Betalen Betalen op internet en mobiele telefoon

Transcriptie

1 Betalen op internet en mobiele telefoon Payments 2007

2

3 Betalen op internet en mobiele telefoon Inclusief een overzicht van betaalmethodes en PSPs voor Duitsland en Nederland Auteurs Innopay Uitgave Nederlands Versie 1.0 Januari 2007 Copyright Innopay Alle rechten voorbehouden

4

5 Voorwoord Voor u ligt de 2007 editie van het rapport 'Betalen op internet en mobiele telefoon', samengesteld door Innopay. In de afgelopen jaren is dit document uitgegroeid tot het lijfboek voor webwinkeliers op het gebied van betalen in Nederland, maar ook daarbuiten. Gezien de sterke ontwikkelingen op het gebied van online en mobiel betalen, zal dit rapport zich blijven ontwikkelen in de komende jaren. Thuiswinkel.org, de branchevereniging van bedrijven die producten en diensten verkopen via internet, catalogi, en dergelijke aan consumenten, is blij met dit standaardwerk over online betalingsverkeer in Nederland. Thuiswinkel.org wil met de publicatie van dit rapport bijdragen aan doelstellingen en belangen van haar leden - zoals verwoord in Thuiswinkel.org s nieuwe 2007 position paper (zie: Thuiswinkel.org wil dat steeds meer consumenten in Nederland veilig en vertrouwd online producten en diensten afrekenen. Met de publicatie van dit rapport en Thuiswinkel.org s position paper hoopt de branchevereniging bij te dragen aan een significante groei van de thuiswinkelbranche in Nederland, maar ook zeker in de rest van Europa. Exclusief voor Thuiswinkel.org leden wordt er nu een Nederlandse versie uitgebracht van dit rapport. Met dit rapport hebben wij als doel de leden van Thuiswinkel.org op overzichtelijke wijze het inzicht te verschaffen in de mogelijkheden voor het samenstellen van een actuele en klantgerichte betalingsportfolio. Michiel Lieffering Voorzitter Werkgroep Betalingsverkeer Thuiswinkel.org Douwe Lycklama Directeur Innopay

6

7 Inhoud Voorwoord Managementsamenvatting Belangrijkste trends De mogelijkheden van SEPA Spelers op de electronische betaalmarkt Banken Acquirer Issuer Scheme Processors Payment Service Providers De opkomst van internet betaalmethodes De nieuwe positionering van PayPal en Google Checkout Macro-betalingen via mobiele telefoon: nog steeds een patstelling Verdere ontwikkeling van pre-paid oplossingen E-invoicing voor B2B en B2C Betaalmethodes Classificatie van betaalmethodes Overzicht van betaalmethodes Macro-betalingen met onvoorwaardelijk bereik Automatische incasso / direct debit Bank overschrijving Acceptgiro Cash on Delivery Card on Delivery Escrow Macro-betalingen met voorwaardelijk bereik... 46

8 8 - Inhoud Online Banking e-payments Creditcard betalingen E-invoicing Online e-wallets Mobiele e-wallets Micro-betalingen met onvoorwaardelijk bereik Premium SMS Betaalnummers Micro-betalingen met voorwaardelijk bereik Online e-wallets Payment Service Providers Dimensies van PSPs Distribuerende en collecterende PSPs Card-betalingen versus betalingen zonder card Fraudepreventie en -management Online versus off-line betaalmethodes PSP overzicht Bijlage 1: Achtergrondinformatie en referenties Studies over internetgebruik Studies over e-commerce Beleid in Nederland E-commerce voor de ondernemer Betalingsgerelateerde dienstverlening Informatie over betaalproducten Nieuwssites over de betaalindustrie Bijlage 2: Woordenlijst Bijlage 3: Wijzigingen t.o.v. Betalen

9 1 Managementsamenvatting E-commerce groeit nog steeds sterk, en dubbele groeicijfers zijn nog steeds de norm. Europese consumenten besteedden in 2006 voor meer dan 75 miljoen (een toename van bijna 30% in de afgelopen 12 maanden) en bedrijven spendeerden voor meer dan 530 miljoen via internet 1. Naar verwachting zal de groei in de komende jaren aanhouden, hoewel het groeipercentage kan afnemen. De groei van de e-commerce markt wordt gevoed door een aantal onafhankelijke factoren. Dit zijn o.a. het gebruikersgemak en de beschikbaarheid van shopping sites, de groeiende breedbandpenetratie en zeker ook verbeteringen in de kwaliteit van betaal- en verzendopties. Bij elkaar draagt dit bij aan een groeiend vertrouwen bij online winkelen, Dit bevordert een gedragsverandering van winkelen in fysieke winkels naar online winkelen. Als gevolg hiervan verandert het betalingslandschap voortdurend. is de derde editie van dit rapport en laat de huidige stand van zaken zien in de wereld van betalen via internet en telefonie. Specifieke informatie over betaalmethodes en Payment Service Providers (PSPs) (hoofdstukken 3 en 4) hebben alleen betrekking op Nederland en Duitland. Het rapport is bedoeld voor de gehele sector, met inbegrip van merchants, banken, scheme organisaties en beleidsmakers. Alle details met betrekking tot betaalmethodes, specifieke betaalproducten en Payment Service Providers zijn gebaseerd op informatie die publiekelijk beschikbaar was toen dit rapport in het laatste kwartaal van 2006 werd geschreven. Hoewel we niet de pretentie hebben een volledige beschrijving van de markt te geven, hebben we toch het gevoel dat we met dit rapport een overzicht bieden van de belangrijkste en relevante ontwikkelingen. De verandering van de gehele Europese betalingssector ondergaat een aanzienlijke versnelling onder invloed van het SEPA programma. SEPA wordt aangedreven door het zelfreguleringsprogramma van de European Payments Council (EPC). Als onderdeel van dit programma proberen de Europese banken overschrijvingen, incasso s en card-producten te standaardiseren, uiteindelijk binnen de gehele Europese gemeenschap, maar aanvankelijk (per 1/1/2008) binnen de Eurozone (EU-12). De visie is het afschaffen van binnenlandse betalingen en het behandelen van Europa als één binnenlandse regio. Iedere Europese burger en organisatie zou toegang moeten krijgen tot dezelfde betalingsproducten. Deze visie maakt onderdeel uit van de Lissabon Agenda van de Europese Commissie, dat als doel heeft om van Europa in 2010 de meest concurrerende economie van de wereld te maken. Een geharmoniseerde SEPA betalingsinfrastructuur vormt de basis van nieuwe diensten, zoals internetbetalingen en e-invoicing. Met name Europese politici verwachten veel van de maatschappelijke efficiëntie (besparingen van meer dan 100 miljard, volgens de Europese 1 Innopay onderzoek.

10 10 - Managementsamenvatting Commissie) als gevolg van de verdere penetratie van e-invoicing en e-betalingen in de komende jaren. Dat is de reden dat beleidsmakers om een inspanning vragen die verder gaat dan SEPA in het realiseren van nieuwe en gestandaardiseerde diensten bovenop de nieuwe SEPA betalingsinfrastructuur. Het is te verwachten dat internetbetaaldiensten in de komende jaren op Europees niveau zullen worden geharmoniseerd, waarbij zal worden voortgebouwd op de ervaringen van de verscheidene lidstaten. Deze Europese standaardisatiebeweging voor internetbetalingen en e-invoicing biedt de e- commerce sector een belangrijke kans. Behalve betere en minder fraudegevoelige betaalmethodes zijn er ook nieuwe ontwikkelingen te verwachten in het acquiring domein, aangezien lokale regels dankzij SEPA zullen verdwijnen. In principe zou één contract voldoende moeten zijn voor heel Europa, wat mogelijk tot meer schaalvoordelen kan leiden. Meer in het algemeen is de e-commerce sector een first mover in alles wat te maken heeft met operationele efficiëntie. Dit biedt op zijn beurt goede kansen aan financiële instituten die betalingsdiensten aanbieden. De tijd is rijp voor de e-commerce sector om in gesprek te gaan met de banken om hun specifieke behoeften en wensen duidelijk te maken. In Betalen 2006 schreven we over de opkomende categorie van Online Banking e-payments. Nu, een jaar later, is de verwachting nog groter dat de e-commerce sector in de komende jaren betere en minder fraudegevoelige betaalmethodes tegemoet kan zien. In het afgelopen jaar nam het nieuwe internet betalingssysteem ideal 20% van alle e-commerce betalingen in Nederland voor zijn rekening. In Duitsland werd giropay gelanceerd (een systeem dat in potentie 75% van alle Duitse rekeninghouders vertegenwoordigt), naast de al bestaande systemen in Oostenrijk, Denemarken en Finland. In België werden alle binnenlandse debit cards (Bancontact/Mister Cash) geschikt gemaakt voor internetbetalingen. In de VS wordt een vergelijkbaar systeem voorbereid door NACHA, de interbancaire organisatie die financiële instituten vertegenwoordigd, dat kopers de mogelijkheid biedt hun transactie te laten verifiëren bij hun online banking portal. In China zijn real-time bankoverschrijvingen (op basis van een debit card) nu al de meest gebruikte betaalmethode, aangeboden door een netwerk van 40 banken. Het onderzoeksbedrijf Celent voorspelt dat er in 2009 bij 25% van alle e-commerce transacties geen card meer aan te pas zal komen. Betalen via mobiele telefoons is nog steeds een grote belofte. Er was in het afgelopen jaar in Europa geen belangrijke doorbraak, behalve het groeiende besef (ook binnen de EPC) dat er iets gedaan moet worden voor mobiele betalingen van grotere bedragen (> 10). In de VS werden drie nieuwe initiatieven gelanceerd, vergelijkbaar met de initiatieven die drie tot vijf jaar geleden in Europa werden geïntroduceerd (bijvoorbeeld Paybox, Moxmo). Het verschil is dat er nu nauwere verbindingen zijn met bestaande bases van rekeninghouders, bijvoorbeeld PayPal Mobile en MasterCard (Obopay). Op dit moment zijn in Europa ringtones, wallpapers, tickets en vergelijkbare mobiele diensten de enige diensten die op dit gebied winst genereren. Deze vallen met name binnen het domein van de telecomoperators, zowel

11 Managementsamenvatting - 11 wanneer aankoop en levering plaatsvindt via de mobiele telefoon zelf, als via internet. Naar verwachting zal er in deze situatie geen verandering optreden totdat banken en telecomoperators een overeenkomst bereiken over gedeelde infrastructuren met betrekking tot grotere betalingen. Deze consensus vormt mogelijk de grootste uitdaging in de betalingssector, aangezien het de instemming vereist van niet alleen meer dan Europese banken, maar ook van de meer dan 80 Europese telecomoperators. Andere online micro-payment initiatieven zijn tot dusverre niet succesvol gebleken. In Nederland hield Bill (SNS Bank) op te bestaan en bleef alleen MiniTix (Rabobank) over. In Europa is het in Duitsland gevestigde Firstgate met 7 miljoen rekeninghouders nog steeds marktleider. De grootste obstakels met betrekking tot micro-betalingen zijn de deelname en financiering, die een snelle ontwikkeling van een netwerk in de weg staan. Wij geloven dat partijen die er in slagen dit probleem aan te pakken succesvol zullen zijn, en dat er voor banken op dit gebied nog steeds kansen liggen mits zij samenwerken. Internationale merchants kunnen meer profiteren van Google en PayPal. Google betrad de betalingsarena in 2006 met een nieuwe propositie. Het bedrijf biedt merchants een PSPdienst en verbindt de transactiekosten aan de reclamekosten. Merchants die bij Google adverteren kunnen lagere transactiekosten verwachten. Het nadeel van Google is dat merchants alleen klanten kunnen bereiken die bij Google staan geregistreerd. PayPal biedt een vergelijkbare PSP-dienst, maar bedient tevens kopers die geen PayPal rekening hebben door middel van creditcard trasacties. Aan de koperskant test PayPal in samenwerking met MasterCard om per transactie real-time online debit cards te verstrekken (gekoppeld aan een PayPal rekening) voor merchants die geen PayPal accepteren. De Payment Service Provider markt bleef in 2006 groeien. Meer en meer merchants ontdekken de meerwaarde van deze providers die eenvoudige toegang bieden tot meerdere online betaalmethodes (vaak in meerdere landen), naast een assortiment aan additionele dienstverlening. Er worden proposities ontwikkeld voor bijna elke denkbare behoefte van merchants. Elektronisch factureren (e-invoicing) wordt meer en meer zichtbaar op de betalingsradar, hoewel het al tien jaar als belofte in de lucht hangt. Deze ontwikkeling is met name gericht op het verbeteren van de efficiëntie door het overbodig maken van papieren rekeningen, en beperkt zich niet tot de e-commerce sector. Feitelijk gebruikt de e-commerce sector e- invoicing reeds per definitie, hoewel nog niet alle mogelijkheden worden benut. Dit heeft vooral te maken met het gebrek aan wettelijke harmonisatie en het gebrek aan standaarden. De huidige e-commerce beweging heeft dit opgepakt en in de komende jaren zullen er naar verwachting verbeteringen optreden. Tot die tijd blijft e-invoicing een uiterst versnipperde, nationaal georiënteerde activiteit, waar marktontwikkelingen met name door de aanbodkant worden gedreven. Tot nog toe is er alleen in Finland een nationale e-invoicing standaard, met de daarbij behorende volumes en acceptatie door bedrijven en consumenten. In Nederland

12 12 - Managementsamenvatting hebben de banken het afgelopen jaar geprobeerd een standaard hiervoor te ontwikkelingen, en naar verwachtingen zullen e-invoicing aanbieders in 2007 nieuwe diensten op dit vlak gaan aanbieden. In 2006 is de belangstelling voor prepaid cards gegroeid. In het algemeen heeft de meerwaarde van prepaid te maken met het verbeteren van efficiëntie in de back office, beheersing van de uitgaven, verbeterde klantentrouw, anonimiteit van de card, en het feit dat de waarde ervan gemakkelijk tussen mensen kan worden uitgewisseld. Er verschijnen meer en meer voorbeelden op de markt, zoals overheidsuitkeringen, loonstrook, reizen, nietbancair, jeugd en cadeaus. Voor e-commerce merchants zijn prepaid cards belangrijk voor anonieme en gegarandeerde betalingen, met name bij cards met internationale logo s. Onze verwachting is dat deze product categorie zich in 2007 verder zal ontwikkelen. Hoewel niet direct relevant voor online merchants, zijn de ontwikkelingen in contactloze PoS betalingen een interessant onderwerp. Na vele jaren van testen, met name in de VS, lijkt het er nu op dat dit soort betalingen in Europa langzaamaan wordt geaccepteerd voor lagere bedragen (< 25). Contactloze producten maken het mogelijk de hoeveelheid contant geld op verkooppunten te verminderen, aangezien kopers het gemak op prijs stellen, terwijl banken en merchants er vanwege de hoge kostenstructuur baat bij hebben de hoeveelheid contact geld dat in omloop is omlaag te brengen. De aankondiging door de Barclay/Visa organisatie van Oyster (openbaar vervoer in London) is in dit opzicht een belangrijke doorbraak, maar ook JCB en telecomaanbieder KPN zijn een pilot begonnen met Near Field Communication (NFC) handsets in Amsterdam. We verwachten dat er in het komende jaar meer contactloze producten worden geïntroduceerd, zowel met cards als handsets. De penetratie van deze producten zal langere tijd nodig hebben dan online producten aangezien terminals moeten worden aangepast om contactloze betalingen te kunnen verwerken. besteedt aandacht aan de belangrijkste trends op het gebied van betalingen in hoofdstuk 2, met inbegrip van een nieuwe paragraaf over e-invoicing. Hoofdstuk 3 biedt een overzicht van de momenteel meest relevante betalingsproducten in Duitsland en Nederland. Hoofdstuk 4 geeft een overzicht van de belangrijkste PSPs in beide landen. Tot slot: hoewel dit rapport met de grootst mogelijk zorg is samengesteld verzoeken wij u vriendelijk ons te informeren indien u van mening bent dat dit rapport, ondanks onze inspanningen, onduidelijke of foutieve informatie bevat of als u vindt dat belangrijke informatie ontbreekt. U kunt uw opmerkingen mailen naar info@innopay.com.

13 2 Belangrijkste trends De markt voor internet- en telefoonbetalingen is nog altijd sterk in ontwikkeling. In dit hoofdstuk gaan we gedetailleerder in op de belangrijkste recente trends en ontwikkelingen, en bekijken we de algemene richting waarin de markt zich beweegt. Hiertoe behandelen we de volgende onderdelen: De mogelijkheden van SEPA Spelers op de markt van elektronisch betalen De opkomst van internet betaalmethodes via online bankieren De nieuwe positionering van PayPal en Google Checkout Macro-betalingen via mobiele telefoon: nog steeds een patstelling Ontwikkelingen op het gebied van pre-paid oplossingen E-invoicing voor B2B en B2C 2.1 De mogelijkheden van SEPA De laatste paar jaren staan de Europese banken onder druk van Europese politici om iets te doen aan de dure en gecompliceerde stand van zaken op het gebied van betalen in Europa. Dit heeft in 2002 geleid tot de zogenaamde Bolkestein directive, die stelde dat de kosten voor buitenlands betaalverkeer gelijk moeten zijn aan die voor binnenlands betaalverkeer. Als gevolg daarvan wordt er nu inspanning ondernomen om te komen tot een volledige harmonisering van Europese betalingen. Dit programma wordt SEPA genoemd: Single European Payments Area. Deze visie van de Europese Commissie houdt in dat burgers en bedrijven toegang moeten hebben tot één set van betaalinstrumenten die binnen de Europese Unie op uniforme wijze werkt. Deze set is een combinatie van een bankrekening en instrumenten als overboeking, direct debit en cards. Het betekent dat de burgers van de Europese Unie niet langer verplicht zijn bankrelaties in alle landen te onderhouden. SEPA houdt het einde in van internationale betalingen binnen Europa. In de nabije toekomst zal het geen verschil uitmaken of geld binnen de grenzen van een land wordt overgemaakt of binnen Europa. De Europese banksector heeft gereageerd op deze politieke druk met zelfregulering middels het opzetten van de European Payments Council (EPC) in In de EPC werken banken samen om de politieke doelstellingen te vertalen, in de hoop dat hiermee verdere regulering (zoals de Bolkestein directive ) kan worden voorkomen.

14 14 - Belangrijkste trends Concreet betekent dit dat nieuwe standaardinstrumenten worden ontwikkeld, waaronder overboekingen en direct debits. Voor wat betreft (credit en debit) cards worden er geen nieuwe producten ontwikkeld, maar worden er regels opgesteld binnen het SEPA Cards Framework. Daarna ligt het initiatief bij de markt. Het betekent dat de plaatselijke debit cards in de verschillende landen (waaronder de Nederlandse PINpas) in hun huidige vorm zullen verdwijnen, zullen veranderen of worden aangesloten bij internationale netwerken (combinaties van deze drie zijn ook mogelijk). De bestaande internationale netwerken van MasterCard en Visa zullen een belangrijke rol spelen bij het realiseren van SEPA op het gebied van cards. Kopers moeten in staat zijn deze nieuwe producten vanaf 2008 te gebruiken. Bestaande instrumenten zullen niet van de ene op de andere dag verdwijnen, maar de gehele banksector zal binnen 5 tot 10 jaar zijn overgegaan op nieuwe betaalmethodes. Het zal voor banken eenvoudigweg te duur zijn verschillende plaatselijke producten te handhaven. Met name merchants die internationaal opereren kunnen voordelen verwachten van SEPA. Niet alleen vanwege de gestandaardiseerde producten en de meerwaarde van (elektronische) diensten, maar ook vanwege de mogelijkheid om betalingsoperaties meer te centraliseren. Ook op het gebied van cards is de verwachting dat het verkrijgen van acquiring contracten voor de Europese regio makkelijker zal worden en dat de merchant fees omlaag zullen gaan. Alle merchants (zowel e-commerce en fysieke handel) zullen in de komende jaren echter wel hun betaalsystemen moeten aanpassen, onder druk van banken en andere betalingsaanbieders. De eerste tekenen van deze migratie worden naar verwachting zichtbaar in de loop van dit jaar. 2.2 Spelers op de electronische betaalmarkt In het algemeen zijn er een aantal verschillende categorieën van spelers actief op het gebied van betalen. Het is belangrijk om deze spelers en de rol die zij spelen te begrijpen. Merchant Consument Corporate Vraag Publieke sector PSP Consumenten bank (Issuer) Scheme Zakenbank (Acquirer) Aanbod Processing/ACH Figuur 2-1: het 4-partijen model, inclusief processing.

15 Belangrijkste trends - 15 Bovenstaande figuur toont de relatie tussen de vier belangrijkste partijen: Merchant, Consument, Issuer en Acquirer. De rol die deze partijen en de overige getoonde actoren spelen worden hier kort toegelicht Banken Deze partijen bieden betaalmethodes en producten aan waarmee rekeninghouders geld kunnen overschrijven tussen verschillende rekeningen, bijvoorbeeld door middel van overschrijvingsformulieren, direct debits, Acceptgiro s, and recentelijk giropay en ideal. Het instrumentarium wordt zowel aan betalers als ontvangers aangeboden, en op die manier wordt een netwerk in stand gehouden. Bovendien bieden de banken hun klanten faciliteiten voor internetbankieren. Het aantal mensen dat gebruik maakt van deze faciliteiten is de afgelopen jaren sterk gegroeid en de algemene verwachting is dat internetbankieren zich uiteindelijk zal ontwikkelen tot het belangrijkste bankkanaal Acquirer Een acquirer is een financiële instelling die de formele relatie met de merchant heeft. De acquirer zorgt er ook voor dat de merchant wordt uitbetaald. Acquirers hebben licenties van schemes ( zoals Visa, MasterCard, ideal en giropay) om hun betalingen te accepteren. Een sterke trend die doorzet is de internationalisering van acquirers. Acquirers zijn op zoek naar cross business en acquireren meer en meer buitenlandse merchants voor hun binnenlandse business. Voorbeelden zijn G&S (Duitsland), Concardis (Duitsland), EuroConex (Ierland) en BCC (België) die de Nederlandse markt betreden. Volgens de nieuwe regels van SEPA zullen merchants slechts één contract nodig hebben voor hun Europese transacties, in tegenstelling tot de huidige praktijk waarbij ze contracten per land moeten afsluiten. Als gevolg hiervan kunnen merchants ook kiezen voor één uitbetalingstroom voor hun gehele volume (centrale acquiring), maar dit kan alleen voordelig zijn voor merchants die hun financiën op deze manier hebben opgezet. Veel merchants opereren wat dit betreft nog steeds op lokaal niveau. We verwachten dat wanneer SEPA van kracht wordt veel merchants zullen proberen hun betalingsoperaties te stroomlijnen en centraliseren Issuer Issuers zijn (vaak) instellingen die cards of rekeningen verstrekken. Zij onderhouden de relatie met de koper. De acquirer probeert real-time autorisatie te krijgen van de issuer voor elke transactieaanvraag van een merchant, waarna de transactie voor de acquirer is gegarandeerd.

16 16 - Belangrijkste trends De issuer is in de regel een andere entiteit dan de acquirer, hoewel er uitzonderingen zijn. American Express is bijvoorbeeld zowel issuer als acquirer (een zogenoemd driepartijen scheme ). MasterCard en Visa zijn zogenoemde vierpartijen schemes omdat bij die instellingen het uitgifte en acceptatie door verschillende partijen wordt uitgevoerd. Hierdoor wordt een sterk mondiaal netwerk gecreëerd Scheme Een scheme is een verzameling regels en regulaties waaraan licentiehouders moeten voldoen. De overkoepelende doelstelling is het waarborgen van de operationele kwaliteit en het vertrouwen in de schemes. De regels regelen de branding door issuers en acquirers, veiligheid, eisen aan verwerking en terminals en andere zaken. Sommige schemes regelen ook de kosten en routing van de transacties. SEPA schrijft ook voor hoe schemes moeten opereren en hun governance moeten organiseren, om ervoor te zorgen dat iedere partij die actief wil zijn in een deel van de betalen-waardeketen gelijke kansen heeft. Sommige bestaande schemes (waaronder de internationale card schemes MasterCard en Visa) zullen moeten reorganiseren om aan de SEPA-eisen te voldoen. In het laatste kwartaal van 2006 kondigde Visa haar beursgang in New York aan (na MasterCard in 2005). De Europese tak van Visa maakt echter geen deel uit van de beursgang en zal een coöperatieve organisatie blijven om beter te kunnen werken aan de SEPA-eisen. Voorbeelden van binnenlandse schemes zijn PIN (Nederland) en EC Cash (Duitsland). Deze schemes zullen zich ook moeten aanpassen aan SEPA of zullen anders verdwijnen in de komende jaren Processors Processors zijn in de regel instellingen die diensten aanbieden aan de partijen die betaaldiensten aanbieden, de issuing en acquiring banken. Processing is nodig op drie gebieden: aan de kant van de koper (issuer), aan de kant van de merchant (acquirer) en interbancair (ACH en/of scheme netwerk). In het algemeen zijn er twee soorten processors: interbancaire (gewoonlijk als een ACH functie) en commerciële verwerkers die werken voor de gehele sector. Aangezien het bij transactie processing om volume draait is de verwachting dat naarmate SEPA leidt tot een verdergaande standaardisatie en bulkverwerking, er een sterke consolidatie zal plaatsvinden. Een eerste stap in die richting was het samengaan van Interpay (Nederland) en Transaktionsinstitut (Duitsland) in Equens. Equens is nu één van de drie grootste ACH s in Europa. Commerciële verwerkers als First Data Corporation en TSYS proberen uit te breiden door lokale binnenlandse verwerkers over te nemen. Een subcategorie van de commerciële verwerkers zijn de partijen die een netwerk van PoS terminals hebben (bijvoorbeeld Alphyra, CCV). Aangezien terminals momenteel nog zijn gelokaliseerd zal SEPA ook hier tot verdere consolidatie leiden.

17 Belangrijkste trends Payment Service Providers Payment Service Providers (PSPs) zijn dienstenaanbieders die voor merchants werken. PSPs voegen verschillende betaalmethodes van verscheidene acquirers samen in één contract en technische interface voor merchants. Omdat zij zo n belangrijke rol spelen in de e-commerce sector, wijden we heel hoofdstuk 4 aan Payment Service Providers. 2.3 De opkomst van internet betaalmethodes Deze nieuwe categorie van internetbetalingen is gebaseerd op het groeiende gebruik van online bankieren in Europa. Kopers initiëren transacties op de website van merchants en worden doorverbonden met hun eigen bank voor de autorisatie van de betalingen. De merchant ontvangt onmiddellijk een bevestiging (of afwijzing) van de betaling. Daarna wordt het geld middels een reguliere overschrijving overgemaakt. Het grote voordeel voor merchants is dat het fraude uitsluit omdat de bank verantwoordelijk is voor de identificatie en autorisatie. Op dit moment zijn dit soort betaalmethodes in de volgende landen beschikbaar: Noorwegen, Zweden, Denemarken en Finland: Nordea Solo (sinds 1998) Oostenrijk: eps (sinds 2001) Denemarken: edankort (sinds 2003) Nederland: ideal (sinds 2005) België: Bankcontact/Mister Cash (sinds 2006) Duitsland: giropay (sinds 2006) Hoewel deze methodes beschikbaar zijn voor alle merchants en kopers, zijn ze niet allemaal even succesvol. De precieze cijfers zijn nog niet bekend voor alle landen, maar ideal in Nederland is op dit moment met voorsprong de grootste in absolute aantallen. ideal is na 15 maanden goed voor transacties per maand. In het voorjaar van 2006 verliepen maandelijks transacties via eps. Giropay werd pas in februari van 2006 geïntroduceerd. Er zijn een aantal factoren die van invloed zijn op het wisselende succes: Het prijsmodel. Sommige schemes berekenen kosten per transactie, terwijl anderen een percentage in rekening brengen. Naarmate de gemiddelde waarde van e-commerce transacties stijgt, wordt een prijsmodel dat de kosten per transactie in rekening brengt interessanter voor merchants. Het onderscheid met creditcards wordt kleiner als er een percentage in rekening wordt gebracht.

18 18 - Belangrijkste trends De mate van betrokkenheid en de druk vanuit de merchant gemeenschap. In succesvolle landen speelt de merchant gemeenschap een belangrijke rol in de adoptie van de betaalmethode. De mate van samenwerking tussen de deelnemende banken. In sommige markten wordt een scheme uitgerold door de interbancaire organisatie. In andere gevallen nemen de banken zelf het initiatief. Dit hangt af van de specifieke marktstructuur. In Duitsland zijn er bijna banken actief op de retail markt, terwijl in Nederland slechts drie banken 85% procent van de rekeninghouders vertegenwoordigen. Sommige schemes worden door slechts één bank aangeboden, zoals Nordea s Solo (Scandinavië) en ING s Homepay (België). De mate waarin online bankieren in een bepaald land wordt gebruikt. Hoewel dit per land verschilt, is er in het algemeen sprake van groeiend gebruik in iedere markt. Land EU-25 18% 19% 24% Oostenrijk 18% 22% 27% België 23% 28% Denemarken 45% 49% 57% Frankrijk 18% Finland 50% 56% 63% Duitsland 26% 37% 32% Nederland 50% 59% Noorwegen 55% 62% 67% Polen 4% 6% 9% Roemenië 0% 0% 1% Zweden 40% 51% 57% Verenigd Koninkrijk 22% 27% 28% Figuur 2-2: Gebruikers van internet bankieren per land. Bron: Eurostat. Ondanks de grote verschillen tussen landen zijn wij ervan overtuigd dat online internetbetalingen internet merchants een overtuigende propositie bieden mits de randvoorwaarden (kosten, marketing, markthouding, enz.) optimaal zijn. De belangrijkste meerwaarde voor merchants zijn fraudereductie en kostenverlaging. Kostenverlaging is een rechtstreeks gevolg van de fraudereductie, maar ook de lage verwerkingskosten per transactie leveren een bijdrage. Voor kopers zijn de belangrijkste voordelen gebruikersgemak en betrouwbaarheid. Oplossingen die gebruik maken van cards (debit en credit) blijven belangrijk, maar cards zijn nooit ontworpen voor internet. Om ervoor te zorgen dat het gebruik van cards veilig is, moeten merchants en PSPs voldoen aan strenge veiligheidseisen die hen door de verschillende

19 Belangrijkste trends - 19 schemes worden opgelegd. Met de introductie van 3-D Secure technologie zullen issuers (meer en meer) online identificatie aan hun creditcards toevoegen. Dit zorgt ervoor dat het gebruik ervan sterk gaat lijken op online bankieren. Hoewel fraude hiermee kan worden teruggedrongen, bieden creditcards nog steeds de mogelijkheid transacties terug te draaien. Dit levert administratieve rompslomp op voor merchants. Bancontact/Mister Cash in België is een interessante fraudevrije oplossing omdat het gebruik maakt van bestaande binnenlandse debit card bestanden in combinatie me de 3-D Secure identificatie voor online betalingen. In feite lijkt het gebruik sterk op dat van online bankieren zonder dat gebruik wordt gemaakt van internationale card schemes als MasterCard en Visa. Als in de toekomst binnenlandse schemes aan SEPA worden aangepast, kan het zijn dat deze opgaan in internationale schemes. De kosten voor merchants van deze scheme s kunnen dan ook veranderen. Op Europees niveau is meer standaardisatie nodig. Op dit moment hebben internetbetalingen een sterk lokaal karakter, met uitzondering van de internationale creditcard schemes. Hun (internationale) bereik is ongeëvenaard, hoewel ebay s PayPal op dit moment wereldwijd de grootste online betaalmethode is (120 miljoen rekeninghouders) met een groeiende internationale aanwezigheid. EPC heeft internetbetalingen (en mobiele betalingen) toegevoegd aan hun takenlijst, en in 2007 zullen er pogingen worden ondernomen om te komen met een Europese oplossing of tenminste een raamwerk dat interoperabiliteit garandeert. Dit zal de huidige plaatselijke oplossingen niet laten verdwijnen, maar wel de grote lijnen uitzetten voor een toekomstige convergentie van dergelijke schemes in de komende jaren. Internetbetalingen zullen zich ontwikkelen tot een specifieke dienst bovenop de gestandaardiseerde SEPA overboeking. De Europese merchant gemeenschap kan een centrale rol spelen door aan te geven welke internet betaalmethodes het best aansluiten bij hun behoeftes. Dit zal helpen om meer Europese banken ervan te doordringen dat de e-commerce sector een winstgevende sector is. En dat het een sector is die open staat voor vernieuwing op het gebied van betaalinstrumenten en andere oplossingen die de algehele operationele efficiëntie ten goede komen. Ook in de VS is men in 2006 begonnen met de voorbereiding van een eerste pilot op het gebied van online internetbetalingen. De interbancaire organisatie NACHA (waarbij banken zijn aangesloten) heeft een centrale verwerkingsfaciliteit opgezet en zet het scheme op dit moment uit bij Amerikaanse banken. Naar verwachting zullen de eerste transacties begin 2007 plaatsvinden. De pilot zal 12 maanden duren. Vanwege de veilige autorisatiemethodes zijn internet betaalmethodes via online bankieren minder geschikt voor micro-betalingen. Dit heeft te maken met het lagere risico van een transactie afgezet tegen de moeite die moet worden gedaan om autorisatie te verkrijgen. Micro-betalingen worden gebruikt voor impulsaankopen en moeten daarom eenvoudig en gemakkelijk zijn voor de koper. Er bestaan aparte oplossingen voor micro-betalingen. Eén van

20 20 - Belangrijkste trends de Nederlandse producten op dit gebied is het bankonafhankelijke MiniTix (door de Rabobank) en in Duitsland (en waarschijnlijk Europa) is Firstgate met voorsprong de marktleider. Beide producten hebben lagere veiligheidseisen en zijn daarom gemakkelijk in het gebruik. In dit rapport beschrijven we alle betaaloplossingen voor Duitsland en Nederland op een gedetailleerder niveau. In toekomstige edities van dit rapport zullen andere landen of schemes ook worden opgenomen. 2.4 De nieuwe positionering van PayPal en Google Checkout Na veel speculatie in de pers onthulde Google aan het begin van 2006 zijn betaaloplossing. Google Checkout is een dienst die merchants de mogelijkheid biedt de internet-kassa en betalingen op een efficiënte manier te organiseren. Daarnaast biedt het kopers de mogelijkheid te kopen zonder dat zij zich bij elke merchant hoeven te registreren. De koper moet zich bij Google registreren (naam, adres en card-gegevens). Het is daarom belangrijk dat de koper Google vertrouwt. De merchant wordt uitbetaald via Google Checkout. Dat betekent dat de merchant de betaalgegevens van de koper niet te zien krijgt. Google s vernieuwing heeft te maken met de commerciële verpakking met advertenties. Bedrijven die op Google adverteren krijgen korting op de transactie fees. Behalve cards is de verwachting dat Google in het komende jaar ook andere betaalmethodes aan Google Checkout zal toevoegen. PayPal biedt kopers een vergelijkbare dienst. Ook hier kunnen kopers aankopen doen zonder dat zij zich overal hoeven te registreren. Geregistreerde kopers kunnen betalen via hun PayPal rekening. Niet-geregistreerde kopers kunnen met hun creditcard via PayPal shoppen. Nadat de eerste transactie heeft plaatsgevonden hebben kopers de mogelijkheid met deze gegevens hun registratie bij PayPal af te ronden. Een enkele PayPal verbinding biedt merchants toegang tot het wereldwijde card-bestand. Een PayPal innovatie van het afgelopen jaar was gericht op kopers. Via een eerste pilot (sinds juni 2006) zijn kopers in staat om met hun PayPal rekening aankopen te doen bij merchants die geen PayPal accepteren. Dit wordt gedaan middels een real-time uitgifte van eenmalige debit cards. Wat we zien is dat zowel PayPal als Google zich meer en meer op het terrein van de Payment Service Providers (PSPs) begeven door verschillende producten aan kopers aan te bieden via een enkele merchant rekening. De USP van PayPal is dat het ook in staat is mensen die geen PayPal rekening hebben te bedienen. Dat betekent dat een e-commerce merchant met één PayPal rekening aan de slag kan. De USP van Google is de verbinding met de voordelen die het bedrijf adverteerders biedt, hoewel Google niet alle card-houders binnen bereik brengt. Alleen geregistreerde gebruikers kunnen via Google Checkout worden bereikt. Voor internationale e-commerce merchants zullen beide betaaldiensten in de komende periode steeds belangrijker worden.