De totale knieprothese

Transcriptie

1 De totale knieprothese

2 Inhoud Inleiding 3 De knieprothese 3 Oorzaken van pijnklachten 4 Voorbereiding op de operatie 4 De opname 5 De operatie 5 Na de operatie 6 Het ontslag naar huis 7 Weer thuis 8 Oefeninstructies voor thuis 8 Wat te doen bij complicaties 9 Poliklinische controle 9 Verwachting met een knieprothese 9 Andere ingrepen en behandelingen 10 Vragen 10 Wetenschappelijk onderzoek 10 Tip 10 Sint Maartenskliniek 11 Colofon 12 2

3 Inleiding U bent onder behandeling bij de Sint Maartenskliniek voor knieklachten. In deze folder leest u informatie over een totale knieprothese, de opname, de ingreep, de herstelperiode en de nabehandeling in zorgcentrum Maria-Oord. De knieprothese Het kniegewricht bestaat uit twee botdelen, het scheenbeen en het dijbeen. De uiteinden van die botten zijn bedekt met een laagje kraakbeen dat ervoor zorgt dat de knie soepel beweegt. Dit kraakbeen is elastisch en kan schokken en stoten opvangen. Als een kniegewricht ernstig is beschadigd of versleten, is vervanging van het gewricht door een knieprothese vaak de enige oplossing. Elk jaar worden in Nederland vele duizenden knieprothesen geplaatst. De meest gebruikte is de zogenaamde totale knieprothese. Dit kunstgewricht vervangt al het kraakbeen van zowel het dijbeen als het scheenbeen. Ook wordt soms de knieschijf vervangen. De orthopedisch chirurg beoordeelt of dat nodig is. Bij een aantal patiënten moet tijdens de operatie ruimte worden gemaakt om de prothese goed te kunnen plaatsen. Hiervoor wordt de aanhechting van de knieschijfpees met bot losgemaakt en aan het eind van de ingreep teruggezet met schroeven. De nabehandeling wordt dan aangepast. Als dat bij u van toepassing is, dan wordt dat vooraf met u besproken. De ernst van de aandoening wordt vastgesteld door lichamelijk onderzoek, röntgenfoto s en eventueel met een kijkoperatie. Bij de beslissing om een knieprothese te plaatsen is uw eigen oordeel doorslaggevend. U moet uiteindelijk zelf bepalen of u toe bent aan de operatie. De operatie is geen kleinigheid en het herstel vraagt veel wilskracht en inspanning van u en eventueel uw familieleden. Door een goede voorbereiding kunt u zich onnodige spanningen en teleurstellingen besparen. 3

4 Oorzaken van pijnklachten Er zijn verschillende afwijkingen die slijtage van het kniegewricht kunnen veroorzaken, zoals kraakbeen- en stofwisselingsziekten en kraakbeenbeschadiging door een breuk. Wanneer in het verleden de meniscus is verwijderd, is er een verhoogde kans op slijtage. Meestal echter is de oorzaak onduidelijk. Reumapatiënten hebben bijvoorbeeld vaak knieproblemen omdat deze ziekte het kraakbeen aantast. Het kniegewricht kan zo ernstig beschadigd zijn, dat vervanging door een knieprothese noodzakelijk is. Bij een beschadigde of versleten knie treedt pijn meestal op bij (trap)lopen en lang staan. Ook startpijn komt voor. Fietsen levert doorgaans de minste klachten op. In een gevorderd stadium treedt verstijving op; er ontstaat een bewegingsbeperking waardoor strekking of buiging van de knie minder wordt. Ook kan zich een X- of O-beenstand ontwikkelen, waarbij de knie in toenemende mate moe en instabiel aanvoelt. Voorbereiding op de operatie Preoperatief onderzoek Voordat u geopereerd wordt, krijgt u een oproep voor het preoperatief onderzoek. Dit onderzoek is bedoeld om u meer informatie te geven over de operatie en te beoordelen of de aanstaande operatie met zo min mogelijk risico s kan worden uitgevoerd. Waar nodig kan een aanvullend onderzoek aangevraagd worden. U krijgt een afspraak bij de anesthesist, apothekersassistent, preoperatief verpleegkundige, fysiotherapeut en de orthopedieconsulente. Verdoving De operatie geschiedt in de meeste gevallen onder een verdoving van het te opereren been gecombineerd met een lichte slaap. Deze methode geeft een betere pijnstilling na de operatie en minder bijwerkingen zoals misselijkheid en braken. Tijdens het preoperatief onderzoek bespreekt de anesthesist met u welke soort verdoving wordt toegepast. Hulpmiddelen regelen Uit ervaring blijkt dat wanneer u vóór de operatie alvast leert lopen met krukken, uw herstel voorspoediger verloopt. Tijdens het preoperatief 4

5 onderzoek bij de fysiotherapeut wordt er met u geoefend. U neemt zelf krukken mee naar het ziekenhuis als u wordt opgenomen. Test op blaasontsteking Laat 2 tot 3 weken voor de operatie bij uw huisarts uw urine onderzoeken op blaasontsteking. Tijdens het preoperatief onderzoek krijgt u een urinepotje mee naar huis. Nuchter voor operatie Tijdens de operatie moet u nuchter zijn. Een lege maag is belangrijk om de risico s van de narcose zo klein mogelijk te maken. Voor informatie over de regels die gelden bij het nuchterbeleid verwijzen wij u naar de folder Verpleegafdeling orthopedie. De opname U wordt de dag voor de operatie of op de operatiedag zelf in het ziekenhuis opgenomen. Op de verpleegafdeling heeft u een gesprek met een verpleegkundige die u informeert over de gang van zaken. De verwachte opnameduur is 3 tot 6 dagen. Op de derde dag van uw verblijf in het ziekenhuis en nadat de arts uw overplaatsing akkoord heeft bevonden, gaat u naar Maria-Oord in Vinkeveen, met een rolstoeltaxi. Bij uitzondering blijft u in het ziekenhuis. Voor informatie over het verblijf in Maria-Oord verwijzen wij u naar de folder Prothese chirurgie met nabehandeling in een zorgcentrum. De opnameduur kan variëren, dit is afhankelijk van uw herstel. Iedere dag komt de zaalarts langs om te kijken hoe het met u gaat. De zaalarts en verpleegkundige bespreken met u wanneer u naar huis mag. De operatie De orthopedisch chirurg geeft aan welk type prothese de voorkeur heeft. Tijdens de operatie maakt de chirurg een verticale snee van ongeveer 20 cm over de voorkant van de knie en verwijdert de aangetaste gewrichtsvlakken. Vervolgens wordt met speciale instrumenten het bot aangepast aan de vorm van de prothese waardoor een goede verankering mogelijk is. Een plastic schijf tussen de metalen delen van de prothese zorgt voor soepel scharnieren. Tijdens en soms ook enige dagen na de 5

6 operatie krijgt u antibiotica om de kans op infectie te verkleinen. De operatie duurt 1 tot 2 uur. Na de operatie In principe gaat u na de ingreep naar de verkoeverkamer en daarna terug naar de verpleegafdeling. De eerste dagen na de operatie wordt er gezorgd voor een goede pijnstilling. Na de operatie heeft u een infuus en bij de wond zit meestal een drain, dit is een slangetje om bloed en wondvocht af te voeren. Soms is tijdelijk een blaascatheter nodig zodat uw urine vanzelf wordt opgevangen. Het infuus, de drain en de urinecatheter worden uiterlijk op de tweede dag verwijderd en soms al eerder. Bloedverdunnende middelen Enkele uren na de operatie begint u met het toedienen van bloedverdunnende middelen door middel van injecties. U krijgt hierover instructies op de afdeling van de verpleegkundige. Bloedverdunnende middelen gaan de vorming van stolsels (trombose) in de bloedvaten tegen. U blijft deze injecties toedienen tot en met 4 weken na de operatie. Fysiotherapie Na de operatie wordt er een motorische oefenslede aangebracht (CPM). Een fysiotherapeut komt bij u langs om enkele oefeningen met u te doen en om u instructies te geven, Hij/zij instrueert u over de houding die u in bed of in een stoel moet aannemen. Hij/zij zal u ook leren hoe u in en uit bed moet komen en op een stoel. U mag op een stoel zitten met uw been horizontaal gesteund. De knie is direct volledig belastbaar, dat wil zeggen dat u ook op het geopereerde been mag steunen. U oefent dat met de fysiotherapeut. De fysiotherapeut begeleidt u ook bij de looptraining met twee krukken en het intensiveren van de strekoefeningen. Maria-Oord Nadat de arts uw overplaatsing akkoord heeft bevonden, gaat u in principe op de derde dag voor de verdere nabehandeling met een rolstoeltaxi naar Maria-Oord. De wond De wond is gehecht met niet-oplosbare hechtingen/nietjes. Op de derde 6

7 dag na de operatie verwijdert de verpleegkundige het drukverband en controleert de wond. Daarna wordt de wond afgedekt. Het is belangrijk dat de wond wordt afgedekt tot hij droog is. Het heeft de voorkeur om niet te douchen zolang de wond niet droog is. Twee weken na de operatie kan een afspraak worden gemaakt bij de polikliniek van de Maartenskliniek om de hechtingen te laten verwijderen. Dit kan, in overleg met de zaalarts, ook door de huisarts worden gedaan. Na de operatie kan het wondgebied blauw/rood worden. Dit komt door een onderhuidse bloeduitstorting die is ontstaan tijdens de operatie. Dit zal na verloop van tijd vanzelf verdwijnen. Ook zullen de knie en het wondgebied nog een tijdje warm aanvoelen. Dit is normaal na een knie-operatie. U kunt de wond gemakkelijk zelf koelen met ijs; bij de drogist of apotheek kunt u zogenaamde Coldpacks kopen die u thuis kunt laten bevriezen. Een andere mogelijkheid is om rauwe droge erwten in te vriezen en de bevroren erwten op de wond te leggen. Let op: Koelt u de wond 3 maal per dag gedurende 20 minuten. Niet vaker en niet langer, anders heeft het koelen een averechts effect. Om te voorkomen dat uw huid bevriest, moet u het ijs (of de zak diepvrieserwten) omwikkelen met een dun laagje stof of keukenpapier. Het ontslag naar huis De zaalarts en verpleegkundige bespreken met u wanneer u naar huis mag. Tijdens uw verblijf bekijken de fysiotherapeut en de afdelingsarts in hoeverre de functie van de knie zich herstelt. Als de wondgenezing en de loopoefeningen normaal verlopen, mag u naar huis. Wanneer het herstel minder vlot verloopt, blijft u langer opgenomen. Ontslaggesprek Aan het einde van uw verblijf in het ziekenhuis/ Maria-Oord voert de verpleging een ontslaggesprek met u. Daarin wordt het één en ander met u nog een keer besproken. U kunt in dat gesprek aan de verpleging doorgeven hoe u het verblijf in het ziekenhuis ervaren heeft. Tevens krijgt u een machtiging mee voor uw eigen fysiotherapeut zodat de behandeling thuis kan worden voortgezet. Het is raadzaam om vóór uw opname een afspraak hiervoor te maken en te vragen of de fysiotherapeut bereid is om aan huis te komen. U krijgt van de fysiotherapeut een schriftelijke overdracht mee voor uw fysiotherapeut thuis. 7

8 U krijgt pijnmedicatie en injecties met bloedverdunners mee naar huis vanuit de Zuwe-apotheek. Weer thuis Heeft u op een later tijdstip of na ontslag vragen of problemen dan kunt u contact opnemen met de orthopedieconsulente (zie achterzijde folder). Oefeninstructies voor thuis Voor de periode na de operatie krijgt u van de fysiotherapeut oefeningen om uw beenspieren te versterken en om de beweeglijkheid van de knie te verbeteren. De eerste 6 weken loopt u met krukken. Om het lopen met de krukken zo goed mogelijk te laten verlopen, krijgt u tijdens de verpleegtijd van de fysiotherapeut en de verpleging instructies. Let op: tot aan de eerste controle mag u niet: autorijden zwemmen In overleg met de fysiotherapeut mag u wel fietsen op een hometrainer. Het is belangrijk dat u de beweeglijkheid van de knie en de spierkracht onderhoudt. Het is goed om regelmatig te bewegen en te lopen en dit af te wisselen met voldoende rust. Het kan zijn dat uw knie op het oefenen reageert met zwellen of warm aanvoelen. Vermindert u dan de oefenactiviteiten en de loopafstand. 8

9 Wat te doen bij complicaties? Ondanks alle zorg rondom de operatie kunnen er thuis soms toch nog complicaties optreden zoals: de wond gaat lekken de wond of de knie wordt steeds dikker de wond gaat steeds meer pijn doen, ook wanneer u al minder bent gaan oefenen en bewegen u kunt niet meer op het been staan, terwijl dit tevoren goed mogelijk was u hebt hoge koorts (>38.5 C) als de wond lekt of als er verdenking is van een infectie van de knie mag u nooit beginnen met antibiotica zonder dat u bent beoordeeld in de Maartenskliniek. Als een (of meer) van de bovenstaande situaties bij u het geval is, moet u contact opnemen met de orthopedieconsulenten (zie achterzijde van de folder). Poliklinische controle Na 6 tot 8 weken komt u op de polikliniek voor controle bij een arts assistent. Er wordt een controle röntgenfoto gemaakt. Aan de hand van de foto en de bevindingen zal het verdere beleid worden bepaald. Na een jaar komt u op controle bij uw eigen orthopedisch chirurg. Verwachting met een knieprothese Na plaatsing van een totale knieprothese is de pijn meestal verdwenen en kunt u normaal lopen. Meestal kunt u de knie minimaal 90 graden ( haaks ) of meer buigen. Fietsen is weer mogelijk als de knie ver genoeg kan worden gebogen. Knieprothesen zijn tegenwoordig van hoogwaardige kwaliteit en er wordt voortdurend gewerkt aan verbetering van het materiaal. De levensduur van de prothese bedraagt gemiddeld 10 tot 15 jaar. Meer dan 90 % van de protheses functioneren nog goed na 15 jaar. Voorzichtigheid blijft echter geboden. Een knieprothese kan bijvoorbeeld los gaan zitten. Vaak is dan het plaatsen van een nieuwe prothese mogelijk. 9

10 Na een jaar is er een controlemoment om te kijken of de prothese niet loslaat. Een belangrijk onderdeel van deze controle is een röntgenfoto van de knie. Het wordt afgeraden om uw "nieuwe knie" in werk en/of sport zwaar te belasten; de kans op beschadiging is dan immers groter. De orthopedisch chirurg kan u hierover adviseren. Andere ingrepen en behandelingen In sommige gevallen leidt een infectie elders in het lichaam tot een infectie rond de knieprothese. Daarom moet u uw huisarts, tandarts of specialist van te voren inlichten als tanden en kiezen worden getrokken, tandwortelbehandelingen plaatsvinden of operaties of andere inwendige ingrepen worden verricht. U moet tijdens deze ingrepen beschermd worden met antibiotica om zo het gevaar van infectie te vermijden. Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen tijdens het pre-operatieve onderzoek. Wetenschappelijk onderzoek Het weefsel dat overblijft na de operatie totale knieprothese zouden we graag willen gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek. Als u hier tegen bezwaar heeft, kunt u dit aangeven aan de orthopedieconsulent. Tip Neem deze folder mee als u wordt opgenomen; u kunt dan alle relevante informatie nog eens nalezen. 10

11 Sint Maartenskliniek De Sint Maartenskliniek is als enige ziekenhuis in Nederland volledig gespecialiseerd in houding en beweging. U kunt op verschillende locaties in het land bij ons terecht voor behandeling van eenvoudige tot zeer complexe aandoeningen op het gebied van orthopedie, reumatologie en revalidatie na ziekte, een ongeval of hersenletsel. Doordat we ons volledig richten op aandoeningen aan het houding- en bewegingssysteem is onze ervaring en kennis groot. We staan dan ook bekend als een vooraanstaand ziekenhuis dat in de behandeling gebruikmaakt van de laatste inzichten. Op onze onderzoeksafdeling ontwikkelen we nieuwe behandelmethoden en doen we onderzoek naar het effect ervan. De Sint Maartenskliniek beschikt verder onder meer over een gespecialiseerde apotheek, een sportmedisch centrum en een pijnbehandelcentrum. Bij de Sint Maartenskliniek staat de patiënt centraal. U wordt persoonlijk benaderd, deskundig begeleid en u kunt rekenen op onze uitgebreide voorzieningen. Wij staan klaar om u gastvrij te ontvangen. Voor meer informatie over onze behandelingen en een overzicht van al onze behandellocaties, kunt u terecht op onze website 11

12 Meer informatie of vragen Colofon Voor vragen over uw behandeling of operatie kunt u contact opnemen met de orthopedisch consulenten, telefoonnummer (0348) Op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot uur en van tot uur. Uitgave van de afdeling Communicatie, i.s.m. Maartenskliniek Woerden Oktober 2015 Bestelcode Bezoekadres Maartenskliniek Woerden Polanerbaan GN Woerden Postadres Postbus JD Woerden Internet