Hoe voeding onze darmmicrobiota en zijn werking beïnvloedt
|
|
- Andreas van den Broek
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Tijdschr. voor Geneeskunde, 71, nr. 20, doi: /TVG Postgraduaat Onderwijs in de Interne Geneeskunde KU Leuven 1 Hoe voeding onze darmmicrobiota en zijn werking beïnvloedt C. Matthys 2, 3, 4, K. Morren 2, 3 Samenvatting Volwassenen hebben een unieke en stabiele darmflora, de kern ervan blijft doorheen de jaren constant. In utero is het maag-darmkanaal steriel. Daarna vindt er een snelle fase plaats waarbij er na enkele dagen concentraties aan bacteriën worden behaald die gelijkaardig zijn aan deze bij een volwassen persoon. De darmflora van ouderen blijkt echter complexer te zijn en omvat grote interindividuele verschillen. De darmflora wordt geassocieerd met verschillende aandoeningen. Dysbiose zou aan de basis liggen hiervan en op die manier geassocieerd zijn met voedingsallergieën, inflammatoir darmlijden (IBD), diabetes mellitus type 1 en astma. De mate waarin voeding een rol speelt in het huishouden van de darmflora, is reeds uitgebreid beschreven op basis van ecologische studies. Dergelijke studies tonen aan dat regio s met een verhoogde vezelconsumptie een gezonder darmflorapatroon vertonen. Klinische interventies tonen aan dat men de samenstelling en de diversiteit van de darmflora kan veranderen, maar deze interventies zijn van korte duur en/of bekomen een grote variabiliteit in de resultaten. Het belang van de oorspronkelijke samenstelling en de hoeveelheid darmflora blijkt de doeltreffendheid van de interventie te beïnvloeden. Samenvattend kan men stellen dat een voedingspatroon rijk aan groenten en fruit, maar laag in vlees geassocieerd wordt met een grotere verscheidenheid in microbiota. Inleiding Gezonde volwassenen hebben een unieke en stabiele darmflora, de kern ervan blijft doorheen de jaren constant. De basis voor de samenstelling van onze darmflora wordt echter reeds bij de geboorte bepaald. In utero is het maag-darmkanaal steriel. Daarna vindt er een snelle fase plaats waarbij er na enkele dagen concentraties aan bacteriën worden behaald die gelijkaardig zijn aan deze bij volwassenen. De darmflora van ouderen blijkt echter complexer te zijn, er zijn 1 Centrum voor Postgraduaat Onderwijs in de Interne Geneeskunde, KU Leuven; thema: Onze voeding in tijden van ziekte en gezondheid: meer dan een hype? 2 Klinische en Experimentele Endocrinologie, KU Leuven. 3 Competentiecentrum klinische voeding, dienst IG endocrinologie, UZ Leuven campus Gasthuisberg. 4 Correspondentieadres: prof. dr. ir. C. Matthys, competentiecentrum klinische voeding, dienst IG endocrinologie, UZ Leuven campus Gasthuisberg, Herestraat 49, 3000 Leuven; christophe.matthys@uzleuven.be namelijk grotere interindividuele verschillen. Bij het ouder worden kan zowel de samenstelling als de metabole functie van de darmflora veranderen (1, 2). Een gezonde darm bestaat voornamelijk (90%) uit Firmicutes en Bacteroidetes (1, 3). Firmicutes prausnitzii, die behoort tot Clostridium cluster IV (Firmicutes-stam), is het meest aanwezig in gezonde darmen (1). Microbiota die gezondheidsbevorderend zijn, fermenteren meestal koolhydraten en produceren geen toxinen. Hiertoe behoren o.a. Bifidobacterium, Lactobacillus en Bacteroides (2, 4, 5). Deze microbiota halen hun energie om te groeien en te reproduceren uit koolhydraten (6). De fermentatie ervan leidt tot de productie van korteketenvetzuren (hoofdzakelijk butyraat, acetaat en propionaat), lactaat en gas. Lactaat wordt door de darmbacteriën grotendeels omgezet in acetaat en propionaat (4). Bij de fermentatie van peptiden en proteïnen worden er minder korteketenvetzuren geproduceerd en bovendien worden er aminen, ammonia en fenolische verbindingen gevormd waarvan sommige schadelijk zijn en onder bepaalde omstandigheden kunnen leiden tot de vorming van carcinogenen (6).
2 1354 C. Matthys, K. Morren Algemeen wordt aangenomen dat korteketenvetzuren de gezondheid kunnen beïnvloeden, voornamelijk door een verlaging van de ph van het lumen en de stimulatie van de secretie van mucinen. Dit werkt beschermend tegen pathogene bacteriën (bv. Escherichia coli) en ondersteunt de opname van macro- en micronutriënten (2, 4, 7). Korteketenvetzuren worden tevens als energiebron gebruikt door zowel de darmmucosa als de gastheer. Acetaat en propionaat spelen een rol in de lipo- en de gluconeogenese. Bespreking De darmflora is de meest aanpasbare factor in het menselijke lichaam. Metabolische en immunologische responsen kunnen snel geoptimaliseerd worden om zo de gezondheid en de homeostase intact te houden (1-3). Een mooi voorbeeld hiervan is het effect van een darmfloratransplantatie van obese naar kiemvrije muizen. Eenmaal de kiemvrije muizen de darmflora van de obese muizen hadden ontvangen, werden zij ook obees (8). De samenstelling van de darmflora bij de pasgeborene wordt bepaald door verschillende factoren. Een vaginale geboorte of via een keizersnede wordt als een belangrijke determinant aanzien voor de samenstelling van de darmflora. In de volgende fase zal het gebruik van poedermelk of borstvoeding verder bepalend zijn voor de samenstelling. De darmflora van gezonde baby s uitsluitend gevoed met moedermelk wordt gedomineerd door Bifidobacterium (9). In de volgende levensfasen zullen de introductie van poedermelk en vaste voeding, alsook het type voeding (plantaardig of dierlijk of een combinatie van beide) een belangrijke rol spelen. Het onderzoek naar deze factoren is echter complex en werd nog niet ten gronde uitgewerkt (9). Op basis van ecologische studies kan men een verschil in darmflora in verband brengen met het voedingspatroon. Men heeft vastgesteld dat de diversiteit van de darmflora in een Amerikaanse bevolkingsgroep lager is dan in bevolkingsgroepen uit Malawi (10). In recente studies heeft men aangetoond dat de verschillen in de microbiotastructuur tussen kinderen uit Burkina Faso en Italië volledig te wijten zijn aan het verschil in voedingspatroon. De darmflora van de Afrikaanse kinderen, met een voedingspatroon rijk aan plantaardige vezels, had een significant hoger gehalte aan Prevotella en Xylanibacter en een lager gehalte aan Firmicutes in vergelijking met de Italiaanse kinderen (11). Gelijkaardige resultaten werden gevonden in een internationale studie waarin men personen vergeleek uit Venezuela, Malawi en de Verenigde Staten. Deze ecologische studies suggereren dat koolhydraatrijke voeding het Prevotella-gehalte doet stijgen (11). Schnorr et al. hebben de darmflora van een groep jager-verzamelaars, namelijk de Hadza uit Tanzania, kunnen kenmerken. Het voedingspatroon van deze bevolkingsgroep is het best te vergelijken met dit van onze verre voorouders: het jager-verzamelaardieet (rijk aan vlees in bepaalde perioden en overleven op basis van bessen en vruchten, maar zonder kennis van bewaartechnieken). Men stelde vast dat de darmflora van de Hadza hogere hoeveelheden Prevotella en Treponema had, zelfs niet-geïdentificeerde Bacteriodetes, alsook een gebrek aan Bifidobacteria. De darmflora van de Hadza werd tevens gekenmerkt door een zeer grote diversiteit, waarbij 22% nog niet geïdentificeerd was op het niveau van familie en genus. Deze specifieke samenstelling van de microbiota wordt in verband gebracht met het hoge vezelgehalte in hun voedingspatroon (12). Tot slot kon men op basis van associatiestudies vaststellen dat een gezonder voedingspatroon gerelateerd is aan een hogere diversiteit binnen de darmflora, lagere cholesterolgehalten en een verbeterde insulineresistentie in een Franse groep van volwassen personen met overgewicht en obesitas (13). Naast deze associatiestudie toonden Wu et al. aan dat het enterotype van een Noord-Amerikaanse cohort gerelateerd is aan hun gebruikelijke (langdurige) voedingspatroon. Prevotella was verhoogd bij personen met een voedingspatroon met een hoog vezelgehalte en rijk aan groenten en fruit. Bacteriodes was geassocieerd met het typisch westerse voedingspatroon rijk aan dierlijke eiwitten en verzadigde vetzuren (14). Deze studies tonen aan dat de verschillen in de samenstelling van de darmflora sterk geassocieerd zijn met het voedings- en levensstijlpatroon van westerse of eerder rurale bevolkingsgroepen. Op basis van deze associatiestudies kan echter niet aangetoond worden dat een voedingspatroon of specifieke voedingsmiddelen de darmflora kunnen beïnvloeden. Nochtans zijn niet-verteerbare koolhydraten een vaak gebruikt vehikel om de samenstelling van de darmflora te optimaliseren. Daarnaast kan voeding een aantrekkelijke preventieve, maar ook curatieve manier zijn om de darmflora te optimaliseren en vervolgens zoveel mogelijk risicofactoren te minimaliseren. In de context van obesitas en overgewicht heeft men vastgesteld dat het effect van een laagcalorisch
3 Hoe voeding onze darmmicrobiota en zijn werking beïnvloedt 1355 dieet om gewichtsverlies te bekomen en om metabole en inflammatoire parameters te optimaliseren afhankelijk was van de variatie in de darmflora (15). De variatie in de darmflora steeg aanzienlijk en de metabole status verbeterde significant in de groep van deelnemers met een lage verscheidenheid in de darmflora bij het volgen van een laagcalorisch, hoog eiwitdieet gedurende zes weken. Deze verbetering in de darmflora kon men niet vaststellen bij deelnemers met reeds een grote verscheidenheid in de darmflora. Een lage verscheidenheid aan darmflora is tevens gerelateerd aan een ondervertegenwoordiging van Faecalibacterium prausnitzii (gekend voor zijn anti-inflammatoire eigenschappen) en kan gepromoot worden door de consumptie van fructans type inuline (16). Ley et al. stelden vast dat de verhouding Bacteroidetes-Firmicutes steeg bij proefpersonen die gedurende een jaar ofwel een voedingspatroon met een beperkt vetgehalte, ofwel een laagcalorisch voedingspatroon beperkt in koolhydraten volgden. Bij personen met het grootste gewichtsverlies stelde men de grootste verandering in deze verhouding vast (17). Deze en andere bevindingen suggereren dat het metagenome profiel gebruikt kan worden om patiënten te stratificeren in responders en non-responders voor de verschillende voedingsinterventies (18). In twee kortetermijnvoedingsinterventies heeft men gevonden dat de samenstelling van de darmflora snel (binnen de 24 uur) kan veranderen op voorwaarde dat het dieet extreem genoeg is (14, 19). Het langetermijneffect van deze veranderingen is echter nog een vraagteken. In studies bij ondervoede personen heeft men vastgesteld dat de samenstelling van de darmflora geoptimaliseerd kan worden tijdens de interventie, maar de darmflora neemt de oorspronkelijke samenstelling terug aan na de interventie (20, 21). Dit toont aan dat langere interventies of een herstel van de darmflora nodig zijn om ondervoeding optimaal te behandelen in deze situatie. Het veranderen van de samenstelling van de darmflora is mogelijk onder specifieke omstandigheden (afhankelijk van de extremiteit en de duur van de interventie en van de oorspronkelijke samenstelling van de darmflora), maar is tevens gerelateerd aan de samenstelling van de voedingsinterventie. Plantaardige vezels blijken een aan te bevelen vehikel te zijn voor het optimaliseren van de darmflora. Prebiotica kan men beschouwen als katalysator om de diversiteit in de darmflora te optimaliseren, maar het effect van verschillende prebioticastudies is beperkt. Dit is deels te wijten aan het gebruik van eenvoudige moleculaire structuren. Dergelijke structuren promoten enkel specifieke microorganismen. Daarom wordt aangeraden om een verscheidenheid van oplosbare en niet-oplosbare vezels te consumeren. Desondanks hebben prebiotica reeds hun belang aangetoond om de chronische laaggradige inflammatie bij obese patiënten aan te pakken. Probiotica kunnen ook gebruikt worden om de samenstelling van de darmflora aan te passen, maar het effect is opnieuw afhankelijk van de oorspronkelijke samenstelling van de darmflora (18). Naast het optimaliseren van de samenstelling van de darmflora zijn er recentelijk ook studies verschenen over voedingscomponenten die de samenstelling van onze darmflora kunnen beïnvloeden in negatieve zin. In een studie bij muizen werden hoge dosissen niet-calorische zoetstoffen toegediend. Het toedienen van deze dosissen was geassocieerd met een gestoord glucosemetabolisme en werd verklaard door de verandering in de samenstelling van de darmflora (22). Uit een andere recente muizenstudie blijkt dat voedingsemulgatoren laaggradige inflammatie kunnen induceren en vervolgens metabole effecten. Om de resultaten van deze studie te vertalen naar mensen, moet verondersteld worden dat alle voedingsmiddelen die de mens op één dag consumeert 0,1% tot 2% van dergelijke emulgatoren bevatten, wat een overschatting is. Deze studie toont echter wel aan dat het consumeren van dergelijke concentraties (zoals bij bepaalde personen) wel mogelijk is. De belangrijkste boodschap is dat men op dagelijkse basis wordt blootgesteld aan verschillende combinaties van deze voedingsadditieven, die mee aanleiding kunnen geven tot de ontwikkeling van metabole aandoeningen, ondanks hun wettelijke bovengrenzen voor consumptie (23). Uiteraard zijn er reeds commerciële initiatieven voor de optimalisatie van onze darmflora. Recentelijk is het Microbiome Diet van Kellman gepubliceerd. Het dieet bestaat uit drie fasen: de vier R en, de metabole boost en de Lifetime Time-up. De eerste fase raadt aan om eerst de ongezonde bacteriën en voedingsmiddelen (suiker, ei, soja, gluten en zuivel) te verwijderen. De ongezonde voedingsmiddelen worden vervangen door voedingsmiddelen die inuline, arabinogalactanen en fructoseoligosachariden (FOS) bevatten (zoals asperge, wortelen, look, prei, tomaten en radijzen) om vervolgens pre- en probiotica te introduceren. In de tweede fase worden sommige voedingsmiddelen (zoals zuivel) opnieuw geïntroduceerd. De derde fase is gelijkaardig aan de tweede, maar gedurende slechts 70% van de tijd moeten de voorgestelde voedingsmiddelen geconsumeerd worden. Ondanks
4 1356 C. Matthys, K. Morren het feit dat dit dieet voor sommige personen zal werken, kan men niet beweren dat dit op iedereen van toepassing is (24). Besluit Samenvattend kan men stellen dat voeding rijk aan groenten en fruit, maar laag in vlees geassocieerd wordt met een grote verscheidenheid aan microbiota, waarbij Prevotella in hogere aantallen aanwezig is dan Bacteroides. Deze laatste wordt geassocieerd met voeding rijk aan eiwitten en dierlijk vet. Bij ouderen wordt Bacteroides ook geassocieerd met ongezondere en minder gevarieerde voeding. Vooral de verandering in de aanbreng van macronutriënten zou bepalend zijn. Voeding rijk aan resistent of onverteerbaar zetmeel en niet-verteerbare oligosachariden ( fructoseoligosachariden (FOS) en galacto-oligosachariden (GOS)) kan door bepaalde microbiota (o.a. Firmicutes prausnitzii, Eubacterium rectale en Lactobacillus) in de dikke darm gebruikt worden om korteketenvetzuren te produceren. Voor toekomstige behandelingen op basis van dieetinterventies is het van belang om rekening te houden met de oorspronkelijke samenstelling van de darmflora, wat uiteraard een vraag is naar de verdere persoonlijke behandeling toe. Mededeling Geen belangenconflict en geen financiële ondersteuning gemeld. Abstract How feeding influences our gut microbiota and their action The composition of the microbiota of adults may be considered as unique, and remains stable during adulthood. In utero, the gastrointestinal tract is sterile. During and after birth, the intestine of the newborn is colonized immediately. Within a few days, the concentrations and composition of the newborn s microbiota are similar to those of an adult. On the other hand, the composition of the microbiota of elderly is more complex and a greater interindividual variability can be observed. The microbiota has been associated with several diseases. Dysbiosis plays a role in the disturbance of the immune system, leading to food allergies, inflammatory bowel disease (IBD), diabetes mellitus type 1 and asthma. The role of the diet in the composition and volume of the microbiota has been studied mainly in ecological studies. These studies have demonstrated that diets characterized by a high fiber consumption result in a healthier microbiota pattern. Clinical interventions have indicated that the diet influences both the composition and the diversity, but these studies are either short-term or characterized by a high variability in the results. The original composition of the microbiota, before the start of an intervention, influences its efficacy. One can conclude that a diet rich in fruit and vegetables, but low in meat products is associated with a high diversity of microbiota. Literatuur 1. Duncan SH, Flint HJ. Probiotics and prebiotics and health in ageing populations. Maturitas 2013; 75: Magrone T, Jirillo E. The interaction between gut microbiota and age-related changes in immune function and inflammation. Immun Ageing 2013; 10: Candela M, Maccaferri S, Turroni S, Carnevali P, Brigidi P. Functional intestinal microbiome, new frontiers in prebiotic design. Int J Food Microbiol 2010; 140: Power SE, O Toole PW, Stanton C, Ross RP, Fitzgerald GF. Intestinal microbiota, diet and health. Br J Nutr 2014; 111: Sepp E, Kolk H, Loivukene K, Mikelsaar M. Higher blood glucose level associated with body mass index and gut microbiota in elderly people. Microb Ecol Health Dis 2014; Meier R, Havary R, Forbes A. Dietary fibre: metabolism and physiological effects. In: Sobotka L. Basics in clinical nutrition, 4th edition. Prague: Galen, 2012: Ouwehand A, Tijhonen K, Mäkeläinen H, Lahtinen S, Rautonen S. Nutrition and gut health in older people. In: Raats M, De Groot L, van Staveren W. Food for the ageing people. England: Woodhead Publishing Limited & CRC Press, 2009: Turnbaugh PJ, Ley RE, Mahowald MA, Magrini V, Mardis ER, Gordon JI. An obesity-associated gut microbiome with increased capacity for energy harvest. Nature 2006; 444: Subramanian S, Blanton LV, Frese SA, Charbonneau M, Mills DA, Gordon JI. Cultivating healthy growth and nutrition through the gut microbiota. Cell 2015; 161: Yatsunenko T, Rey FE, Manary MJ, et al. Human gut microbiome viewed across age and geography. Nature 2012; 486: De Filippo C, Cavalieri D, Di Paola M, et al. Impact of diet in shaping gut microbiota revealed by a comparative study in children from Europe and rural Africa. Proc Natl Acad Sci U S A 2010; 107:
5 Hoe voeding onze darmmicrobiota en zijn werking beïnvloedt Schnorr SL, Candela M, Rampelli S, et al. Gut microbiome of the Hadza hunter-gatherers. Nat Commun 2014; 5: Kong LC, Holmes BA, Cotillard A, et al. Dietary patterns differently associate with inflammation and gut microbiota in overweight and obese subjects. PLoS One 2014; 9: e Wu GD, Chen J, Hoffmann C, et al. Linking long-term dietary patterns with gut microbial enterotypes. Science 2011; 334: Cotillard A, Kennedy SP, Kong LC, et al. Dietary intervention impact on gut microbial gene richness. Nature 2013; 500: Dewulf EM, Cani PD, Claus SP, et al. Insight into the prebiotic concept: lessons from an exploratory, double blind intervention study with inulin-type fructans in obese women. Gut 2013; 62: Ley RE, Hamady M, Lozupone C, et al. Evolution of mammals and their gut microbes. Science 2008; 320: Dore J, Blottiere H. The influence of diet on the gut microbiota and its consequences for health. Curr Opin Biotechnol 2015; 32: David LA, Maurice CF, Carmody RN, et al. Diet rapidly and reproducibly alters the human gut microbiome. Nature 2014; 505: Smith MI, Yatsunenko T, Manary MJ, et al. Gut microbiomes of Malawian twin pairs discordant for kwashiorkor. Science 2013; 339: Subramanian S, Huq S, Yatsunenko T, et al. Persistent gut microbiota immaturity in malnourished Bangladeshi children. Nature 2014; 510: Suez J, Korem T, Zeevi D, et al. Artificial sweeteners induce glucose intolerance by altering the gut microbiota. Nature 2014; 514: Cani PD. Metabolism: dietary emulsifiers-sweepers of the gut lining? Nat Rev Endocrinol 2015; 11: Beaudreault A. The Microbiome Diet. J Nutr Educ Behav 2015; 47: e5.
Microbioom diagnostiek 2.0. Nazan van Gelderen
Microbioom diagnostiek 2.0 Nazan van Gelderen Microbioomanalysen Klassieke kweekmethoden versus moleculair-genetische analysen bluepuzzle.org Microbiologya.blogspot.de Excursie technologie Wist u dat...de
Nadere informatiegezond voedingspatroon,
gezond voedingspatroon, een goede bodem voor het MicrobiooM? Erica Rutten, Dr. 10 maart 2018 Dikke darm, colon Weinig functie, die zit vooral in de dunne darm Stoelgang aan te dikken, opname van water
Nadere informatieAARDAPPELS. voedzaam & veelzijdig
KENNIS PLATFORM AARDAPPELS AARDAPPELS voedzaam & veelzijdig Deze brochure is voor diëtisten en andere gezondheidsprofessionals en bevat praktische informatie over de voedingswaarde van aardappels en de
Nadere informatieAUTISME IN DE HERSENEN
AUTISME IN DE HERSENEN ÉN DE DARMEN Caroline de Theije PhD Universiteit Utrecht UMC Utrecht NVA congres - 11 november 216 AUTISME genen x omgevingsfactoren THE RODAKIS CASE HET IS MISSCHIEN NIET WAT
Nadere informatieDoorbloeding van het hart tijdens dieetblootstelling en sevofluraan anesthesie
9 Samenvatting Samenvatting 3 Dit proefschrift beschrijft de invloed van dieetsamenstelling op de effecten van het dampvormige anestheticum sevofluraan op de doorbloeding en pompfunctie van het hart,
Nadere informatieFECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER
FECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER 2016 Yvette van Beurden arts onderzoeker VUmc y.vanbeurden@vumc.nl Procedure www.ndfb.nl Geschiedenis van Nood et al 2013 Clostridium difficile
Nadere informatieC.M. van der Beek. Promotores: Prof. dr. C.H.C. Dejong Prof. dr. A.A.M. Masclee. Copromotor: Dr. K. Lenaerts
Samenvatting van het proefschrift C.M. van der Beek The gut in control of health and disease: Unraveling the role of short-chain fatty acids in human metabolism Promotiedatum: 4 oktober 2017 Universiteit:
Nadere informatie3.1 Inleiding 67 3.2 Suiker en suikers
INHOUD 13 17 1.1 Inleiding 17 1.2 Definitie van vet 18 1.2.1 Structuur van vet 18 1.2.2 Vetzuurgroepen 19 1.2.3 Oorsprong van vet 23 1.3 Aanwezigheid van vet in levensmiddelen 24 1.3.1 Onverzadigde vetzuren
Nadere informatiePROBIOTIC phlora. Voor jouw gezondheid!
PROBIOTIC phlora Voor jouw gezondheid! Wat zijn probiotica? Probiotica zijn micro-organismen zoals bacteriën of gisten. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat deze je gezondheid kunnen ondersteunen. Door
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights
Nadere informatieMEMO. Percentage dieetvolgers en volgers van een leefregel Resultaten van VCP
MEMO Percentage dieetvolgers en volgers van een leefregel Resultaten van VCP 2007-2010 Colofon RIVM 2012 Delen uit deze publicatie mogen worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding: 'Rijksinstituut
Nadere informatieKoolhydraten en de preventie van welvaartsziekten
Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten Evidence-based richtlijn van de German Nutrition Society Van vezels tot suikers: koolhydraten omvatten een brede range van voedingsstoffen. Wat is er precies
Nadere informatieDagelijkse consumptie van yoghurt helpt hartziekten te voorkomen
III World Congress of Public Health Nutrition Las Palmas de Grand Canarias 9-12 november 2014 Dagelijkse consumptie van yoghurt helpt hartziekten te voorkomen Een Europees onderzoek toont aan dat adolescente
Nadere informatieDe Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen
Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 1 De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van Kinderen The Relationship between Early Child Care, Preschool Education and Child Development
Nadere informatieBijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten.
Elk kind wegen bij opname, groeicurve invullen Anamnese : allergie, nierinsufficiëntie, gluten intolerantie, Hoe is zijn eetlust? Is hij vegetariër? Heeft hij pijn? Koolhydraten zijn een belangrijke energieleverancier.
Nadere informatieDe Rol van Zelfregulatie, Motivatie en Eigen Effectiviteitsverwachting op het Volhouden
De Rol van Zelfregulatie, Motivatie en Eigen Effectiviteitsverwachting op het Volhouden van Sporten en de Invloed van Egodepletie, Gewoonte en Geslacht The Role of Selfregulation, Motivation and Self-efficacy
Nadere informatieChapter! 2 Chapter!4 Chapter! 5
! Summary! Over the last decades, the prevalence of obesity has reached epidemic proportions, with an increasing impact on health care. Several recent studies have indicated that the composition of the
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) The role of gut microbiota in human metabolism Vrieze, A. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The role of gut microbiota in human metabolism Vrieze, A. Link to publication Citation for published version (APA): Vrieze, A. (2013). The role of gut microbiota
Nadere informatieROL VAN DE DARMFLORA BIJ INFLAMMATOIR DARMLIJDEN GEVOLGEN VOOR HET IMMUUNSYSTEEM
ROL VAN DE DARMFLORA BIJ INFLAMMATOIR DARMLIJDEN GEVOLGEN VOOR HET IMMUUNSYSTEEM PROFESSOR J. DORÉ ONDERZOEKSGROEP ECOLOGIE EN FYSIOLOGIE VAN HET SPIJSVERTERINGSSTELSEL, INRA joel.dore@jouy.inra.fr F-78352
Nadere informatieNawoord. Nawoord. kan dus langzaam veranderen en dan moet er alsnog overgeschakeld worden op andere brandstof met minder koolhydraten.
Nawoord 171 Wat ik met dit boek duidelijk heb willen maken, is dat verschillende personen een verschillende stofwisseling hebben. Net zoals er benzinemotoren bestaan en dieselmotoren. Verschillende motoren
Nadere informatieLichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and
Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers
Nadere informatieInvloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur
Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur M. Zander MSc. Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. W. Waterink drs. J. Eshuis Oktober 2014 Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen
Nadere informatieSamenvatting. Chapter 8
Samenvatting Chapter 8 154 Het dopaminerge systeem is betrokken bij de controle over een heel scala aan fysiologische functies, variërend van motorische activiteit tot de productie van hormonen en het
Nadere informatieWorkshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht. Graag in samenwerking
Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht Graag in samenwerking Voor zowel kinderen als volwassenen zijn overgewicht en obesitas de belangrijkste risicofactoren voor de ontwikkeling van
Nadere informatieScript. Good health starts with good food. That s true for people as much as it is for animals.
Script Good health starts with good food. That s true for people as much as it is for animals. Livestock and fish health influence human health, since animal protein is an indispensable part of our food
Nadere informatieVoeding bij diabetes. Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven. Ede, 08.02.2011
Voeding bij diabetes Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven Ede, 08.02.2011 DIABETES ATLAS, 3rd ed, IDF 2006 2007 2025 Total population (millions) 6600 7900 Adult population (millions)
Nadere informatieDe microbiota van het menselijk lichaam
capita selecta De microbiota van het menselijk lichaam E.M.Bik Zie ook de artikelen op bl. 666, 674, 679 en 685. Ons lichaam biedt onderdak aan complexe microbiële gemeenschappen. Kweekonafhankelijke,
Nadere informatieSpijsverteringsstoornissen
Spijsverteringsstoornissen Indicaties Voor pups tot 12 maanden: Acute en chronische diarree Maldigestie, malabsorptie Bacteriële overgroei Herstel Colitis Contra-indicaties Hyperlipidemie Lymfangiëctasie
Nadere informatieDe Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior
De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:
Nadere informatieSYMPOSIUM VAN ZATERDAG 15 OKTOBER 2011 DARMFLORA, VOEDING EN GEZONDHEID
SYMPOSIUM VAN ZATERDAG 15 OKTOBER 2011 DARMFLORA, VOEDING EN GEZONDHEID De wondere wereld van de darmmicrobiota Prof. T. Van de Wiele (U Gent) Laboratory Microbial Ecology and Technology, (U Gent) De mens
Nadere informatieFlora & darmtransit: een kwestie van evenwicht! Health in in harmony with Nature* *La Santé en harmonie avec la Nature
Flora & darmtransit: een kwestie van evenwicht! Health in in harmony with Nature* *La Santé en harmonie avec la Nature Microbiota of darmflora: wat is dat? De darmflora of microbiota in het maag-darmstelsel
Nadere informatieFysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50
De relatie tussen eigen-effectiviteit 1 De Relatie tussen Eigen-effectiviteit, Intrinsieke Motivatie en Fysieke Activiteit bij 50-plussers The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and
Nadere informatieEllen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen
Ellen Govers Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen 1. patiënten kunnen goed afvallen op de Richtlijnen Goede Voeding 2. overgewicht behandelen
Nadere informatieWist je dat...? In dit nummer: Moedermelk is de gouden standaard NESTLÉ
NESTLÉ innoveert Eiwitten en mijn baby's gezondheid. Zoek In dit nummer: Moedermelk is de gouden standaard De sleutelrol van eiwitten in moedermelk Nestlé innoveert Wist je dat -Quiz Zorg dat jij één van
Nadere informatieOrthomolecualire Gezondheidsleer. Curriculum 2015
Orthomolecualire Gezondheidsleer Curriculum 2015 Dag 1 (Margo) Inleiding in de nutritionele geneeskunde. Wat mensen eten betekent nog niet dat het menseneten is Materiaal : Powerpoint 1. De cursist zal
Nadere informatieDiabetes prevalentie in Nederland. Type 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl
Diabetes prevalentie in Nederland Type 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl RIVM 2010 Diabetes prevalentie in Nederland (prognose) Voeding en Humane Evolutie
Nadere informatieSamenvatting voor niet ingewijden
Samenvatting Samenvatting voor niet ingewijden Diabetes mellitus, oftewel suikerziekte, is een van de meest voorkomende chronische ziekten. Wereldwijd hebben 346 miljoen mensen diabetes, en in Nederland
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek, UZ Brussel Achtergrond Fenotype = grote variabiliteit Niet alle symptomen
Nadere informatieDo s and Don ts bij Voedselallergie
Do s and Don ts bij Voedselallergie Stichting Voedselallergie, 10-11-2018 Dr. Berber Vlieg-Boerstra Vlieg & Melse Diëtisten Praktijk voor Voedselovergevoeligheid Arnhem, Amsterdam en Rotterdam Mw. Dr.
Nadere informatieHet microbioom Nieuw indianenverhaal in de media? Marleen Finoulst Arts-journalist Centrum voor Evidence-Based Medicine
Het microbioom Nieuw indianenverhaal in de media? Marleen Finoulst Arts-journalist www.gezondheidenwetenschap.be Centrum voor Evidence-Based Medicine Het microbioom: wat weten we zeker Het collectieve
Nadere informatiePersonalisatie van Therapie? Leuk\ Nuttig of Noodzakelijk?
Personalisatie van Therapie? Leuk\ Nuttig of Noodzakelijk? 1 ResMed 2011 ResMed Keuzes Voor haar Nieuwe opties voor vrouwen met Slaapapneu 2 ResMed 2011 ResMed Topics Waarom for Her Maskers? Slaapapneu
Nadere informatieSummary 124
Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities
Nadere informatieWebinar Autisme: darmflora en evolutie. Margo Peinemann 2018
Webinar Autisme: darmflora en evolutie Margo Peinemann 2018 De communicatie Spreker Moderator Deelnemers Programma Wat hebben mensen met autisme gemeen? Veelvoorkomende klachten De verschillende entiteiten
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
De voor(oor)delen van graanvrije voeding en andere fabels en feiten; weet jij hoe het werkelijk zit? Dr. Esther Hagen-Plantinga Dierenarts en Specialist Diervoeding info@nutrissues.nl Waar gaan we het
Nadere informatieType 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl. Diabetes prevalentie in Nederland
Type 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl Diabetes prevalentie in Nederland RIVM 2010 Diabetes prevalentie in Nederland (prognose) RIVM 2010 1 Voeding en Humane
Nadere informatieType 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl
Type 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl Diabetes prevalentie in Nederland RIVM 2010 Diabetes prevalentie in Nederland (prognose) RIVM 2010 Voeding en Humane
Nadere informatieRunning head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1. The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety
Running head: BREAKFAST, CONSCIENTIOUSNESS AND MENTAL HEALTH 1 The Role of Breakfast Diversity and Conscientiousness in Depression and Anxiety De Rol van Gevarieerd Ontbijten en Consciëntieusheid in Angst
Nadere informatieDarmbacteriën worden gelinkt aan allerlei ziekten
Darmbacteriën worden gelinkt aan allerlei ziekten Stoelgang is zeer geschikt voor screening naar darmkanker 1 Bevolkingsonderzoek naar darmbacteriën: wat is normaal en wat is afwijkend? Prof. dr. Marie
Nadere informatieVoeding en verpakkingen, wat kun jij doen? Simone Lips & Jens de Visser People of Tomorrow
Voeding en verpakkingen, wat kun jij doen? Simone Lips & Jens de Visser People of Tomorrow Transcendente ervaring Een transcendente ervaring geeft ons het gevoel dat we boven de werkelijkheid uitstijgen
Nadere informatieVoedingsadvies bij Diabetes Mellitus. Bij gebruik van GLP-1-analoog
Voedingsadvies bij Diabetes Mellitus Bij gebruik van GLP-1-analoog Aangezien u lijdt aan Diabetes mellitus, type 2 (oftewel ouderdomsdiabetes) én overgewicht hebt, heeft de arts u een behandeling met zogenaamd
Nadere informatieMiddagseminar Zit gezondheid in de genen? Houten, 25 september Verslag. Auteur: ir. Lisette de Jong
Middagseminar Zit gezondheid in de genen? Houten, 25 september 2018 Verslag Auteur: ir. Lisette de Jong De een heeft genen die helpen om lang gezond te blijven, de ander is juist erfelijk belast. Tot welke
Nadere informatieAanbevolen dagelijkse hoeveelheid groente en de gevolgen van een tekort aan inname. Dick van Waardenburg Kinderarts
Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groente en de gevolgen van een tekort aan inname Dick van Waardenburg Kinderarts Gevolgen van een tekort aan inname van goente en fruit 12 september 2013 2 Gevolgen van
Nadere informatieHet meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA
Het meten van de kwaliteit van leven bij kinderen met JIA Measuring quality of life in children with JIA Masterthese Klinische Psychologie Onderzoeksverslag Marlot Schuurman 1642138 mei 2011 Afdeling Psychologie
Nadere informatieGoede voeding. Hans van Kuijk sportarts
Goede voeding Hans van Kuijk sportarts Goede voeding Hans van Kuijk sportarts Chronische aandoeningen Hart- en vaatziekten Hoge bloeddruk Diabetes 2 Overgewicht? Relatie met voeding & bewegen? DM2; dramatische
Nadere informatieVoeding en beweging bij patiënten tijdens en na de behandeling Martine Sealy, MSc, RD
Voeding en beweging bij patiënten tijdens en na de behandeling Martine Sealy, MSc, RD Onderzoeker Lectoraat Healthy Ageing, Allied Health Care and Nursing Disclosure belangen spreker: M. Sealy Geen (potentiële)
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies
Nadere informatieHealthy ALIFE
Healthy ageing@ ALIFE Monique Ebbelaar Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Life Science & Technology Instituut voor Life Science & Technology (ILST) ~ 700 studenten ~ 50 personeel Opleiding
Nadere informatie! Summary!!!!!!!!!!!!!!
Summary Cardiovascular diseases are responsible for a large part of all deaths worldwide. Hypertensionisanimportantriskfactorforcardiovasculardiseasesandcanbemodulated bylifestylechangeslikeahealthydietandincreasedphysicalactivity.ahearthealthydiet,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Bij de ontwikkeling van metabole ziekten zoals overgewicht, type 2 diabetes en Anorexia Nervosa spelen omgevingsfactoren zoals dieet en fysieke activiteit een belangrijke rol. Er zijn echter grote individuele
Nadere informatieDenken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie.
0 Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie. Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve
Nadere informatieImmuunreactie tegen virussen
Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en
Nadere informatieVegan in het licht van duurzame en gezonde voedingspatronen
NVVL symposium Vegan, een duurzame hype? Vegan in het licht van duurzame en gezonde voedingspatronen Roline Broekema Senior consultant, Blonk Consultants s-hertogenbosch 13 juni 2019 1 Roline Broekema
Nadere informatieKaren J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon
Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety
Nadere informatieHet wel en wee van onze darmflora. Cisca Wijmenga Universitair Medisch Centrum Groningen
Het wel en wee van onze darmflora Cisca Wijmenga Universitair Medisch Centrum Groningen DARM FLORA Overzicht van de lezing Wat is de darmflora De relatie tussen darmflora en gezondheid Het onderzoek naar
Nadere informatieGezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015
Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015 Waar hebben we het over? Gezonde voeding Nieuwe richtlijnen Gezondheidsraad
Nadere informatiede Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality
De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Emotioneel Eten: de Rol van Persoonlijkheid The Relationship between Daily Stress and Emotional Eating: the Role of Personality Arlette Nierich Open Universiteit
Nadere informatieKeuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie
1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011
Nadere informatieModererende Rol van Seksuele Gedachten. Moderating Role of Sexual Thoughts. C. Iftekaralikhan-Raghubardayal
Running head: momentaan affect en seksueel verlangen bij vrouwen 1 De Samenhang Tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen van Vrouwen en de Modererende Rol van Seksuele Gedachten The Association Between
Nadere informatieMAART 2015. No Guts No Glory. Nieuwsmagazine Het belang van microbiota voor de gezondheid. voor zorgprofessionals, niet voor consumenten
MAART 2015 No Guts No Glory Nieuwsmagazine Het belang van microbiota voor de gezondheid voor zorgprofessionals, niet voor consumenten INHOUD EDITORIAL 3 Winclove Probiotics Kennisinstituut, doelstelling
Nadere informatieVroege ontwikkeling voorkeuren en later overgewicht. Kees de Graaf Wageningen Universiteit, Humane Voeding
Vroege ontwikkeling voorkeuren en later overgewicht Kees de Graaf Wageningen Universiteit, Humane Voeding Vroege voorkeuren, later overgewicht 1. Overgewicht en tracking overgewicht 2. Voorkeuren kinderen
Nadere informatieWat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?
De Modererende rol van Persoonlijkheid op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten 1 Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve
Nadere informatieNoten en gedroogde zuidvruchten passen in een gezond voedingspatroon
Noten en gedroogde zuidvruchten passen in een gezond voedingspatroon Noten, rozijnen, gedroogde pruimen en andere gedroogde zuidvruchten bevatten veel gezonde vetten, vezels, vitamines en mineralen. Uit
Nadere informatieAngstcommunicatie bij Kinderen: Pilotstudie naar (In)effectiviteit van een Interventie op Attitude, Intentie en. Consumptie van (On)Gezonde voeding
Angstcommunicatie bij Kinderen: Pilotstudie naar (In)effectiviteit van een Interventie op Attitude, Intentie en Consumptie van (On)Gezonde voeding Fear-arousing communication on Children: Pilot Study into
Nadere informatieGezonde Voeding Tips
Gezonde Voeding Tips Waarom is een gezond dieet zo belangrijk? A) Voorkom risico s op aandoeningen Weet je dat de meeste aandoeningen kunnen worden voorkomen? Voorbeelden hiervan zijn:» Hartaandoeningen»
Nadere informatieRichtlijnen Goede Voeding
ParkinsonNet 29 november2013 Voeding en het brein: een samenspel Food for thought Voeding en cognitie Lisette CPGM de Groot Ondine van de Rest Sturend (eetlust) en afhankelijk (adequate voeding) Risico
Nadere informatieSamenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie
Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd
Nadere informatie22/01/2013. Deel 1: Inleiding. Deel 2: Voeding -> hondenpoep. Invloed van voeding op hondenpoep Prof. Hesta Myriam Labo Dierenvoeding UGent
Deel 1: Invloed van voeding op hondenpoep Prof. Hesta Myriam Labo Dierenvoeding UGent Deel 2: Voeding -> hondenpoep Inhoud 1. Natuurlijke voedingsgewoonten 2. Beschikbare voeders 3. Hoeveelheid voer Taxonomie
Nadere informatieBeoordelingsrapport volumevergrotende laxantia
Beoordelingsrapport volumevergrotende laxantia Veiligheid en doseeradvies Conclusie: Dosering: Toelichting: ChildPugh A + B + C Psyllium: geen nadelige effecten bekend Sterculiagom: geen nadelige effecten
Nadere informatiePreventie van type 2 diabetes bij volwassenen
Preventie van type 2 diabetes bij volwassenen Kernboodschappen Uitgave januari 2016 www.diabetes.be Diabetes mellitus Iemand met diabetes heeft een verhoogd bloedsuikergehalte omdat men niet voldoende
Nadere informatieErica Post Kinderarts St Antoniusziekenhuis Utrecht/ Nieuwegein
Erica Post Kinderarts St Antoniusziekenhuis Utrecht/ Nieuwegein Een goed begin.. De zuigelingenperiode is een zeer kritieke en kwetsbare levensfase wat betreft de voeding Een goed begin.. De "Hongerwinterbaby
Nadere informatieThe relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope
The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope Een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en depressieve-
Nadere informatieAlles over KOOLHYDRATEN. E-book
Alles over KOOLHYDRATEN E-book WAT ZIJN KOOLHYDRATEN? KOOLHYDRATEN ZIJN VOEDINGSSTOFFEN DIE ENERGIE LEVEREN AAN HET LICHAAM, NET ALS EIWITTEN EN VETTEN. KOOLHYDRATEN ZITTEN VOORAL IN GRAANPRODUCTEN ZOALS
Nadere informatieNederlandse samenvatting 161. Samenvatting. Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden
Nederlandse samenvatting 161 1 2 3 Samenvatting Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nederlandse samenvatting 163 Wereldwijd is het percentage kinderen dat te vroeg geboren
Nadere informatieLeefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud. Over de zgn. Preventieparadox. The Epidemiological Evidence. Edith Feskens, edith.feskens@wur.
Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type
Nadere informatieSamenvat ting en Conclusies
Samenvat ting en Conclusies Samenvatting en Conclusies 125 SAMENVAT TING EN CONCLUSIES In dit proefschrift werd de invloed van viscerale obesitas en daarmee samenhangende metabole ontregelingen, en het
Nadere informatieWAAROM WORDEN PREBIOTICA EN PROBIOTICA AAN JONGE KINDEREN TOEGEDIEND?
WAAROM WORDEN PREBIOTICA EN PROBIOTICA AAN JONGE KINDEREN TOEGEDIEND? PROFESSOR G. VEEREMAN-WAUTERS HOOFD KINDERGASTRO-ENTEROLOGIE, HEPATOLOGIE EN NUTRITIE, KONINGIN PAOLA KINDERZIEKENHUIS (ZNA) EN UNIVERSITAIR
Nadere informatieInhoud. Leefstijlinterventies met stip op 1! Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte. Over de zgn.
Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type
Nadere informatieLeefstijlinterventies met stip op 1!
Leefstijlinterventies met stip op 1! The Epidemiological Evidence Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Waarom is rol voor leefstijl lang onderbelicht geweest? Voeding en Bloeddruk Preventie van type
Nadere informatieKunstvoeding vs borstvoeding
Ontoereikende productie en een hongerige baby Welke voeding bijgeven? Lesgever Dr. Apr. Eline Tommelein Kunstvoeding vs borstvoeding 2 1 Samenstelling moedermelk Totale energie-inhoud 60 à 75 kcal/100ml
Nadere informatieDe causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie
Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal
Nadere informatieDe Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving
De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving Relationships between Attachment and Well-being among the Elderly: The mediational Roles of Mindfulness
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In het menselijk lichaam heeft het maagdarmstelsel de belangrijke taak om het voedsel te verteren en voedingsstoffen tot zich te nemen. Om deze functie uit te voeren bestaat het
Nadere informatiePB ASSIST+ ProBiotic verdedigingsformule Ondersteund een gezonde spijsvertering en immuniteit
PB ASSIST+ ProBiotic verdedigingsformule Ondersteund een gezonde spijsvertering en immuniteit Product omschrijving De nieuwste toevoeging aan dōterra's DigestZen Digestive Support categorie is PB Assist
Nadere informatieVragenlijsten kwaliteit van leven
Click for the English version Vragenlijsten kwaliteit van leven TNO heeft een aantal vragenlijsten ontwikkeld om de gezondheidsrelateerde kwaliteit van leven te meten van kinderen, jongeren en jong-volwassenen.
Nadere informatie19/10/2017. Overview. 1. Inleiding. 1. Inleiding 2. Zin en onzin van diëten 3. Voedingsinterventie 4. Casus Gust. Vele studies met zelfde besluit
Sarcopenie: In beweging Kathleen Gerits, diëtiste Competentiecentrum klinische voeding Overview 1. Inleiding 1. Inleiding Vele studies met zelfde besluit Beweging Voeding algemene richtlijnen: Adequate
Nadere informatieMultiple Sclerose en voeding. Kan 't ook
Multiple Sclerose en voeding Kan 't ook Wie is MS-Anders MS en voeding Het Programma Anders Hoe nu verder Wie is MS-Anders Onafhankelijk, kritisch, open-minded Kwaliteit van leven Regulier én complementair
Nadere informatieSAMENVATTING SAMENVATTING
HbA 1c ontstaat door de versuikering van hemoglobine, het belangrijkste bestanddeel van rode bloedcellen. In het bloed bindt een glucosemolecuul (niet-enzymatisch) met een aminozuur van de β-keten van
Nadere informatieNieuwe Richtlijnen Goede Voeding
Nieuwe Richtlijnen Goede Voeding Wat zijn de nieuwe voedingsaanbevelingen vanuit de wetenschap? Prof. Edith Feskens, edith.feskens@wur.nl Inhoud Voedingsonderzoek is moeilijk! Hoe komen Richtlijnen tot
Nadere informatie