Cursusboek. Verstandig schenken

Transcriptie

1 Cursusboek Verstandig schenken

2 Verstandig schenken

3 Beste cursist, Mensen schenken vanuit verschillende motieven. De één wil erfbelasting voorkomen, de ander wil zijn kind of een dierbare helpen of wil juist schenken om een goed doel te steunen. Wat uw motief ook is om te schenken, het is eigenlijk altijd zinvol om hier van tevoren over na te denken. Anders gezegd: schenk verstandig! In deze cursus vertellen we u waar u aan moet denken voordat u gaat schenken en bespreken we waar de valkuilen en mogelijkheden liggen. Ook komt aan de orde op welke manieren u controle kunt houden over uw schenking. En ook hoe u niet alleen erfbelasting, maar ook de andere belastingen die we in Nederland kennen, en die direct of indirect een rol spelen bij uw schenking, kunt voorkomen. Uw geld weggeven met de warme hand kan fiscale voordelen hebben, maar het geeft u ook het plezier van schenken. Geniet van uw schenking, maar doe het wel verstandig. Nico van Scheijndel Nicole Goud Beide auteurs zijn eigenaar van AKTO BV, uw erfcoach en meer. Zij hebben ruime ervaring op het gebied van advies rondom het voorkomen van schenk- en erfbelasting en het afwikkelen van nalatenschappen. Verder zijn zij de auteurs van de jaarlijks verschijnende almanak Erven en Schenken.

4 LES 1 Wilt u schenken, kunt u schenken en is het verstandig? 1.1. Inleiding In deze les kunt u lezen welke aspecten een rol (kunnen) spelen bij het doen van een schenking. Uw financiële situatie is hierbij natuurlijk van groot belang, met andere woorden: wat heeft u zelf nodig en hoeveel zou u kunnen schenken. Ook uw persoonlijke situatie speelt een belangrijke rol en dan niet in de laatste plaats om te bepalen aan wie u zou willen schenken. Denk hierbij onder meer aan: Bent u alleen? Bent u getrouwd? Bent u gescheiden? Woont u samen? Is er sprake van gemeenschap van goederen? Wie is bestuursbevoegd? Heeft u kinderen? Heeft u een bijzondere band met een bepaalde vereniging of instelling? Woont u of een van uw kinderen in het buitenland? Van belang zijn ook de redenen waarom u zou willen schenken. Om goed te doen? Om uw dierbaren een extraatje te geven of om erfbelasting te besparen? Als dit laatste het uw beweegreden is om te schenken, kan dit wellicht ook door middel van óf in combinatie met een testament. In dat geval komen het erfrecht en de erfbelasting om de hoek kijken. In deze cursus gaan wij daar niet verder op in. De begrippen en aspecten waar u op moet letten bij schenken zullen we nu als eerste behandelen. Daarvoor gaan we onder 1.2 eerst in op de belangrijkste zaken binnen uw financiële situatie om vervolgens onder 1.3 uw persoonlijke situatie langs te lopen. 4

5 1.2 Inzicht in uw financiële situatie Voordat u gaat schenken, is het verstandig om eerst uw eigen financiële situatie in kaart te brengen. Misschien wilt u wel schenken, maar blijkt dit in uw geval niet verstandig te zijn. Simpelweg omdat u het geld op dit moment of in de toekomst zelf goed kunt gebruiken. Uiteraard speelt hierbij de hoogte van de schenking een rol. Bij een groot bedrag is het verstandig om met de volgende aspecten rekening te houden. Omdat de meeste mensen na hun AOW-leeftijd minder belasting hoeven te betalen, kan het verstandig zijn om met schenken te wachten tot dat moment. Bij een goed pensioen kan het namelijk zo zijn dat u - uitgaande van ongeveer eenzelfde bruto inkomen - daarna namelijk meer netto te besteden heeft. Box 1 In Nederland wordt net als in de meeste andere landen inkomstenbelasting geheven. Wij kennen hiervoor de zogenoemde boxenstructuur. In box 1 wordt het inkomen uit werk en woning belast. Hoe meer inkomsten u heeft des te meer u moet afdragen. Deze zogeheten progressieve belastingheffing begint bij 36,5% en loopt op tot - 52%. Zodra u de AOW-gerechtigde leeftijd heeft bereikt, gelden in de eerste twee belastingschijven andere tarieven (18,6-24,1%) omdat u dan geen premies AOW meer betaalt. Box 2 In box 2 worden de voordelen uit een zogenoemd aanmerkelijk belang belast. U heeft een aanmerkelijk belang wanneer u (samen met uw partner) ten minste 5% van de aandelen in een besloten vennootschap (BV) bezit. U krijgt dan te maken met belastingheffing van 25% wanneer u bijvoorbeeld dividend (een deel van de winst), uit deze BV ontvangt of bij verkoop van deze aandelen. in deze BV kan een grote meerwaarde zitten. Als u in dat geval de aandelen verkoopt, krijgt u dus meer middelen ter beschikking om te schenken. Houd daarbij wel rekening dat nog 25% belasting betaald moet worden over de verkoopprijs min de waarde van de aandelen die u er ooit zelf voor heeft betaald. 5

6 Box 3 In box 3 heeft u te maken met de heffing van sparen en beleggen over uw vermogen. Dit vermogen wordt bepaald aan de hand van de waarde van de bezittingen en de schulden op 1 januari. Voor 2016 bedraagt deze heffing 30% over een fictief rendement van 4%. Er gelden ook bepaalde vrijstellingen. Volgens het belastingplan 2016 verandert vanaf 2017 het fictief rendement over het vermogen tot , tussen de en de 1 miljoen euro en voor vermogens boven de 1 miljoen euro. Pensioen en overige oudedagsvoorzieningen Bent u werknemer (geweest) dan is er waarschijnlijk voor u een pensioen opgebouwd of heeft u dat zelf gedaan (beschikbare premieregeling). Als u een eigen bedrijf heeft of heeft gehad, moet u zelf voor uw oudedagsvoorziening zorgen. De AOW ontvangt men tegenwoordig steeds later. En de pensioenen zijn ook niet altijd wat u heeft gehoopt. Denk daarbij ook aan uw partner en wat hij/zij van uw pensioen zal ontvangen als u komt te overlijden. Bent u eerder getrouwd geweest, dan kan het partnerpensioen van uw huidige partner bitter tegen vallen. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat Neem deze aspecten mee bij de bepaling uw inkomen juist daalt als u met hoeveel u op een moment wilt schenken. pensioen bent. In dat geval moet U kunt het zo maar zelf nodig hebben. En u er rekening mee houden dat u eens gegeven, blijft geven! tegen die tijd zelf meer geld nodig heeft als u hetzelfde levenspatroon wilt houden. 6

7 Wel/geen eigen woning Als u ooit een huis heeft gekocht, kan dit in waarde zijn gedaald of gestegen. Waarschijnlijk heeft u een hypotheek, maar het is ook goed mogelijk dat u deze volledig of gedeeltelijk heeft afgelost. Soms wilt u wel schenken maar zit uw geld geheel of gedeeltelijk vast in dit huis. Als u een huurhuis heeft is de situatie sowieso anders. Omdat er voor deze heffing gekeken wordt naar de waarde van de bezittingen en de schulden op 1 januari, is het verstandig om bij het doen van schenkingen deze datum goed in het oog te houden. Gezondheid/zorg nodig U zult dit zelf ook wel beseffen, maar naar mate u ouder wordt, zult u naar alle waarschijnlijkheid meer zorg nodig hebben. Hierbij krijgt u te maken met bijvoorbeeld de eigen bijdrage zorg, die afhankelijk is van uw persoonlijke familiaire situatie, uw inkomen én vermogen en. Ook deze aspecten moet u niet uit het oog verliezen op het moment dat u wilt gaan schenken. Om in aanmerking te komen voor bepaalde toeslagen wordt onder meer gekeken naar het vermogen. Als u schenkt aan een een kind dat op dit moment huurtoeslag ontvangt, zou het zo kunnen zijn dat deze toeslag vervalt nadat hij/zij een schenking van u heeft ontvangen. Als u wilt schenken, houd dan rekening met uw woonwensen voor de toekomst. Ga daarbij uit van een realistische waarde van uw woning. 7

8 1.3 Persoonlijke (niet financiële) situatie Ook uw persoonlijke situatie of de persoonlijke situatie van de ontvanger van een schenking speelt een belangrijke rol bij het doen van schenkingen. Voor een beter begrip kunt u hieronder kort de uitleg van enkele situaties lezen. Getrouwd of geregistreerd partnerschap Het huwelijk is in Nederland nog steeds een van de belangrijkste samenlevingsvormen. In de wet (het Burgerlijk Wetboek) zijn de bepalingen opgenomen die gelden bij het aangaan van, tijdens en na het huwelijk. Voor het familierecht, het erfrecht en de belastingwetten worden mensen die getrouwd zijn en die geregistreerde partners zijn in vrijwel alle gevallen gelijk behandeld. Samenwonend Als partners met elkaar samenwonen zonder dat zij iets verder geregeld hebben, hebben zij voor de wet niets met elkaar te maken. De financiële consequenties van een samenwonend stel bijvoorbeeld bij schenken of bij erven, zijn ten opzichte van elkaar dan ook hetzelfde als bij willekeurige derden. Schenken met uitsluitingsclausule; de werking van een uitsluitingsclausule kan beperkt worden tot de situatie dat het huwelijk wordt ontbonden door echtscheiding en niet bij overlijden. Maken beide partners echter wel een (notariële) samenlevingsovereenkomst, dan gelden voor hen in veel gevallen dezelfde rechten als voor gehuwden. Groot voordeel van schenken aan een kind dat samenwonend is dat zij altijd alleen zelf over de schenking mag beschikken en niet hoeft te delen met haar partner zoals bij een huwelijk in gemeenschap van goederen. 8

9 Gemeenschap van goederen, huwelijkse voorwaarden en gevolgen voor schenken; toestemmingsvereiste Binnen een huwelijk of een geregistreerd partnerschap ontstaat zonder nadere afspraken gemeenschap van goederen. Hiervan kunt u afwijken door het opmaken van huwelijksvoorwaarden of partnerschapsvoorwaarden. Vormen van huwelijksvoorwaarden zijn bijvoorbeeld: algehele (koude) uitsluiting en het opnemen van een finaal of periodiek verrekenbeding. Als u schenkt aan iemand die in gemeenschap van goederen is getrouwd, valt deze schenking automatisch in de gemeenschap, waardoor deze voor de helft van beide partners is. Wanneer u getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, heeft u voor een aantal handelingen de toestemming van uw partner nodig. Dit geldt ook voor het doen van bepaalde schenkingen. Zo is er toestemming nodig van de echtgenoot/partner voor het doen van niet-gebruikelijke, bovenmatige giften. Echtscheiding Is een kind gescheiden en heeft u aan het kind vóór de echtscheiding geschonken, dan moet het kind als het in gemeenschap was getrouwd of geregistreerd delen met de ex-partner. Schenkt u na de echtscheiding, dan blijft de ex buiten beeld en deelt niet meer mee. Kinderen, stiefkinderen, adoptiekinderen Kinderen kunnen in verschillende relatievormen (gehuwd, ongehuwd etc.) geboren worden. Ze krijgen daardoor steeds een andere status. We kennen het ongeboren kind. Dit kind kan een schenking krijgen; voorwaarde hiervoor is wel dat dit kind levend ter wereld komt. 9

10 De begrippen bloed- en aanverwantschap zijn van belang, bijvoorbeeld voor het erfrecht en de Successiewet. U kunt aan een stiefkind schenken en hoewel dit geen eigen kind is gelden voor de tarieven en de vrijstellingen voor de schenkbelasting dezelfde regels als voor een eigen kind. Ouders worden voor de (vrijstellingen binnen de) Successiewet overigens als één gezien. ANBI/SBBI Een vereniging die of een goed doel dat u een warm hart toedraagt kan een ANBI of een SBBI of een Steunstichting SBBI zijn. Voor schenkingen door en aan een ANBI of een SBBI gelden bijzondere regels. Een ANBI is een Algemeen Nut Beogende Instelling en SBBI staat voor Sociaal Belang Behartigende Instelling. Een Steunstichting SBBI is een stichting die is opgericht met als doel het inzamelen van geld om een SBBI te ondersteunen. Om als ANBI aangemerkt worden, moet deze aan een aantal eisen voldoen. Zo moet een ANBI zich bijvoorbeeld voor ten minste 90% richten op activiteiten in het algemeen belang. Een plan maken Om verstandig te kunnen schenken, is het belangrijk dat u - voordat u daarmee aan de slag gaat - een overzicht hebt van uw huidige en uw toekomstige uitgavenpatroon. U hebt een overzicht van uw huidige vermogensposities nodig en een verwachting over hoe oud u denkt te worden en hoeveel vermogen u nog nodig heeft om dat oud worden zo aangenaam mogelijk te beleven. Een extra voorzienig kunt u treffen voor de mogelijke zorgkosten die vaak bij het ouder worden en zeker in het laatste levensjaar gemaakt worden. Zet u dat alles onder elkaar, dan blijft er vermogen over dat u zou kunnen schenken. Een eenmaal gemaakt plan kunt u altijd weer aanpassen, wanneer de omstandigheden wijzigen. U kunt beginnen met schenken als u dat wilt en ook weer stoppen, want zoals we in de volgende les zullen zien is een schenking altijd vrijwillig. 10

11 Tot slot Met de kennis van de begrippen en aspecten die u in deze les heeft kunnen lezen, zult u een beter begrip hebben en over de basiskennis beschikken om met de volgende lessen van deze cursus aan de slag te gaan. Wij wensen u hiermee veel plezier en succes. 11