KZM. Kerk. Houtvesterij. Boerderij. Directeursvilla Cantine. [ 10 ] Iconen van Brabant ZKM Budel-Dorplein

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "KZM. Kerk. Houtvesterij. Boerderij. Directeursvilla Cantine. [ 10 ] Iconen van Brabant ZKM Budel-Dorplein"

Melanie Michiels
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Analyse & Scenario

2 KZM Houtvesterij Kerk Boerderij Directeursvilla Cantine [ 10 ] Iconen van Brabant ZKM Budel-Dorplein

3 Gewassen & kippen Wasserij, bakkerij en winkel OORSPRONKELIJKE PLAN KZM Houtvesterij Kerk Boerderij Directeursvilla Cantine Cantine Onderdak Gas, elektriciteit en water Recreatie Religie Onderwijs Loon Boerderij Onderdak, voedsel hiërarchie oorspronkelijk plan collectiviteit oorspronkelijk plan Het oorspronkelijke plan, Le projet de Dorplein, is ontworpen door de heren Dor in Het plan omvatte de plattegrond van de fabriek en het ontwerp voor het bijbehorende dorp, Budel-Dorplein. Het ontwerp voor de bebouwing van het dorp kent een aantal oriëntaties. De oriëntatie van de belangrijkste wegen is mede bepaald door de situatie voor de komst van de KZM, zie kaart Het gebied is in te delen in een aantal deelgebieden met een bepaalde hiërarchie. Deze gebieden worden begrensd door de secundaire wegen loodrecht op de hoofdstraat die aansluiting bieden op wegen die de arbeiders rechtstreeks naar de fabriek leiden. De bebouwing aan de rand van de weg zijn de huizen met het meeste aanzien per deelgebied. Het middengebied, de as loodrecht op de hoofdstraat heeft de belangrijkste functie. Dit gebied bevat de belangrijkste gebouwen; de gebouwen met het meeste aanzien en de publieke gebouwen. Daarnaast is dit gebied ontworpen als groengebied met tuinen en landbouwgebied. Het gebied dat daar ten oosten van ligt is bedoeld voor de meer gegoede werknemers en het gebied ten westen is bedoeld voor de gewone arbeiders. Door deze indeling van de plattegrond is er slechts een minimaal raakpunt van het dorp met de fabriek waardoor de fabriek heel vrij ligt en daardoor een groot uitwaaigebied voor zichzelf creëert. De fabriek vatte het als zijn taak op om voor zijn (nieuwe) werknemers te zorgen. Met de komst van de fabriek kwam er onderdak voor de werknemers en zorgde de fabriek tevens voor gas, water en elektriciteit in de woningen. De fabriek betaalde loon en zorgde voor onderwijs, religie en recreatie. De cantine had hierin de belangrijkste, centrale rol. De cantine verzorgde het geloof met een eigen kapel en waarnemende zusters. Ook het onderwijs met een klein klaslokaal en recreatie met een café en recreatieruimte werd in de cantine gewaarborgd. Naast deze functies had de cantine ook een zelfvoorzienende rol. De cantine zorgde voor de opvang en het onderdak van de vrijgezelle werknemers. In naastgelegen boerderij werden gewassen verbouwd en kippen gehouden om de bewoners van de cantine te kunnen voeden. Ook voor zijn omgeving was hij van betekenis, de cantine had een wasserij, een winkeltje en een bakkerij. De woningen in het dorp hadden zelf ook voldoende ruimte om een moestuin aan te leggen en kippen te houden waarmee zij ook gedeeltelijk in hun eigen behoeften konden voorzien. Budel-Dorplein was niet geheel zelfvoorzienend. Er werden slechts gewassen verbouwd en een aantal dieren (veelal kippen) gehouden. Wanneer er markt in Budel was ging er een wagen met vrouwen heen om andere levensmiddelen te kunnen kopen. Inspiratie cahier [ 11 ]

4 [ 12 ] Iconen van Brabant ZKM Budel-Dorplein

5 SEQUENTIE De belangrijkste route is de route dwars door Budel- Dorplein. Deze route, ontworpen door de gebroeders Dor in samenwerking met architect A. Schets, en als zodanig aangelegd, fungeert als een zichtas met de fabriek als middelpunt. Zowel vroeger als nu fungeert hij als de belangrijkste route om van Budel-Dorplein naar de omliggende dorpen en steden te geraken. Door de gekromdheid van deze as voelt de route minder als een zichtas met een statische oriëntatie op de fabriek. De locatie van de fabriek is een slimme keuze om zonder gebruik te maken van nieuwe zichtassen slechts een route aan te leggen die ervoor zorgt dat de fabriek in het middelpunt blijft. De gekromde assen zorgen voor een meer vriendelijk karakter en maakt de fabriek wel aanwezig en maar minder opdringerig en oppermachtig. Budel-Dorplein kan globaal opgedeeld worden in twee deelgebieden: Nieuw-Budel-Dorplein en Oud- Budel-Dorplein. Het verschil wordt gekarakteriseerd door de Waalse architectuur en de bouwperiode. Oud-Budel-Dorplein is opgezet met de start van de fabriek en volgens het ontwerp van de gebroeders Dor gebouwd. De bebouwing van Oud-Budel-Dorplein is vrijwel allemaal gelegen aan de zuidzijde van de Hoofdstraat. Dit heeft tot gevolg dat de zichtas met als herkenbaar eindpunt de fabriek minder dringend aanwezig is en minder sturend is in de kijkrichting. De fabriek daarentegen is des te meer aanwezig. De bebouwing wordt als het ware aan noord- en zuidzijde ingesloten door natuur. Nieuw-Budel-Dorplein is door zijn klassieke opbouw van bebouwing aan beide zijden van de straat evenwichtig in tegenstelling tot Oud-Budel-Dorplein. De leegte accentueert zowel de bebouwing als de fabriek waardoor het zwaartepunt bij de bebouwing ligt. Deze wordt echter in evenwicht gebracht door de grote hoeveelheid natuur in de leegte, waardoor deze dus een belangrijke rol speelt. 1. Ingang Budel-Dorplein vanaf Budel (Nieuw- Budel-Dorplein) 2. Overgang van nieuw naar oud-budel dorplein 3. Entree Oud-Budel-Dorplein 4. Oriëntatiepunten: kerk en witte villa 5. Oriëntatiepunt: Cantine met zicht op de fabriek 6. Fabriek als eindpunt van de route en climax 7. Nieuwe route die erop volgt Inspiratie cahier [ 13 ]

6 [ 14 ] Iconen van Brabant ZKM Budel-Dorplein

7 DE CANTINE Grondtypologie In samenspraak met de gevels is er een bepaalde geleding terug te vinden in de plattegrond. Bepaalde gedeelten van het gebouw bepalen de hoofdstructuur waar andere gedeelten de verbintenis vormen die leidt tot een gesloten en introvert gebouw. De hoofdstructuur kan herkend worden in de gevelindeling. Belangrijke gedeelten springen uit, zowel aan de voor- als aan de bovenzijde waar de verbindende elementen terugliggen en een meer sobere architectuur kennen. Inzoomend op deze hoofdstructuur, bestaande uit drie parallelle gebouwdelen, kan er eveneens een bepaalde hiërarchie onderscheiden worden. De volumes tussen de kopgevels van de buitenste delen zijn ondergeschikt aan de volumes op de hoekpunten. Gangenstructuur In eerste opzicht doet de grondtypologie van de cantine sterk denken aan de welbekende kloosterarchitectuur. Echter, in tegenstelling tot de kloosterarchitectuur waar de rondgang een aaneengesloten route is, kan de rondgang bij de cantine in twee delen worden opgedeeld. Het gedeelte waarmee de werknemers hun kamers konden bereiken en het gedeelte waar de zusters woonachtig waren. Hoewel de zusters van de gehele rondgang gebruik maakten bleven de werknemers slechts aan hun eigen zijde van het gebouw. Inspiratie cahier [ 15 ]

8 situatie openbaar - niet openbaar, heden [ 16 ] Iconen van Brabant ZKM Budel-Dorplein situatie openbaar - niet openbaar, toekomst

9 SCENARIO Toeristen Werknemers Kenmerkend voor het oorspronkelijke plan was de verdeling van de gebieden in Budel-Dorplein. Door de belangrijke bebouwing in het middengebied te plaatsen ontstond er een bepaalde hiërarchie. Daarnaast was er een directe verbinding naar de fabriek, die de werknemers van de fabriek in relatie bracht met het dorpje. Dit middengebied weer een functie geven kan deze oude verbindingen weer in ere herstellen. Dit kan door de cantine en de witte villa tezamen te laten functioneren in het plangebied. Een directe verbinding hiertussen moet het middengebied weer een kernfunctie geven. Daarnaast kan er een meer directe verbinding worden gemaakt met de natuurlijke omgeving. De drie doelgroepen; werknemers van het toekomstige DIC-terrein en de huidige zinkfabriek, de bewoners van Budel-Dorplein en toeristen, moeten samenkomen in dit middengebied met als zwaartepunt en ontmoetingsruimte de cantine. Bewoners Dorplein concept masterplan Inspiratie cahier [ 17 ]

10 [ 18 ] Iconen van Brabant ZKM Budel-Dorplein

11 SCENARIO Inspiratie cahier [ 19 ]

12 Toerisme Bewoners Bedrijvigheid Aansluiting vinden op de natuurgebieden onder het kanaal en boven Budel-Dorplein door een rustpunt te zijn voor wandelaars en fietsers en het middensegment een overnachtingsmogelijkheid te bieden. Hierbij is het belangrijk dat de cantine een meer uitnodigende uitstraling krijgt en meer openbaar wordt. Daarnaast kan het streekproducten verkopen om gemeente Cranendonck meer op de kaart te zetten. De cantine moet zorgen voor meer levendigheid, zowel overdag als in de avond, en iets zijn waar de bewoners op terug kunnen vallen. Deze doelgroep is te onderscheiden in aantal (overlappende) groepen. - Bedrijven / takken van het DIC terrein die locatie zoeken voor hun bijeenkomsten / activiteiten / vergaderingen / lezingen. - Werknemers van het DIC, die een plaats zoeken voor formele of informele ontmoetingen. Restaurant Park & Tuinen Film- en Theaterzaal (optioneel) Hotel Winkel Restaurant Park & Tuinen Film- en Theaterzaal (optioneel) Moestuin Winkel Kinderdagverblijf Restaurant Park & Tuinen Film- en Theaterzaal (optioneel) Hotel Conferentiezalen Kinderdagverblijf [ 20 ] Iconen van Brabant ZKM Budel-Dorplein

13 SCENARIO Witte Villa Cantine Park & Tuinen Formeel Conferentiezalen Informeel Hotel Restaurant Winkel Kinderdagverblijf Film- en Theaterzaal (optioneel) Inspiratie cahier [ 21 ]

Vergelijkbare documenten

Cuijk - De Valuwe. Openbare ruimte De Valuwe

Cuijk - De Valuwe. Openbare ruimte De Valuwe Openbare ruimte De Valuwe Openbare ruimte De Valuwe is de eerste naoorlogse uitbreidingswijk van Cuijk, een dorp aan de Maas. De wijk vormt de noordoostzijde van het huidige dorp, op de grens met het buitengebied.