Gezondheidseffecten van luchtverontreinging en bewegen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Gezondheidseffecten van luchtverontreinging en bewegen"

Transcriptie

1 IRAS Utrecht, The Netherlands Utrecht University Gezondheidseffecten van luchtverontreinging en bewegen Gerard Hoek October 28, 2010

2 Onderzoeksteam Moniek Zuurbier, Peter v.d. Hazel Jeroen de Hartog, Hanna Boogaard, Marieke Oldenwening, Kees Meliefste, Bert Brunekreef (IRAS) Hans Nijland (PBL) 2

3 De Boris Bike Londen moet gaan fietsen De Londense burgemeester Boris Johnson met de zogenoemde Boris Bikes, waarvan er vijfduizend worden ingezet om het autoverkeer in Londen te verminderen (EPA) 3

4 Fietsen geldt als gevaarlijk, want Londense automobilisten zijn niet op de aanwezigheid van de cycling nazi s ingesteld, zoals autogoeroe Jeremy Clarkson ze graag noemt. In de lokale media staan regelmatig berichten over overreden (en overleden) fietsers. Bovendien is fietsen met al die dieselbussen en taxi s geen frisse aangelegenheid; niet voor niets dragen veel fietskoeriers liever mondkapjes. De lucht in Londen is immers een van de meest vervuilde in Europa. 4

5 Motieven voor stimuleren fietsen Congestie Luchtkwaliteit Reductie broeikasgassen (klimaat) Obesitas 5

6 Problemen voor fietsers Verkeersongelukken Blootstelling aan luchtverontreiniging 6

7 Fietsen ongezonder dan autorijden? (de Hartog et al, EHP 2010) Vraag: weegt gezondheidswinst t.g.v fysieke activiteit op tegen verhoogd risico op ongelukken en verhoogde inhalatie van luchtverontreiniging? 7

8 Methode Vervanging van korte autoritten door fiets Aanname 500,000 personen 7.5 km per dag Effect uitgedrukt in verandering van levensverwachting 8

9 Luchtverontreiniging 9

10 City Pollutant Mean concentration car (µg/m 3 ) Mean concentration cycling (µg/m 3 ) Ratio car/cycle Reference London PM Adams 2001 EC Adams 2002 London EC Gegisian 2003 London PM Kaur 2005 UFP Kaur 2005 Huddersfield Abs Kingham Dutch cities UFP Boogaard 2009 PM Boogaard 2009 Arnhem, the UFP Zuurbier 2010 Netherlands PM Zuurbier 2010 Abs Zuurbier 2010 Mean PM Mean EC 1.65 Mean UFP

11 Geinhaleerde dosis Twee Nederlandse studies ademminuutvolume keer hoger in fietsers dan in automobilisten (Belgische studie 4x hoger o.a. vanwege hogere fietssnelheid) Netto wordt dus inderdaad meer luchtverontreiniging ingeademd Wat zijn daarvan de gezondheidseffecten? 11

12 Respiratory Effects of Exposure to Diesel Traffic in Persons with Asthma. N Engl J Med 2007;357:

13 2.9 x meer in traffic in uur voor infarct Voor alle vervoersmiddelen Luchtverontreiniging? 13

14 Opmerkingen luchtkwaliteit Weinig studies Vooral fysiologische effecten, geen sterfte Geen lange termijn effecten Benadering nodig 14

15 Schatting effect luchtkwaliteit Lange termijnstudies PM2.5 en zwarte rook Op basis van literatuur schatten van verschil in ingehaleerde dosis tussen auto en fiets Bijdrage van dosis aan totale dagelijkse dosis Resultaat verlies aan levensverwachting door fietsen ipv auto rijden: 1-40 dagen 15

16 Verkeersongelukken 16

17 Traffic deaths per age category per billion passenger km by bicycle and car in the Netherlands a (CBS, 2008) Age category Bicycle Car Ratio < > Total average (all ages) Total average (20 70)

18 Supplement material, Table 4 Mortality rates for being involved in a fatal traffic accident per billion kilometers traveled in the Netherlands, excluding motorways (European Commission, 1999). Age category Bicycle Car > Total a

19 Fysieke activiteit 19

20 Table Potential impact of physical activity on all cause mortality in various reviews a and cohort studies Definition of physical activity (PA) Relative risk b Source Reviews Meeting moderate PA recommendation (Lee and Skerrett 2001) Expending of 1000 kcal/week 0.70 (Kesaniemi et al. 2001) Meeting PA recommendation 0.70 (Bauman 2004) Different definitions of physical activity: (moderate) (vigorous) (Bucksch, Schlicht 2006) Meeting PA activity recommendation (Warburton et al. 2006) Different definitions (Vogel et al. 2009) Cycling studies Cycling to work for 3 hours per week (Andersen et al. 2000) Walking and cycling to work (Hu et al. 2004) Cycling to work (MET-hours/day) (Matthews et al. 2007) 20

21 Risks and benefits of cycling vs car driving Life gained (days) Air pollution Accidents Physical activity 21

22 Commentaar Voor fietsers benefits veel groter dan risks Voor samenleving voordelen nog groter (luchtverontreiniging, ongelukken) Begeleidende maatregelen om risks verder te beteugelen Contact met gemotoriseerd verkeer verminderen Routeplanner 22

Gezondheidsvoordelen van fietsen vele malen groter dan de gezondheidsrisico s. Jeroen J. de Hartog Universiteit Utrecht (UU) Hanna Boogaard

Gezondheidsvoordelen van fietsen vele malen groter dan de gezondheidsrisico s. Jeroen J. de Hartog Universiteit Utrecht (UU) Hanna Boogaard TVW Tijdschrift Vervoerswetenschap Jaargang 49, nummer 1 maart 2013 pagina 24-45 ISSN: 1571-9227 www.vervoerswetenschap.nl Gezondheidsvoordelen van fietsen vele malen groter dan de gezondheidsrisico s

Nadere informatie

Gerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht

Gerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht IRAS Utrecht, The Netherlands Gezondheidseffecten van luchtverontreiniging Gerard Hoek Universitair docent IRAS Universiteit Utrecht February 27, 2011 Luchtverontreiniging Welke gezondheidseffecten zijn

Nadere informatie

De blootstelling aan luchtverontreiniging in het verkeer is hoog, met name tijdens de spits. Uit

De blootstelling aan luchtverontreiniging in het verkeer is hoog, met name tijdens de spits. Uit lucht in onderzoek 11 Hoe verlaag je de blootstelling aan luchtverontreiniging in het verkeer? De blootstelling aan luchtverontreiniging in het verkeer is hoog, met name tijdens de spits. Uit onderzoek

Nadere informatie

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Conferentie Luchtkwaliteit Brussel, 5 december 2014 Dr Hans Bruyninckx Executive Director European Environment Agency EEA rapporten 2014 Luchtverontreiniging een

Nadere informatie

Mobiliteit op de VUB. Duurzame Dinsdagen 22 november Bas de Geus & Rebecca Lefevere

Mobiliteit op de VUB. Duurzame Dinsdagen 22 november Bas de Geus & Rebecca Lefevere Mobiliteit op de VUB Duurzame Dinsdagen 22 november 2016 Bas de Geus & Rebecca Lefevere Uitgangspunt mobiliteitsbeleid VUB Als universiteit in een grootstad willen we de impact van alle verplaatsingen

Nadere informatie

Luchtkwaliteit, Verkeer en Gezondheid Maatregelen, kosten en bevoegdheden

Luchtkwaliteit, Verkeer en Gezondheid Maatregelen, kosten en bevoegdheden Luchtkwaliteit, Verkeer en Gezondheid Maatregelen, kosten en bevoegdheden Luc Int Panis Conferentie Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO) Residence Palace, Brussel 12/10/2018 Inleiding Luchtvervuiling

Nadere informatie

Kosten-BATEN analyse fietsostrade Mechelen-Antwerpen. Jurgen Buekers, Evi Dons, Bart Elen, Luc Int Panis Milieu & Gezondheid, VITO Maart 2016

Kosten-BATEN analyse fietsostrade Mechelen-Antwerpen. Jurgen Buekers, Evi Dons, Bart Elen, Luc Int Panis Milieu & Gezondheid, VITO Maart 2016 Kosten-BATEN analyse fietsostrade Mechelen-Antwerpen Jurgen Buekers, Evi Dons, Bart Elen, Luc Int Panis Milieu & Gezondheid, VITO Maart 2016 1 Inleiding PASTA Physcial Activity Through Sustainable Transport

Nadere informatie

Ongezond fietsend naar een gezonde werkplek? PIMEX metingen van ultrafijnstof bij fietsers Jeroen Terwoert - IVAM UvA BV

Ongezond fietsend naar een gezonde werkplek? PIMEX metingen van ultrafijnstof bij fietsers Jeroen Terwoert - IVAM UvA BV Ongezond fietsend naar een gezonde werkplek? PIMEX metingen van ultrafijnstof bij fietsers Jeroen Terwoert - IVAM UvA BV IVAM Middelgroot (25) adviesbureau met wortels in de UvA Werkvelden: Duurzame gebiedsontwikkeling

Nadere informatie

Luchtverontreiniging in Perspectief:

Luchtverontreiniging in Perspectief: Luchtverontreiniging in Perspectief: het gezondheidsrisico van luchtverontreiniging uitgedrukt in aantal meegerookte sigaretten Saskia van der Zee, GGD Amsterdam Paul Fischer, DMG, RIVM Gerard Hoek, IRAS,

Nadere informatie

Themasessie 2: Fietsen brengt op. Voordelen en risico s van fietsen voor de gezondheid

Themasessie 2: Fietsen brengt op. Voordelen en risico s van fietsen voor de gezondheid Themasessie 2: Fietsen brengt op Voordelen en risico s van fietsen voor de gezondheid Luc Int Panis (VITO/UH) Brugge 24 maart 2014 25/03/2014 1 Agenda (en conclusies)» Is fietsen gezond? (ja, meestal wel)»

Nadere informatie

Verhoging maximumsnelheid A10 West. Een analyse van de impact op de gezondheid van omwonenden

Verhoging maximumsnelheid A10 West. Een analyse van de impact op de gezondheid van omwonenden Verhoging maximumsnelheid A10 West Een analyse van de impact op de gezondheid van omwonenden VERHOGING VAN DE MAXIMUM SNELHEID OP DE A10 WEST 1 Samenvatting Achtergrond De verhoging van de maximumsnelheid

Nadere informatie

Vaak, lang en tevreden op de e-bike

Vaak, lang en tevreden op de e-bike Vaak, lang en tevreden op de e-bike Wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van een e-bike stimulering programma onder automobilisten Nationaal Fietscongres Donderdag 21 juli 2018 Joost de Kruijf Op

Nadere informatie

Hoe gevoelig is onze bevolking aan luchtvervuiling: van epidemiologische determinanten naar moleculaire mechanismen bij tweelingen

Hoe gevoelig is onze bevolking aan luchtvervuiling: van epidemiologische determinanten naar moleculaire mechanismen bij tweelingen Hoe gevoelig is onze bevolking aan luchtvervuiling: van epidemiologische determinanten naar moleculaire mechanismen bij tweelingen Tim Nawrot, PhD. Centre for Environmental Sciences, Hasselt University,

Nadere informatie

WAT LEVERT EEN FIETSVRIENDELIJKER AFSTELLING VAN VERKEERSLICHTEN OP? Hans Nijland, MNP, Nadine Onrust, XTNT,

WAT LEVERT EEN FIETSVRIENDELIJKER AFSTELLING VAN VERKEERSLICHTEN OP? Hans Nijland, MNP, Nadine Onrust, XTNT, WAT LEVERT EEN FIETSVRIENDELIJKER AFSTELLING VAN VERKEERSLICHTEN OP? Hans Nijland, MNP, hans.nijland@mnp.nl Nadine Onrust, XTNT, n.onrust@xtnt.nl Bijdrage aan het Colloquium Vervoersplanologisch Speurwerk

Nadere informatie

Dé milieuuitdagingen voor Vlaanderen in 21 ste eeuw:

Dé milieuuitdagingen voor Vlaanderen in 21 ste eeuw: Dé milieuuitdagingen voor Vlaanderen in 21 ste eeuw: Lawaai pollutie Fijn stof pollutie Beide verbonden met logistiek en stille doders! The Meuse Valley Fog (1930) LUCHTVERVUILING STIKSTOF OXYDE ZWAVEL

Nadere informatie

Health Impact Assessment als instrument voor integraal gezondheidsbeleid in Rotterdam

Health Impact Assessment als instrument voor integraal gezondheidsbeleid in Rotterdam Health Impact Assessment als instrument voor integraal gezondheidsbeleid in Rotterdam Lex Burdorf Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, Rotterdam Centre for Effective Public Health In the

Nadere informatie

Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof

Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof Manon Vaal - GGD Gelderland-Midden Lex Groenewold- GGD Gelre-IJssel Simone Lops- GGD Regio Nijmegen Anoek Besselink-

Nadere informatie

Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof

Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof Bijdrage van schepen en dieseltreinen aan lokale concentraties roet en ultrafijn stof Manon Vaal - GGD Gelderland-Midden Lex Groenewold- GGD Gelre-IJssel Simone Lops- GGD Regio Nijmegen Anoek Besselink-

Nadere informatie

Verplaatsingsgedrag en gezondheid: conceptueel model en onderzoeksagenda

Verplaatsingsgedrag en gezondheid: conceptueel model en onderzoeksagenda Het Milieu Dossier accepteert artikelen die de voortgang in beleid, onderzoek en maatschappelijke respons documenteren. Bijdragen worden beoordeeld door een redactieteam. Verplaatsingsgedrag en gezondheid:

Nadere informatie

Bloeddruk en hartfalen door geluid van weg- en railverkeer. Danny Houthuijs en Elise van Kempen

Bloeddruk en hartfalen door geluid van weg- en railverkeer. Danny Houthuijs en Elise van Kempen Bloeddruk en hartfalen door geluid van weg- en railverkeer Danny Houthuijs en Elise van Kempen 1 Uit New Scientist 25 augustus 2007: Dying for some peace and quiet Beleidsanalyse Geluid Verzoek van Milieu

Nadere informatie

Work related road safety trends and analysis in Belgium. PRAISE Madrid - October 1, 2015

Work related road safety trends and analysis in Belgium. PRAISE Madrid - October 1, 2015 Work related road safety trends and analysis in Belgium PRAISE Madrid - October 1, 2015 Study conducted by BRSI support of the Fund for Occupational Accidents analysis of 81.080 accidents (period 2008-2012)

Nadere informatie

Resultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht

Resultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht Resultaten VGO en gerelateerde studies: inzichten in de relatie veehouderij en gezondheid? Dick Heederik IRAS Universiteit Utrecht VGO studie Geen aanwijzingen voor meer ziekte door zoönoseverwekkers of

Nadere informatie

Invloed van luchtkwaliteit op het voorkomen van klachten bij personeel van zwemgelegenheden

Invloed van luchtkwaliteit op het voorkomen van klachten bij personeel van zwemgelegenheden Invloed van luchtkwaliteit op het voorkomen van klachten bij personeel van zwemgelegenheden José Jacobs Suzanne Spaan Kees Meliefste Vanessa Zaat Frits van Rooy Jos Rooyackers Dick Heederik Inhoud Inleiding

Nadere informatie

Sustainable Urban Mobility Plan Rotterdam, april 2016

Sustainable Urban Mobility Plan Rotterdam, april 2016 Smart accessibility for a healthy, strong economics and attractive city! Rotterdamse Mobiliteitsagenda IN ROTTERDAM HEB JE DE LUXE OM TE KIEZEN HOE JE REIST. WIL JE OP DE FIETS, GA JE MET DE FIETS. WIL

Nadere informatie

Project uitgevoerd door:

Project uitgevoerd door: Luchtkwaliteit op postcode, kan dat? Marga Jacobs, voorzitter Leefmilieu Project uitgevoerd door: Wetenschapswinkel Biologie van de Universiteit van Utrecht Opdrachtgever: vereniging Leefmilieu Projectmedewerkster:

Nadere informatie

Gezonde Ruimtelijke Ordening 25 februari 2009

Gezonde Ruimtelijke Ordening 25 februari 2009 Stedelijk groen en luchtkwaliteit Waarom luchtzuiverend groen in de ruimtelijke planvorming? Gezonde Ruimtelijke Ordening 25 februari 2009 fred@tripleee.nl Het probleem van fijn stof? Stadsgroen en luchtkwaliteit

Nadere informatie

Fijn stof in Vlaanderen; gezondheidseffecten, oorsprong en reductiemaatregelen

Fijn stof in Vlaanderen; gezondheidseffecten, oorsprong en reductiemaatregelen Fijn stof in Vlaanderen; gezondheidseffecten, oorsprong en reductiemaatregelen Fijn stof kost de Vlaming tot 3 gezonde levensjaren. Vlaanderen zal ook in de toekomst moeite hebben om aan de Europese fijn

Nadere informatie

Zitten, een ongezonde duursport? Zutphen, 12 maart Erik de Winter, adjunct-directeur Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen

Zitten, een ongezonde duursport? Zutphen, 12 maart Erik de Winter, adjunct-directeur Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen Zitten, een ongezonde duursport? Zutphen, 12 maart 2015 Erik de Winter, adjunct-directeur Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen Ontwikkeling van de mens Ontwikkeling van het werk Duurzame inzetbaarheid

Nadere informatie

Healthy Urban Living Slim, Gezond en Groen

Healthy Urban Living Slim, Gezond en Groen SMART CITY UTRECHT Healthy Urban Living Slim, Gezond en Groen Brigitte Hulscher Program Manager Smart Cities, Marketing & Innovation Utrecht Jong en hoog opgeleid 334.862 inwoners, 20 % < 17, 18% 18-26,

Nadere informatie

Fietsveiligheid Marjan Hagenzieker IenM Masterclass Fietsveiligheid 3 september 2015 1

Fietsveiligheid Marjan Hagenzieker IenM Masterclass Fietsveiligheid 3 september 2015 1 Fietsveiligheid Marjan Hagenzieker IenM Masterclass Fietsveiligheid 3 september 2015 1 Bron: Götschi et al., 2015 2 1 Wat zijn gevolgen van meer fietsen? 2 Hoe ziet ontwikkeling fietsveiligheid er uit?

Nadere informatie

INVLOED VAN BROMMERS EN SCOOTERS OP LUCHTKWALITEIT FIETSPADEN

INVLOED VAN BROMMERS EN SCOOTERS OP LUCHTKWALITEIT FIETSPADEN INVLOED VAN BROMMERS EN SCOOTERS OP LUCHTKWALITEIT FIETSPADEN Moniek Zuurbier en Jolanda Willems Adviseurs Leefomgeving en Gezondheid GGD en Gelderland en Overijssel 7 maart 2017 Inhoud van de presentatie

Nadere informatie

Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek

Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Karin Proper Afdeling Sociale Geneeskunde, EMGO+ Instituut, VUmc, Amsterdam Body@Work, Onderzoekscentrum Bewegen, Arbeid en Gezondheid

Nadere informatie

31-5-2016. Samen_werken aan gezonde omgevingen Peter Vervoort

31-5-2016. Samen_werken aan gezonde omgevingen Peter Vervoort Samen_werken aan gezonde omgevingen Peter Vervoort bron: MIRA 2010 1 Gezondheid en ruimtelijke planning Onderzoek gezondheid Ruimte Vlaanderen Data voor ruimtelijk beleid Ontwerpprincipes Samen werken

Nadere informatie

Inspiratiedag Samen naar duurzame mobiliteit Op wandel

Inspiratiedag Samen naar duurzame mobiliteit Op wandel Inspiratiedag Samen naar duurzame mobiliteit Op wandel Luc Dekoninck Dries Elst 1 Acoustics Group, Department of Information Technology Ghent University, Belgium 2 Trage wegen, vzw 2 Fijn stof, wat is

Nadere informatie

Verontreiniging door wegverkeer. Peter Hofschreuder

Verontreiniging door wegverkeer. Peter Hofschreuder Verontreiniging door wegverkeer Peter Hofschreuder Hebben we problemen,en met de luchtkwaliteit in Nederland? Verkorting van de levensduur door blootstelling aan fijn stof Verandering van de bekorting

Nadere informatie

Kosten en baten van het EUluchtbeleid

Kosten en baten van het EUluchtbeleid Kosten en baten van het EUluchtbeleid Conferentie luchtkwaliteit 2014, Minaraad Bob Nieuwejaers Herziening NEC-richtlijn Richtlijn uit 2001 December 2013: commissievoorstel herziening NEC-richtlijn Verminderen

Nadere informatie

FIETSEN BRENGT OP EEN AANZET TOT ECONOMISCHE EVALUATIE VAN FIETSEN, GEZONDHEIDSBATEN INBEGREPEN. Bruno Van Zeebroeck

FIETSEN BRENGT OP EEN AANZET TOT ECONOMISCHE EVALUATIE VAN FIETSEN, GEZONDHEIDSBATEN INBEGREPEN. Bruno Van Zeebroeck FIETSEN BRENGT OP EEN AANZET TOT ECONOMISCHE EVALUATIE VAN FIETSEN, GEZONDHEIDSBATEN INBEGREPEN Bruno Van Zeebroeck Fietsen brengt op Fietsen = veel voordelen Fietsen = antwoord op maatschappelijke uitdagingen

Nadere informatie

Luchtverontreiniging en gezondheid

Luchtverontreiniging en gezondheid Luchtverontreiniging en gezondheid Dr. Ir. Moniek Zuurbier GGD Gelderland-Midden 2 Inhoud presentatie Gezondheidseffecten: longen en hart Gevoelige groepen Blootstelling in Nederland Trends Componenten

Nadere informatie

Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling

Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling RIVM/DCMR, december 2013 Roet is een aanvullende maat om de gezondheidseffecten weer te geven van

Nadere informatie

Toegang tot de Lokale luchtkwaliteit getoetst

Toegang tot de Lokale luchtkwaliteit getoetst Toegang tot de Lokale luchtkwaliteit getoetst Deskundigendag: Dinsdag 31 oktober 2006 Tijd: 10.00 13.00 Agenda 9.30 10.00 Ontvangst, koffie/thee 10.00 10.10 Opening door voorzitter Manon Vaal 10.10 10.20

Nadere informatie

Rapportage. Evaluatie onderzoek Het succes van de stimuleringsregeling E-bike

Rapportage. Evaluatie onderzoek Het succes van de stimuleringsregeling E-bike Rapportage Evaluatie onderzoek Het succes van de stimuleringsregeling E-bike In opdracht van: Stadsregio Arnhem Nijmegen Datum: 11 februari 2013 Projectnummer: 2012171 Auteurs: Ronald Steenhoek & Marieke

Nadere informatie

Nederlandse en Belgische pensioendiscussies in Europees perspectief

Nederlandse en Belgische pensioendiscussies in Europees perspectief Nederlandse en Belgische pensioendiscussies in Europees perspectief Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Den Haag, 27 augustus 2018 Documentatie (1) Europese Commissie & SPC, Pension Adequacy

Nadere informatie

Kwantificeren van de gezondheidsschade door luchtverontreiniging voor GGD-en

Kwantificeren van de gezondheidsschade door luchtverontreiniging voor GGD-en Kwantificeren van de gezondheidsschade door luchtverontreiniging voor GGD-en Achtergronddocument behorend bij de rekentool auteurs: Saskia van der Zee, GGD Amsterdam Moniek Zuurbier, GGD Gelderland-Midden

Nadere informatie

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard

Nadere informatie

BIKENOMICS. Fietsstad congres 2016 Workshop Bikenomics Kees van Ommeren & Siebe Visser. Decisio

BIKENOMICS. Fietsstad congres 2016 Workshop Bikenomics Kees van Ommeren & Siebe Visser. Decisio BIKENOMICS Fietsstad congres 2016 Workshop Bikenomics Kees van Ommeren & Siebe Visser Decisio VAN MKBA FIETS TOT BIKENOMICS 2012 0,6 0,5 0,4 Verkeersveiligheid 0,3 0,2 0,41 0,51 Geluid Emissies3schadelijke3stoffen

Nadere informatie

Lucht voor fietsers Elias den Breejen en Frank Borgman 1 Tijdschrift Lucht (augustus 2007) Jaargang 3 nummer 4.

Lucht voor fietsers Elias den Breejen en Frank Borgman 1 Tijdschrift Lucht (augustus 2007) Jaargang 3 nummer 4. 1 Lucht voor fietsers Elias den Breejen en Frank Borgman 1 Tijdschrift Lucht () Jaargang 3 nummer 4. Hoe is het gesteld met de luchtkwaliteit voor fietsers? Verhoging van het gebruik van het fietsgebruik

Nadere informatie

Prof. dr. Lieven Annemans Gezondheidseconomische aspecten van bevolkingsonderzoek naar kanker UGent & VUB

Prof. dr. Lieven Annemans Gezondheidseconomische aspecten van bevolkingsonderzoek naar kanker UGent & VUB Prof. dr. Lieven Annemans Gezondheidseconomische aspecten van bevolkingsonderzoek naar kanker UGent & VUB Een systematische review van de kosteneffectiviteit van bevolkingsonderzoek naar baarmoederhals,

Nadere informatie

Het Weer in de Stad. Gert-Jan Steeneveld Met werk van Bert Heusinkveld, Reinder Ronda, Natalie Theeuwes, Jisk Attema, Roy Molenaar, Bert Holtslag

Het Weer in de Stad. Gert-Jan Steeneveld Met werk van Bert Heusinkveld, Reinder Ronda, Natalie Theeuwes, Jisk Attema, Roy Molenaar, Bert Holtslag Het Weer in de Stad Gert-Jan Steeneveld Met werk van Bert Heusinkveld, Reinder Ronda, Natalie Theeuwes, Jisk Attema, Roy Molenaar, Bert Holtslag Motivatie: urbanisatie Source: United Nations ... Ook in

Nadere informatie

FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE

FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE Roeland SAMSON Siegfried DENYS Laboratory of Environmental and Urban Ecology (EUREC A!) roeland.samson@uantwerpen.be siegfried.denys@uantwerpen.be Structuur:

Nadere informatie

VRAAGBAAK MIGRATIE VAN BISPHENOL A VAN VERPAKKING NAAR VOEDSEL. Door. De Bont, R., Van Larebeke, N.

VRAAGBAAK MIGRATIE VAN BISPHENOL A VAN VERPAKKING NAAR VOEDSEL. Door. De Bont, R., Van Larebeke, N. VRAAGBAAK MIGRATIE VAN BISPHENOL A VAN VERPAKKING NAAR VOEDSEL Door De Bont, R., Van Larebeke, N. 2004 Luik 1: Beleidsondersteuning MIGRATIE VAN BISPHENOL A UIT VERPAKKINGSMATERIAAL NAAR VOEDSEL EN DRANK

Nadere informatie

Sectie Infectieziekten

Sectie Infectieziekten Sectie Infectieziekten 1 December 2015 U kunt helpen de HIV / AIDS epidemie te beëindigen You can help to end the HIV / AIDS epidemic Sectie Infectieziekten Weet uw HIV status Know your HIV status by 2020

Nadere informatie

Fietsvriendelijke handelskern in de praktijk; zwarte vlaggen zijn goed voor de omzet van de lokale stoffenhandel

Fietsvriendelijke handelskern in de praktijk; zwarte vlaggen zijn goed voor de omzet van de lokale stoffenhandel Fietsvriendelijke handelskern in de praktijk; zwarte vlaggen zijn goed voor de omzet van de lokale stoffenhandel Jan Vermeulen 6 december 2016 Blue-Bikes in Deinze en New York Bloomberg s big pedal push

Nadere informatie

Wat is de bijdrage van elektrische fietsen tot de gezondheid en mobiliteit van ouderen?

Wat is de bijdrage van elektrische fietsen tot de gezondheid en mobiliteit van ouderen? Wat is de bijdrage van elektrische fietsen tot de gezondheid en mobiliteit van ouderen? Jelle Van Cauwenberg, Bas de Geus, Peter Clarys, Ilse De Bourdeaudhuij en Benedicte Deforche Onze samenleving vergrijst.

Nadere informatie

Technische vragen CDA fractie bij de Agenda Duurzaamheid inzake het transitiepad schone lucht

Technische vragen CDA fractie bij de Agenda Duurzaamheid inzake het transitiepad schone lucht Technische vragen CDA fractie bij de Agenda Duurzaamheid inzake het transitiepad schone lucht 1. Kan het college aangeven wat de kosten zijn van de genoemde nieuwe extra maatregelen voor de gemeente, alsmede

Nadere informatie

Dr. Kris Van der Mieren (Begeleiding nationale teams weg + veld) Zeg tegen je (huis)arts: ik ben coureur. NOOIT inspuitingen behalve door een arts. TTN Voedingssupplementen beperken. MENS Zeg tegen je

Nadere informatie

Luchtvervuiling, nog altijd een probleem?

Luchtvervuiling, nog altijd een probleem? Luchtvervuiling, nog altijd een probleem? Frans Fierens wetenschappelijk medewerker van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) aangesteld bij de intergewestelijke cel voor het Leefmilieu (IRCEL) Vlaamse Olympiades

Nadere informatie

FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE

FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE FIJN STOF EN PLANTEN: EEN BOEIENDE INTERACTIE Roeland SAMSON Siegfried DENYS Laboratory of Environmental and Urban Ecology (EUREC A!) roeland.samson@uantwerpen.be siegfried.denys@uantwerpen.be Structuur:

Nadere informatie

Maatschappelijke kosten-batenanalyse snelfietsroute Zaltbommel s-hertogenbosch Showcase toepassing waarderingskengetallen MKBA Fiets

Maatschappelijke kosten-batenanalyse snelfietsroute Zaltbommel s-hertogenbosch Showcase toepassing waarderingskengetallen MKBA Fiets Maatschappelijke kosten-batenanalyse snelfietsroute Zaltbommel s-hertogenbosch Showcase toepassing waarderingskengetallen MKBA Fiets Kees van Ommeren, Martijn Lelieveld Tour de Force - 3 april 2018 Decisio

Nadere informatie

Fiets en OV. Danique Ton PhD: Keuzegedrag van Fietsers en Voetgangers. Niels van Oort Assistant Professor: Openbaar Vervoer. #FietsOV #SUMS2017

Fiets en OV. Danique Ton PhD: Keuzegedrag van Fietsers en Voetgangers. Niels van Oort Assistant Professor: Openbaar Vervoer. #FietsOV #SUMS2017 Fiets en OV Danique Ton PhD: Keuzegedrag van Fietsers en Voetgangers Niels van Oort Assistant Professor: Openbaar Vervoer #FietsOV #SUMS2017 1 De fiets bestaat precies 200 jaar! Heel veel ontwikkelingen

Nadere informatie

Bewegen op het werk Is dat wel gezond? Pieter Coenen Afdeling sociale geneeskunde Amsterdam UMC, locatie VUmc

Bewegen op het werk Is dat wel gezond? Pieter Coenen Afdeling sociale geneeskunde Amsterdam UMC, locatie VUmc Bewegen op het werk Is dat wel gezond? Pieter Coenen Afdeling sociale geneeskunde Amsterdam UMC, locatie VUmc 1 Sociaaleconomische gezondheidsverschillen Mensen van lagere SES: Leven 7 jaar korter En 7

Nadere informatie

VPO Studiedag Leefkwaliteit

VPO Studiedag Leefkwaliteit VPO Studiedag Leefkwaliteit Leefkwaliteit Vervuilde leefomgeving Gezondheidsrisico s Zowel fysieke (ademhalingsproblemen, allergieën, kanker ) Als psychosociale stoornissen Groene, rustige omgeving Gezondheidswinst

Nadere informatie

Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011

Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011 Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties Haffner, NEJM 998 microvasculaire afwijkingen nefropathie retinopathie neuropathie macrovasculaire afwijkingen coronaire hartziekten cerebrovasculaire

Nadere informatie

Luchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten

Luchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten SYMPOSIUM Luchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten 1 oktober 2014 Renée van Snippenburg longarts Diakonessenhuis Utrecht Disclosures Geen European Respiratory Society 2014 Luchtvervuiling

Nadere informatie

Ademloos Horta. Nood aan Luchtzaak

Ademloos Horta. Nood aan Luchtzaak Ademloos Horta Nood aan Luchtzaak 5,3 biljoen / jaar Meer dan budget voor Volksgezondheid 17,7 miljard euro per jaar > opbrengst Haven Antwerpen Ringland verlaagt mortaliteit Health Impact Assessment of

Nadere informatie

Relatie tussen luchtkwaliteit en gezondheid in Noord-Brabant Gerard Hoek Institute for Risk Assessment Universiteit Utrecht Universiteit

Relatie tussen luchtkwaliteit en gezondheid in Noord-Brabant Gerard Hoek Institute for Risk Assessment Universiteit Utrecht Universiteit Relatie tussen luchtkwaliteit en gezondheid in Noord-Brabant Gerard Hoek Institute for Risk Assessment Universiteit Utrecht Universiteit 28 februari 2012 Inleiding Een groot aantal studies heeft aangetoond

Nadere informatie

Fietsen zonder. Sustainable Mobility Jaarcongres KIVI-NIRIA. November Richard ter Avest

Fietsen zonder. Sustainable Mobility Jaarcongres KIVI-NIRIA. November Richard ter Avest Fietsen zonder grenzen Sustainable Mobility Jaarcongres KIVI-NIRIA November 2013 Richard ter Avest 2 Some inspiration for better cities Hanoi Vietnam, 2012 3 India 2008 Verstopte steden, verkeersdoden,

Nadere informatie

Gezondheidsbeleid De Lijn

Gezondheidsbeleid De Lijn Gezondheidsbeleid De Lijn 15-05-18 Wim Decraene Annick Van Eenaeme Preventieadviseurs Inhoud Waarom een gezondheidsbeleid? Wat hebben we gedaan? Wat hebben we geleerd? 25/06/2018 Gezondheidsbeleid De Lijn

Nadere informatie

LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY GENERAL PRACTICE

LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY GENERAL PRACTICE LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY IN GENERAL PRACTICE A.W. Graffelman LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS IN ADULTS: A CLINICAL DIAGNOSTIC STUDY IN GENERAL PRACTICE

Nadere informatie

Hypertensie bij ouderen

Hypertensie bij ouderen Medisch Symposium: Geriatrie voor Huisartsen 01/10/2011 Hypertensie bij ouderen Em. Prof. R. Fagard Afdeling Hypertensie en Cardiovasculaire Revalidatie KU Leuven SBP and DBP (mmhg) Bloeddruk vs leeftijd

Nadere informatie

HEALTH ECONOMIC ASSESSMENT TOOL FOR WALKING & CYCLING (HEAT) Michelle Laeremans, PhD student michelle.laeremans@vito.be

HEALTH ECONOMIC ASSESSMENT TOOL FOR WALKING & CYCLING (HEAT) Michelle Laeremans, PhD student michelle.laeremans@vito.be HEALTH ECONOMIC ASSESSMENT TOOL FOR WALKING & CYCLING (HEAT) Michelle Laeremans, PhD student michelle.laeremans@vito.be INHOUD» Actieve mobiliteit en gezondheid» The Health Economic Assessment Tool (HEAT)

Nadere informatie

@Risk. Samenvatting. Analyse van het risico op ernstige en dodelijke verwondingen in het verkeer in functie van leeftijd en verplaatsingswijze

@Risk. Samenvatting. Analyse van het risico op ernstige en dodelijke verwondingen in het verkeer in functie van leeftijd en verplaatsingswijze @Risk Samenvatting Analyse van het risico op ernstige en dodelijke verwondingen in het verkeer in functie van leeftijd en verplaatsingswijze Samenvatting @RISK Analyse van het risico op ernstige en dodelijke

Nadere informatie

Transirede. Mens Mobiliteit Milieu. Zo werkt dat bij mensen. Janet Veldstra Afdeling Psychologie Rijksuniversiteit Groningen

Transirede. Mens Mobiliteit Milieu. Zo werkt dat bij mensen. Janet Veldstra Afdeling Psychologie Rijksuniversiteit Groningen Transirede Zo werkt dat bij mensen Mens Mobiliteit Milieu Janet Veldstra Afdeling Psychologie Rijksuniversiteit Groningen 1 Mens Mobiliteit Milieu Transport van goederen en auto gebruik: Draagt bij aan

Nadere informatie

Bezoek onze website www.fietsberaad.nl

Bezoek onze website www.fietsberaad.nl De waarde van fietsen Hans Voerknecht Bezoek onze website www.fietsberaad.nl Waarom Fietsberaad Internationaal Wereldwijd is fietsen hot,, overal werkt men er aan om het fietsen te stimuleren Zodra men

Nadere informatie

Monique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten

Monique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Monique Meijerink Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Krantenkoppen liegen er niet om Bewoners eisen recht op schone lucht Niks aan de hand, gewoon deuren en ramen dicht Megastal bedreiging voor

Nadere informatie

Effecten van Beter Benutten in Midden Nederland op duurzaamheid, leefbaarheid, gezondheid en veiligheid

Effecten van Beter Benutten in Midden Nederland op duurzaamheid, leefbaarheid, gezondheid en veiligheid Effecten van Beter Benutten in Midden Nederland op duurzaamheid, leefbaarheid, gezondheid en veiligheid Esther de Lange RWS/Goedopweg - esther@goedopweg.nl Peter van Bekkum MuConsult p.vanbekkum@muconsult.nl

Nadere informatie

Smart Mobility. Marije de Vreeze Connekt / ITS

Smart Mobility. Marije de Vreeze Connekt / ITS Smart Mobility Marije de Vreeze Connekt / ITS Netherlands Samenleving verandert Business modellen veranderen Klimaatverandering Bron: Nico Larco, 2018 Bron: Nico Larco, 2018 Waarom? Economy Accessibility

Nadere informatie

GEZONDE LEVENSVERWACHTING NAAR OPLEIDING EN STIJGENDE PENSIOENLEEFTIJD

GEZONDE LEVENSVERWACHTING NAAR OPLEIDING EN STIJGENDE PENSIOENLEEFTIJD GEZONDE LEVENSVERWACHTING NAAR OPLEIDING EN STIJGENDE PENSIOENLEEFTIJD Wilma Nusselder, Jose Rubio Valverde, Johan Mackenbach Netspar theme conference, 27 november 2018, Rotterdam Deze presentatie: 1.

Nadere informatie

Drs. H. Nijland is senior onderzoeker bij het Milieu- en Natuur Planbureau hans.nijland@mnp.nl 030 2743626

Drs. H. Nijland is senior onderzoeker bij het Milieu- en Natuur Planbureau hans.nijland@mnp.nl 030 2743626 De gezondheidsbaten van fietsen Bert van Wee Hans Nijland Dit artikel is gepubliceerd in Milieu, jaargang 12, nr. 3, pp. 21-24 Prof. Dr. G.P. van Wee is hoogleraar Transportbeleid en Logistieke Organisatie,

Nadere informatie

Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012

Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012 Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012 Sara Benoy Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid Gezondheidseffecten verkeer algemeen Directe

Nadere informatie

BEWEGEN OP HET WERK WERKT:

BEWEGEN OP HET WERK WERKT: BEWEGEN OP HET WERK WERKT: welk wetenschappelijk bewijs is er over de relatie werk, bewegen en gezondheid? Allard van der Beek Afd. Sociale Geneeskunde EMGO Instituut, VU medisch centrum Body@Work TNO-VUmc

Nadere informatie

Gezondheid & verkeer: de rol van lokale besturen. Stefanie Vanhoutte Medisch milieukundige Logo Midden-West-Vlaanderen 2 december 2013

Gezondheid & verkeer: de rol van lokale besturen. Stefanie Vanhoutte Medisch milieukundige Logo Midden-West-Vlaanderen 2 december 2013 Gezondheid & verkeer: de rol van lokale besturen Stefanie Vanhoutte Medisch milieukundige Logo Midden-West-Vlaanderen 2 december 2013 Inhoud Uitgangspunt & feiten Waarom lokaal? Hoe? Wat kan je concreet

Nadere informatie

De bijdrage van scheepvaartemissies aan ultrafijn stof en NO x. concentraties in Amsterdam

De bijdrage van scheepvaartemissies aan ultrafijn stof en NO x. concentraties in Amsterdam De bijdrage van scheepvaartemissies aan ultrafijn stof en NO x concentraties in Amsterdam Saskia van der Zee (GGD) Marieke Dijkema (GGD) Jorrit van der Laan (GGD) Gerard Hoek (IRAS, UU) Amsterdam & water

Nadere informatie

Fiets als exportproduct. Ineke Spapé, Directie SOAB Adviseurs Lector Verkeer en Stedenbouw NHTV/CROW

Fiets als exportproduct. Ineke Spapé, Directie SOAB Adviseurs Lector Verkeer en Stedenbouw NHTV/CROW Fiets als exportproduct Ineke Spapé, Directie SOAB Adviseurs Lector Verkeer en Stedenbouw NHTV/CROW Opvallend... In buitenland momenteel meer interesse voor fietsen dan in Nederland In Nederland is de

Nadere informatie

Luchtkwaliteit en gezondheid

Luchtkwaliteit en gezondheid Luchtkwaliteit en gezondheid - Bronnen van fijn stof in de Gelderse Vallei - Rik van de Weerdt, arts medische milieukunde / toxicoloog GGD Gelderland Midden Gezondheidsraad 2018 Volksgezondheid Toekomst

Nadere informatie

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei 2014. Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief

Casus mevrouw Driebergen. 52 jaar, status na icva mei 2014. Thuiswonend. Goede cognitie. Lopen: FAC 4. Couch potato: overdag veelal inactief Fysieke activiteiten; nieuwe inzichten en innovaties in de revalidatie. nothing to declare 52 jaar, status na icva mei 2014 Thuiswonend Goede cognitie Lopen: FAC 4 Couch potato: overdag veelal inactief

Nadere informatie

Fietsklimaattest. Benchmarken. www.trendy-travel.eu. supported by

Fietsklimaattest. Benchmarken. www.trendy-travel.eu. supported by Benchmarken Fietsklimaattest supported by www.trendy-travel.eu De verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze publicatie ligt volledig bij de auteurs. Het vertegenwoordigt niet noodzakelijk de mening

Nadere informatie

Rekeningrijden en het federaal beleid

Rekeningrijden en het federaal beleid L-MOB Studiedag Rekeningrijden is er morgen Leuven, 27 october 2016 Rekeningrijden en het federaal beleid Alex Van Steenbergen Federaal Planbureau Samenvatting Deel I: Context: hoge en stijgende congestie

Nadere informatie

Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie

Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Prof. Dr. Lieven Annemans Ghent University, Brussels University Lieven.annemans@ugent.be Lieven.annemans@vub.ac.be VIGeZ April 2013 1 Growth 7% Eén van de

Nadere informatie

Resultaten referentieprojecten fiets

Resultaten referentieprojecten fiets Resultaten referentieprojecten fiets MIRT-verkenning corridor Amsterdam - Hoorn 25 april 2016 p Rapport Evaluatie Met de fiets minder file (MuConsult i.o.v. Min.V&W, februari 2009) Eénmeting F35-trajecten

Nadere informatie

Altijd het beste klimaat voor FRISSE LUCHT

Altijd het beste klimaat voor FRISSE LUCHT Altijd het beste klimaat voor FRISSE LUCHT Ventilatie en luchtkwaliteit in energiearme woningen JERÔME CORBA Adviseur Binnenklimaat Energienotaloze woningen Passieve nieuwbouw en renovatie Stroomversnelling

Nadere informatie

Hier komt tekst Trenddag Slimme en Gezonde Stad Hier komt ook tekst

Hier komt tekst Trenddag Slimme en Gezonde Stad Hier komt ook tekst Hier komt tekst Trenddag Slimme en Gezonde Stad Hier komt ook tekst 22 juni 2017 - Peter Steijn Utrecht.nl Utrecht en Gezond Stedelijk Leven Trends: Demografie: Steden groeien, Utrecht groeit het snelst.

Nadere informatie

Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland

Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland VLOR 7 juni 2017 Ive Marx Waar we voor staan Tewerkstellingsgraad bij kortgeschoolden en mensen

Nadere informatie

Neurocognitieve prestaties en blootstelling aan luchtvervuiling. Saenen Nelly - UHasselt

Neurocognitieve prestaties en blootstelling aan luchtvervuiling. Saenen Nelly - UHasselt Neurocognitieve prestaties en blootstelling aan luchtvervuiling Saenen Nelly - UHasselt Fijn stof - translocatie Fijn stof Fijn stof Organische componenten Metalen Water oplosbare componenten Koolstof

Nadere informatie

Werkbaar werk in de bouwsector

Werkbaar werk in de bouwsector Werkbaar werk in de bouwsector 25 oktober 2011 Lieven Eeckelaert PREVENT Inhoud Vergrijzing - Demografische wissel Gevolgen voor de maatschappij Gevolgen voor de arbeidsmarkt Gevolgen voor de bouwsector

Nadere informatie

Veilig onderweg met de e-bike

Veilig onderweg met de e-bike Veilig onderweg met de e-bike Wat kunt u doen om een valpartij te voorkomen? Pas uw snelheid aan Een elektrische fiets is sneller en comfortabeler dan een gewone fiets. Hij gaat echter sneller dan u denkt

Nadere informatie

De inkomensverdeling van ouderen en sociaaleconomische

De inkomensverdeling van ouderen en sociaaleconomische De inkomensverdeling van ouderen en sociaaleconomische ongelijkheid in de levensverwachting Marike Knoef, Universiteit Leiden, CentERdata, Netspar Rob Alessie, Rijksuniversiteit Groningen, Netspar Adriaan

Nadere informatie

SHAPES Systematic analysis of Health risks and physical Activity associated with cycling PoliciES

SHAPES Systematic analysis of Health risks and physical Activity associated with cycling PoliciES SHAPES Systematic analysis of Health risks and physical Activity associated with cycling PoliciES Luc Int Panis VITO Bas de Geus VUB Gregory Vandenbulcke UCL Comité de suivi Leuven 5 juni 2008 Luc Int

Nadere informatie

Actieve Gemeente. Sara D Haese Stafmedewerker Gezonde Gemeente 27/11/2018

Actieve Gemeente. Sara D Haese Stafmedewerker Gezonde Gemeente 27/11/2018 Actieve Gemeente Sara D Haese Stafmedewerker Gezonde Gemeente 27/11/2018 Gezondheid Een verhaal van verschillende beleidsdomeinen Publieke ruimte als determinant voor gezondheid Publieke ruimte als determinant

Nadere informatie

Met Zorg naar Gezondheid!

Met Zorg naar Gezondheid! Met Zorg naar Gezondheid! dr. Hans Hobbelen Lector Healthy Lifestyle, Ageing and Health Care Kenniscentrum CaRES: Care, Rehabilitatie, Educatie, Sport (CaRES) Lectoraat Transparante Zorgverlening Lectoraat

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding Luchtverontreiniging groot probleem gezondheid Elk jaar sterven wereldwijd zo n 6,5 miljoen mensen aan de gevolgen van luchtverontreiniging en in Nederland zorgt dit jaarlijks zeker voor 13.000 vroegtijdige

Nadere informatie