Technisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015

Transcriptie

1 Technisch-economische scenario s voor Nederland Ton van Dril 20 mei 2015

2 Overzicht Energieplaatje in historisch perspectief Hoeveel en hoe gebruiken we energie? Wat gebeurt er met verbruik en uitstoot nu en in de nabije toekomst? Wat kenmerkt transitiescenario s? Waarom gebeurt er te weinig? Welke opties worden niet gebruikt? Wat zijn de onderhandelingsresultaten en keuzes van het energieakkoord?

3 Boodschappen We gebruiken veel energie, vooral heel versnipperd, en het aanpakken daarvan is dus veel werk. Dat geldt voor het beperken van de vraag (besparing). We wekken ook op steeds meer verschillende manieren energie op. Het verder ontwikkelen daarvan is ook een enorme opgave, met name als dat decentraal plaatsvindt. De energietransitie is dus een grote opgave. Je zou daarvoor een planmatige aanpak verwachten. Het lijkt dus noodzakelijk om overwegingen van maatschappelijke kosten en belangen daarbij te betrekken. In de huidige verkenningen is een omslag al een klein beetje zichtbaar. De keuzes die bij het energieakkoord zijn gemaakt zijn echter niet altijd gebaseerd op een afgewogen plan en ook niet lage maatschappelijke kosten. Om de energietransitie meer vaart te geven moet je dus vooral ook op de meer kosteneffectieve maar controversiële gebieden de maatschappelijke discussie aan gaan.

4 Een gemiddeld nederlands huishouden gebruikt: MJ (1484 m3) gas MJ (3312 kwh) elektriciteit MJ (1000 liter) motorbrandstof

5 Historisch perspectief (1), PJ

6 Historisch perspectief (2), index

7 Energieverbruik is sterk versnipperd: b.v. elektriciteit bij huishoudens

8 Verdeling hernieuwbare opties

9 Energieverbruik blijft gelijk

10 Broeikasgasemissies dalen

11 Hernieuwbaar: sterke groei WOZ en PV

12 >> Er gebeurt nu wel wat, maar er is meer nodig: Ingrijpende plannen in de energiewereld

13 Mondiaal: van beperkte veranderingen in het referentiebeeld Primair energieverbruik in verschillende scenario s, IEA ETP (2010) 13

14 tot een grote omschakeling Primair energieverbruik in verschillende scenario s, IEA ETP (2010) 14

15 tot compleet hernieuwbaar in Aandelen energiebronnen in finaal energieverbruik, WWF/Ecofys energy scenario 15

16 Context EU: 80% reductie van broeikasgassen (100% =1990) 100% 100% 80% Power Sector Current policy 80% 60% Residential & Tertiary 60% Industry 40% 40% Transport 20% 20% Non CO 2 Agriculture Non CO 2 Other Sectors 0% 0%

17 Wat zien we nu vooral aan die publicaties? Verkenningen met drastische CO 2 reducties De visies hebben een verschillende mate van technische uitwerking (is het mogelijk?) economische uitwerking (wat kost het of wat levert het op?) beleidsuitwerking (hoe krijgen we het voor elkaar?) Vooral het benodigde beleid is niet uitgewerkt

18 Hoe komt dat nou? Onzekerheden over de prioritering van de doelen Onzekerheden over de oplossingen Verschillen in waardering en belangen bij die prioritering en oplossingen Wicked problem

19 Reductie 80% in Besparing eindgebruikers Hernieuwbaar excl biomassa CCS fossiel 100 Biomassa Biomassa + CCS 50 OBG Kernenergie Elektrificatie/waterstof Reductiepakket

20 Waar zit wat? Elektrificatie/waterstof Hernieuwbare elektriciteit Nucleair Biomassa + CCS CCS Energiebesparing

21 Welke opties worden niet gekozen? Verduurzaming van de zware industrie: vereist maatwerk, informatieassymmetrie, internationale starheid Vraagreductie vervoer: politieke grenzen lijken bereikt Productbeleid: lukt wel bij apparaten en voertuigen, moeilijk bij indirecte emissies bij verpakkingen, voedsel, materialen Grootschalige biomassa: duurzaamheidsdiscussie Klimaatopties, niet duurzaam maar wel effectief: Kern, CCS

22 Context Energieakkoord Stagnatie in de Nederlandse economie: kan een investeringsimpuls in de energietransitie leiden tot groei en werkgelegenheid? Roep om een consistente langetermijnvisie in het Nederlands Energiebeleid: eerdere acties zoals Nederland krijgt nieuwe energie >>>> Onderhandelingsproces van 8 maanden over beleid en acties in de Sociaal- Economische Raad tussen Brancheorganisaties en koepels Vakbonden Nationale overheid IPO, netbeheerders, VNG, waterschappen Milieubeweging Belangenorganisaties (huurders, etc.)

23 Onderhandelingsresultaten energieakkoord (mindmap?) Beperkingen gesteld door de deelnemers: VNO-NCW-MKB: GROEI! En geen nieuwe regels, inspanningen of lastenverzwaring Milieubeweging: kolencentrales aanpakken, biomassameestook beperken, daardoor wordt wind op zee noodzakelijk Energiesector: terugdraaien kolenbelasting Vakbonden: WERK! Kwantiteit en kwaliteit Overheid: geen toename financieringstekort, geen nieuwe belastingingrepen, Brusselse kaders Provincies: vasthouden aan afspraak Wind op Land Verkeer stakeholders: geen korte termijn ambities, wel 2030 Bijzonder dat er dan toch nog iets uitkomt!

24 Keuzes Energieakkoord

25 Algemene typering Energieakkoord Het akkoord is uniek in de vérgaande betrokkenheid van stakeholders Akkoord kan een trendbreuk worden in de manier waarop we voor de lange termijn onze energiehuishouding vormgeven Akkoord is meer uitvoeringsagenda 2020 dan transitieagenda 2050 Veel hangt af van wat er de komende jaren mee gedaan wordt (uitvoering & borging) Gegeven waar Nederland vandaan komt is het akkoord ambitieus, gegeven waar we naartoe moeten is het slechts een begin

26 Samenvatting 1 We gebruiken heel veel energie met heel veel verschillende toepassingen Dus verkijk je niet op de enorme omvang van de opgave In de huidige verkenningen is een transitie een klein beetje zichtbaar. Voor een veilig scenario is echter een enorme omslag nodig Gezien de opgave is het nu uitsluiten van opties onverstandig en riskant Een planmatige techno-economische benadering lijkt zo slecht nog niet, maar wordt helemaal niet toegepast!

27 Samenvatting 2 De keuzes die bij het energieakkoord zijn gemaakt zijn niet altijd gebaseerd op een afgewogen plan en ook niet op lage maatschappelijke kosten. Ze zijn vooral ingegeven door verschillende belangen en percepties: een zeer complex beleidsprobleem Om de energietransitie meer vaart te geven moet je dus vooral ook op de meer kosteneffectieve gebieden de maatschappelijke discussie voeren. Toch zijn er nu een aantal goed gefundeerde inzichten in oplossingen Communiceer intensiever en feitelijker met consumenten en bedrijven

28 Offshore wind Source: Mauna Loa Observatory, Atmospheric CO2 concentrations. 28