SYMPOSIUM VAN ZATERDAG 15 OKTOBER 2011 DARMFLORA, VOEDING EN GEZONDHEID
|
|
- Pieter-Jan de Meyer
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 SYMPOSIUM VAN ZATERDAG 15 OKTOBER 2011 DARMFLORA, VOEDING EN GEZONDHEID
2 De wondere wereld van de darmmicrobiota Prof. T. Van de Wiele (U Gent) Laboratory Microbial Ecology and Technology, (U Gent) De mens is gastheer van een enorm diverse gemeenschap van micro-organismen in het maagdarmkanaal. Er zijn 10 maal meer microbiële cellen in het lichaam dan er menselijke cellen zijn. Het microbioom de genetische informatie van al deze bacteriën is zelfs 100 maal groter dan de genetische informatie van het menselijk genoom. De mens heeft een co-evolutie ondergaan met zijn microbiële kolonisatoren en allerlei strategieën werden ontwikkeld om op vredevolle wijze met de intestinale microbiële gemeenschap samen te leven. Niet alleen moeten gezondheidsbevorderende van schadelijke micro-organismen kunnen onderscheiden worden. Er moet ook een adequate immuunrespons zijn naar mogelijk pathogene micro-organismen. Naast de algemene informatie rond intestinale micro-organismen wordt in deze presentatie bijzondere aandacht geschonken aan de mucosale microbiota. Deze micro-organismen zijn gespecialiseerd in adhesie aan de darmwand en vertonen bijgevolg een heel nauwe interactie met het menselijk lichaam. Ze zijn dan ook strategisch belangrijk om de gezondheid van de mens in een positieve richting te sturen. Nieuwe in vitro technologie is in volle ontwikkeling om mucosale micro-organismen en hun interactie met menselijke cellen te bestuderen. Dit zal de fundamentele kennis over de delicate interactie tussen micro-organisme en mens verhogen, wat een belangrijke stap vormt voor nieuwe ontwikkelingen in de medische wereld, alsook de voedings- en farmaceutische industrie. Finaal wordt een meer efficiënt management van de intestinale microbiële gemeenschap ter bevordering van de menselijke gezondheid beoogd.
3 VOEDING EN MICROBIOTA: THE GOOD, THE BAD, AND THE UGLY! Prof. B. POT Research Director, Institut Pasteur de Lille ( France) Over een periode van 10 jaar zijn de inzichten mbt de darmflora (de microbiota, zoals die nu heet) drastisch veranderd. We kregen niet alleen een veel betrouwbaarder beeld over de (dynamiek van de) samenstelling, maar ook veel betere inzichten in de functionaliteit van dit complex ecosysteem. Zo staat het nu vast dat de microbiota een belangrijke rol heeft te vervullen in de vorming en de prestaties van het immuunsysteem, dat voeding een belangrijke invloed heeft op de microbiota en dus indirect ook op het immuunsysteem. Deze driehoeksverhouding wordt aan de hand van een aantal voorbeelden verder geïllustreerd. The good! Tijdens de presentatie wordt bvb kort ingegaan op de positieve effecten die voeding via de microflora op de gastheer kunnen hebben. Vitamineproductie bvb, of de aanmaak van korte keten vetzuren, wat een belangrijke energiebron voor de dikke darm betekent. Deze kennis kunnen we actief gaan toepassen: de inname van geselecteerde probiotica via de voeding kunnen positieve metabole en/of immunologische effecten hebben. The bad! Daanaast zijn er externe invloeden die de darmflora negatief kunnen beïnvloeden. Ter illustratie wordt het schadelijke effect van antibiotica, gemeten met moderne metagenomics methoden, besproken. Toch zijn bijlange niet alle parameters even glashelder... Talrijke factoren zijn nog onbestudeerd en hoewel de complexiteit van de interacties de onderzoekers nog een lange tijd zal bezighouden, zijn er talrijke toepassingen die reeds van de beschikbare kennis gebruik maken.. The ugly! Het gebruik van transplantatietechnieken van microbiota bijvoorbeeld, blijkt een gedurfde en ethisch niet onbesproken manier om mensen met een ongunstig profiel om te schakelen op een profiel die een betere levenskwaliteit waarborgt. De nieuwe DNA-gebasseerde methodieken laten dus toe om bvb voor een bepaalde groep van patienten de gemeenschappelijke deler ter hoogte van de microbiota te bepalen of om de invloed van een externe factor in de tijd in kaart te brengen. De toekomst van de microbioomanalyse wordts wel heel boeiend: nutritonele, medische en zelfs gedragsinvloeden worden aan dit orgaan toegeschreven en het bewust en gecontroleerd ingrijpen hierin lijkt een hele waaier aan nieuwe therapieën mogelijk te maken.
4 Enterotypen van het intestinale microbioom bij de mens Prof. Jeroen Raes Department of Molecular and Cellular Interactions VIB (VUB) De werking van het menselijk lichaam is een complexe interactie van menselijke processen en "diensten" die de talloze microbiële cellen van ons lichaam verlenen. Een verstoring van die natuurlijke microbiële flora wordt in verband gebracht met infecties, auto-immuunziekten en kanker. Toch ontbreekt het vooralsnog aan grondige inzichten over onze microbiële cellen. Dankzij recente technologische doorbraken, zoals de metagenomica en een nieuwe generatie technologieën voor sequentieanalyse, kunnen we de verschillende microbiota van het menselijk lichaam op een nooit eerder geziene schaal bestuderen. Via die doorbraken kon het International Human Microbiome Project worden opgestart. Dat project is bedoeld om alle micro-organismen bij de mens (het zogenaamde microbioom) genomisch te identificeren. Hier zal ik toelichting geven bij onze werkzaamheden rond de identificatie van de menselijke darmflora op basis van de gegevensanalyse van de hogedoorvoermetaomica (metagenomica, metatranscriptomica, metaproteomica). Ik zal u tonen hoe een gezonde darmflora kan worden opgedeeld in drie grote typen ( enterotypen ) die los staan van de nationaliteit, leeftijd, het bmi en het gender van de gastheer. Uit de ontdekking van de enterotypen, die worden gekenmerkt door afzonderlijke constellaties van samen voorkomende intestinale micro-organismen, blijkt dat de variatie van de intestinale microbiota meestal gestratificeerd en niet-continu is. Het zou kunnen dat deze gastheermicrobiële symbiosen op een verschillende manier reageren op de inname van voedingsstoffen en geneesmiddelen; ze kunnen dus van groot belang zijn bij een vroegtijdige diagnose van intestinale dysbiose. Tot slot zal ik u tonen hoe de combinatie van metaomica en toepassingsgerichte computationele technieken kan leiden tot het opsporen van diagnostische merkers voor gastheereigenschappen en ziekte (zoals PDS of obesitas) en tot een verscherpt inzicht in hoe stoornissen van de darmflora aan die pathologieën bijdragen.
5 Veranderingen van de intestinale microbiota door pre- of probiotica: impact op het metaboolsyndroom Prof. Patrice D. Cani Université catholique de Louvain, Louvain Drug Research Institute, LDRI. Overgewicht, obesitas en type 2-diabetes nemen stilaan epidemische afmetingen aan. Eén van de interessante en mogelijk innovatieve denksporen vinden we in een aantal opkomende gegevens, zoals het bestaan van intestinale microbiota (darmflora) die verschilt tussen obese patiënten, type 2-diabetici en gezonde mensen. De jongste jaren heeft recent onderzoek inderdaad gewezen op de rol die de darmflora speelt in de stofwisselingsprocessen, zoals de controle van de homeostase van het lichaamsgewicht en de energie. Ons team heeft helpen aantonen dat de intestinale microbiota aan de basis ligt van een activering van de ontsteking en van de stoornissen die verband houden met obesitas. Daardoor hebben we voor de eerste keer kunnen vaststellen dat een vetrijke voeding aan de oorsprong ligt van een dysbiose (veranderde samenstelling van de intestinale microbiota). Toch dienen er zich nog altijd verscheidene mogelijke strategieën aan om de samenstelling en/of de activiteit van de intestinale microbiota te veranderen. Wij denken daarbij bijvoorbeeld aan de prebiotica en de probiotica. Uit onderzoek is gebleken dat een verandering van de intestinale microbiota van gezonde of obese mensen door middel van prebiotica gepaard gaat met een verminderde eetlust en een toegenomen verzadigingsgevoel. Dat fenomeen leidt tot een gevoelige daling van de ingenomen energie. Wij hebben aangetoond dat het innemen van prebiotica de endogene productie van anorexigene peptiden, zoals het glucagon-like peptide-1 (GLP-1) en het YY-peptide verhoogt, en de plasmawaarden van een orexigeen hormoon ghreline doet dalen. Niet alleen prebiotica zijn interessant in de aanpak van obesitas. Ook probiotica vormen een aantrekkelijk denkspoor. Toch bracht het genus Lactobacillus spp. onlangs een controverse op gang. Een veralgemening van de effecten van het genus Lactobacillus op de energiehomeostase blijkt vandaag niet vast te staan. De naam "Lactobacillus" dekt immers erg veel verschillende soorten. Een aantal ervan zou verband kunnen houden met de stofwisseling van de energiehomeostase. Na een nauwgezette analyse van de beschikbare wetenschappelijke resultaten en met het oog op de grote complexiteit van dit bacteriële genus, is het raadzaam zeer waakzaam te blijven rond de interpretatie van de resultaten wanneer zij enkel refereren aan het genus Lactobacillus spp. en niet aan de soorten. Conclusie: het feit dat de intestinale microbiota als een belangrijke speler in de energiehomeostase wordt erkend, nodigt de wetenschappelijke gemeenschap uit om dit orgaan in de context van obesitas op een nieuwe manier te benaderen. De middelen waarmee men de samenstelling van de intestinale microbiota kan veranderen, kunnen een therapeutisch of preventief instrument zijn om de impact van een onaangepaste voeding op de ontwikkeling van obesitasgerelateerde metabole aandoeningen aan banden te leggen.
6 De intestinale microbiota targeten via de voeding: een nieuw spoor voor onderzoek en ontwikkeling Prof. Delzenne, N.M Université catholique de Louvain, Louvain Drug Research Institute, Metabolism and Nutrition Research Group, Brussels, Belgium. Uit de verschillende thema's die op dit symposium aan bod komen, blijkt duidelijk dat de intestinale microbiota ongetwijfeld een sleutelrol spelen in het organisme van de gastheer, dat zij betrokken zijn bij de totstandkoming van de vitale functies bij de geboorte en bij de instandhouding van de gezondheid tijdens het verdere leven. Men kan stellen dat het bacteriële ecologische evenwicht in grote mate afhankelijk is van de beschikbaarheid van de substraten die als energiebron voor de bacteriën dienen. Deze darmnutriënten kunnen afkomstig zijn van celresten of afscheidingsresten van de gastheer (zoals de mucopolysacchariden), maar komen vooral uit ingenomen voedingsmiddelen. Men gaat ervan uit dat de koolhydraten die niet verteerd worden in het hogere deel van de darm en die in de dikke darm door de saccharolytische bacteriën worden gefermenteerd, een cruciale rol spelen voor de intestinale microbiota. Dat concept moet echter ruimer bekeken worden. Uit recente gegevens zou blijken dat de bacteriën in de hoge darm, ook al zijn ze weinig talrijk, toch metabolisch actief zijn en kunnen bijdragen aan de instandhouding van de sleutelfuncties van het organisme. Anderzijds is er binnen het onderzoek een verscherpte aandacht ontstaan rond de ontdekking van door de bacteriën gesecreteerde biologisch actieve moleculen die metabole effecten kunnen hebben in het maag-darmkanaal, maar ook op afstand. Daardoor gaan wij niet alleen de probiotica of de koolhydraten met een prebiotische roeping als darmnutriënten beschouwen, maar ook de polyfenolen, lipiden of peptiden. Vandaag kunnen we spreken van een echte metabole dialoog die dankzij de nutriënten op gang komt tussen de bacteriën en het endrocriene immuunsysteem of de controle van het energiemetabolisme van de gastheer. Misschien is het ogenblik aangebroken om het concept van de voedingsvezels in het licht van die gegevens te herbekijken? De toepassingsperspectieven van de voedingsgerelateerde kennis in verband met de microbiota zijn talrijk (gastro-enterologie, infectiologie, neurologie, endocrinologie, enz.). De kwaliteit en de omvang van het onderzoek zullen de grondslag vormen voor de ontdekking van nieuwe therapeutische en nutritionele targets.
Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015246 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het ontrafelen van de rol die darmflora speelt in het ontstaan van hart- en vaatziekten 1.2 Looptijd van het project 1.3
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. Voedselallergie, melk, preventie, behandeling
Niet-technische samenvatting 2016605 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het identificeren en karakteriseren van nieuwe concepten voor koemelkallergische patienten. 1.2 Looptijd van het project
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2015245. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015245 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project De rol van Nucleaire Hormoon Receptoren in de regulatie van het glucose- en lipidemetabolisme en de ontwikkeling van type
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights
Nadere informatieSnel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek. Een betere aanpak van chronische ziekten
Snel en effectief ingrijpen dankzij ziekte-overstijgend immunologisch onderzoek Een betere aanpak van chronische ziekten Samenvatting Het probleem Door de vergrijzing van de bevolking groeit het aantal
Nadere informatieCover Page. The following handle holds various files of this Leiden University dissertation:
Cover Page The following handle holds various files of this Leiden University dissertation: http://hdl.handle.net/1887/59477 Author: Hillger, J.M. Title: Take it personal! Genetic differences in G protein-coupled
Nadere informatieiet-technischesamenvatting
iet-technischesamenvatting 1 Algemenegegevens 1.1 Titel van het project Verbetering van dendritische cel functies in anti-kanker therapieen 1.2 Looptijd van het project 1-9-2015-1-9-2020 1.3 Trefwoorden
Nadere informatie3.1 Inleiding 67 3.2 Suiker en suikers
INHOUD 13 17 1.1 Inleiding 17 1.2 Definitie van vet 18 1.2.1 Structuur van vet 18 1.2.2 Vetzuurgroepen 19 1.2.3 Oorsprong van vet 23 1.3 Aanwezigheid van vet in levensmiddelen 24 1.3.1 Onverzadigde vetzuren
Nadere informatievetreserves worden aangemaakt door de gastheer. Het eerste aspect met betrekking tot deze hypothese berust op het verband tussen deze metabolische
Het verlies van eigenschappen is een belangrijk proces dat bijdraagt aan evolutionaire veranderingen van organismen. Desondanks heeft onderzoek op dit gebied relatief weinig aandacht gekregen en wordt
Nadere informatieFlora & darmtransit: een kwestie van evenwicht! Health in in harmony with Nature* *La Santé en harmonie avec la Nature
Flora & darmtransit: een kwestie van evenwicht! Health in in harmony with Nature* *La Santé en harmonie avec la Nature Microbiota of darmflora: wat is dat? De darmflora of microbiota in het maag-darmstelsel
Nadere informatieKoolhydraten en de preventie van welvaartsziekten
Koolhydraten en de preventie van welvaartsziekten Evidence-based richtlijn van de German Nutrition Society Van vezels tot suikers: koolhydraten omvatten een brede range van voedingsstoffen. Wat is er precies
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies
Nadere informatieBELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA CHOLESTEROL. GabrieleJasmin@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN
BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA CHOLESTEROL GabrieleJasmin@Fotolia DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat problemen
Nadere informatieGewichtsverlies bij Huntington patiënten
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Mollige muizen wijzen op het belang van de hypothalamus bij de ziekte
Nadere informatieAppendix Nederlandse samenvatting Resum en Català Curriculum vitae List of publications Acknowledgments
Appendix Resum en Català Curriculum vitae List of publications Acknowledgments Appendix Het menselijk lichaam, dat bestaat uit biljoenen cellen, wordt dagelijks blootgesteld aan gevaarlijke stoffen die
Nadere informatieHet microbioom Nieuw indianenverhaal in de media? Marleen Finoulst Arts-journalist Centrum voor Evidence-Based Medicine
Het microbioom Nieuw indianenverhaal in de media? Marleen Finoulst Arts-journalist www.gezondheidenwetenschap.be Centrum voor Evidence-Based Medicine Het microbioom: wat weten we zeker Het collectieve
Nadere informatieMicrobioom diagnostiek 2.0. Nazan van Gelderen
Microbioom diagnostiek 2.0 Nazan van Gelderen Microbioomanalysen Klassieke kweekmethoden versus moleculair-genetische analysen bluepuzzle.org Microbiologya.blogspot.de Excursie technologie Wist u dat...de
Nadere informatieMijn hond of kat heeft darmproblemen
TROVET Intestinal Support, voedingssupplement voor het gericht aanpakken van darmproblemen bij hond en kat Mijn hond of kat heeft darmproblemen wat nu? betrouwbare en betaalbare dieetvoeding De dierenarts
Nadere informatieInformatie voor patiënten Waarom een ontlastingonderzoek?
Informatie voor patiënten Waarom een ontlastingonderzoek? RP Vitamino Analytic Postbus 38 NL - 4493 ZG Kamperland Copyright 2008 RP Vitamino Analytic BV, NL 4493 ZG Kamperland Item-Nr. 374840-08/08 Waarom
Nadere informatieC H A P T E R Dutch Summary Nederlandse samenvatting van het proefschrift: De darm-hersenen as en de regulatie van voedselinname.
CHAPTER Dutch Summary Nederlandse samenvatting van het proefschrift: De darm-hersenen as en de regulatie van voedselinname. De rol van GLP-1, van fysiologie tot farmacotherapie DUTCH SUMMARY Het aantal
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Inleiding
Nederlandse samenvatting 157 Inleiding Het immuunsysteem (afweersysteem) is een systeem in het lichaam dat werkt om infecties en ziekten af te weren. Het Latijnse woord immunis betekent vrijgesteld, een
Nadere informatieDarmbacteriën vormen de mens
microbiologie Darmbacteriën vormen de mens Ze zijn talrijker dan de cellen in het menselijk lichaam: de bacteriën in onze darm. Ze bepalen mede hoe slank, weerbaar en gezond we zijn en zelfs hoe we ons
Nadere informatieGezondheid & Voeding
kokosolie voor minder vet in de taille Kokosolie staat bekend als een van de gezondste vetten in de wereld. Ondanks dat vele, waar onder het Voedingscentrum, roepen dat verzadigd vet ongezond is, maar
Nadere informatieFECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER
FECESDONATIE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN UITKOMSTEN 13 OKTOBER 2016 Yvette van Beurden arts onderzoeker VUmc y.vanbeurden@vumc.nl Procedure www.ndfb.nl Geschiedenis van Nood et al 2013 Clostridium difficile
Nadere informatieSAMENVATTING Samenvatting Coeliakie is een genetische aandoening waarbij omgevingsfactoren en meerdere genen bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte. De belangrijkste omgevingsfactor welke een rol
Nadere informatieINLEIDING Prof. dr. ir. Huub Savelkoul en drs. Anna Kruyswijk
INLEIDING Prof. dr. ir. Huub Savelkoul en drs. Anna Kruyswijk Een patiënte met chronisch geneesmiddelgebruik Vitale vrouw, 88 jaar: hartritmestoornissen, benauwd, enkels iets dik Cardioloog (ZH opname):
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het ontwikkelen van een nieuw geneesmiddel is een langdurig en kostbaar proces. Een belangrijke reden voor het stoppen van de ontwikkeling van een kandidaat-geneesmiddel is het
Nadere informatiePersonalized nutrition
Personalized nutrition voor buik en brein 25 ste Folia rthica symposium 21 september 2017 Prof. Dr. Ir. Huub Savelkoul Drs. Anna Kruyswijk- v.d. Heijden Stelling (zie app) Zodra personalized nutrition
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2016489
Niet-technische samenvatting 2016489 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Van buik naar brein: de rol van darm-bacteriën in autisme en attentie-stoornissen. 1.2 Looptijd van het project 21-4-2016-21-4-2021
Nadere informatieGroep.10 : Uitzonderlijke spelers binnen het biopharma ecosysteem ALGEMENE VERENIGING VAN DE GENEESMIDDELENINDUSTRIE
Groep.0 : Uitzonderlijke spelers binnen het biopharma ecosysteem ALGEMENE VERENIGING VAN DE GENEESMIDDELENINDUSTRIE Groep.0 waardevolle spelers in de economie en tewerkstelling pharma.be groepeert meer
Nadere informatiePB ASSIST+ ProBiotic verdedigingsformule Ondersteund een gezonde spijsvertering en immuniteit
PB ASSIST+ ProBiotic verdedigingsformule Ondersteund een gezonde spijsvertering en immuniteit Product omschrijving De nieuwste toevoeging aan dōterra's DigestZen Digestive Support categorie is PB Assist
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Melkzuurbacteriën worden van oudsher gebruikt om de houdbaarheid van levensmiddelen te verlengen. Zo worden voor de bereiding van wijn, bier, brood, worst, kaas, yoghurt, augurken
Nadere informatieChapter 6. Nederlandse samenvatting
Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals
Nadere informatieGLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought
GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes Food for thought Liselotte van Bloemendaal, AIOS interne Ziekenhuis Amstelland / VUmc Overgewicht en obesitas Wereldwijd heeft
Nadere informatieC.M. van der Beek. Promotores: Prof. dr. C.H.C. Dejong Prof. dr. A.A.M. Masclee. Copromotor: Dr. K. Lenaerts
Samenvatting van het proefschrift C.M. van der Beek The gut in control of health and disease: Unraveling the role of short-chain fatty acids in human metabolism Promotiedatum: 4 oktober 2017 Universiteit:
Nadere informatieDoorbloeding van het hart tijdens dieetblootstelling en sevofluraan anesthesie
9 Samenvatting Samenvatting 3 Dit proefschrift beschrijft de invloed van dieetsamenstelling op de effecten van het dampvormige anestheticum sevofluraan op de doorbloeding en pompfunctie van het hart,
Nadere informatieSamenvatting. Chapter 8
Samenvatting Chapter 8 154 Het dopaminerge systeem is betrokken bij de controle over een heel scala aan fysiologische functies, variërend van motorische activiteit tot de productie van hormonen en het
Nadere informatieExamenprogramma biologie havo
Examenprogramma biologie havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2 Analyse
Nadere informatieafweerbalans; virusinfecties in luchtwegen; auto-immuunziektes; ontstekingsziekten
Niet-technische samenvatting 2015322 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Nieuwe behandelmethoden voor schadelijke afweerreacties 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) 5 jaar
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) The role of gut microbiota in human metabolism Vrieze, A. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The role of gut microbiota in human metabolism Vrieze, A. Link to publication Citation for published version (APA): Vrieze, A. (2013). The role of gut microbiota
Nadere informatieMedische technieken. Maar dat is toch niet nieuw? Wat is. gebruiken voor verbetering. Mensverbetering
A1 Van verandering van de natuur naar verandering van het lichaam Wat is mens? A2 Medische technieken A3 gebruiken voor Maar dat is toch niet nieuw? A4 Sinds mensenheugenis zijn wij bezig de wereld om
Nadere informatieYakult, elke dag een flesje!
Yakult, elke dag een flesje! minder zoet, minder calorieën + vezels + vitamine C de originele smaak Al meer dan 80 jaar Yakult is een lekkere frisse zuiveldrank vol miljarden Lactobacillus casei Shirota.
Nadere informatieInformatie voor patiënten. Ontlastingonderzoek ter beoordeling van de darmflora. RP-Vitamino BV Postbus 38 NL - 4493 ZG Kamperland
374840.indd, Spread 1 of 6 - Pages (12, 1) 10/04/02 08:58 AM angeboden door: Informatie voor patiënten Ontlastingonderzoek ter beoordeling van de darmflora RP-Vitamino BV Postbus 38 NL - 4493 ZG Kamperland
Nadere informatieGenen, eiwitten en functies
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. De buurt in kaart brengen: Huntingtine's nieuwe eiwitpartners Studie
Nadere informatieHomo sapiens, een superorganisme
HET SEROTONERGE SYSTEEM IS ESSENTIEEL VOOR DE EMOTIONELE ACTIVITEIT EN STOORNISSEN VAN DIT SYSTEEM ZIJN STERK GEASSOCIEERD MET DEPRESSIE EN NEURODEGENERATIE 12 ORTHOFYTO april 2018 Door: Dr. Leo Pruimboom
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20304 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20304 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wietmarschen, Herman van Title: A systems approach to sub-typing of rheumatoid
Nadere informatiede nieuwe generatie krachtige, natuurlijke medische hulpmiddelen voor de behandeling van overgewicht
de nieuwe generatie krachtige, natuurlijke medische hulpmiddelen voor de behandeling van overgewicht KIOnutrime-CsG KozziX en KozziX INTENSE zijn twee vernieuwende, doeltreffende, natuurlijke medische
Nadere informatieMeer inzicht in uw gezondheid?
Meer inzicht in uw gezondheid? Maak een afspraak voor de Gezondheids-APK bij uw Alphega apotheek. Meten is weten Bij uw Alphega apotheek kunt u terecht voor hulpmiddelen of medicatie wanneer u ziek bent.
Nadere informatieRecente wetenschappelijke bevindingen
Referentie: dit document bevat tekstgedeeltes die afkomstig zijn uit de brochure Geitenmelk Gezondheid!, een uitgave van de Vlaamse Beroepsgeitenhouderij, studieclub van professionele geitenmelkproducenten.
Nadere informatiegezond voedingspatroon,
gezond voedingspatroon, een goede bodem voor het MicrobiooM? Erica Rutten, Dr. 10 maart 2018 Dikke darm, colon Weinig functie, die zit vooral in de dunne darm Stoelgang aan te dikken, opname van water
Nadere informatie1) Rijk aan vitaminen & mineralen. 2) Rijk aan essentiële onverzadigde vetzuren & aminozuren. 3) Bevat krachtige adoptogene eigenschappen voor de huid
1) Rijk aan vitaminen & mineralen 2) Rijk aan essentiële onverzadigde vetzuren & aminozuren 3) Bevat krachtige adoptogene eigenschappen voor de huid 4) Draagt bij tot het behoud van de gezondheid van de
Nadere informatieOrthomolecualire Gezondheidsleer. Curriculum 2015
Orthomolecualire Gezondheidsleer Curriculum 2015 Dag 1 (Margo) Inleiding in de nutritionele geneeskunde. Wat mensen eten betekent nog niet dat het menseneten is Materiaal : Powerpoint 1. De cursist zal
Nadere informatie8 van de 10 meest terugbetaalde geneesmiddelen houden verband met onze levensstijl Bijlage
8 van de 10 meest terugbetaalde geneesmiddelen houden verband met onze levensstijl Bijlage 1. De tien soorten geneesmiddelen met het hoogste terugbetalingsbedrag door het RIZIV in 2016 (CM-cijfers geëxtrapoleerd
Nadere informatieGEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4. Gezonde voeding
GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 4 Gezonde voeding 1 INLEIDING Thema 3 hoofdstuk Gezonde voeding blz. 149 Onderwerpen: -Persoonlijke verschillen -Voeding en levensfasen -Voedingsmiddelen en voedingsstoffen -Richtlijnen
Nadere informatieType 2 diabetes, obesitas, metabool syndroom, epigenetica, metabool programmeren
Niet-technische samenvatting 2016484 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het ontrafelen van het mechanisme achter metabool programmeren door voeding vroeg in het leven 1.2 Looptijd van het project
Nadere informatieExamenprogramma biologie vwo
Examenprogramma biologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Structuren
Nadere informatieExamenprogramma biologie havo
Examenprogramma biologie havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2 Analyse
Nadere informatieVoedsel en vertering. vwo 5-6
Voedsel en vertering vwo 5-6 Kunnen wij eigenlijk zonder micro-organismen leven? Bij onze spijsvertering, voedselproductie en voedselkweek spelen microben een belangrijke rol. Microben in onze darmen helpen
Nadere informatiePrikkelbare Darm Syndroom (PDS)
26-1-2018 1574 Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) Het prikkelbare darmsyndroom is een stoornis van de functie van het maagdarmkanaal. Patiënten met een prikkelbare darmsyndroom hebben vaak klachten van buikpijn
Nadere informatieGluten & koemelk De link met gezondheidsklachten Een complete gids voor therapeut & patiënt
Gluten & koemelk De link met gezondheidsklachten Een complete gids voor therapeut & patiënt Hilde Maris 4 TherapieWijzer Een woordje uitleg... 9 1. De geschiedenis van granen... 13 1.1. Tarwe is genetisch
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37037 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Lupatini, Manoeli Title: Microbial communities in Pampa soils : impact of land-use
Nadere informatieImmuuncompetentie. VDI-1 Huub Savelkoul. Immuuncompetentie
Immuuncompetentie VDI-1 Huub Savelkoul Immuuncompetentie Definitie Ontwikkeling sterk gereguleerd en actief immuunsysteem op jonge leeftijd Effectieve reactie op infectieuze antigene stimuli en tolerantie
Nadere informatieTECHNISCH DOSSIER ANTI-VERMOEIDHEID
Créateur de la Cosmétique Végétale TECHNISCH DOSSIER ANTI-VERMOEIDHEID VERMOEIDHEID: volgens vele vrouwen oorzaak nr. 1 van huidveroudering De laboratoria voor Cosmétique Végétale van Yves Rocher hebben
Nadere informatieAl meer dan 80 jaar. Magisch... of toch niet?
Magisch... of toch niet? Al meer dan 80 jaar In de oude heuvels van de Japanse hoogvlakte wordt het geheim van Yakult bewaard. Een magisch elixir gemaakt van de reuzen bonsai... Complete onzin! Het werd
Nadere informatieStand van zaken van de Smart City -dynamiek in België: een kwantitatieve barometer
Stand van zaken van de Smart City -dynamiek in België: een kwantitatieve barometer AUTEURS Jonathan Desdemoustier, onderzoeker-doctorandus, Smart City Institute, HEC-Liège, Universiteit van Luik (België)
Nadere informatieAlgemene samenvatting
Algemene samenvatting De mens kan niet zonder zuurstof. De zuurstof die wij inademen wordt vanaf de longen door het bloed naar alle cellen van ons lichaam gebracht. De cellen kunnen deze zuurstof gebruiken
Nadere informatiePatiënteninformatie. Obesitastraining Eat-Fit
Patiënteninformatie Obesitastraining Eat-Fit 1 Inhoud Inleiding... 3 Body Mass Index (BMI)... 3 Obesitas en fysieke activiteit... 3 Dieettherapie... 4 Operatie... 5 Onze obesitastraining Eat-Fit... 5 Het
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting hoofdstuk 1 127
125 Samenvatting Het metabool syndroom is een clustering van risicofactoren, zoals overgewicht/obesitas, verhoogd cholesterol, hoge bloeddruk (hypertensie) en metabole insulineresistentie (verminderde
Nadere informatieBIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Engystol; Tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 1 tablet (301,5 mg) bevat: Vincetoxicum officinale D6 75 mg
Nadere informatieOnder het begrip koolhydraten. Koolhydraten
Koolhydraten gist Onder het begrip koolhydraten verstaan we alle moleculen die opgebouwd zijn uit koolstof, zuurstof en waterstof en die bepaalde chemische eigenschappen gemeenschappelijk hebben. Koolhydraten
Nadere informatieGebruik van planten voor de aanmaak van waardevolle producten
Gebruik van planten voor de aanmaak van waardevolle producten Waarom planten? Tal van geneesmiddelen worden al geproduceerd door transgene organismen. Eenvoudige eiwitten zoals insuline worden, bijvoorbeeld,
Nadere informatie157 De ontdekking van de natuurlijke aanwezigheid van antisense oligonucleotiden in eukaryote cellen, die de expressie van specifieke eiwitten kunnen reguleren, heeft in de afgelopen tientallen jaren gezorgd
Nadere informatieChapter 9. Dutch Summary
Chapter 9 Dutch Summary Samenvatting van het proefschrift GLP-1 en de neuroendocriene regulatie van voedsel inname in obesitas en type 2 diabetes: stof tot nadenken Chapter 9 Obesitas en type 2 diabetes
Nadere informatieNederlandse. Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het metabole syndroom is tegenwoordig een veel voorkomend ziektebeeld dat getypeerd wordt door een combinatie van verschillende aandoeningen. Voornamelijk in de westerse landen
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Gezonde darmen in 8 eenvoudige stappen Gezonde darmen zijn belangrijk voor eigenlijk je hele lichaam en gezondheid, in je darmen wordt je eten verteerd en vervolgens omgezet in energie, voedingstoffen
Nadere informatieMultiple Sclerose en voeding. Kan 't ook
Multiple Sclerose en voeding Kan 't ook Wie is MS-Anders MS en voeding Het Programma Anders Hoe nu verder Wie is MS-Anders Onafhankelijk, kritisch, open-minded Kwaliteit van leven Regulier én complementair
Nadere informatieipsc-derived insights into Motor Neuron Disease and Inflammatory Neuropaties Oliver Härschnitz
Nederlandse samenvatting proefschrift ipsc-derived insights into Motor Neuron Disease and Inflammatory Neuropaties, 15 september 2017, UMC Utrecht Stamcellen zijn in staat tot het veranderen, oftewel differentiëren,
Nadere informatieTECHNISCH DOSSIER ANTI-VERMOEIDHEID
Créateur de la Cosmétique Végétale TECHNISCH DOSSIER ANTI-VERMOEIDHEID VERMOEIDHEID: volgens vele vrouwen oorzaak nr. 1 van huidveroudering De laboratoria voor Cosmétique Végétale van Yves Rocher hebben
Nadere informatieSamenvatting. Epidemie
Samenvatting Met dit advies voldoet de Gezondheidsraad aan het verzoek van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een inventarisatie op te stellen van nieuwe inzichten en te verwachten wetenschappelijke
Nadere informatieAfstudeervariant FITHEIDS- EN GEZONDHEIDSOPVOEDING
Afstudeervariant FITHEIDS- EN GEZONDHEIDSOPVOEDING (academiejaar 2005-2006 - 1ste licentie L.O.) 1. Inleiding Het valt niet te ontkennen dat 'fitness' in is en vooral gezondheidsgericht. Er is een streven
Nadere informatieFeed4Foodure. Interacties in de darm. darm 30/10/2013. Voeding, darmgezondheid en immuniteit (VDI) Technieken en procedures.
Feed4Foodure Voeding, darmgezondheid en immuniteit (VDI) Technieken en procedures Astrid de Greeff Interacties in de darm Management, Omgeving, Genotype (Voedings)- interventie voeding microbiota darm
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Samenvatting_tim.indd 261 2-10-2017 09:44:25 In dit proefschrift wordt de samenstelling en dynamiek van het intestinale microbioom (darmbacteriën) bij kinderen onderzocht, zowel bij gezonde kinderen als
Nadere informatieBelang van voedingsnormen voor de industrie en de distributiesector. 11/10/01 Lox W. - Yakult 1
Belang van voedingsnormen voor de industrie en de distributiesector 11/10/01 Lox W. - Yakult 1 Inleiding Noodzaak normen Normen en kwaliteit Agenda Normen en kwaliteit, Voorbeeld 1: probiotica Normen en
Nadere informatieDarmbacteriën worden gelinkt aan allerlei ziekten
Darmbacteriën worden gelinkt aan allerlei ziekten Stoelgang is zeer geschikt voor screening naar darmkanker 1 Bevolkingsonderzoek naar darmbacteriën: wat is normaal en wat is afwijkend? Prof. dr. Marie
Nadere informatieGalzouten, darmontsteking, leverkanker, ernstig overgewicht, nieuwe therapie
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project De functie van galzouten in ziekte en gezondheid 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5) 5 jaar Galzouten, darmontsteking, leverkanker, ernstig
Nadere informatiePatiënteninformatie. Obesitastraining Eat-Fit
Patiënteninformatie Obesitastraining Eat-Fit Inhoud Inleiding... 2 Body Mass Index (BMI)... 2 Obesitas en fysieke activiteit... 2 Dieettherapie... 3 Operatie... 4 Onze obesitastraining Eat-Fit... 4 Persoonlijke
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.
Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen
Nadere informatieantidepressivum, rat, overerfbaar, mechanismen, gedrag
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Effecten van het antidepressivum vortioxetine op hersenmechanismen in genetische diermodellen voor depressie 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal
Nadere informatie100 jaar Antoni van Leeuwenhoek
100 jaar Antoni van Leeuwenhoek Onze toekomstdroom Het Antoni van Leeuwenhoek koos 100 jaar geleden al voor de grensverleggende weg door onderzoek en specialistische zorg samen te voegen met één scherp
Nadere informatieBiologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht
Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen
Nadere informatieLABORATORIUMTESTEN. Aan de hand van de testuitslagen kunnen er specifieke behandelingen worden ingezet zoals: Bijnierstress profiel 129,43
LABORATORIUMTESTEN New Balanced is aangesloten bij een tweetal laboratoria. Hierdoor bestaat de mogelijkheid om diverse feces- en speekseltesten te laten uitvoeren. Alle testen zijn thuis testen. Je krijgt
Nadere informatieVertaalproblemen? Nieuwe inzichten in de productie van het ziekte van Huntington eiwit Jij zegt tomaten huntingtine
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Vertaalproblemen? Nieuwe inzichten in de productie van het ziekte
Nadere informatieCommissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid. van de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid
Europees Parlement 2014-2019 Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid 14.7.2016 2015/2103(I) ONTWERPADVIES van de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid aan de
Nadere informatieADVIES. Uitgebracht door de Raad van Bestuur van 4 december 2017
ADVIES Een substantiële vermindering van het aantal dierproeven in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : principenota Uitgebracht door de Raad van Bestuur van 4 december 2017 Economische en Sociale Raad
Nadere informatieKan veelvuldig gsm en je gezondheid ernstige schade toebrengen? Feiten en onzekerheden rond het effect van elektromagnetische straling
SAFE Kan veelvuldig gsm en je gezondheid ernstige schade toebrengen? Feiten en onzekerheden rond het effect van elektromagnetische straling Luc Martens, Universiteit Gent Zijn draadloze communicatiesystemen
Nadere informatiePreventie van type 2 diabetes bij volwassenen
Preventie van type 2 diabetes bij volwassenen Kernboodschappen Uitgave januari 2016 www.diabetes.be Diabetes mellitus Iemand met diabetes heeft een verhoogd bloedsuikergehalte omdat men niet voldoende
Nadere informatieOmgaan met genomische informatie als wetenschapper
Omgaan met genomische informatie als wetenschapper Prof. Yves Moreau K.U.Leuven SymBioSys Center for Computational Biology Stelling Het dient maatschappelijk aangemoedigd te worden dat genomische data
Nadere informatie