landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB

Transcriptie

1 Examen VMBO-KB 2013 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving plantenteelt open teelten CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één is. Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 15 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 85 punten te behalen. Voor elk opdrachtnummer staat hoeveel punten met een goede uitvoering behaald kunnen worden. PK-0901-b-13-1-o

2 Situatieschets Tijdens dit examen werk je op een akkerbouwbedrijf waar ook tarwe geteeld wordt. Je begint met een voorbereidende opdracht waarin je informatie opzoekt op de computer. Vervolgens zet je vier proefveldjes uit. Van één veldje blijft de grond onbewerkt, één veldje bewerk je en de andere twee veldjes bewerk je en verbeter je. Op deze proefveldjes voer je bodemkundige proeven uit en je verwerkt de uitkomsten in een tabel. Daarna zaai je de veldjes in met tarwe. Tijdens de tweede zitting bekijk je de groeiresultaten van de tarwe. Je voert een aantal proeven uit. Je trekt conclusies over de opkomst in relatie tot het teeltmedium. PK-0901-b-13-1-o 2 / 14 lees verder

3 Onderdeel A voorbereiding tijdsduur ongeveer 45 minuten Lees dit onderdeel eerst helemaal door. In dit onderdeel zoek je informatie op en beantwoord je vragen over het productieproces van Suiker Unie. Tijdens dit proces wordt suiker geproduceerd maar komen ook andere producten vrij die in de land- en tuinbouw gebruikt kunnen worden. Doordat alle restproducten gebruikt kunnen worden spreekt Suiker Unie van een duurzame keten. Duurzaam ondernemen is heel belangrijk bij Suiker Unie. Alle activiteiten op dit gebied brengen ze samen onder het Plant and Planetprogramma. Plant verwijst naar het gewas en naar de fabriek, Planet naar de aarde. Voor dit onderdeel heb je het bestand start_suikerunie.htm nodig. 8p 1 Informatie opzoeken De examinator vertelt je waar je het bestand start_suikerunie.htm kunt vinden. Open het bestand. Een aandachtsgebied van Suiker Unie is ketenverantwoordelijkheid. Wat houdt dit in? Op welke drie manieren werkt Suiker Unie aan duurzaamheid in de suikerketen in de fabriek?... PK-0901-b-13-1-o 3 / 14 lees verder

4 Onder Klimaat en Energie staat dat Suiker Unie zorgvuldig omgaat met natuurlijke hulpbronnen. Noem twee natuurlijke hulpbronnen die Suiker Unie gebruikt.... Tijdens het productieproces van suiker ontstaat ook biogas. Van dit biogas wordt weer groen gas van aardgaskwaliteit gemaakt. Waarom noemt Suiker Unie dit product groen gas?... Suiker Unie is sociaal en maatschappelijk betrokken. Zorg voor eigen medewerkers, sponsoring van sportieve evenementen en hulp aan rietsuikerboeren in Afrika vinden ze belangrijk. Geef nog een voorbeeld van een maatschappelijk doel dat Suiker Unie heeft voor de consument in Nederland. PK-0901-b-13-1-o 4 / 14 lees verder

5 Tijdens het productieproces van suiker komt Betacal vrij. Dit is een kalkmeststof die kan worden gebruikt om het kalkverlies in de grond aan te vullen. In tabel 1 staat wat het kalkverlies per grondsoort is en in tabel 2 staat wat de neutraliserende waarde van verschillende kalkmeststoffen is. tabel 1: kalkverlies per grondsoort per jaar grondsoort kalkverlies (kg/ha) klei- en zavelgrond 400 dal- en veengrond 250 zandgrond 175 lössgrond 200 tabel 2: neutraliserende waarde (nw)* van kalkmeststoffen gehalte productnaam nw N (%) MgO (%) vorm Miramag poeder, vochtig Dolokal poeder Dolokal Extra poeder Dolokal Supra poeder Dologran korrels Magkal poeder Emkal poeder DCM Groen-kalk korrels DCM Zeewierkalk poeder/korrels Betacal 24 0,3 1 schuimaarde * neutraliserende waarde is de mate waarin de kalkmeststof de ph van de grond verhoogt PK-0901-b-13-1-o 5 / 14 lees verder

6 Welke grondsoort uit tabel 1 komt het meest voor in het gebied van jouw school? Je gebruikt Betacal om het kalkverlies op 7 ha van jouw grondsoort te compenseren. Bereken hoeveel van de meststof je in totaal moet geven. Gebruik de volgende formule: Kalkgift (kg/ha) = (100/nw) x kalkverlies per ha. Schrijf de berekening op. Rond af op een heel getal. 3p 2 Meststof bestellen Open het contactformulier op de website van Suiker Unie. Vul je naam en kandidaatnummer in. Bestel de hoeveelheid meststof die je hebt uitgerekend. Vraag in je of Suiker Unie de meststof kan bezorgen. Volgens de planning moet de meststof op 20 april verspreid en ingewerkt worden. Het bezorgadres is je eigen adres. Onderteken met je eigen naam. Print het contactformulier en lever het in bij de examinator. 14p 3 Maak de minitoets bij opdracht 3. PK-0901-b-13-1-o 6 / 14 lees verder

7 Onderdeel B proefveldjes tijdsduur ongeveer 55 minuten Lees dit onderdeel eerst helemaal door. In dit onderdeel ga je een perceel met 4 proefveldjes uitzetten. Nadat je de proefveldjes bewerkt en/of verbeterd hebt, voer je een aantal proeven uit. Hier staat hoe je het perceel moet verdelen. 75 cm 75 cm 75 cm 75 cm 80 cm veld 1 veld 2 veld 3 veld 4 zaailijn Veld 1 wordt niet bewerkt. Veld 2 moet je spitten en je maakt de kluiten fijn met een hark of een klauw. Veld 3 verbeter je met ongeveer 3 liter schuimaarde. Eerst spit je de grond en maak je de kluiten fijn. Dan strooi je de schuimaarde over de grond en dit werk je in met een hark of een klauw. Veld 4 verbeter je met een andere bodemverbeteraar. Vraag aan je examinator waar je veld 4 mee moet verbeteren. Eerst spit je de grond en maak je de kluiten fijn. Dan strooi je de bodemverbeteraar over de grond en dit werk je in met een hark of een klauw. Verzamel de volgende gereedschappen en materialen: pootlijn / piketten / hamer duimstok of rolmaat bats of spade hark of klauw schuimaarde bodemverbeteraar 2 4 steeketiketten Vraag aan de examinator waar jij dit onderdeel moet uitvoeren. PK-0901-b-13-1-o 7 / 14 lees verder

8 6p 4 Uitzetten, bewerken en verbeteren Zet een perceel uit van 3,00 m x 0,80 m. Verdeel het perceel in de 4 proefveldjes. Voer de bewerkingen en de verbeteringen uit. Zet een steeketiket bij elk proefveldje met daarop je naam, de datum en het nummer van het veld. Laat je werk beoordelen door de examinator. Na het uitzetten en verbeteren van de proefveldjes ga je een aantal proeven doen. Je komt dan meer te weten over de eigenschappen van de grond van de 4 proefveldjes. Loop niet op de proefveldjes als je de proeven uitvoert! 9p 5 Proef 1: doorlaatbaarheid Voor deze proef heb je nodig: 4 plexiglas buizen ø 30 mm van 30 cm lang 4 gaasjes en 4 elastiekjes statief met 2 klemmen 2 maatbekers met voldoende water 2 opvangbakjes stopwatch of horloge met secondewijzer liniaal en markerstift uitwerkbijlage Uitvoering van de proef: Zet op beide buizen een streep bij 15 cm. Draai een buis tot aan de streep in de grond in veld 1. Draai de andere buis tot aan de streep in de grond in veld 2. Haal ze voorzichtig naar boven. Bevestig met een elastiekje een gaasje aan de onderkant van de buis. Bevestig de buizen aan het statief en zet de opvangbakjes er onder. Giet in de eerste buis 100 ml water en neem de tijd op in seconden tot de eerste druppel door het gaasje loopt. Vul de tijd in de tabel in. Herhaal dit bij de tweede buis. Maak de buizen schoon en herhaal de stappen voor de veldjes 3 en 4. Proef 2: dichtheid Voor deze proef heb je nodig: 1 ijzeren pen liniaal en markerstift uitwerkbijlage Uitvoering van de proef: Zet op de pen een streep bij 25 cm vanaf de punt. Duw de pen recht met de punt naar beneden tot aan de streep in veld 1. Vul in de tabel in of je veel, weinig of geen weerstand voelt. Herhaal dit bij de veldjes 2, 3 en 4. PK-0901-b-13-1-o 8 / 14 lees verder

9 Proef 3: vochtgehalte Voor deze proef heb je nodig: een vochtmeter met handleiding uitwerkbijlage Uitvoering van de proef: Lees de handleiding van de vochtmeter. Plaats de vochtmeter in veld 1. Vul in de tabel in wat je afleest. Herhaal dit bij de veldjes 2, 3 en 4. Proef 4: zuurgraad Voor deze proef heb je nodig: een guts een bakje bekerglas 500 ml gedemineraliseerd water een ph-meter met handleiding uitwerkbijlage Uitvoering van de proef: Steek op minimaal 2 plaatsen grond uit veld 1. Meng de grond de je hebt gestoken in het bakje en vul het bekerglas met 100 ml van dit mengsel. Vul het bekerglas tot 300 ml met gedemineraliseerd water. Schud het bekerglas voorzichtig tot de grond en het water goed gemengd zijn. Laat het bekerglas even staan tot de grond bezonken is. Lees de handleiding van de ph-meter. Meet de ph van de vloeistof. Vul de ph in de tabel in. Herhaal dit bij de veldjes 2, 3 en 4. 2p 6 Verwachting van de groei Aan de hand van de waarden die je hebt ingevuld in de tabel Bodemeigenschappen op de uitwerkbijlage kun je de groeiresultaten van de tarwe voorspellen. Geef in de uitwerkbijlage aan wat jouw verwachting is over de opkomst en de ontwikkeling van de tarwe op de verschillende proefveldjes. PK-0901-b-13-1-o 9 / 14 lees verder

10 Onderdeel C tarwe zaaien tijdsduur ongeveer 45 minuten Lees dit onderdeel eerst helemaal door. In dit onderdeel bereken je de hoeveelheid tarwezaad die je nodig hebt voor jouw perceel. Je zaait je perceel in met tarwezaad en daarna controleer je de hoeveelheid tarwezaad die je gezaaid hebt. Voor dit onderdeel heb je nodig: pootlijn duimstok of rolmaat handzaaimachine met handleiding tarwezaad bakje grammenweegschaal gieter met broeskop en water vliesdoek Het gewenste aantal zaden per m 2 is 275. Het gewicht van het zaad wordt met Dkg (= duizendkorrelgewicht) aangegeven. Dat is het gewicht van 1000 tarwekorrels. In de praktijk varieert dit gewicht tussen de 40 en 55 gram. Aan de zak met zaaizaad zit een label met de waarde van het Dkg. 4p 7 Hoeveelheid zaad Hoeveel kg zaad is nodig per ha? Schrijf de berekening op. Rond af op één decimaal. PK-0901-b-13-1-o 10 / 14 lees verder

11 Hoeveel gram zaad is nodig voor jouw perceel? Schrijf de berekening op. Rond af op een heel getal. Laat je werk beoordelen door de examinator. 7p 8 Tarwe zaaien Je gaat met een handzaaimachine tarwe zaaien op regels in de lengte van het perceel. Zie tekening bij inleiding Onderdeel B. Stel de zaaimachine in met behulp van de handleiding: regelafstand 30 cm zaaiafstand tussen 3 cm en 4 cm zaaidiepte 4 cm Vul de zaaimachine met 100 g tarwezaad. Begin op 10 cm uit de kant voor de eerste regel. Zaai het zaaibed in. Leeg de zaaimachine in het bakje. Laat je werk beoordelen door de examinator. Giet indien nodig de rijen aan. Leg het vliesdoek over het perceel. Leg het vast. 3p 9 Hoeveelheid gezaaid zaad controleren Hoeveel gram zaad zit er nog in je bakje? Hoeveel gram zaad heb je gezaaid op jouw perceel? Komen de hoeveelheid zaad die je hebt berekend en de hoeveelheid die je hebt gezaaid met elkaar overeen? Zo nee, geef een verklaring voor het verschil. PK-0901-b-13-1-o 11 / 14 lees verder

12 3p 10 Je hebt de proefveldjes uitgezet, de proeven uitgevoerd en de proefveldjes ingezaaid met tarwe. Je gaat nu je eigen werk beoordelen. In het schema staat een aantal vragen. Beantwoord de vragen. vragen Over welk onderdeel ben je het meest tevreden? proefveldjes uitzetten proeven uitvoeren perceel inzaaien Waarom ben je over dit onderdeel het meest tevreden? antwoord Over welk onderdeel ben je het minst tevreden? proefveldjes uitzetten proeven uitvoeren perceel inzaaien Waarom ben je over dit onderdeel het minst tevreden? Wat zou je een volgende keer anders doen? Geef ook aan hoe je dit zou doen. PK-0901-b-13-1-o 12 / 14 lees verder

13 Onderdeel D onderzoek naar de groeiresultaten tijdsduur ongeveer 55 minuten Lees dit onderdeel eerst helemaal door. In dit onderdeel bekijk je de groeiresultaten van de tarwe die je gezaaid hebt. Je voert metingen uit, je trekt conclusies, je kijkt terug naar je verwachtingen en je maakt een minitoets. Voor dit onderdeel heb je nodig: plantschepje 4 bakjes 4 etiketten liniaal mesje grammenweegschaal uitwerkbijlage 7p 11 Groeiresultaten bekijken Verwijder het vliesdoek. Vergelijk de opkomst van de tarwe op de 4 proefveldjes met elkaar. Vul de eerste twee rijen van de tabel in. Steek per veldje 2 gemiddeld ontwikkelde planten uit. Voorkom dat wortels en/of stengels breken of beschadigen of dat achterblijvende planten beschadigd worden. Doe de planten per veldje in een bakje en doe daar een etiket bij met de gegevens van het veldje en je naam. Neem de planten mee naar de plek waar je ze gaat beoordelen. Meet de stengellente, de lengte van de langste wortels en weeg het gewicht van de bovengrondse delen. Vul de gegevens in de tabel in. Lever de bakjes met de plantendelen die je beoordeeld hebt in bij de examinator. PK-0901-b-13-1-o 13 / 14 lees verder

14 2p 12 Conclusies trekken Trek per proefveld een conclusie over de algemene opkomst, de lengtegroei van de planten en de wortelgroei in relatie tot de bodemeigenschappen. Schrijf je conclusies op in de uitwerkbijlage. 2p 13 Resultaten en verwachtingen Komen de groeiresultaten van de planten overeen met de verwachting van de groeiresultaten die je een aantal weken geleden hebt opgeschreven? Geef per proefveld een vergelijking tussen de resultaten en de verwachting. Schrijf je vergelijkingen op in de uitwerkbijlage. 1p 14 Advies Op basis van deze proeven, de relatie tussen bodemeigenschappen en de opkomst en groei van tarwe, kun je een advies geven aan de tarweteler. Schrijf in de uitwerkbijlage een advies. Geef ook een uitleg bij je advies. 14p 15 Maak de minitoets bij opdracht 15. einde PK-0901-b-13-1-o 14 / 14 lees verder