Na aardgas komt zonneschijn

Transcriptie

1 Economisch Bureau Na aardgas komt zonneschijn Hans van Cleef, sr. sectoreconoom energie 17 november

2 De uitdagende overgang naar een duurzame energievoorziening Mondiaal Europees Nederland 2

3 Niet één, maar drie transities (Minder) Vraag naar energie Economische transitie Aanbod van energie 3

4 Economische transitie komt net een beetje op gang Belang aardgas voor economie neemt al af Gevolgen energietransitie voor groei niet duidelijk Overheid kan de transitie bevorderen Meer banengroei? Gevolgen voor de overheidsfinanciën: Lagere gasbaten Lagere accijns op energie Hogere uitgaven subsidieregelingen 4

5 Wie betaalt de energietransitie? Industrie? Maar hoe hoog gaat die rekening dan worden?? Overheid? 5

6 Vraagzijde: meer aandacht vereist voor efficiëntie Kansen in de gebouwde omgeving Verduurzaming transport gaat veel verder dan alleen elektrisch rijden Forse verbetering energie-efficiëntie industrie mogelijk (VEMW rapport) Maar consument mist vaak betrokkenheid of politiek draagvlak! 6

7 Verandering in aanbod vooral een politieke kwestie Leveringszekerheid Klimaatdoelstelling Economie Elektrificatie leidt mogelijk tot capaciteitsproblemen Biomassa, nodig maar niet gewenst CCS nodig ter compensatie Hernieuwbare energie cruciaal voor toekomstige veiligheid 7

8 Koolstof als sturingsmechanisme Koolstof = een van de belangrijkste instrumenten om beleid te sturen Want CO2-uitstoot is meetbaar, en daarmee kan reductie dus worden gecontroleerd Maar het ETS interacteert niet met andere maatregelen en dus blijven prijzen vooralsnog (veel) te laag 8

9 Europese aanpak cruciaal Europa stuurt op CO2-doelen maar het gereedschap blijkt te licht CO2-emissierechtenprijs Bron: Thomson Reuters 9

10 Overaanbod drukt de prijs van Olie (USD/vat) Brent WTI Gas (TTF) (EUR/MWh) TTF 140 Kolen (EUR/ton) Elektriciteit (NL) (EUR/MWh) Kolen (R'dam) NL BSLD 2017 NL PKLD 2017 Bron: Thomson Reuters 10

11 Aanbod: Gestrand vermogen of een zeepbel? Zeepbel Amerikaanse (Nederlandse) huizenmarkt Internetbubbel Mogelijk ook Politiek besluit? Maatschappelijk draagvlag? - Lokaal / mondiaal? of - Tijdelijk / voor altijd? * Combinatie mondiaal voor altijd niet eerder gezien Gestrand vermogen Technologische ontwikkeling Hype ONDERNEMERSRISICO! Business as usual? 11

12 Veranderingen in de energiemarkt van alle dag! Transport Verwarming Koelen Koken Verlichting 12

13 Nog volop (politieke) keuzes te maken Maar hoe hoog gaat die rekening dan worden?? Beleid en wetgeving waarbij stabiliteit is gewaarborgd Investeren in innovatie om Nederland weer voorop te laten lopen bij de mondiale energietransities Een keuze voor back-up capaciteit naast hernieuwbare energie: Tot 2030: Gas, in combinatie met kolen + biomassa + CCS Na 2030: Gas. Voorkeur voor biogas, aangevuld met binnenlands gas en indien nodig geïmporteerd gas (LNG of pijplijngas) (NOGEPA ladder van 7) Gelijk speelveld voor alle Europese lidstaten Bron: Nogepa 13

14 ABN AMRO: aanbevelingen om vaart vd energietransities erin te houden Meer aandacht voor energiebesparing, zowel bij huishoudens als industrie Elektrificatie van de energiebehoefte leidt tot flinke investering in het elektriciteitsnet Verdere verbreding en inzet van de Europese Energie-Unie Verbetering van ETS om goed te kunnen sturen op CO2-uitstootbeperking Kiezen voor gas naast hernieuwbaar als back-upbrandstof na 2030 (NW-Europa) Ook blijven investeren in conventionele energie 14

15 En nu? ÉN 15

16 Vragen? Hans van Cleef Senior Energy Economist ABN AMRO Bank N.V. Group Economics or ABN AMRO Group Economics op internet 16

17 Belangrijke informatie ABN AMRO Group Economics op het internet Nederlandse publicaties English 17