Geef je kind de ruimte!

Transcriptie

1 Geef je kind de ruimte! De motorische ontwikkeling van het jonge kind. Om het leesbaar te houden gebruik ik in plaats van hij, zij, hem, haar en baby, alleen het woord hij en hem.

2 Inleiding Als je een kind krijgt komt er een heleboel op je af. Zeker als het je eerste kind is. Alles is nieuw en je krijgt bergen informatie te verwerken. Je hoopt dat je kindje goed groeit, goed eet en zich goed ontwikkelt. Bij het consultatiebureau stellen ze vragen over de vaardigheden die je kindje beheerst. Als blijkt dat je kindje iets nog niet kan kun je je best zorgen maken. Loopt hij achter, had hij dit al moeten kunnen? Heb ik zelf meer moeten doen? Toch is het heel normaal dat ieder kind zich op zijn eigen tempo, eigen manier en ook in een eigen volgorde ontwikkelt. Sommige kinderen praten snel, andere kinderen lopen snel. Sommige kinderen krijgen hun eerste tandje vroeg, anderen moeten er een hele tijd op wachten. Net zoals baby s qua uiterlijk verschillen, verschilt ook het moment waarop ze vaardigheden eigen maken. Dus laat je vooral niet gek maken door andere ouders, het consultatiebureau, opa en oma of andere mensen. Zonder je kind te pushen, kun je wel een aantal dingen doen die de motorische ontwikkeling ondersteunen. Dit kan op verschillende vlakken. Soms heeft het te maken met keuzes maken of tijd vrijmaken. Soms zijn het simpele handelingen of oefeningen die een groot verschil kunnen maken. Je ziet steeds vaker kinderen met helmpjes rondlopen, omdat hun schedel niet meer mooi rond is. Fijn dat deze helmpjes er zijn om het probleem op te lossen, maar in veel gevallen kan een platte schedel voorkomen worden. Op welke manier lees je verderop. Dan heb je nog de fabrikanten die allerlei soorten speelgoed op de markt brengen. Er is zoveel te krijgen dat je door de bomen het bos niet meer ziet. En tussen al dat speelgoed zitten ook dingen die de motorische ontwikkeling zelfs kunnen belemmeren. Ik zal tot slot mijn eigen achtergrond toelichten. In 2005 ben ik afgestudeerd aan de Fontys Sporthogeschool. Tijdens mijn opleiding heb ik voor het eerst kennisgemaakt met motorische remedial teaching (MRT). Tijdens MRT lessen help je kinderen met een motorisch probleem door middel van individuele of groepsbegeleiding. Na mijn opleiding heb ik nog verschillende cursussen en studies gevolgd. Zoals de cursus beweegkriebels, waarbij zinvol bewegen met 0-4 jarigen centraal staat. Tevens ben ik docent babymassage en heb ik aan de Fontys OSO een opleiding tot master of special educational needs gevolgd. Met als afstudeerrichting motorische remedial teaching/motorische begeleiding. Tussen al die opleidingen door heb ik gewerkt bij de gemeente Venlo op de sportafdeling, in het basisonderwijs als gymdocent en MRT docent en ben ik begonnen met mijn eigen onderneming. Sinds augustus 2012 ben ik zelf moeder en merk ik dat het helemaal niet moeilijk is om je kind een goede start te geven op het gebied van bewegen. Het kost alleen tijd en soms moet je even goed stilstaan bij de dingen die je doet. Ik hoop dat dit duidelijk wordt gedurende het lezen. En dat je een beter beeld hebt van de motorische ontwikkeling van jonge kinderen.

3 Oefeningen voor de pasgeboren baby. Al vanaf de geboorte zijn er oefeningen die je met je kind kan doen. Iedere dag een paar minuten samen oefenen is al zinvol. Hoe ouder een kind wordt, hoe langer bepaalde oefeningen volgehouden kunnen worden. Buikligging. Kinderen moeten vanaf het begin vaak op de buik liggen. Dit oefen je alleen als je erbij bent. Dus niet je baby op de buik leggen en dan weglopen. Je baby is in het begin nog niet zo sterk dat het zijn eigen hoofd op kan tillen. Toch is het al zinvol om te oefenen. Je zult merken dat hij steeds sterker wordt in de nek, rug en armen. Ook zal je zien dat de beentjes gaan bewegen. Sommige kinderen willen al snel vooruit. Ook al lukt dat nog niet. Alle bewegingen die ze maken zijn oefeningen. Een pasgeboren baby in buiklig. Het hoofdje komt niet of nauwelijks los van het matras. Toch is dit al een zinvolle oefening. Dit kindje probeert zijn hoofd al van links naar rechts te draaien en het kost moeite, maar het lukt. Kinderen kunnen zich steeds verder omhoog duwen en als ze op hun onderarmen en handen kunnen steunen oefenen ze ook de stenfunctie in de polsen, ellebogen en schouders. Belangrijk omdat ze dit nodig hebben bij het kruipen, voorwaarts verplaatsen, optrekken aan een tafel en bij het komen tot zit. Fietsen. Je maakt fietsbewegingen met de beentjes terwijl je kindje op de rug ligt. Je kunt zowel voor als achteruit bewegen. Deze bewegingen kunnen ook helpen bij krampjes. Armen opzij en hoog. Breng de armen van je baby opzij en breng ze dan omhoog. Rustig aan, niet hard gaan trekken als je kindje niet meewerkt. De spieren rond te gewrichten zijn nog slap en je wilt geen schade aanrichten.

4 Kruisen. Breng de linkervoet van je baby samen met de rechterhand. Laat ze boven de buik bij elkaar komen en dan weer rustig terug. Hetzelfde andersom. Armen omhoog. Pak beide handjes vast en breng de armpjes omhoog. Links/rechts rollen. Als je kindje begint met het rollen naar links of rechts kun je hem een beetje helpen door voorzichtig door te draaien naar de zijn of naar de buik. Zo leert je kind de beweging voelen. Roterend aan en uitkleden. Bij het aan en uitkleden is het niet slim om aan de armen of benen te trekken. De spieren om de gewrichten zijn zoals eerder gezegd nog slap. Als je een kind aan of uitkleedt ben je snel geneigd om aan de benen het onderlijf omhoog te trekken. Je kan dit voorkomen door je kindje van links naar rechts te rollen en door niet aan de benen te trekken, maar door de hand onder de billen te schuiven en de billen een beetje omhoog tillen. De benen komen vanzelf mee. Roteren van links naar rechts doe je als volgt. Je rolt je kindje op de ene zij, schuift de kleding eronder of trekt de kleding aan die kant omlaag. Dan rol je hem naar de andere zij en doet hetzelfde. Bij het aandoen van de broek heeft dit als voordeel dat je bij een kind dat hard trappelt de broekspijp klem zet. Je trekt één pijp aan, rolt het kindje op die zij en de broek kan niet meer uitgeschopt worden. Dan doe je de andere broekspijp aan. Zonder kinderen te pushen kun je bewegingen laten voelen en kan je kinderen uitdagen om bepaalde bewegingen te maken. Nu volgt een uitgebreider stuk over het liggen op de buik met voorbeelden om dit te oefenen.

5 Het nut van liggen op de buik. Het is slim om kinderen veel op de buik te laten liggen. Van pasgeboren baby tot het moment dat ze zelf makkelijk om kunnen rollen. Zoals eerder gezegd doe je dit onder toezicht. Als een kind op de buik ligt zal het gaan bewegen. De benen kunnen gaan spartelen, de armen gaan bewegen, maar in het begin komen ze niet van hun plek af. Toch trainen ze in deze fase al de spieren en is dit een goede voorbereiding op het omhoog duwen vanuit de armen. Als een kind op de buik ligt traint het in eerste instantie voornamelijk de nekspieren en rugspieren. Zodra een kind zich omhoog kan duwen komen daar ook de spieren van de gehele arm en schouder bij. Tevens ontwikkelt de steunfunctie van de pols, de elleboog en de schouder. Vanuit de buikligging ontstaat later ook het kruipen, het zitten (benen onder de buik door schuiven), het omhoog trekken aan een tafel of de spijlen van het bed. Behalve de spierkracht en vaardigheden die ontstaan uit de buikligging, zorgt afwisseling van houding ervoor dat kinderen geen voorkeurszijde ontwikkelen. Het gevolg hiervan kan zijn dat de schedel aan één zijde plat wordt. In de ergste gevallen is er een helmpje nodig om dit te corrigeren. Gebruik speelgoed van je kind om hem omhoog te laten kijken. Zet een spiegel stevig tegen de muur. Leg je kind er een stukje vanaf op de buik. Er gebeuren een aantal dingen. Je kind oefent in buiklig en raakt afgeleid door zichzelf. Dus ze houden dit lang vol. Je kind wil dichterbij komen en probeert vooruit te bewegen. Al met al een uitstekende en leuke oefenvorm. Samen oefenen. Pak er een speeltje bij om het interessant te houden.

6 Mijn kind wil niet op de buik oefenen. Niet alle kinderen vinden het prettig om op de buik te liggen. Bouw dit rustig op door je kindje bij je te pakken. Ga rechtop op een stoel, bank of bed zitten en schuif iets onderuit. Herhaal dit vaak en ga steeds een beetje verder naar beneden. Uiteindelijk komt je baby in buiklig terecht. Door dit op de buik van vader of moeder te doen is het lekker vertrouwd. Een goede basis om te oefenen. (Doe je het op bovenstaande manier, dan ben je bezig met een buikspier work-out!) Slaaphouding. Zoals hierboven al gezegd zorgen wisselende houdingen ervoor dat een kind geen voorkeurshouding ontwikkelt en/of een afgeplatte schedel krijgt. Een van de oorzaken is het veelvuldig op één zijde van het hoofd liggen. Heel soms wordt een kindje al geboren met een platte schedel, als deze tegen het bekken van de moeder geklemd heeft gezeten tijdens de zwangerschap. Platte hoofdjes komen nu vaker voor dan vroeger. Omdat ze nu adviseren om baby s op de rug te laten slapen. Ben er gedurende de dag dus van bewust dat je kind al heel wat uren op de achter- en zijkant van zijn hoofd doorbrengt.

7 Een plat hoofdje ontstaat al in de eerste weken na de geboorte. Het is dus belangrijk om vanaf het begin hier op te letten. Maak een stukje klittenband aan het bed. Leg je kindje met het hoofdje naar links en maak de klittenband links vast. De volgende keer als je kindje naar bed gaat leg je het hoofdje naar rechts gedraaid en maak je het klittenbandje rechts vast. Een rondje van klittenband zit strak om het bed en levert dus geen gevaar op. En wie je kindje ook naar bed brengt (papa, mama, oma of de kraamhulp), iedereen ziet op welke zijde het kindje de laatste keer heeft geslapen. Voeden en eten. Bij het geven van borstvoeding wissel je de houding vanzelf af, maar het is ook verstandig om dit bij flesvoeding te doen. Leg je kindje de ene keer op je linkerarm en de andere keer op je rechterarm. Na een tijdje mag je kindje een fruit of groentehapje eten, maar is het nog te vroeg om je kindje in een stoel te laten zitten. Mijn advies is dan om je kindje op schoot te pakken en op deze manier eten te geven. De spieren zijn aan het werk om in balans te blijven. Ruimte om te bewegen. Ik krijg altijd een beetje de kriebels als ik baby s uren lang in een Maxi-Cosi, wipstoeltje of andere gevangenis zie zitten. Autostoeltjes, ook van andere merken, zijn bedoeld om een baby te vervoeren in de auto. Dit is de veiligste manier en moet je ook zeker doen. Maar klik dan vervolgens niet de autostoel op de kinderwagen om je baby daar uren in te laten liggen. Neem de bak van de kinderwagen mee zolang je kindje erin past. Het is misschien wat meer sjouwwerk en je moet je kindje een keer extra verplaatsen, maar zo zorg je ervoor dat je kindje de ruimte heeft om te bewegen. Kinderfysiotherapeute Tineke van Westerop heeft een prachtige website die het bekijken meer dan waard is. Hier vind je nog meer tips en informatie over het zeer jonge kind en het belang van plat kunnen liggen. Zowel op de rug als op de buik. Als je een box hebt, zorg dan dat er niet teveel speelgoed in ligt. Je kindje moet de armen en benen lekker kunnen bewegen zonder steeds ergens tegenaan te komen. Ook het omrollen moet kunnen zonder op een berg speelgoed terecht te komen. Leg een speelmat op de grond en laat je kindje er lekker op liggen en spelen. Een deken schiet weg en hier kan een kind zich niet op afzetten. Koop een mat met een stroeve onderkant, zoals een mat met auto s en wegen erop. Rol van de zwaartekracht. Behalve dat kinderen in autostoeltjes en wipstoeltjes opgesloten zitten, heeft de rug een kromme vorm. De ruggengraat is gebogen en ondertussen werkt van bovenaf de zwaartekracht. De spieren van de rug en nek zijn nog niet erg sterk. De belasting op de rug is in dat geval erg groot. Als een kindje plat op de rug ligt werkt de zwaartekracht niet op een negatieve manier in op de rug en nek. Als een kindje op de buik ligt moeten ze juist tegen de zwaartekracht in werken en daarmee trainen ze de spieren.

8 Omrollen/verplaatsen/kruipen/leren staan. De belangrijkste tip die ik kan geven is: geef je kind de ruimte! Een kind kan pas vaardigheden leren als de mogelijkheden er zijn. Als een kind de hele dag in een wipstoeltje zit opgesloten leert het niet omrollen. Soms leren kinderen ook doordat per ongeluk iets gebeurd. Ze willen een stuk speelgoed pakken, grijpen met 1 hand en rollen daardoor opeens om. En ja, soms zal een kind tijdens het omrollen zijn hoofd stoten. Maar nu doen kinderen dat vanaf enkele centimeters hoogte en leren hun hoofd op te tillen in het vervolg. Ze leren zichzelf als het ware vallen. En dit is belangrijk voor als het kind groter wordt en dus ook van grotere hoogte kan vallen. Belangrijk is ook de ondergrond. Op een gladde vloer is een kind tijgerend sneller bij zijn gewenste bestemming. Op vloerbedekking gaat kruipen sneller. De omstandigheden bepalen mede wat een kind laat zien. Een stroeve speelmat helpt om het kruipen te stimuleren. Ook bij het leren staan moeten de mogelijkheden er zijn. Zet de boxplank laag zodat het kind zich op kan trekken aan de spijlen. Wil je het omrollen stimuleren? Ga naast je kindje liggen of zitten met een leuk stuk speelgoed en kijk of je kindje het wil pakken. Soms zie je dat ze dan opeens omrollen om het speelgoed te kunnen pakken. De eerste keer weten ze niet echt hoe ze het gedaan hebben, maar op een gegeven moment krijgen ze de smaak te pakken en wordt een beweging geautomatiseerd. Op het moment dat een kind een beweging makkelijk kan maken en het vaak kan herhalen, wordt die beweging beheerst. En op dat moment kun je zeggen: mijn kind kan. Dus als een kind zowel naar links als rechts kan rollen, zonder hulp en dit zonder moeite kan herhalen, kan je kind omrollen. Zitten. Wanneer kan een kind zitten? Niet als het omringd door 10 kussen rechtop blijft. Een kind kan zitten als het zelf tot zit kan komen. Wanneer kun jij autorijden? Niet na je eerste les, maar als je zelfstandig alle handelingen kunt uitvoeren. Dat geldt ook voor kinderen. Ze beheersen een vaardigheid op het moment dat ze zelfstandig en herhaaldelijk iets uit kunnen voeren. Dus als een kind zelf tot zit kan komen en dit makkelijk kan herhalen spreek je over beheersing. Op dat moment weet je dat de spieren behoorlijk sterk zijn en kun je een stukje gaan fietsen of je kind in de stoel zetten aan tafel. Denk er wel aan dat we in Nederland behoorlijk wat hobbels in de weg hebben en dat die een flinke klap kunnen geven. Begin met kleine stukje fietsen. Speelgoed. Er is erg veel speelgoed voor kleine kinderen op de markt. Terwijl jonge kinderen geen speelgoed nodig hebben. Handjes, voetjes en oefeningen zoals eerder beschreven zijn voldoende. Zodra er speelgoed aan te pas komt let je erop dat een kind iets vast kan pakken. Je hebt veel doekjes met allerlei soorten stofjes en materialen erop. Maar grijpen naar een theedoek en daarmee spelen is ook prima. Kijk goed of je kindje het materiaal ook echt kan gebruiken. Zorg voor lichte materialen en dingen die de baby ook echt kan vastpakken. Zodat hij ermee kan bewegen en het ook goed kan pakken. Maak je gebruik van een boog met speeltjes eraan? Zorg dan dat je baby er ook bij kan. Een boog hoog boven het hoofd hangen heeft weinig nut. Je kind moet het aan kunnen raken en het uiteindelijk vast kunnen pakken. Ook ertegen schoppen met de voeten is een prima oefening.

9 Kleding. Babykleding gaat steeds meer op kleding voor volwassenen lijken. Een baby in een skinny jeans is geen uitzondering. De baby heeft iets aan wat de ouders mooi vinden, maar slecht is voor de ontwikkeling. Als een baby op zijn rug ligt, moeten de knieën uit elkaar kunnen vallen. De zogenaamde kikkerstand moet met gemak gemaakt kunnen worden. Als dit niet kan zit de broek te strak. Let er ook op dat de luier niet te strak zit en niet te klein is. Ook dat kan voor een bewegingsbeperking zorgen. Bij meiden die maillots dragen is het belangrijk dat ze niet uitglijden tijdens het oefenen.