud... 2 Opgave: Golf in koord... 3 Interferentie... 4 Antigeluid... 5 Staande golven... 5 Snaarinstrumenten... 6 Blaasinstrumenten... 7 Opgaven... 8 Opgave: Gitaar... 8 Opgave: Kerkorgel... 9 1/10
Nadere informatie7. Hoofdstuk 7 : De Elektronenstructuur van Atomen
7. Hoofdstuk 7 : De Elektronenstructuur van Atomen 7.1. Licht: van golf naar deeltje Frequentie (n) is het aantal golven dat per seconde passeert door een bepaald punt (Hz = 1 cyclus/s). Snelheid: v =
Nadere informatieBelichaamde cognitie. Overzicht. Gesitueerd en belichaamd. 1. Belichaamde cognitie. Cognitie heeft een lichaam nodig. Het brein
Overzicht Belichaamde cognitie Gert Kootstra, Kunstmatige Intelligentie G.Kootstra@ai.rug.nl http://www.ai.rug.nl/~gert 1. Belichaamde cognitie: Een nieuwe stroming binnen de KI 2. Het simpele brein: Braitenberg
Nadere informatieBotsingen. N.G. Schultheiss
1 Botsingen N.G. Schultheiss 1 Inleiding In de natuur oefenen voorwerpen krachten op elkaar uit. Dit kan bijvoorbeeld doordat twee voorwerpen met elkaar botsen. We kunnen hier denken aan grote samengestelde
Nadere informatieIJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica 29 juni Nummer vragenreeks: 1
IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica 29 juni 206 Nummer vragenreeks: IJkingstoets wiskunde-informatica-fysica 29 juni 206 - reeks - p. /0 Oefening Welke studierichting wil je graag volgen? (vraag
Nadere informatie- 1 - ROBOT MET IN SERIE GESCHAKELDE DELTA SAMENSTELLEN
- 1 - ROBOT MET IN SERIE GESCHAKELDE DELTA SAMENSTELLEN 1 2 De onderhavige uitvinding heeft betrekking op een robot met een delta samenstel dat is voorzien van bestuurbare actuatoren, scharnierend op de
Nadere informatieVLT AutomationDrive FC 302 Integrated Motion Controller IMC
VLT AutomationDrive FC 302 Integrated Motion Controller IMC Applicatie voorbeelden Precieze stop Positionering met touch probe 2 Applicatie voorbeelden Pick & Place Touch probe positioning 3 Applicatie
Nadere informatieDe interne communicatieadviseur
De interne communicatieadviseur Dit zijn de kenmerken van een complex Verschillende ideeën Kleine wijzigingen kunnen grote gevolgen hebben Beweeglijke doelen Het pad ontrolt zich met iedere stap??? Geen
Nadere informatieText K NEX. presented door Matthi
Text K NEX presented door Matthi inhoud geschiedenis wat is K NEX wat kan je bouwen hoe bouw je hoe je NIET bouwt quizz Text geschiedenis geschiedenis van K NEX Joe and Bob Glickman zijn uitgenodigd bij
Nadere informatieA* planning in discrete configuration spaces of autonomous systems Trovato, K.I.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) A* planning in discrete configuration spaces of autonomous systems Trovato, K.I. Link to publication Citation for published version (APA): Trovato, K. I. (1996).
Nadere informatieOntwerp en Implementatie van een ABS op een LEGO-wagentje
Ontwerp en Implementatie van een ABS op een LEGO-wagentje Tussentijdse Presentatie Stijn De Smedt, Thomas Dekeukelaere, Pieter Roels & Kenny Van Heuverswijn VOP 1 e proef Werktuigkunde-Elektrotechniek
Nadere informatieVuistregels voor energie-efficiënte robotprogrammatie
Vuistregels voor energie-efficiënte robotprogrammatie Inleiding Energie-efficiëntie is zelden de primaire zorg bij het programmeren van een robot. Hoewel er in onderzoek reeds methodes werden ontwikkeld
Nadere informatieINLEIDING. KINEMATICA: bewegingsleer MECHANICA. DYNAMICA: krachtenleer
MECHANICA INLEIDING INLEIDING MECHANICA KINEMATICA: bewegingsleer DYNAMICA: krachtenleer KINEMATICA RUST EN BEWEGING rust of beweging? RUST EN BEWEGING RUST EN BEWEGING RUST EN BEWEGING RUST EN BEWEGING
Nadere informatieThe knight s tour. Het paard in schaken beweegt als volgt: Steeds 1 vakje in een richting en 2 in een andere richting, of omgekeerd.
The knight s tour In het Engels heet een paard uit schaken een Knight (Ridder). In het begin zaten er namelijk ridders op de paarden. (link wiki) Stel, je bent een paard uit het schaakspel en je staat
Nadere informatieBedenk een robot. Bedenk zelf een robot! Stier. Wat voor soort robot zou jij willen bedenken? Wat kan hij? En hoe ziet hij eruit?
Bedenk zelf een robot! Wat voor soort robot zou jij willen bedenken? Wat kan hij? En hoe ziet hij eruit? Antenne Hij kan niet zwemmen! Stier Camera Microfoon Voor de leerkracht Sluit aan bij de vakken:
Nadere informatieBuiten de gebaande wegen naar meerwaarde van on-line analysers voor uw plants
Buiten de gebaande wegen naar meerwaarde van on-line analysers voor uw plants 3 stappen naar snel en goed meten Foto-akoestisch meetsysteem voor o.a ppm H₂S en H 2 O metingen Conditioneringssysteem; de
Nadere informatieCamerabewegingen in de praktijk
Camerabewegingen in de praktijk Camerabewegingen in de praktijk Situering De bewegingen Speciale bewegingen Bedenking Oefenen met alternatieve middelen 2 Situering Het begrip cameravoering Objectieve cameravoering
Nadere informatieBIONISCHE TECHNOLOGIE. Tom Daniëls Business Development Manager West & South Europe. Welkom
BIONISCHE TECHNOLOGIE Tom Daniëls Business Development Manager West & South Europe Welkom INTRODUCTIE Wat is Bionische Technologie Toepassingen Voordelen Toekomst BIONICA Toepassing van biologische principes
Nadere informatieSimulink. Deel1. Figuur 1 Model van het zonnepaneel in Simulink.
Simulink Deel1 In dit deel van het ontwerp simuleren we het gedrag van onze zonnepanneel bij weerstanden tussen 10 Ohm en 100 Ohm. Een beeld van hoe het model in Simulink is opgesteld is in figuur 1 opgenomen.
Nadere informatieVrije Universiteit Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Afdeling Econometrie
Vrije Universiteit Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Afdeling Econometrie Tentamen: Convexe Analyse en Optimalisering Opleiding: Bacheloropleiding Econometrie Vakcode: 64200 Datum:
Nadere informatieDe basiselementen van Markov-ketens zijn:
Contact Dit document is samengesteld door onderwijsbureau Bijles en Training. Wij zijn DE expert op het gebied van bijlessen en trainingen in de exacte vakken, van VMBO tot universiteit. Zowel voor individuele
Nadere informatieZonnevlekken en breedtegraadsnelheden
Zonnevlekken en breedtegraadsnelheden Samenvatting (abstract) Aan de hand van observaties van zonnevlekken de verschillende rotatiesnelheden berekenen en aantonen dat hoe dichter bij de solaire evenaar,
Nadere informatieDocentonderzoek binnen de AOS Bijeenkomst 8 Feedbackformulier bij het onderzoeksinstrument
Docentonderzoek binnen de AOS Bijeenkomst 8 Feedbackformulier bij het onderzoeksinstrument Het doel van deze opdracht is nagaan of je instrument geschikt is voor je onderzoek. Het is altijd verstandig
Nadere informatieSamenvatting. Exploratieve bewegingen in haptische waarneming. Deel I: de precisie van haptische waarneming
Exploratieve bewegingen in haptische waarneming Haptische waarneming is de vorm van actieve tastwaarneming waarbij de waarnemer de eigenschappen van een object waarneemt door het object met zijn of haar
Nadere informatieZonnevlekken en breedtegraadsnelheden
Zonnevlekken en breedtegraadsnelheden Samenvatting (abstract) Aan de hand van observaties van zonnevlekken de verschillende rotatiesnelheden berekenen en aantonen dat hoe dichter bij de solaire evenaar,
Nadere informatieMeet- en Regeltechniek
Meet- en Regeltechniek Les 2: De regelkring Prof. dr. ir. Toon van Waterschoot Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen ESAT Departement Elektrotechniek KU Leuven, Belgium Meet- en Regeltechniek:
Nadere informatieEindexamen Filosofie havo I
Opgave 2 Denken en bewustzijn 8 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een omschrijving van het begrip bewustzijn 2 argumentatie aan de hand van deze omschrijving of aan Genghis bewustzijn kan
Nadere informatieBedenk een robot. In deze les ga je zelf een nieuwe robot bedenken. Wat voor soort robot wordt het? Wat kan hij? En hoe ziet hij eruit?
In deze les ga je zelf een nieuwe robot bedenken. Wat voor soort robot wordt het? Wat kan hij? En hoe ziet hij eruit? Sluit aan bij Nederland Leest Junior 2017 Wat voor soort robot wil je bedenken? Hier
Nadere informatieThesisvoorstellen
Thesisvoorstellen 2007-2008 Onderzoeksgroep Robotica & Multibody Mechanica 10-5-2007 ANTY : The development of an intelligent 1 huggable robot Introductie Robotica & Multibody Mechanica Onderzoeksgroep
Nadere informatie( ) ( r) Stralingstransport in een HI wolk. kunnen we dit herschrijven als: en voor een stralende HI wolk gezien tegen een achtergrondstralingsveld
Stralingstransport in een HI wolk Door een laag met stralend materiaal zal de toename van de intensiteit de som zijn van de emissie (gegeven door de emissiecoefficient j ν ) en de in de wolk geabsorbeerde
Nadere informatieVermogen snelheid van de NXT
Vermogen snelheid van de NXT Inleiding In deze meting gaan we op zoek naar een duidelijk verband tussen de vermogens die je kunt instellen op de LEGO NXT en de snelheid van het standaardwagentje uit het
Nadere informatieBewerkingen met krachten
21 Bewerkingen met krachten Opgeloste Vraagstukken 2.1. Bepaal het moment van de kracht van 2N uir Fig. 2-3 rond het punt O. Laat de loodrechte OD neer vanuit O op de rechte waarlangs de kracht van 2N
Nadere informatieGevorderde programmeer les: Betrouwbaarheid robot verbeteren. Door: Droids Robotics
Gevorderde programmeer les: Betrouwbaarheid robot verbeteren In Door: Droids Robotics Doelstellingen 1) Leren hoe je de robot betrouwbaarder kunt maken voor de First Lego League. 2) Leren over problemen
Nadere informatieBARCODE SCANNERS EN CMOS/CCD-SCANNERS
DEPTH OF FIELD (SCHERPTEDIEPTE) BIJ BARCODE SCANNERS EN CMOS/CCD-SCANNERS WAT IS DEPTH OF FIELD? (DOF) beter bekend als scherptediepte verwijst naar het gebied van aanvaardbare scherpte dat zich uitstrekt
Nadere informatieBELICHTING(SDRIEHOEK)
BELICHTING(SDRIEHOEK) Wat je moet weten om foto s te maken Objectief, vereniging voor vrijetijdsfotografie 19 september 2017, Paul van der Zwan 2 INHOUD Werking camera Diafragma Sluitertijd ISO De belichtingsdriehoek
Nadere informatie(a) (b) (c) (d) Oriënteren met behulp van duwacties.
Samenvatting Tegenwoordig worden veel processen met behulp van computers of computergestuurde robots uitgevoerd om ef
Nadere informatie