en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018

Transcriptie

1 Energie-infrastructuur: overzicht en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018

2 Indeling De drie fasen van ordening en regulering infrastructuur Nederland doorvoerland Wat is de opgave? Investeringen en kosten CCS en warmtenetten als nieuwe thema s Toekomstbeelden wat is onzeker en meer robuust? Conclusies 2

3 Drie stadia van infrastructuurbeleid Liberalisering: splitsing activiteiten gericht op efficiency en waarborg publieke functies Vanaf rond 2005: aandacht voor nieuwe investeringen in kader van energietransitie (AER advies Infrastructuur als ruggengraat) Heden: infrastructuur als onderdeel energiesysteem; kansen en aandachtspunten ICT (PBL; RLI advies) Onderscheid netten en system operator als functies 3

4 De nieuwe uitdagingen Infrastructuur als deel energiesysteem: flexibiliteit Grotere rol marktpartijen door marktsignalen Via waterstof in industrie en opslag Interconnectie creëert meer flexibiliteitsmogelijkheden Maar ook distributie netbedrijven worden system operator Mogelijkheden en uitdagingen ICT: Welke gemeenschappelijke kennis is nodig? Welke regels zijn nodig om publieke waarden te blijven borgen? Welke preventie is no-regret voordat problemen ontstaan? 4

5 Nederland doorvoerland: energiebalans in

6 De opgave 6

7 Aspecten energie-exploitatie als deel BNP Bijdrage aan bbp (procent) Productie hernieuwbare energie Tankstations, opslag en groothandel in fossiele brandstoffen Bron: ECN/PBL, Nationale Energieverkenning 2017 Netwerken 7

8 Energierekening huishoudens (in % en totaal) Levering 58% 34% 29% Netten 8% 27% 28% Belasting en opslag 33% 39% 43% Totaal 1446 euro 1451 euro 1486 euro Lopende prijzen. Huishoudens met zonnepanelen en energiebesparing. Bron: ECN/PBL, Nationale Energieverkenning

9 Investeringen energievoorziening (lopende p) Investeringen (miljard euro) Energiebesparing 0 Zon Wind Biomassa, -gas, -brandstoffen en -raffinage en overig Warmte, geothermie en energie uit water Netwerken Bron: ECN/PBL, Nationale Energieverkenning

10 Extra investeringen bij 80% BKG reductie Bron: PBL, Investeringen energietransitie en financierbaarheid,

11 Mogelijke toekomstrichtingen energievoorziening Bron: CE Delft, Net voor de Toekomst,

12 Voorgenomen interconnectie NL-D NL-B / NL-DK NL-GB NL-N Bron: ECN,PBL, Nationale Energieverkenning 2017; Tennet 12

13 Nieuwe aspecten infrastructuur Warmtenetten: Samenhang warmteleverancier(s)/net/afnemers Ordening cf gas en elektriciteit? Rol mede-overheden Financiering/business case CCS: Samenhang afvang/net/opslag Beleidsondersteuning Juridisch kader 13

14 Zo zag de toekomst er 9 jaar geleden uit Bron: Energieraad, De ruggengraat van de energievoorziening,

15 15

16 Elektriciteitsproductie 2050: groter door elektrificatie Zon-PV 10-25% WOZ 50-80% Nucleair 0-25% Gas (CCS) 1-20% WOL 7-11% Interconnectie Geothermie 0-4% 16

17 Industrie Biomassa Extra besparing CCS 6-34 Mton Elektrificatie processen en warmteproductie Demand side management 17

18 Lage temperatuur warmte Elektrificatie/hernieuwbare warmte 40-80% Extra besparing PJ Warmtelevering 20-30% Groen gas 5-30% Aardgas 0-30% 18

19 Mobiliteit en transport in 2050 Waterstof vrachtvervoer 0-100% Elektrische personenauto s/ waterstof/hybrides % Groene brandstoffen wegverkeer PJ Groene brandstoffen belangrijkste optie CCS? 19

20 Niet alles is onzeker: robuuste elementen uit PBL analyse Ten opzichte van een basispad zonder voortzetting SDE+, lettend op kosteneffectiviteit Enig wind op land Heel veel wind op zee Zowel grootschalige als kleinschalige zon-pv Meer procesefficiency industrie CCS in verschillende industriële sectoren Zuinige apparaten, verlichting Normen voor auto s en elektrisch personenvervoer Minder robuust, maar ook goed denkbaar: elektrificatie industrie, warmtenetten, groen gas 20

21 Conclusies Van efficiency via investeringen naar systeemintegratie met grotere rol ICT schermutselingen onvermijdelijk Nederland is speler in groter (NW) Europees verband Klimaat geeft urgentie aan opgave Aandeel netkosten in uitgaven, en investeringen namen toe, maar toename in toekomst wellicht bescheiden CCS en warmtenetten komen erbij Verschillende toekomstbeelden hebben andere consequenties voor infrastructuur; onzekerheid maakt het duurder, maar adaptiviteit onontkoombaar Er lijken nu robuuste delen van toekomstbeelden, maar dat dachten we in verleden ook 21