De Oosterweel verbinding: het prototype van achterhaalde politieke beslissing. Marc Goethals Cardioloog Cardiovasculair Centrum Aalst OLV Aalst

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De Oosterweel verbinding: het prototype van achterhaalde politieke beslissing. Marc Goethals Cardioloog Cardiovasculair Centrum Aalst OLV Aalst"

Transcriptie

1 De Oosterweel verbinding: het prototype van achterhaalde politieke beslissing Marc Goethals Cardioloog Cardiovasculair Centrum Aalst OLV Aalst

2 Transport Economen GEZONDHEIDS ECONOMEN Politieke Overheid (publieke opinie) Logistieke Sector ARTSEN ECONOMISCHE BATEN LOGISTIEKE INFRASTRUCTUUR ECOLOGISCHE + GEZONDHEIDSECONOMISCHE KOSTEN PREVENTIEVE GENEESKUNDE LEEFKWALITEIT

3 Oosterweel Een oplossing voor de mobiliteits problemen van Antwerpen? Een oplossing voor de ontsluiting van de haven (Deurganckdok, Saefthingedok, )? Een schakel in de logistieke obsessie van Vlaanderen Een aanslag op het leefmilieu van de Antwerpenaar? Een bedreiging voor gans Vlaanderen?

4 Logistiek Vreet open ruimte (per werknemer 4x meer!) Is extreem en ongecontroleerd vervuilend Lawaaipollutie Luchtpollutie Creëert marginaal en ongezonde arbeid (vnl laaggeschoolde, nacht- en ploegen arbeid) Verhoogt door overbelasting infrastructuur de bedrijfskosten van industriële productie Vlaanderen heeft zeer weinig open ruimte! De blootstelling van de bevolking is zeer intens: Dichtst bevolkte regio van West Europa Lintbebouwing/dicht wegennet Laaggeschoolde arbeid in Vlaanderen is schaars Laaggeschoolde arbeid is geen oplossing voor de lage werkzaamheidsgraad (50-65 jaar) DUURZAME LOGISTIEK = CONTRADICTIO IN TERMINIS

5 LOGISTIEK AFSTAND TOT VERKEERSAS LAWAAIVERVUILING LUCHTVERVUILING

6 LAWAAI = hinderlijk geluid s Nachts: slaapverstoring Overdag: hinder ( annoyance )

7 SLAAPVERSTORING DOOR LAWAAI WHO LARES (2004)

8 HINDER (ANNOYANCE): WHO LARES, 2004

9 LAWAAI NACHT DAG? SLAAP- VERSTORING HINDER of ANNOYANCE ZIEKTE DOOD

10 Waarom zijn wij zo kwetsbaar voor lawaai? Waarnemen van geluid vergt geen gerichte aandacht (<> zien) Het gehoor is ontworpen als een permanent functionerend ALARM SYSTEEM dat 24/24 uur actief is en in 3 stappen werkt: 1. Waarnemen van geluid (ook tijdens de slaap) is essentieel voor de overleving 2. Analyse van het geluid 3. Aangepaste reactie (bewust/azs) Scheuch K et al. Reviews on Environmental Health 2003;18:185

11 Functies van de SLAAP Slaap heeft een belangrijke herstelfunctie : er is een intense anabole activiteit in alle organen (oa GH piekt tijdens eerste helft van de nacht - SWS) Bepaalde hersenfuncties (oa vorming en ordenen van het geheugen, plasticiteit van de hersenen) zijn exclusief voorbehouden aan de slaap! Voor optimaal functioneren van ons afweersysteem is voldoende slaap onontbeerlijk (gevolg: vatbaarheid infectie/kanker) Verstoring van de slaap is een zeer belangrijk effect van lawaai: slaapdeprivatie = dodelijk! Chronisch slaaptekort = versneld verouderen

12 Lawaai zowel overdag als s nachts is een ernstig probleem voor de (volks)gezondheid DE OBJECTIEVE GELUIDSBELASTING BLIJKT BELANGRIJKER DAN DE SUBJECTIEF ERVAREN HINDER

13 Net als met radioactieve straling of fijn stof is het een illusie dat wie er doorheen slaapt of denkt er geen last van te hebben er niet ziek van wordt!

14 Nachtlawaai en Hypertensie SGS: Maschke et al, 2003

15 Nachtlawaai en Hypertensie: open raam SGS : Maschke et el, 2003

16 HYPERTENSION and TRAFFIC NOISE Women Men HYENA: Hypertension and Exposure to Noise Near Airports Environ Health Perspect 2008; 116:329

17 AMBP monitoring (HYENA) If noise in preceding 15 min, BP significantly increased (diastolic BP mm Hg) No habituation Threshold of 35 dba Lamax Therefore: Sound insulation is ineffective Frequency of events is most important factor Haralabidis et al EHJ 2008

18 Suppression of SWS and diabetes SWS during NREM sleep is restorative SWS may be related to glucose metabolism SWS was selectively suppressed in young healthy people by acoustic stimuli without curtailing sleep duration or awakening the subject during 3 consecutive nights Insulin sensitivity after IV glucose loading increased by 25% without compensatory increase in insulin secretion cfr weight gain of 8-13 kilogram! SWS is related to restoration of daytime glucose metabolism Mechanism: sympathovagal balance? Supported by extensive epidemiological evidence linking poor sleep quality/short sleep duration to diabetes and insulin resistance

19 Tasali E et al 2008

20 Insulin sensitivity and amount of SWS Tasali et al 2008

21 Slaapduurverkorting/onderdrukken SWS/afname slaapefficientie Slaapduur verkorting Onderdrukken diepe slaap Afname slaapefficientie Insuline resistentie Hypertensie OSAS Viscerale obesitas Diabetes CV ziekte (Hartinfarct, CVA,..) Kanker

22 Gebruik maken van gemeenschappelijke geluidsbelastingsindicatoren: Lden/Lnight Strategische geluidsbelastingskaarten op 30 juni 2007 voor Agglomeraties > inwoners Wegen met > 6 miljoen voertuigen per jaar Actieplannen voor beheersing van omgevingslawaai tegen 18 juli 2008

23 Afstand tot snelweg is cruciaal < 100 m RR op cardiopulmonaire mortaliteit 1.95 (Hoek et al. Lancet 2002) Mortaliteit is evenredig met aantal voertuigen per 24 h (Beelen et al. EHP2008) Footprint op longontwikkeling reikt tot 1500 m langs beide zijden (Gauderman et al. 2007) < 100 m snelweg RR op hoge calcium score (coronaire atheromatose) 1.67 (Hoffman et al. Circulation 2008) Asthmatici in Oxfordstreet versus Hyde Park (McCreanor et al NEJM 2007)

24 Wetenschappelijke prietpraat

25 LUCHTVERVUILING STIKSTOF OXYDE ZWAVEL OXYDE KOOLSTOF MONOXYDE OZON COMPLEXE KOOLWATERSTOFFEN (BENZEEN, etc) Zwevend stof oa FIJN STOF

26 Loss in life expectancy attributable to anthropogenic PM2.5 [months] Loss in average statistical life expectancy due to identified anthropogenic PM2.5 Average of calculations for 1997, 1999, 2000 & 2003 meteorologies

27 ZWEVEND STOF Natuurlijke bronnen Verbranding (diesel)

28

29 Myocardial Ischemia during 15-Minute Intervals of Exercise-Induced Stress and Exposure to Diesel Exhaust or Filtered Air in the 20 Subjects Mills N et al. N Engl J Med 2007;357:

30 Variation in TIME: Onset of MI and Hourly Concentrations of PM2.5 Copyright 2001 American Heart Association Peters, A. et al. Circulation 2001;103:

31 Blootstellingsbereik: µg/m³ PM2.5 Voor iedere 10 µg/m³ toename PM2.5: Neemt risico op CV aandoening toe met 24% (HR 1.24, CI Neemt risico op overlijden aan een CV aandoening toe met 76% (HR 1.76,CI ) Neemt risico op CVA toe met 35% (HR 1.35, CI ) Intra city variaties (locale contributie) zijn belangrijker dan inter city variaties (achtergrond)

32 Long term exposure to PM2.5 and risk Level of Exposure to Fine Particulate Matter and the Risk of Death from Cardiovascular Causes in Women of CV events in women (WHI) Miller K et al. N Engl J Med 2007;356: Miller et al NEJM

33 Risico s van fijn stof pollutie Toename van totale mortaliteit, mortaliteit tgv longziekten én hartziekten Toename van hospitalisatie Toename van risico op hartinfarct (piek 2h én 24 h na blootstelling) Vrijzetting inflammatoire substanties uit de long Thrombogene effecten (plasminogeen activator) Toename van kans op ontladen ICD (invloed op heart rate variability/os tonus)

34 Enkele vaststellingen over fijn stof PM10 is geen geschikte parameter voor luchtvervuiling door verkeer omdat: PM (grove fractie) grotendeels van natuurlijke oorsprong is (WHO) PM fractie niet correleert met CV morbiditeit/mortaliteit (WHI, 2007) PM10 wordt dus uiteraard nauwelijks beinvloed door verkeer PM10 wordt relatief intensief gemeten omdat er EU normen bestaan In het kader van een MER (Oosterweel) wordt uitgegaan van interpolaties, vergelijkingen met andere meetpunten, bijna nooit van metingen ter plaatse

35 Enkele vaststellingen over fijn stof (2) Voor PM10 is er een belangrijke grensoverschrijdende component PM2.5 is vrijwel integraal het gevolg van menselijke activiteit (verbranding) Voor de effecten van PM2.5 geldt dat de locale component (afstand tov de bron) belangrijker is dan de achtergrondvervuiling De analyse van de samenstelling van PM2.5 staat nog in de kinderschoenen

36 Enkele vaststellingen over fijn stof (3) PM2.5 wordt in Vlaanderen nauwelijks gemeten (6 meetpunten) omdat de EU richtlijn pas over 2 jaar van kracht wordt De nieuwe EU normen voor PM2.5 zijn een compromis dat tot stand is gekomen na langdurig lobby werk van de logistieke sector: tegen 2015 moet PM2.5 gehalte In stedelijk gebied < 20 µg/m³ Op het grondgebied < 25 µg/m³ Veilige achtergrond niveau: 2 3 µg/m³ (WHO 2005)

37 How far reaches air pollution of a high way? Gaudermann et al The Lancet 2007; 369:

38 Besluit In Vlaanderen zijn geen betrouwbare meetgegevens voorhanden betreffende de bijdrage van het verkeer tot fijn stof vervuiling (PM2.5) Oosterweel: tav de ontwerpdoelstelling voor PM2.5 is owv onvoldoende kennis over de achtergrondvervuiling geen evaluatie mogelijk.. 1 1: MER deelrapport lucht p 70

39 Besluit (2) Vlaanderen is ook in overtreding met de EU richtlijn 2002/49 betreffende de beheersing van het omgevingslawaai Dit betekent dat ook over de lawaaipollutie geen betrouwbare meetgegevens voorhanden zijn

40 Besluit (3) Het ligt voor de hand dat de blootstelling van de bevolking aan lucht en lawaaipollutie tgv verkeer ENORM is: Dichtst bevolkte regio van West Europa Lint bebouwing en gebrek aan urbanisatie CAFE: vroegtijdige overlijdens per jaar tgv PM2.5 De eerste prioriteit is het saneren van de huidige situatie: voor Antwerpen het overkoepelen van de volledige ring Verdere uitbouw van bovengrondse logistieke infrastructuur is niet meer te verantwoorden

41 Besluit (4) Enkel ondergrondse infrastructuur is nog mogelijk: Minder beslag op open ruimte Lawaaibeheersing Beheersing van de luchtvervuiling: een technologische uitdaging

42 Community-Specific Proportion of 18-Year-Olds with a FEV1 below 80 Percent of the Predicted Value Plotted against the Average Levels of Pollutants from 1994 through 2000 Percentage Adolescents with FEV1 < 80% and various pollutants Gauderman W et al. N Engl J Med 2004;351: OR for FEV1 < 80% = 4.9 in high PM2.5 environment

43 Mean Percent Changes in FEV1 and FVC during and after Exposure on Oxford Street and in Hyde Park Asthmatics walking in Hyde Park and in Oxford street McCreanor J et al. N Engl J Med 2007;357: McCreanor et al NEJM :

44 Fijn Stof Vervuiling in België (PM2.5) Belangrijkste bron: dieselroet tgv wegvervoer vroegtijdige doden/jaar (vgl verkeersdoden 2000/ jaar) Gemiddeld 36 maanden levensverkorting Nabijheid van drukke verkeersas (snelwegen) is zeer belangrijk: sterftekans x 1.5, hart/longziekte als doodsoorzaak x 2! Kans op infarct neemt toe met 75% per 10 microgram/m³ PM2.5 Een snelweg veroorzaakt onherstelbare longschade bij kinderen over een strook van minstens 3 km!

45 Anthropogenic contribution to PM Rural concentrations, annual mean [µg/m 3 ] from known anthropogenic sources excluding sec. org. aerosols Average of calculations for 1997, 1999, 2000 & 2003 meteorologies

46 Wat maakt Vlaanderen zo kwets baar voor PM2.5? Dichtst bevolkte regio van West Europa Intens contact van bevolking met de vervuilende bron: Lint bebouwing Zeer dicht wegennet File probleem Toenemende druk naar 24 uren economie door verzadiging wegennet

47 The Meuse Valley Fog (1930)

48 Radioactiviteit in perifeer bloed na inhalatie van PM 0.1 Nemmar et al. Circulation

49 The Estimated Six Adjusted Cities Mortality-Rate Study: Ratios and Total Pollution Mortality Levels in the Six and Cities Annual Average of Air Pollution Dockery D et al. N Engl J Med 1993;329: NEJM

50 Risk of CAC score > 75 percentile Hoffman et al. Circulation 2007;116:489

51 Forearm Blood Flow 6 to 8 Hours after Exposures to Diesel Exhaust and Filtered Air Mills N et al. N Engl J Med 2007;357:

52 Variation in Place: Living near a major road Cardiopulmonary mortality is associated with living near a major road (RR 1.95 CI ) within 50 to 100 m Cardiopulmonary mortality is less consistently associated with estimated ambient background pollution (RR 1.35 CI ) The Lancet 2002; 360:

Dé milieuuitdagingen voor Vlaanderen in 21 ste eeuw:

Dé milieuuitdagingen voor Vlaanderen in 21 ste eeuw: Dé milieuuitdagingen voor Vlaanderen in 21 ste eeuw: Lawaai pollutie Fijn stof pollutie Beide verbonden met logistiek en stille doders! The Meuse Valley Fog (1930) LUCHTVERVUILING STIKSTOF OXYDE ZWAVEL

Nadere informatie

DE OOSTERWEEL VERBINDING ONVERANTWOORD VANUIT HET OOGPUNT VAN DE. Marc Goethals Cardioloog Cardiovasculair Centrum Aalst OLV Aalst

DE OOSTERWEEL VERBINDING ONVERANTWOORD VANUIT HET OOGPUNT VAN DE. Marc Goethals Cardioloog Cardiovasculair Centrum Aalst OLV Aalst DE OOSTERWEEL VERBINDING ONVERANTWOORD VANUIT HET OOGPUNT VAN DE VOLKSGEZONDHEID Marc Goethals Cardioloog Cardiovasculair Centrum Aalst OLV Aalst EEN MILIEUEFFECTENRAPPORT (MER) GEEFT EEN VALS GEVOEL VAN

Nadere informatie

Mobiliteit, beweging, gezondheid DINSDAG 28 JUNI 2016

Mobiliteit, beweging, gezondheid DINSDAG 28 JUNI 2016 Mobiliteit, beweging, gezondheid DINSDAG 28 JUNI 2016 Mobiliteit, beweging, gezondheid WHO 2011 : gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en eigen regie te voeren, in het licht van fysieke,

Nadere informatie

Een overkapte Ring staat borg voor een gezond Borgerhout. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be. 2 mei 2012.

Een overkapte Ring staat borg voor een gezond Borgerhout. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be. 2 mei 2012. Een overkapte Ring staat borg voor een gezond Borgerhout. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be. 2 mei 2012. VERKEER LAWAAI AFSTAND TOT VERKEERSAS LUCHT- VERVUILING AFNAME GROENE

Nadere informatie

De impact van verkeer op de gezondheid.

De impact van verkeer op de gezondheid. De impact van verkeer op de gezondheid. 25 juni 2012 Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. VERKEER LAWAAI AFSTAND TOT VERKEERSAS LUCHT- VERVUILING AFNAME GROENE RUIMTE Bewijskracht. Cohortstudies,

Nadere informatie

Ademloos Horta. Nood aan Luchtzaak

Ademloos Horta. Nood aan Luchtzaak Ademloos Horta Nood aan Luchtzaak 5,3 biljoen / jaar Meer dan budget voor Volksgezondheid 17,7 miljard euro per jaar > opbrengst Haven Antwerpen Ringland verlaagt mortaliteit Health Impact Assessment of

Nadere informatie

Ons milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent.

Ons milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Ons milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. dirk.avonts@ugent.be Verkeersgerelateerde gezondheidsschade. Welke milieufactoren spelen een rol bij wegverkeer? Hoe evalueer je de gezondheidseffecten?

Nadere informatie

Gerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht

Gerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht IRAS Utrecht, The Netherlands Gezondheidseffecten van luchtverontreiniging Gerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht February 27, 2011 Luchtverontreiniging Welke gezondheidseffecten zijn

Nadere informatie

De impact van verkeer op gezondheid Het MER rapport Oosterweel

De impact van verkeer op gezondheid Het MER rapport Oosterweel De impact van verkeer op gezondheid Het MER rapport Oosterweel Dirk.vanduppen@gvhv.be Geneeskunde voor het volk Persconferentie Ademloos 28 november 2013 Onderbouwd door een sterke literatuurstudie VERKEER

Nadere informatie

Neurocognitieve prestaties en blootstelling aan luchtvervuiling. Saenen Nelly - UHasselt

Neurocognitieve prestaties en blootstelling aan luchtvervuiling. Saenen Nelly - UHasselt Neurocognitieve prestaties en blootstelling aan luchtvervuiling Saenen Nelly - UHasselt Fijn stof - translocatie Fijn stof Fijn stof Organische componenten Metalen Water oplosbare componenten Koolstof

Nadere informatie

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald

Nadere informatie

Effecten van drukke verkeersaders op de gezondheid. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be

Effecten van drukke verkeersaders op de gezondheid. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be Effecten van drukke verkeersaders op de gezondheid. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be VERKEER LAWAAI AFSTAND TOT VERKEERSAS LUCHT VERVUILING AFNAME GROENE RUIMTE Verkeersgerelateerde

Nadere informatie

Luchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten

Luchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten SYMPOSIUM Luchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten 1 oktober 2014 Renée van Snippenburg longarts Diakonessenhuis Utrecht Disclosures Geen European Respiratory Society 2014 Luchtvervuiling

Nadere informatie

Vliegverkeer slecht voor de gezondheid. Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum

Vliegverkeer slecht voor de gezondheid. Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum Vliegverkeer slecht voor de gezondheid Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum 9-01-2018 Kleine deeltjes in de Lucht: Fijnstof en ultra fijnstof

Nadere informatie

Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011

Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011 Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties Haffner, NEJM 998 microvasculaire afwijkingen nefropathie retinopathie neuropathie macrovasculaire afwijkingen coronaire hartziekten cerebrovasculaire

Nadere informatie

Er zit meer in het MER.

Er zit meer in het MER. Er zit meer in het MER. Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent Horta-avond, 5 maart 2014. Wat is een plan-mer? een openbaar document waarin, van een voorgenomen plan of programma en van de redelijkerwijze

Nadere informatie

Ieder kind heeft recht op een school in een gezonde omgeving. Horta avond, Ademloos 22 mei 2013 Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent.

Ieder kind heeft recht op een school in een gezonde omgeving. Horta avond, Ademloos 22 mei 2013 Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent. Ieder kind heeft recht op een school in een gezonde omgeving. Horta avond, Ademloos 22 mei 2013 Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent. Ademen in Antwerpen. Aandeel autosnelwegen in de totale luchtvervuiling

Nadere informatie

Themasessie 2: Fietsen brengt op. Voordelen en risico s van fietsen voor de gezondheid

Themasessie 2: Fietsen brengt op. Voordelen en risico s van fietsen voor de gezondheid Themasessie 2: Fietsen brengt op Voordelen en risico s van fietsen voor de gezondheid Luc Int Panis (VITO/UH) Brugge 24 maart 2014 25/03/2014 1 Agenda (en conclusies)» Is fietsen gezond? (ja, meestal wel)»

Nadere informatie

Verontreiniging door wegverkeer. Peter Hofschreuder

Verontreiniging door wegverkeer. Peter Hofschreuder Verontreiniging door wegverkeer Peter Hofschreuder Hebben we problemen,en met de luchtkwaliteit in Nederland? Verkorting van de levensduur door blootstelling aan fijn stof Verandering van de bekorting

Nadere informatie

WINDMOLENPARKEN EEN BEDREIGING VOOR ONZE GEZONDHEID? Marc Goethals OLV CARDIOVASCULAIR CENTRUM PUURS 11 juni 2012

WINDMOLENPARKEN EEN BEDREIGING VOOR ONZE GEZONDHEID? Marc Goethals OLV CARDIOVASCULAIR CENTRUM PUURS 11 juni 2012 WINDMOLENPARKEN EEN BEDREIGING VOOR ONZE GEZONDHEID? Marc Goethals OLV CARDIOVASCULAIR CENTRUM PUURS 11 juni 2012 De vraag naar energie stijgt Klimaat opwarming Gezondheidsrisico s van Energieopwekking

Nadere informatie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie Heart and Soul Cardiovasculair en Depressie Ten leading causes of DALY s 2030 - high income countries (in %) - Unipolar depressive disorder 9.8 Ischaemic heart disease 5.9 Alzheimer and other dementias

Nadere informatie

Hypertensie bij de alleroudsten. MAJON MULLER, MD PhD Professor of Cardiovascular Aging Interne-Ouderengeneeskunde VU medisch centrum, AMSTERDAM

Hypertensie bij de alleroudsten. MAJON MULLER, MD PhD Professor of Cardiovascular Aging Interne-Ouderengeneeskunde VU medisch centrum, AMSTERDAM Hypertensie bij de alleroudsten MAJON MULLER, MD PhD Professor of Cardiovascular Aging Interne-Ouderengeneeskunde VU medisch centrum, AMSTERDAM BLOEDDRUK EN VEROUDERING VITAAL VS KWETSBAAR SPRINT TARGETS

Nadere informatie

FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE

FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE Roeland SAMSON Siegfried DENYS Laboratory of Environmental and Urban Ecology (EUREC A!) roeland.samson@uantwerpen.be siegfried.denys@uantwerpen.be Structuur:

Nadere informatie

Fijnstof niet fijn voor de luchtwegen

Fijnstof niet fijn voor de luchtwegen IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD IN DE HUISARTSENPRAKTIJK IMPLEMENTATIE VAN ASTMA EN COPD DISCLOSURE IN DE BELANGEN HUISARTSENPRAKTIJK SPREKER: 4 en 5 februari 2016 te Papendal GEEN BELANGENVERSTRENGELING

Nadere informatie

JA! Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c <53 mmol/mol (<7.0%)

JA! Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c <53 mmol/mol (<7.0%) Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c

Nadere informatie

Wakker liggen van windmolens

Wakker liggen van windmolens Wakker liggen van windmolens Dr André N.H. Weel, bedrijfsarts Amersfoort, NSG, 4 oktober 2018 Inhoud van mijn presentatie Mijn ervaringen met geluid en gezondheid De casus Urk De Windmolenziekte Wat zegt

Nadere informatie

Misschien moet ik eens AUTO s gaan tellen?

Misschien moet ik eens AUTO s gaan tellen? Misschien moet ik eens AUTO s gaan tellen? WINNI HOFMAN Waarvoor is slaap nodig? LICHAAM HERSENEN REMSLAAP DIEPE SLAAP Slapend Brein Verhoogde drempel voor geluidsstimuli Slaapdiepte Licht/Diep, REM Stimulus

Nadere informatie

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen

Nadere informatie

FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE

FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE Roeland SAMSON Siegfried DENYS Laboratory of Environmental and Urban Ecology (EUREC A!) roeland.samson@uantwerpen.be siegfried.denys@uantwerpen.be Structuur:

Nadere informatie

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Conferentie Luchtkwaliteit Brussel, 5 december 2014 Dr Hans Bruyninckx Executive Director European Environment Agency EEA rapporten 2014 Luchtverontreiniging een

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in Steden Probleemschets, Aandachtspunten, Tendensen

Luchtkwaliteit in Steden Probleemschets, Aandachtspunten, Tendensen Luchtkwaliteit in Steden Probleemschets, Aandachtspunten, Tendensen Frans Fierens, Gerwin Dumont (*) (*)Medewerkers van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) gedetacheerd naar de Intergewestelijke Cel voor

Nadere informatie

Landelijk Diabetes Congres 2016

Landelijk Diabetes Congres 2016 Landelijk Diabetes Congres 2016 Insuline Pompen, zelfcontrole en sensoren, need to know Thomas van Bemmel, Internist Gelre Ziekenhuis Apeldoorn Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling zie hieronder

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Overzicht presentatie Luchtkwaliteit getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van stikstofdioxide en fijn stof De nieuwste

Nadere informatie

Lawaai en slaap. Winni Hofman. Universiteit van Amsterdam Somnio Online Slaaptherapie

Lawaai en slaap. Winni Hofman. Universiteit van Amsterdam Somnio Online Slaaptherapie Lawaai en slaap Winni Hofman Universiteit van Amsterdam Somnio Online Slaaptherapie Omgevingsraad Schiphol 3 juli 2017 1 Slaap belangrijk voor functioneren overdag alertheid omgaan met stress voldoende

Nadere informatie

De Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest

De Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest De Legitimiteit Groep 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest Welkom Robbert Reimering Dagvoorzitter De Legitimiteit Groep Agenda 14.30 uur Welkom, Robbert Reimering 14.35 uur Introductie project, Kevin Zuidhof

Nadere informatie

Bloeddruk en hartfalen door geluid van weg- en railverkeer. Danny Houthuijs en Elise van Kempen

Bloeddruk en hartfalen door geluid van weg- en railverkeer. Danny Houthuijs en Elise van Kempen Bloeddruk en hartfalen door geluid van weg- en railverkeer Danny Houthuijs en Elise van Kempen 1 Uit New Scientist 25 augustus 2007: Dying for some peace and quiet Beleidsanalyse Geluid Verzoek van Milieu

Nadere informatie

Casus. PrevalenOe OSAS 17-04-16. Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS. Disclosures

Casus. PrevalenOe OSAS 17-04-16. Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS. Disclosures 170416 Disclosures Als OSAS je na aan t hart staat Cardiovasculaire aspecten van OSAS Geen (potentiële) belangenverstrengeling Bedrijfsnamen Voor bijeenkomsten mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE

CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart

Nadere informatie

Monique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten

Monique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Monique Meijerink Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Krantenkoppen liegen er niet om Bewoners eisen recht op schone lucht Niks aan de hand, gewoon deuren en ramen dicht Megastal bedreiging voor

Nadere informatie

Klinische implicaties van de EVOLVE studie

Klinische implicaties van de EVOLVE studie ASN Review 2012 Klinische implicaties van de EVOLVE studie Marc Vervloet, internist-nefroloog VU medisch centrum Associatie PTH met mortaliteit Kalantar-Zadeh, Kidney Int 2007 Welke evidence? Associatie

Nadere informatie

Gezondheidseffecten van luchtverontreinging en bewegen

Gezondheidseffecten van luchtverontreinging en bewegen IRAS Utrecht, The Netherlands Utrecht University Gezondheidseffecten van luchtverontreinging en bewegen Gerard Hoek October 28, 2010 Onderzoeksteam Moniek Zuurbier, Peter v.d. Hazel Jeroen de Hartog, Hanna

Nadere informatie

Diabetes Mellitus en Beweging

Diabetes Mellitus en Beweging Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën

Nadere informatie

EC-modellering in Vlaanderen: het effect van snelheidsverlaging op snelwegen

EC-modellering in Vlaanderen: het effect van snelheidsverlaging op snelwegen 19/04/2012 EC-modellering in Vlaanderen: het effect van snelheidsverlaging op snelwegen Wouter Lefebvre en vele anderen VVM 19/04/2012 2 Inhoudstafel» Methodologie» Validatie» Case study 19/04/2012 3 Methodologie»

Nadere informatie

Stedelijke inrichting / gezondheid / geluid

Stedelijke inrichting / gezondheid / geluid NSG - themabijeenkomst Geluidaanpak in gemeenten Stedelijke inrichting / gezondheid / geluid 2 december 2014 Jan Meijdam Inhoud! Geluid als maatschappelijk thema! Geluid en gezondheid / gezonde leefomgeving!

Nadere informatie

Luchtkwaliteit, Verkeer en Gezondheid Maatregelen, kosten en bevoegdheden

Luchtkwaliteit, Verkeer en Gezondheid Maatregelen, kosten en bevoegdheden Luchtkwaliteit, Verkeer en Gezondheid Maatregelen, kosten en bevoegdheden Luc Int Panis Conferentie Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO) Residence Palace, Brussel 12/10/2018 Inleiding Luchtvervuiling

Nadere informatie

Reactie van mensen op stemgeluid. Frits van den Berg

Reactie van mensen op stemgeluid. Frits van den Berg Reactie van mensen op stemgeluid Frits van den Berg Overzicht Stemgeluid en spraak deel van onze natuur Gemeten hinder en slaapverstoring Omgang met stemgeluid Stem/spraak: deel van onze natuur Ons gehoorsysteem

Nadere informatie

Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland. Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid

Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland. Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid oscar.breugelmans@rivm.nl Inhoud 1. WHO environmental noise guidelines 2. Resultaten hinderinventarisatie

Nadere informatie

Luchtkwaliteit en gezondheid

Luchtkwaliteit en gezondheid Luchtkwaliteit en gezondheid - Bronnen van fijn stof in de Gelderse Vallei - Rik van de Weerdt, arts medische milieukunde / toxicoloog GGD Gelderland Midden Gezondheidsraad 2018 Volksgezondheid Toekomst

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Luchtverontreiniging groot probleem gezondheid Elk jaar sterven wereldwijd zo n 6,5 miljoen mensen aan de gevolgen van luchtverontreiniging en in Nederland zorgt dit jaarlijks zeker voor 13.000 vroegtijdige

Nadere informatie

Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling

Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling RIVM/DCMR, december 2013 Roet is een aanvullende maat om de gezondheidseffecten weer te geven van

Nadere informatie

Workshop hypertensie op jonge leeftijd

Workshop hypertensie op jonge leeftijd Workshop hypertensie op jonge leeftijd Monika Hollander, kaderhuisarts HVZ Bert-Jan van den Born, internist-vasc. geneeskundige, AMC Doel workshop Consensus tav diagnostiek en behandeling van jonge patienten

Nadere informatie

Lawaai om de Middenvijver

Lawaai om de Middenvijver Lawaai om de Middenvijver 20 juni 2015 Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Hoe luid is het hier (kwantitatief)? Geluidssterkte: Intensiteit van de geluidsgolven. Meten is weten: decibels. Pure geluidsterkte:

Nadere informatie

Sustainable Urban Mobility Plan Rotterdam, april 2016

Sustainable Urban Mobility Plan Rotterdam, april 2016 Smart accessibility for a healthy, strong economics and attractive city! Rotterdamse Mobiliteitsagenda IN ROTTERDAM HEB JE DE LUXE OM TE KIEZEN HOE JE REIST. WIL JE OP DE FIETS, GA JE MET DE FIETS. WIL

Nadere informatie

Jeroen Lavrijsen Vlaamse overheid, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid

Jeroen Lavrijsen Vlaamse overheid, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid 1 of 5 Geluidsoverlast is een belangrijke vorm van hinder: in Vlaanderen wordt 27% van de bevolking in enige mate gehinderd door geluid (bron: SLO 2008, zie artikel 'Beleving van geluidshinder in Vlaanderen').

Nadere informatie

Socio-economic situation of long-term flexworkers

Socio-economic situation of long-term flexworkers Socio-economic situation of long-term flexworkers CBS Microdatagebruikersmiddag The Hague, 16 May 2013 Siemen van der Werff www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525 1630 Discussion topics and conclusions

Nadere informatie

Hypertensiebehandeling bij de alleroudsten. Biology speaks loudest!

Hypertensiebehandeling bij de alleroudsten. Biology speaks loudest! Hypertensiebehandeling bij de alleroudsten Biology speaks loudest! 1 VITAAL Versus KWETSBAAR Bevolkingsopbouw Suriname en Nederland verschilt (nu) 20.000 > 65 jaar hebben hypertensie HYPERTENSIE PREVALENTIE

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Cardiovasculaire Beoordeling na Hypertensieve Afwijkingen van de Zwangerschap Hypertensieve zwangerschapscomplicaties rondom de uitgerekende datum zijn veelvoorkomende complicaties.

Nadere informatie

Verkeer en Longen: een lastig huwelijk

Verkeer en Longen: een lastig huwelijk Verkeer en Longen: een lastig huwelijk Dr Wouter Arrazola de Oñate Medisch Directeur VRGT Vereniging voor Respiratoire Gezondheid en Tuberculose Geen conflict van belangen, geen banden met: Industrie Bouwbedrijf

Nadere informatie

Over (goede) manieren om zich in Antwerpen te verplaatsen

Over (goede) manieren om zich in Antwerpen te verplaatsen Over (goede) manieren om zich in Antwerpen te verplaatsen De modal split uitdaging in Antwerpen, met een wetenschappelijk bril bekeken Lezing 25ste Horta avond 18 juni 2018 Prof. Dirk Lauwers Onderzoeksgroep

Nadere informatie

Symposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose. prof dr Danny Schoors

Symposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose. prof dr Danny Schoors Symposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose prof dr Danny Schoors Arteriële hypertensie Epidemiologische studies Duidelijke relatie tussen bloeddruk

Nadere informatie

Gezonde lucht, gezonde ruimte, gezonde mensen

Gezonde lucht, gezonde ruimte, gezonde mensen Natuur op verwijzing, 4 oktober 18 Gezonde lucht, gezonde ruimte, gezonde mensen Tim Nawrot; email: tim.nawrot@uhasselt.be Eredoctoraat voor Piet Oudolf The internationally acclaimed landscape designer

Nadere informatie

personen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is

personen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is Veel Kleurig Gezond PARAMARIBO, 48.5 % 1 2 3 4 AMSTERDAM, 47.1 % 19% 14 % 45% 25% 28 % 52 % 11% 55.000 personen in Suriname weten niet dat hun bloeddruk verhoogd is 6 % 1 = onbekend; 2 = onbehandeld; 3

Nadere informatie

Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland

Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland VLOR 7 juni 2017 Ive Marx Waar we voor staan Tewerkstellingsgraad bij kortgeschoolden en mensen

Nadere informatie

Systematisch Review: Geluid Interventies en Gezondheid een korte samenvatting. Lex Brown & Irene van Kamp

Systematisch Review: Geluid Interventies en Gezondheid een korte samenvatting. Lex Brown & Irene van Kamp Systematisch Review: Geluid Interventies en Gezondheid een korte samenvatting Environmental noise interventions and health. review the literature for evidence of environmental noise interventions leading

Nadere informatie

Figuur 1B: Kans op blijvende gehoorschade in functie van het gemiddeld geluidsniveau (uitgedrukt in dba) en de blootstellingsduur.

Figuur 1B: Kans op blijvende gehoorschade in functie van het gemiddeld geluidsniveau (uitgedrukt in dba) en de blootstellingsduur. Figuur 1A: De A-weging om de geluidsterkte te corrigeren voor het menselijk oor. Bij 1000 Hz wordt geen correctie uitgevoerd: de weging is daar 0 db. Bij 100 Hz bedraagt de weging -20 db. Een mens hoort

Nadere informatie

Fijn stof. Nieuwe feiten en realiteiten.

Fijn stof. Nieuwe feiten en realiteiten. Fijn stof. Nieuwe feiten en realiteiten. Ademloos, Horta-avond. 7 feb 2012 Prof. Dirk Avonts.Universiteit Gent. dirk.avonts@ugent.be Wat is gekend? Hoe fijner het fijn stof, hoe schadelijker. Hoe verder

Nadere informatie

Gezondheid & verkeer: de rol van lokale besturen. Stien Stassen Medisch milieukundige 5 december 2013

Gezondheid & verkeer: de rol van lokale besturen. Stien Stassen Medisch milieukundige 5 december 2013 Gezondheid & verkeer: de rol van lokale besturen Stien Stassen Medisch milieukundige 5 december 2013 Uitgangspunt Verkeer beïnvloedt onze gezondheid: ook op lokaal niveau kan je het verschil maken! 1.

Nadere informatie

MEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012

MEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 MEMO Aan/To: Van/From: Datum/Date: RAI Vereniging Chris van Dijk 18 september Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 Ieder jaar publiceert het RIVM een jaaroverzicht van de meetresultaten

Nadere informatie

Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid. een selectie

Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid. een selectie Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid een selectie Delden, 29 november 2018 Sylvia van Manen, huisarts 1 1. Introductie 2. Achtergrond licht- en geluidgolven 3. Welke klachten rapporteren omwonenden?

Nadere informatie

Wereldgezondheidsorganisatie : fijnstof onderschat

Wereldgezondheidsorganisatie : fijnstof onderschat Wereldgezondheidsorganisatie : fijnstof onderschat In deze publicatie http://tiny.cc/3l493w van de regionale afdeling Europa van de WHO, wordt antwoord gegeven op 24 vragen die alle betrekking hebben op

Nadere informatie

Sara Benoy, medisch milieukundige.

Sara Benoy, medisch milieukundige. Sara Benoy, medisch milieukundige. Gezondheidseffecten verkeer. Directe invloeden van verkeer: Luchtverontreiniging Geluidsoverlast Verkeersonveiligheid Gebrek aan beweging Indirecte gezondheidsgevolgen

Nadere informatie

Er zit meer in het MER. Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent Ademloos, 28 november 2013.

Er zit meer in het MER. Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent Ademloos, 28 november 2013. Er zit meer in het MER. Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent Ademloos, 28 november 2013. Wat is een plan-mer? Decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid ( Milieubeleidsdecreet ) art. 4.1.1,

Nadere informatie

Gezonde Ruimtelijke Ordening 25 februari 2009

Gezonde Ruimtelijke Ordening 25 februari 2009 Stedelijk groen en luchtkwaliteit Waarom luchtzuiverend groen in de ruimtelijke planvorming? Gezonde Ruimtelijke Ordening 25 februari 2009 fred@tripleee.nl Het probleem van fijn stof? Stadsgroen en luchtkwaliteit

Nadere informatie

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015

Nadere informatie

Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen

Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen NSG Geluidshinderdag Geluid en transformatie Inhoud Waarom? Effect van geluid op welbevinden en gezondheid Wat? Gezondheid: preventie en bevordering Hoe?

Nadere informatie

Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences. Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016

Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences. Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016 Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016 Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences

Nadere informatie

Wat hoor ik? Over geluid en geluidsbronnen op een open NICU

Wat hoor ik? Over geluid en geluidsbronnen op een open NICU Wat hoor ik? Over geluid en geluidsbronnen op een open NICU The influence of patient- and unit-specific factors on the noise levels in an open-plan neonatal intensive care unit Munhun Park 1, Sabrina Laroche

Nadere informatie

Content. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei?

Content. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei? Disclosures: Zeg eens A. Over Atrium fibrilleren en Antistolling in ESRD Geen Marjolijn van Buren Internist-Nefroloog Content Epidemiologie: en Nierfalen & Nierfalen: Epidemiologie whites ARIC study Atheroslerosis

Nadere informatie

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard

Nadere informatie

Pijn en slaap. Een vicieuze cirkel doorbreken. Wake 2/3 of life. ~80% of night 4/13/2010. ~20% of night.

Pijn en slaap. Een vicieuze cirkel doorbreken. Wake 2/3 of life. ~80% of night 4/13/2010. ~20% of night. Pijn en slaap Een vicieuze cirkel doorbreken Wake 2/3 of life NREM Sleep REM Sleep ~20% of night ~80% of night 1 Slaap stadia Slaap stadia 4/13/2010 Hypnogram Awake REM 1 2 3 4 volwassene 1 2 3 4 5 6 7

Nadere informatie

Bloeddruk en CV risico. Bert-Jan van den Born Vasculaire geneeskunde AMC

Bloeddruk en CV risico. Bert-Jan van den Born Vasculaire geneeskunde AMC Bloeddruk en CV risico Bert-Jan van den Born Vasculaire geneeskunde AMC Beter bloeddruk meten Hoe is het nu? Waarom moet het anders? Wat is de ideale bloeddrukmeting? CVRM risicotabel 10-yr CVD risk 20%

Nadere informatie

Economie & Preventie. Prof. dr. Johan Polder. Preventie, een te verzekeren risico? Themabijeenkomst Bougainville en NVAG Dinsdag 4 september 2007

Economie & Preventie. Prof. dr. Johan Polder. Preventie, een te verzekeren risico? Themabijeenkomst Bougainville en NVAG Dinsdag 4 september 2007 Economie & Preventie Prof. dr. Johan Polder Preventie, een te verzekeren risico? Themabijeenkomst Bougainville en NVAG Dinsdag 4 september 2007 Economische aspecten van preventie 1. Kosten van preventie

Nadere informatie

Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings

Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings HMG-CoA Reductase Inhibitors and safety the risk of new onset diabetes/impaired glucose metabolism Final SmPC and PL wording agreed by PhVWP December 2011 Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY

Nadere informatie

KARVA 17 november 2018, Antwerpen. Roeland SAMSON Laboratorium voor Milieu- en Stadsecologie Bio-ingenieurswetenschappen

KARVA 17 november 2018, Antwerpen. Roeland SAMSON Laboratorium voor Milieu- en Stadsecologie Bio-ingenieurswetenschappen KARVA 17 november 2018, Antwerpen 1 Roeland SAMSON Laboratorium voor Milieu- en Stadsecologie Bio-ingenieurswetenschappen 2 Intro Intro Bronnen van luchtverontreiniging 3 Bron: VMM Intro EU lidstaten hebben

Nadere informatie

Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid. Elise van Kempen

Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid. Elise van Kempen Nieuwe gezondheidskundige richtlijnen voor omgevingsgeluid Elise van Kempen NSG bijeenkomst Utrecht, 21 februari 2019 Wat zijn de WHO guidelines? Document met richtlijnen en aanbevelingen van de WHO Gericht

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Koen Toté - VMM Overzicht presentatie Luchtkwaliteit 2017 getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van fijn stof en stikstofdioxide

Nadere informatie

Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012

Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012 Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012 Sara Benoy Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid Gezondheidseffecten verkeer algemeen Directe

Nadere informatie

StaticAir. Het is onze missie om een fijnstof vrije leef- en werkomgeving te realiseren tegen zo gering mogelijk kosten.

StaticAir. Het is onze missie om een fijnstof vrije leef- en werkomgeving te realiseren tegen zo gering mogelijk kosten. NL StaticAir StaticAir is een jonge onderneming die zich richt op de ontwikkeling en productie van fijnstof reduceersystemen. StaticAir is in het bezit van unieke octrooien. Deze octrooien en onze kennis

Nadere informatie

Normering geluid. Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid

Normering geluid. Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid Normering geluid Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid Inhoud 1. Algemeen (geluid) normering Richtwaarden Streefwaarden Grenswaarden 2. Afleiding grens en streefwaarden Relevante gegevens

Nadere informatie

Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten

Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten 1. is alleen effectief als er sprake is van hypercapnie 2. is alleen effectief als door de NIV de CO 2 daalt 3. als aan beide (1 en 2) wordt voldaan 4. is nooit

Nadere informatie

Gezondheid & verkeer: de rol van lokale besturen. Stefanie Vanhoutte Medisch milieukundige Logo Midden-West-Vlaanderen 2 december 2013

Gezondheid & verkeer: de rol van lokale besturen. Stefanie Vanhoutte Medisch milieukundige Logo Midden-West-Vlaanderen 2 december 2013 Gezondheid & verkeer: de rol van lokale besturen Stefanie Vanhoutte Medisch milieukundige Logo Midden-West-Vlaanderen 2 december 2013 Inhoud Uitgangspunt & feiten Waarom lokaal? Hoe? Wat kan je concreet

Nadere informatie

Mobiliteitsbeleid is gezondheidsbeleid Ouderen in Vervoer(-ing) 15 oktober 2015. Bruno Buytaert senior stafmedewerker VIGeZ

Mobiliteitsbeleid is gezondheidsbeleid Ouderen in Vervoer(-ing) 15 oktober 2015. Bruno Buytaert senior stafmedewerker VIGeZ Mobiliteitsbeleid is gezondheidsbeleid Ouderen in Vervoer(-ing) 15 oktober 2015 Bruno Buytaert senior stafmedewerker VIGeZ Vul aan Verplaatsen is gezond omdat/als. Verplaatsen is ongezond omdat/als. Vandaag

Nadere informatie

Depressie na een hartinfarct en risico op nieuwe hartklachten

Depressie na een hartinfarct en risico op nieuwe hartklachten Depressie na een hartinfarct en risico op nieuwe hartklachten Marij Zuidersma Promotoren: Peter de Jonge, Johan Ormel, Henk Jan Conradi Interdisciplinary center for psychiatric epidemiology University

Nadere informatie

CVRM addendum (kwetsbare) ouderen

CVRM addendum (kwetsbare) ouderen CVRM addendum (kwetsbare) ouderen Prof. Dr. Majon Muller Internist-OUDGNK Hoofd sectie OUDGNK Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

31-5-2016. Samen_werken aan gezonde omgevingen Peter Vervoort

31-5-2016. Samen_werken aan gezonde omgevingen Peter Vervoort Samen_werken aan gezonde omgevingen Peter Vervoort bron: MIRA 2010 1 Gezondheid en ruimtelijke planning Onderzoek gezondheid Ruimte Vlaanderen Data voor ruimtelijk beleid Ontwerpprincipes Samen werken

Nadere informatie

Geluidhinder. Oscar Breugelmans

Geluidhinder. Oscar Breugelmans Geluidhinder Oscar Breugelmans Inhoud 1. Geluidhinder in Nederland 2. Wat is geluidhinder 3. Vaststellen van geluidhinder 4. Nieuwe WHO review geluidhinder Geluidhinder in Nederland Hinderinventarisatie

Nadere informatie

De Commissie dient een voorstel in voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit voor benzeen en koolmonoxide

De Commissie dient een voorstel in voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit voor benzeen en koolmonoxide IP/98/1049 Brussel, 2 december 1998 De Commissie dient een voorstel in voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit voor benzeen en koolmonoxide De Europese Commissie heeft een voorstel voor een richtlijn

Nadere informatie

Kosten-BATEN analyse fietsostrade Mechelen-Antwerpen. Jurgen Buekers, Evi Dons, Bart Elen, Luc Int Panis Milieu & Gezondheid, VITO Maart 2016

Kosten-BATEN analyse fietsostrade Mechelen-Antwerpen. Jurgen Buekers, Evi Dons, Bart Elen, Luc Int Panis Milieu & Gezondheid, VITO Maart 2016 Kosten-BATEN analyse fietsostrade Mechelen-Antwerpen Jurgen Buekers, Evi Dons, Bart Elen, Luc Int Panis Milieu & Gezondheid, VITO Maart 2016 1 Inleiding PASTA Physcial Activity Through Sustainable Transport

Nadere informatie

Slappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid

Slappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid Slappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid Adviesbureau Royal HaskoningDHV (RHDHV) heeft in opdracht van Milieudefensie onderzocht hoeveel bescherming verschillende normen (wettelijke

Nadere informatie

StatiqAir. Het is onze missie om een fijnstof vrije leef- en werkomgeving te realiseren tegen zo gering mogelijk kosten.

StatiqAir. Het is onze missie om een fijnstof vrije leef- en werkomgeving te realiseren tegen zo gering mogelijk kosten. NL StatiqAir StatiqAir is een jonge onderneming die zich richt op de ontwikkeling en productie van fijnstof reduceersystemen. StatiqAir is in het bezit van unieke octrooien. Deze octrooien en onze kennis

Nadere informatie