Werktheorie 2 - Een terugblik

Transcriptie

1 Werktheorie 2 - Een terugblik Lidy Potters HvA Onderwijs en Opvoeding Masteropleidingen Algemene Econome Vakdidaktiek: PH09.VD In opdracht van W.A.M. van Kleef januari 2012 Een terugblik op de onderwijsvisie van werktheorie 1 Ook nu, twee jaar na het schrijven van mijn eerste werkvisie, gebruik ik wederom de metafoor van de twee verschillende, open trappen met leuning, die via een eigen route naar de top gaan, om mijn visie op onderwijs te verduidelijken. De trappen symboliseren voor mij de mogelijkheid die iedere leerling moet hebben om zijn eigen route naar de top te kunnen kiezen binnen de randvoorwaarden en doelstellingen van een schoolorganisatie. De docent begeleidt de leerling op die route en biedt de leerling een duidelijke structuur door hem een leuning aan te bieden en te zorgen dat alle treden te bereiken zijn als je bereid bent de stappen te zetten. In principe zal de docent, afhankelijk van de leerling gelijk met de leerling oplopen, achter hem lopen maar soms ook op een individuele leerling vooruit lopen als blijkt dat het individu de groep vertraagt. Samen met die leerling, mentor en ouders wordt dan wel gekeken hoe die leerling kan worden geholpen om de stappen weer zelf te zetten; hetzij via een andere route, hetzij via training om krachtig genoeg te kunnen worden de trap weer zelf te lopen. Het feit dat de trappen open zijn, staat voor het belang van het gesprek tussen docenten, mentoren, ouders en leerlingen waardoor voor alle partijen het onderwijs transparant en toegankelijk blijft. 1

2 Het feit dat mijn visie op onderwijs, de afgelopen tijd, niet is veranderd wil niet zeggen dat ik de afgelopen twee jaar niet als erg waardevol heb ervaren. Integendeel, de afgelopen twee jaar hebben mij de instrumenten in handen gegeven om mijzelf te blijven ontwikkelen, niet alleen op mijn vakgebied maar ook op de vernieuwingen in het onderwijs in het algemeen. Dat is ook de reden waarom ik dit portfolio in de vorm van een blog presenteer. Het is een manier van informatie delen waarvan ik denk dat dat ook prima toe te passen is als middel in de klas. Zo kan ik mij voorstellen dat, niet alleen de docent de leerlingen op deze manier informeert, maar dat ook leerlingen economische blogs gaan schrijven waarbij zij één keer in de zoveel tijd een uitleg, artikel en/of reactie geven op een actualiteit. Dit publiceren ze dan op een, eventueel afgeschermd, blog waarop andere leerlingen commentaar kunnen geven en van waaruit een discussie kan ontstaan met een, eventueel, vervolg in de les. Ook zie ik mogelijkheden om met de klas bijvoorbeeld aan het werk te gaan met Prezi s. Met het gratis te downloaden softwareprogramma Prezi kunnen leerlingen op een andere manier met mindmapping aan het werk en het leent zich goed voor het presenteren van leerstof aan elkaar. Kortom, door de vernieuwingen in het ICT en het voortschrijdend inzicht hoe mensen leren zal het onderwijs ook in de toekomst in beweging blijven. De toegevoegde waarde van de masteropleiding is dan ook, dat het mij de instrumenten in handen heeft gegeven om mijn steentje bij te dragen aan die ontwikkeling; ik heb de gereedschappen in handen om mee te helpen nieuwe trappen te bouwen en bestaande trappen te renoveren en/of te verbinden. De producten die in dit portfolio worden getoond zijn dan ook zeker niet het eindpunt van mijn ontwikkeling, maar tonen enkel aan dat ik voldoende in staat ben de instrumenten, die ik tijdens de masteropleiding heb verworven, op een pedagogische en didactische verantwoorde wijze in te zetten en dat ik kan worden gezien als een professional in de schoolorganisatie. Een terugblik op de doelstellingen van werktheorie 1 Twee jaar geleden schreef ik in werktheorie 1 het volgende: Op grond van voorgaande kan ik samenvattend zeggen dat ik tijdens mijn masteropleiding mij vooral wil richten op de vraag: Welke doceerstijl blijkt in de praktijk de beste resultaten op te leveren en hoeverre kan ik deze doceerstijl daadwerkelijk toepassen binnen mijn eigen lessen op de school waar ik werkzaam ben? Voor het antwoord op deze vraag wil ik mij meer verdiepen in de leerpsychologie en de onderwijskunde en wil ik meer ervaring op gaan doen met activerende didactiek, conceptmaps en contextgericht onderwijs. Mijn missie ervaar ik als geslaagd als de eindexamenresultaten voor de tweede fase leerlingen op RSGSlingerbosLevant verbeteren. 2

3 Als ik deze doelstelling nu nog eens bekijk dan denk ik dat ik zeker een stap in de goede richting heb gezet en dat dat, naast andere, getoonde, producten op dit blog ook blijkt uit het onderzoek waar ik op dit moment mee bezig ben. Doceerstijl Binnen mijn onderzoek ben ik namelijk op zoek gegaan naar het antwoord op de vraag: Verbeteren de resultaten van HAVO leerlingen voor het vak economie als de docent tijdens zijn/haar lessen rekening houdt met de leerstijl van leerlingen? Uit de literatuur blijkt dat leerlingen met een verschillende leerstijl ook behoefte hebben aan een andere doceerstijl en dat met name de regulatiestijl van leerlingen daarin een onderscheidende factor is. Zo laat de onderstaande tabel zien 1 dat naarmate de zelfsturing van leerlingen hoger is zij behoefte hebben aan een lossere externe sturing. Houd je daar als docent te weinig rekening mee dan kan de leerling geïrriteerd raken (Lohman, 1986) Tabel 5.1: Wisselwerking tussen drie niveaus van externe sturing en drie niveaus van zelfsturing van leerprocessen MATE VAN ZELFSTURING MATE VAN EXTERNE STURING STERK GEDEELD LOS HOOG GEMIDDELD Constructieve LAAG Constructieve Binnen mijn lessen houd ik hier zoveel mogelijk rekening mee door oa. te werken met een periodeplanning. Op deze manier kunnen leerlingen altijd zien wat de inhoud is van de les en welke opdrachten gemaakt moeten worden. Zij kunnen dan, na overleg met de docent, een andere route kiezen als dat beter bij hen past. Ook bij de nabespreking van de gemaakte opdrachten hebben de leerlingen de keuze of door te werken of mee te doen met de klassikale uitleg. Bij beide voorbeelden geldt echter wel; mochten de resultaten achterblijven bij de verwachting dan wordt het proces geëvalueerd en kunnen er andere eisen worden gesteld. Voor meer informatie over de doceerstijlen mbt de leerstijlen van de leerlingen en hoe ik daar binnen mijn onderzoek op anticipeer verwijs ik naar het onderdeel Onderzoek op dit blog. In H5 van het Ontwerpplan wordt hierop nader ingegaan. 1 Zie in Onderzoek - Ontwerpplan - Hoofdstuk 5 3

4 Leerpsychologie en onderwijskunde Mede door de hoorcollege s van Joke van Velzen en Wietske Miedema heb ik mijn leerpsychologische kennisbasis kunnen verbreden en ben ik meer op de hoogte van de wetenschappelijke verantwoording van vernieuwingen waardoor ik ook op mijn eigen school beter toegerust ben om de beste oplossingen te vinden voor onderwijskundige problemen. Zoals ook blijkt uit mijn eerste werktheorie houd ik mij, binnen de school, bezig met de aansluiting MAVO/HAVO en ben ik samen met enkele collega s aan het onderzoeken in hoeverre we dit probleem kunnen verkleinen door een zesjarige HAVO aan te gaan bieden. Deze zesjarige HAVO biedt dan plaats aan de sterkere MAVO leerling en de zwakkere HAVO leerlingen waardoor een mogelijk tweede probleem kan worden opgelost; te veel zittenblijvers in zowel 3 als 4 HAVO. Alvorens met een voorstel binnen de commissie te komen heb ik eerst een analyse uitgevoerd. Deze analyse was vooral gericht op de mogelijke hiaten voor de 4MAVO leerlingen die de overstap gaan maken naar de HAVO omdat, in eerste instantie, vanuit dit probleem de zesjarige HAVO is geopperd. De mogelijke stappen richting de zesjarige HAVO heb ik vervolgens op papier gezet. 2 Activerende didactiek, contextgericht onderwijs en conceptmaps. Vanaf het schooljaar zijn wij op de HAVO, net als alle ander scholen in Nederland, van start gegaan met het nieuwe examenprogramma van Teulings. Zoals ik dat ook in mijn eerste werktheorie heb beschreven, ervaar ik dat als prettig. Het vak is in beweging en er is bij uitstek ruimte voor experimenteren, zelf vorm geven, evalueren en bijschaven. Dit heb ik dan ook de afgelopen anderhalf jaar volop gedaan. Ik heb zowel zelf experimenten ontwikkeld 3 als bestaande experimenten omgebouwd op lesniveau 4, als gebruik gemaakt van de bordspellen van het bedrijf Be Involved 5. Ook heb ik materiaal ontwikkeld voor groepswerk bij de lesbrieven Geldzaken en Werk en een computeropdracht bij module Conjunctuur. 6 Bovendien heb ik stilgestaan bij de vraag: Wordt het context en/of conceptgericht? In de uitwerking op deze vraag wordt ook duidelijk dat het, ondanks mijn vele jaren leservaring, belangrijk is om te blijven evalueren en indien nodig bij te schaven; niet alleen vanwege het nieuwe programma maar ook vanwege de nieuwe methode. 7 2 Zie Schoolorganisatie - meerdere items. NB Door, onverwachte, veranderingen in de organisatiestructuur heeft dit, ingrijpende plan, nog geen vervolg gehad. De verwachting is dat dit het tweede semester weer opgepikt gaat worden. 3 Zie Misconcepten - Misconcept arbeidsmarkt 4 Zie Leerlingmateriaal - Klaslokaalexperiment LEMON MARKET Zie Leerlingmateriaal - Groepswerk Geldzaken en Werk en computeropdracht Conjunctuur 7 Zie Teulings - Eerste ervaringen met het nieuwe programma van Teulings 4

5 Op de HAVO hebben we gekozen voor de lesbrieven van het LWEO en alhoewel ik, zie ook werktheorie 1, uitkeek naar de invoering ervan heb ik echt moeten wennen aan het gebruik ervan. Voor de keuze van een geschikte VWO-methode heb ik dan ook, samen met mijn collega, de verschillende methodes die voor het VWO op de markt zijn grondig bestudeerd alvorens we een keuze hebben gemaakt. 8 Met heb gebruik van conceptmaps binnen de klas heb ik een start gemaakt door leerlingen op het gebruik van mindmaps te attenderen. Dit doe ik in de klas en heb ik gedaan via de ELO It s Learning. Ook komt het in het Groepswerk Geldzaken aan de orde. 9 Op individueel niveau besteed ik er aandacht aan via de mentorles. Tot nu toe is mijn ervaring dat de leerlingen niet veel interesse hebben in het maken van mindmaps. Een veel gehoorde klacht is dat het veel te veel tijd kost en dat ze inmiddels al een eigen manier hebben ontwikkeld. Als ik hen dan echter vraag of die eigen manier succesvol is, dan geven leerlingen aan dat dat lang niet altijd zo is. Echter tot op heden heb ik de leerlingen maar zeer beperkt kunnen overtuigen van de voordelen van het maken van mindmaps. Voor de toekomst ligt hier dus nog een taak... Tenslotte In mijn doelstellingen van de eerste werktheorie schrijf ik: Mijn missie ervaar ik als geslaagd als de eindexamenresultaten voor de tweede fase leerlingen op RSGSlingerbosLevant verbeteren. Alhoewel ik van mening ben dat het binnen het onderwijs niet alleen gaat om resultaten ben ik wel van mening dat de basis van goede resultaten goed onderwijs is; als de resultaten dan ook achterblijven bij de verwachting van de leerlingen is het goed het onderwijs te evalueren en bij te schaven. Op RSG Slingerbos Levant bleven de eindexamenresultaten van de leerlingen voor het vak economie jarenlang achter bij de verwachtingen. Vorig schooljaar heb ik alle 5H-leerlingen mogen begeleiden naar het eindexamen en ben zeer tevreden over de resultaten 10 en hoewel ik weet dat één zwaluw nog geen zomer maakt ervaar ik wel dat ik op de goede weg ben en dat ik kan zeggen: Voor dit moment is de missie geslaagd. 8 Zie Teulings - Methodekeuze 9 Zie Leerlingmateriaal - Groepswerk Geldzaken 10 Zie Lespraktijk - Cijfers NN, Wolfresultaten 5HEC3 en het IVLOS rapport. 5