Pivotal Response Treatment (PRT) Amalie Wiggins GZ-psycholoog / orthopedagoog Dr. Leo Kannerhuis, poli Amsterdam

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Pivotal Response Treatment (PRT) Amalie Wiggins GZ-psycholoog / orthopedagoog Dr. Leo Kannerhuis, poli Amsterdam"

Transcriptie

1 (PRT) Amalie Wiggins GZ-psycholoog / orthopedagoog Dr. Leo Kannerhuis, poli Amsterdam

2 Agenda Doel lezing: korte algemene kennismaking Algemene ideeën behandeling Ontstaan en inbedding PRT Wat is PRT Technieken leermomenten

3 Algemene ideeën behandeling Omgeving aanpassen Werken met systemen eromheen (gezin, school, andere professionals) Denken aan generalisatie Aanpassingen aan ASS van individuele cliënt

4 Inbedding en ontstaan PRT Cognitieve gedragstherapie ABA ontwikkeld eind jaren 80 in de VS door Dr. Robert en Dr. Lynn Koegel Eerst gericht op jonge kinderen en het aanleren van taal. Nu uitgebreid wat betreft leeftijd en aan te leren vaardigheden.

5 Wat is PRT Behandelmethode voor kinderen met een ASS Wetenschappelijk onderbouwd met 30 jaar experimentele studies Uitgangspunten PRT: Oudereducatie model Natuurlijke omgeving Optimaliseren ouder-kind relatie Integratie in gewone omgeving Data verzameling

6 Kernvaardigheden PRT Pivotal betekent centraal in het Engels. Deze kernvaardigheden zijn: Motivatie voor contact Initiatief nemen in contact Multiple cues Zelf management

7 Motivatie - Reageren op de ander: hoeveelheid reacties - Enthousiasme: kwaliteit van de interactie

8 Motivatie voorbeeld filmpje

9 Initiatief nemen - Gedragsregulerend initiatief: vragen om iets, ander wegduwen, protesteren - Sociaal initiatief: aandacht delen, iets laten zien, iets geven, plezier delen, interesse vraag stellen, opmerking maken

10 Initiatief nemen voorbeeld filmpje

11 Multiple cues Gebruik maken van meerdere kenmerken, bijv.: 1. Potlood / Blok 2. Blauw potlood / gele blok 3. Dikke blauwe potlood / kleine gele blok t

12 Multiple cues voorbeeld filmpje

13 Zelfmanagement - Eigen gedrag leren beoordelen - Eigen gedrag leren onder controle houden / aanpassen - Eigen gedrag leren bekrachtigen / belonen

14 Technieken leermomenten Interesse van het kind volgen Aandacht vangen door gedeelde controle Duidelijk leermoment (prompten) Afwisselen nieuwe en verworven taken Contingent belonen Natuurlijk belonen t

15 Technieken leermomenten Interesse volgen Zoeken waar de motivatie ligt Kan per dag/uur/moment veranderen

16 Technieken leermomenten Gedeelde controle - Wachten en minder helpen (je dom voordoen) - In zicht, maar buiten bereik - Opdelen (kralen 1 voor 1 geven, koekje in stukjes opdelen, puzzelstukjes aangeven, koekjespak vasthouden) - Onverwachte, gekke dingen doen (jas aan voet reactie uitlokken) - Keuze geven

17 Technieken leermomenten Prompt niveaus Voorzeg prompt (letterlijk voorzeggen) Invul prompt Open vraag prompt Wachtprompt spontaan

18 Technieken leermomenten Belonen Contingent belonen Natuurlijk belonen

19 Voorbeeld leermoment filmpje

20 Filmpjes begin en eind behandeling

21 Voorbeelden doelen (niet altijd in deze volgorde) - Iets laten zien - Iets aanwijzen - Duwen/trekken - Je hand pakken - Geluiden maken - Eerste woordjes - Meer woord zinnen

22 Doelen: Niveaus gespreksvaardigheden (niet altijd in deze volgorde) Vragen om iets Keuze maken Hulp vragen Protesteren (voor zichzelf opkomen) Www-vragen (wie, wat, waar) Doorvragen Opmerking maken Gespreksonderwerp starten

23 Bedankt voor jullie aandacht

Pivotal Response Treatment. SCHOOLJAAR: Anita Bieleman Silke Polman

Pivotal Response Treatment. SCHOOLJAAR: Anita Bieleman Silke Polman Pivotal Response Treatment SCHOOLJAAR: 2011-2012 Anita Bieleman Silke Polman De beperkte motivatie tot interactie bij mensen met autisme is van grote invloed op hun verdere ontwikkeling. Het is het kernprobleem

Nadere informatie

Introductie Pivotal Response Treatment

Introductie Pivotal Response Treatment Introductie Pivotal Response Treatment Gedragstherapeutische behandeling gericht op motivatie en communicatie bij kinderen met een autisme spectrum stoornis Symposium Infantpsychiatrie 28 juni 2016 Iris

Nadere informatie

Pivotal Response Treatment

Pivotal Response Treatment Pivotal Response Treatment Congres Rino April 2014 Sabien van Lommel Centrum Autisme Rivierduinen Voorburg 4/24/2014 Pivotal Response Treatment Gericht op Pivotal Areas = kerngebieden Een gedragstherapeutische

Nadere informatie

Focus op motivatie en communicatie

Focus op motivatie en communicatie Focus op motivatie en communicatie P I V O T A L R E S P O N S E T R E A T M E N T V O O R J O N G E K I N D E R E N M E T E E N A U T I S M E S P E C T R U M S T O O R N I S Autisme Moeite met sociale

Nadere informatie

oudertraining contact & communicatie

oudertraining contact & communicatie oudertraining contact & communicatie gebaseerd op de Pivotal Respons Treatment (PRT) methode een aanbod van de Polikliniek in Doorwerth en de Polikliniek in Amsterdam februari 2013 centrum voor autisme

Nadere informatie

HET IMPACT-PROGRAMMA: EEN OUDERTRAINING OM DE SOCIAAL-COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN VAN JONGE KINDEREN MET ASS TE STIMULEREN

HET IMPACT-PROGRAMMA: EEN OUDERTRAINING OM DE SOCIAAL-COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN VAN JONGE KINDEREN MET ASS TE STIMULEREN HET IMPACT-PROGRAMMA: EEN OUDERTRAINING OM DE SOCIAAL-COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN VAN JONGE KINDEREN MET ASS TE STIMULEREN Sara Van der Paelt Onderzoeksgroep ontwikkelingsstoornissen Universiteit Gent

Nadere informatie

De inzet van robots in de behandeling van autisme. Bibi Huskens en Rianne Verschuur

De inzet van robots in de behandeling van autisme. Bibi Huskens en Rianne Verschuur De inzet van robots in de behandeling van autisme Bibi Huskens en Rianne Verschuur In samenwerking met: Emilia Barakova TU/e Jan Gillesen TU/e Tino Lourens TiViPe Met dank aan: Agentschap NL Deelnemende

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de behandeling van volwassenen met ASS. Zelfredzaamheidstraining bij ASS

Ontwikkelingen in de behandeling van volwassenen met ASS. Zelfredzaamheidstraining bij ASS Ontwikkelingen in de behandeling van volwassenen met ASS Zelfredzaamheidstraining bij ASS Annemiek Palmen Dr. Leo Kannerhuis Research, Development & Innovation Zelfredzaamheid Alledaagse praktische vaardigheden

Nadere informatie

Leeswijzer individueel rapport KIJK! 0-4 jaar voor ouders

Leeswijzer individueel rapport KIJK! 0-4 jaar voor ouders Het individuele rapport geeft u een beeld van de totale ontwikkeling van uw kind. De vaste pedagogisch medewerkers van uw kind hebben een half jaar observaties bijgehouden. Deze observaties zijn verwerkt

Nadere informatie

Vroegstimulering ASS

Vroegstimulering ASS Vroegstimulering bij jonge kinderen met ASS Programma Vroegstimulering ASS Kwetsbare ontwikkelingsgebieden Specifiek uitgelicht: Joint attention Belang van vroegstimulering Vroegstimuleringsprogramma s

Nadere informatie

INLEIDING IN ABA ZATERDAG 5 OKTOBER 2019 ZATERDAG 4 APRIL 2020 ZATERDAG 3 OKTOBER :00 14:00 UUR

INLEIDING IN ABA ZATERDAG 5 OKTOBER 2019 ZATERDAG 4 APRIL 2020 ZATERDAG 3 OKTOBER :00 14:00 UUR Zat Ge En Gedg Zaterdag 5 oktober 2019 Zaterdag 4 april 2020 Zaterdag 3 oktober 2020 Inleiding in ABA Dinsdag 21 januari 2020 Leren Communiceren Dinsdag 18 februari 2020 Gestructureerd Leren en Motivatiegericht

Nadere informatie

ABA bij autisme Basisworkshop. Samen leren van alledaagse activiteiten. Praktisch. Inhoud workshop

ABA bij autisme Basisworkshop. Samen leren van alledaagse activiteiten. Praktisch. Inhoud workshop ABA bij autisme Basisworkshop Samen leren van alledaagse activiteiten Laura Schouten, ABA-Consultant/Pedagoog ABA-Instituut Praktisch - Koffie en theepauzes tussendoor - Lunchpauze rond 12.30/13.00 uur

Nadere informatie

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen. Executieve functies en autisme (Hill, 2004)

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen. Executieve functies en autisme (Hill, 2004) Dia 1 Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen Een reactie van Bibi Huskens Dia 2 Executieve functies en autisme (Hill, 2004) Problemen in: Planning Inhibitie Schakelvaardigheid

Nadere informatie

UITNODIGING 17 NOVEMBER

UITNODIGING 17 NOVEMBER UITNODIGING 17 NOVEMBER Al onze behandelvormen voor kinderen met autisme onder één dak! Wij laten u graag op dinsdag 17 november van 15.00-17.00 uur zien en ervaren wat de werkwijze van ons Behandelcentrum

Nadere informatie

top-behandeling training- en onderwijsprogramma voor jonge kinderen verder met autisme dr. leo kannerhuis

top-behandeling training- en onderwijsprogramma voor jonge kinderen verder met autisme dr. leo kannerhuis top-behandeling training- en onderwijsprogramma voor jonge kinderen een aanbod van de polikliniek in Doorwerth in samenwerking met scholengemeenschap De Brouwerij in Oosterbeek maart 2015 centrum voor

Nadere informatie

Al onze behandelvormen voor kinderen met autisme onder één dak!

Al onze behandelvormen voor kinderen met autisme onder één dak! Al onze behandelvormen voor kinderen met autisme onder één dak! Behandelcentrum Kinderen Verder met autisme Het Behandelcentrum Kinderen In ons Behandelcentrum Kinderen bieden wij een gespecialiseerd en

Nadere informatie

Van aansturing naar zelfsturing

Van aansturing naar zelfsturing Van aansturing naar zelfsturing Motivatie van medewerkers Spreker: Anneke Postma 27 maart 2019 Kasgroeit PPT Template 1 Kasgroeit adviseur: Anneke Postma Mijn naam is Anneke Postma, adviseur opleiding

Nadere informatie

Sociaal angstigen krijgen een tweede kans na een negatieve eerste indruk

Sociaal angstigen krijgen een tweede kans na een negatieve eerste indruk Sociaal angstigen krijgen een tweede kans na een negatieve eerste indruk Cognitive Therapy and Research (2012) Dr. Marisol Voncken and dr. Corine Dijk Stel Je komt een kennis tegen bij de supermarkt. Hij

Nadere informatie

Ergotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING

Ergotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING Ergotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING Observatie Beperkingen komen vaak voor bij volgende motorische activiteiten: Transfers Houding Reiken en grijpen Balans Stappen

Nadere informatie

Beperkt leervermogen? Foutloos Leren! Dr. D. Boelen Klinisch neuropsycholoog

Beperkt leervermogen? Foutloos Leren! Dr. D. Boelen Klinisch neuropsycholoog Beperkt leervermogen? Foutloos Leren! Dr. D. Boelen Klinisch neuropsycholoog Leren en leervermogen Voor leren is nodig. Gezonde hersenen? Meest belemmerend voor het leren bij hersenaandoening: Geheugen-

Nadere informatie

Early Start Denver Model Sally Rogers en Geraldine Dawson

Early Start Denver Model Sally Rogers en Geraldine Dawson Early Start Denver Model Sally Rogers en Geraldine Dawson Ina van Berckelaer-Onnes 13-11-2012 Universiteit Leiden Sally Rogers Geraldine Dawson ESDM Early Start Denver Model for young children with autism

Nadere informatie

Health Advisory Services 08-03-06

Health Advisory Services 08-03-06 Health Advisory Services 08-03-06 Oolgaardtlezing 4 maart 2008 Van Disease Management naar levensloopbegeleiding voor mensen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) Ir. W. (Wine) te Meerman MSc, Managing

Nadere informatie

INFORMATIE EXPOSANTEN 2015

INFORMATIE EXPOSANTEN 2015 INFORMATIE EXPOSANTEN 2015 AUTISMECONGRES RINO GROEP Impact van comorbide problemen en autisme Autisme heeft tijdens de hele levensloop invloed op de ontwikkeling. Problemen komen tot uiting op alle leefgebieden.

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 1 0

Inhoud. Voorwoord 1 0 Inhoud Voorwoord 1 0 1 Autisme in de dagelijkse praktijk 1 3 Inleiding 1 3 Op weg naar een diagnose 1 4 Vroegtijdige onderkenning 1 6 Hulpverlenende instanties 1 8 Na de diagnose 1 9 Behandeling 2 0 Samenvatting

Nadere informatie

Nieuwsbrief 2 april 2012

Nieuwsbrief 2 april 2012 Nieuwsbrief 2 april 2012 Hierbij de 2 e nieuwsbrief van Autlook. Ook als bijlage de eerste nieuwsbrief van het Autisme Collectief. Samen met enkele andere kleine zelfstandige zorgaanbieders worden de krachten

Nadere informatie

Parallelsessies. Ronde 1 parallelsessies: 10.45 11.45 uur

Parallelsessies. Ronde 1 parallelsessies: 10.45 11.45 uur Parallelsessies Er zijn drie rondes met parallelsessies. U kunt vooraf inschrijven (via het online registratieformulier) voor drie sessies (een per ronde), het is dan handig om dit document bij de hand

Nadere informatie

Doe workshop ABA. Caroline Peters BCABA, 8-11-2012

Doe workshop ABA. Caroline Peters BCABA, 8-11-2012 Doe workshop ABA Caroline Peters BCABA, 8-11-2012 1 Inhoud Historie ABA Instituut Wat is ABA? Versterken van gewenst gedrag Uitdoven van ongewenst gedrag Gewenst gedrag opwekken door omgeving aan te passen

Nadere informatie

ABA Workshops. Workshop 1: Inleiding in Applied Behavior Analysis. Workshop 2: Leren Communiceren (Verbal Behavior), deel I

ABA Workshops. Workshop 1: Inleiding in Applied Behavior Analysis. Workshop 2: Leren Communiceren (Verbal Behavior), deel I ABA Workshops K A L E N D E R 2 0 1 6-2 0 1 7 Workshop 1: Inleiding in Applied Behavior Analysis 10:00-14:00 uur Zaterdag 24 september 2016 & zaterdag 7 oktober 2017 2 0 1 1 Workshop 1 Za. 24 September

Nadere informatie

Vacature. Locatiedirecteur. Daltonbasisschool t Otterke

Vacature. Locatiedirecteur. Daltonbasisschool t Otterke Vacature Locatiedirecteur Daltonbasisschool t Otterke Beek en Donk, 15-01-2018 Eenbes Basisonderwijs staat voor Samen vernieuwend leren. Met eigentijds onderwijs wordt aan kinderen een stevige basis meegegeven.

Nadere informatie

Onderwerp. VVKBaO. De kinderen wegwijs maken in Scratch Junior en ze laten experimenteren.

Onderwerp. VVKBaO. De kinderen wegwijs maken in Scratch Junior en ze laten experimenteren. Onderwerp De kinderen wegwijs maken in Scratch Junior en ze laten experimenteren. ICT 1 Hebben een positieve houding tegenover ICT en zijn bereid ICT te gebruiken om hen te ondersteunen bij het leren.

Nadere informatie

2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden

2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden 2015 Gerard de Wit voor Psychodidact Waalwijk Bron: Stijn van Merendonk, Sergio van der Pluim, Gerard de Wit e.a. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van

Nadere informatie

IN BEWEGING. Onderneem! Nietsdoen is geen optie

IN BEWEGING. Onderneem! Nietsdoen is geen optie IN BEWEGING Onderneem! Nietsdoen is geen optie Belang bewegen Emotioneel: plezier, je goed voelen, zelfvertrouwen, eigenwaarde, positieve invloed op emotionele stoornissen Sociaal: participatie, ontwikkeling

Nadere informatie

Doelen ESDM Louis-Henri Periode: februari 2015 mei 2015

Doelen ESDM Louis-Henri Periode: februari 2015 mei 2015 Doelen ESDM Louis-Henri Periode: februari 2015 mei 2015 Communicatie Bevorderen van spontaan gebruik van tweewoordszinnen Doel 1 Tijdens zijn spontaan taalgebruik (dus niet direct geïmiteerd) voor verschillende

Nadere informatie

Joint Attention. Terminologie. Programma. Definitie. Aandacht delen, volgen & richten. JA-indelingen. Joint Attention

Joint Attention. Terminologie. Programma. Definitie. Aandacht delen, volgen & richten. JA-indelingen. Joint Attention Joint Attention A. Talboom & M. Buruma Programma Terminologie Joint Attention Videofragment Ontwikkeling Joint Attention Videofragment Videofragmenten Vragen Definitie Buruma & Blijd-Hoogewys, 2010 Terminologie

Nadere informatie

Bio (EEG) feedback. Reflecties vanuit de klinische praktijk. Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven

Bio (EEG) feedback. Reflecties vanuit de klinische praktijk. Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven Bio (EEG) feedback Reflecties vanuit de klinische praktijk Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven Neurofeedback -Een vraag uit de spreekkamer- Minimaal 1500 Literatuur 2008 literatuur search

Nadere informatie

Lectoraat Psychogeriatrie.

Lectoraat Psychogeriatrie. Lectoraat Psychogeriatrie www.dehaagsehogeschool.nl/lectoraatpg 1 Een benadering die de kwaliteit van leven van zorgvragers en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening verbetert,

Nadere informatie

CONGRES DINSDAG 19 APRIL 2016 ANTROPIA DRIEBERGEN-ZEIST

CONGRES DINSDAG 19 APRIL 2016 ANTROPIA DRIEBERGEN-ZEIST Motivatie Wat weten we over de rol van motivatie bij kinderen en adolescenten met ADHD, ASS, gedragsproblemen, rekenproblemen en faalangst? CONGRES DINSDAG 19 APRIL 2016 ANTROPIA DRIEBERGEN-ZEIST motivatie

Nadere informatie

COCP COCP. Workshop. Doel COCP-programma. Wat is daarvoor nodig? Methodische kern COCP. Inhoudelijke kern. Margriet Heim

COCP COCP. Workshop. Doel COCP-programma. Wat is daarvoor nodig? Methodische kern COCP. Inhoudelijke kern. Margriet Heim Workshop COCP Margriet Heim Marjan Veen Frank Velthausz COCP Communicatieve Ontwikkeling niet-sprekende personen en hun Communicatiepartners Succesvolle methoden, 1 Succesvolle methoden, 2 Doel COCP-programma

Nadere informatie

Levensloopbegeleiding bij autisme. Jan-Pieter Teunisse Lector Levensloopbegeleiding bij Autisme

Levensloopbegeleiding bij autisme. Jan-Pieter Teunisse Lector Levensloopbegeleiding bij Autisme Levensloopbegeleiding bij autisme Jan-Pieter Teunisse Lector Levensloopbegeleiding bij Autisme Disclosure belangen Jan-Pieter Teunisse (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis

Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis Herbert Roeyers Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen VVL Congres, Berchem, 14 maart 2014 Pervasieve

Nadere informatie

Leiding geven aan een duurzaam netwerklerende organisatie. Dr. Femke Nijland

Leiding geven aan een duurzaam netwerklerende organisatie. Dr. Femke Nijland Leiding geven aan een duurzaam netwerklerende organisatie Dr. Femke Nijland 1. Wat is netwerkleren? Dit is netwerkleren 2. Het nut van netwerkleren Directe waarde (immediate value) Nuttige bronnen (potential

Nadere informatie

SPOED competenties en gedragsindicatoren

SPOED competenties en gedragsindicatoren SPOED competenties en gedragsindicatoren Leidraad voor coaches Situering: Fase 2 Analyse Gebruik: - Doel: door de vragenlijst in te vullen krijgt de coachee een zicht op zijn/haar competenties - Doelgroep:

Nadere informatie

Observatielijst Puk & Ko

Observatielijst Puk & Ko Observatielijst Puk & Ko Naam van de peuterspeelzaal:.. Naam van het kind:.... Naam van de leidster:.... Ingevuld op: l e observatie:...... 2 e observatie:... 3 e observatie:.... 4 e observatie:.... (1/4)

Nadere informatie

1-jarige opleiding ABA

1-jarige opleiding ABA 1-jarige opleiding ABA Onze opleiding bestaat uit een basisworkshop en 6 verdiepende workshops, die elk 1 weekend beslaan. De kosten voor de gehele opleiding bedragen 1.600,00. Alle workshops bestaan uit:

Nadere informatie

Uitkomsten behoefteinventarisatie

Uitkomsten behoefteinventarisatie Uitkomsten behoefteinventarisatie AfasieNet Internetbehoeften: Mensen met afasie en hun naasten d.d. 1/9/2015, n=51 Hoe belangrijk is internet als informatiebron voor mensen met afasie? 30 25 26 20 15

Nadere informatie

Relationele Gezinstherapie

Relationele Gezinstherapie GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie Relationele Gezinstherapie Pakt problemen van jongeren aan in samenhang met de gezinssituatie cliënten >> 1 ALLE GEZINSLEDEN ZIJN ACTIEF BIJ DE BEHANDELING BETROKKEN

Nadere informatie

Vroegdetectie ADHD en Autisme : Levensloop poli voor ouders en (hun)kinderen

Vroegdetectie ADHD en Autisme : Levensloop poli voor ouders en (hun)kinderen Vroegdetectie ADHD en Autisme : Levensloop poli voor ouders en (hun)kinderen Workshop Opvoeden met ADHD en ASS: Jeannette van der Poel, Verpleegkundig Specialist GGZ, PsyQ Anja van Rijswijk, Pedagoog/Onderwijskundige

Nadere informatie

Dr. Leo Kannerhuis Brabant

Dr. Leo Kannerhuis Brabant Dr. Leo Kannerhuis Brabant Expertisecentrum voor autisme Informatie voor huisartsen, medisch specialisten, zorgpartners en wijkteams Ieder kind met autisme is anders. Daarom besteden we bij de behandeling

Nadere informatie

Pivotal Response Treatment bij kinderen met autisme. Manon de Korte, MSc PhD student, PRT behandelaar

Pivotal Response Treatment bij kinderen met autisme. Manon de Korte, MSc PhD student, PRT behandelaar Pivotal Response Treatment bij kinderen met autisme Manon de Korte, MSc PhD student, PRT behandelaar Pivotal Response Treatment (PRT) = Behandeling voor kinderen met een autisme spectrum stoornis (ASS)

Nadere informatie

vaardigheden - 21st century skills

vaardigheden - 21st century skills vaardigheden - 21st century skills 21st century skills waarom? De Hoeksteen bereidt leerlingen voor op betekenisvolle deelname aan de wereld van vandaag en de toekomst. Deze wereld vraagt kinderen met

Nadere informatie

Floorplay. De opzet Door Daniëlle Hoogwerf Cliënt-centered speltherapeut & Floorplay Specialist

Floorplay. De opzet Door Daniëlle Hoogwerf Cliënt-centered speltherapeut & Floorplay Specialist Floorplay Door Daniëlle Hoogwerf Cliënt-centered speltherapeut & Floorplay Specialist De opzet Stellingen vooraf Voor wie is Floorplay? De essentie van Floorplay Het DIR model The learning tree De 6 mijlpalen

Nadere informatie

Autisme, wat weten we?

Autisme, wat weten we? Autisme, wat weten we? Matt van der Reijden, kinder- en jeugdpsychiater & geneesheer directeur Dr Leo Kannerhuis, Oosterbeek 1 autisme agenda autisme autisme en het brein: wat weten we? een beeld van autisme:

Nadere informatie

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend

Nadere informatie

De praktijk: Het Dr. Leokannerhuis en middelenmisbruik. Evelien Hoevenaars Kannercyclus opponent 19 september 2011

De praktijk: Het Dr. Leokannerhuis en middelenmisbruik. Evelien Hoevenaars Kannercyclus opponent 19 september 2011 De praktijk: Het Dr. Leokannerhuis en middelenmisbruik Evelien Hoevenaars Kannercyclus opponent 19 september 2011 Programma Ontwikkeling binnen LKH Voorlichtingsmodule Koppeling proefschrift B. Sizoo Discussie

Nadere informatie

Voorwoord !!!! Wat heb je nodig?

Voorwoord !!!! Wat heb je nodig? Haas is op Kip Voorwoord Wat heb je nodig? Je gaat samen met je kind Haas is op Kip lezen. Dat is geschreven door Annemarie Bon. Deze leeshandleiding is van Marjolein van Muijden. De uitwerking en opmaak

Nadere informatie

Hoe ga je in je gezin om met je kind met autisme? (broertjes/zusjes)

Hoe ga je in je gezin om met je kind met autisme? (broertjes/zusjes) Hoe ga je in je gezin om met je kind met autisme? (broertjes/zusjes) ASS-ouderavond 25 oktober 2018 Liselotte Knook, ouderbegeleider en systeemtherapeut i.o. Marleen Derkman, GZpsycholoog/orthopedagoog

Nadere informatie

Werken met baby s in een groep

Werken met baby s in een groep Werken met baby s in een groep Nieuwe ontwikkelingen 19 mei 2010 Su enkwok: S.Kwok@Nji.nl Sylvia Nossent: S.Nossent@BabyBiz.nl Programma: 1. Cursus Werken met baby s in een groep 2. Baby s hersenen 3.

Nadere informatie

Stimuleren van ouderbetrokkenheid bij ontluikende geletterdheid. Voorbeelden uit onderzoek en praktijk.

Stimuleren van ouderbetrokkenheid bij ontluikende geletterdheid. Voorbeelden uit onderzoek en praktijk. Stimuleren van ouderbetrokkenheid bij ontluikende geletterdheid. Voorbeelden uit onderzoek en praktijk. Aike Broens & Eke Krijnen, LOGO gebruikersdag, Utrecht, 27 september 2017 Wie zijn wij? Aike Broens,

Nadere informatie

Afstudeerscripties. Feedback geven en Beoordelen. Renske de Kleijn. Onderwijsadvies en Training - UU. 6 juni 2015

Afstudeerscripties. Feedback geven en Beoordelen. Renske de Kleijn. Onderwijsadvies en Training - UU. 6 juni 2015 Afstudeerscripties Feedback geven en Beoordelen Renske de Kleijn Onderwijsadvies en Training - UU 6 juni 2015 Even voorstellen Wie ben ik en waarom ben ik hier? Wie zijn jullie en waarom zijn jullie hier?

Nadere informatie

Leer ze woorden leren! Van onthouden naar toepassen

Leer ze woorden leren! Van onthouden naar toepassen Leer ze woorden leren! Van onthouden naar toepassen 19 maart 2016 Johan Keijzer info@johankeijzer.nl Naam Datum Aandacht voor. Woordjes leren zelf ervaren Woordjes leren: hoe staat het erbij? Woorden leren:

Nadere informatie

SPOED competenties en gedragsindicatoren

SPOED competenties en gedragsindicatoren SPOED competenties en gedragsindicatoren Leidraad voor coaches Situering: Fase 2 Analyse Gebruik: - Doel: door de vragenlijst in te vullen krijgt de coachee een zicht op zijn/haar competenties - Doelgroep:

Nadere informatie

Nieuwsbrief groep 3 december 2014

Nieuwsbrief groep 3 december 2014 Nieuwsbrief groep 3 december 2014 Hierbij ontvangt u van ons de nieuwsbrief van december. Nieuws uit de groep: We hebben de woorden van kern 5 bijgevoegd in de nieuwsbrief. Het is belangrijk om deze woorden

Nadere informatie

Ontwikkeling van een arbeidsidentiteit bij mensen met een autisme spectrum stoornis

Ontwikkeling van een arbeidsidentiteit bij mensen met een autisme spectrum stoornis Ontwikkeling van een arbeidsidentiteit bij mensen met een autisme spectrum stoornis Diana Rodenburg d.rodenburg@leokannerhuis.nl Copyright Dr. Leo Kannerhuis Visie en missie Het Dr. Leo Kannerhuis is een

Nadere informatie

Kernachtig communiceren

Kernachtig communiceren Kernachtig communiceren De draad van mijn verhaal Generaliseren en concretiseren Hoofd en bijzaken Werken met tijdlijnen Verbaliseren en visualiseren De kern van mijn boodschap Taalpatronen Samenvatten

Nadere informatie

Motivatie problemen bij ASS

Motivatie problemen bij ASS Motivatie problemen bij ASS Praten met pubers die anders zijn Esther Leuning 25 oktober 2018 www.karakter.com 2 Praten met pubers die anders zijn Esther Leuning GZ-psycholoog, cognitief gedragstherapeut

Nadere informatie

De Kleine Prins Expertisecentrum

De Kleine Prins Expertisecentrum De Kleine Prins Expertisecentrum Femke Rienstra f.rienstra@dekleineprins.nl 31/10/16 2 Executieve Functies Kennis m.b.t. Executieve Functies (EF), de ontwikkeling ervan en het kunnen herkennen van de EF

Nadere informatie

Spillebeen. Warming-up Doel: Losmaken van lijf en stem; concentratie vergroten; richten op leraar voor de klas.

Spillebeen. Warming-up Doel: Losmaken van lijf en stem; concentratie vergroten; richten op leraar voor de klas. Groep: 1/2/3/4 Thema: Sprookjes Inhoud: Een variatie op het welbekende liedje. Drie nieuwe coupletten, ritme en instrumenten spelen, tekst- en ritmeimprovisatie. Reageren op kleuren. Warming-up Doel: Losmaken

Nadere informatie

Puzzelen aan zorg. Emmanuel Samyn Johan Wens

Puzzelen aan zorg. Emmanuel Samyn Johan Wens Puzzelen aan zorg Emmanuel Samyn Johan Wens Opdracht 1 Wat maakt van Eugene zijn verhaal een succesverhaal? Noteer zo veel mogelijk factoren die bijdragen aan dit succes. Noteer de top 5 van uw tafel.

Nadere informatie

weekendtraining voor jongeren met een autismespectrumstoornis verder met autisme dr. leo kannerhuis Informatie voor cliënten, ouders en verwijzers

weekendtraining voor jongeren met een autismespectrumstoornis verder met autisme dr. leo kannerhuis Informatie voor cliënten, ouders en verwijzers weekendtraining voor jongeren met een autismespectrumstoornis (ASS) Informatie voor cliënten, ouders en verwijzers november 2014 centrum voor autisme dr. leo kannerhuis verder met autisme Weekendtraining

Nadere informatie

Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1

Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Behandelmogelijkheden bij kinderen met ADHD in de basisschoolleeftijd

Nadere informatie

Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode

Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode Eerste oriëntatie Welke onderwerpen uit welke leerlijnen komen in dit blok aan de orde? Onderscheid daarbij a. eerste kennismaking met

Nadere informatie

M1028. Introductiecursus. Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG. mensenkennis

M1028. Introductiecursus. Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG. mensenkennis M1028 Introductiecursus Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG mensenkennis Introductiecursus voor gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG Een initiatief van de Vereniging

Nadere informatie

Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps

Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Wat halen ze in hun hoofd? Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over

Nadere informatie

Leerlingen met autisme effectief ondersteunen bij sociale interactie in de klas (thematisch overzichtsartikel)

Leerlingen met autisme effectief ondersteunen bij sociale interactie in de klas (thematisch overzichtsartikel) Leerlingen met autisme effectief ondersteunen bij sociale interactie in de klas (thematisch overzichtsartikel) Presentatie ORD Carla Geveke: c.h.geveke@pl.hanze.nl Lectoraat Curious Minds Hanzehogeschool

Nadere informatie

De kracht van Quli. Kennisdag Jeugd 25 januari Henske Schipdam & Kristof Matheussen

De kracht van Quli. Kennisdag Jeugd 25 januari Henske Schipdam & Kristof Matheussen De kracht van Quli Kennisdag Jeugd 25 januari 2016 Henske Schipdam & Kristof Matheussen Inhoud 1. Co-creatoren & Deelnemers 2. Visie & Externe ontwikkelingen 3. Wat is Quli & Hoe zet je Quli in? 4. Resultaten

Nadere informatie

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend

Nadere informatie

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Wat is dat? Eva van de Sande Radboud Universiteit Nijmegen EERST.. WETENSCHAPSQUIZ 1: Hoe komen we dingen te weten? kdsjas Google onderzoek boeken A B C 1: We weten dingen door

Nadere informatie

Laag intensieve gedragstherapie voor kinderen met ASS en VB

Laag intensieve gedragstherapie voor kinderen met ASS en VB Promotieonderzoek (2007-2012) voor kinderen met ASS en VB Drs. Behavioural Science Institute, Radboud Universiteit Nijmegen Fostering development in young children with autism spectrum disorders and intellectual

Nadere informatie

Nieuwsbrief groep 3 januari 2016

Nieuwsbrief groep 3 januari 2016 Nieuwsbrief groep 3 januari 2016 Hierbij ontvangt u van ons de nieuwsbrief van januari. Nieuws uit de groep: Wat hebben de kinderen in deze eerste periode al veel geleerd! Het is erg leuk om deze vooruitgang

Nadere informatie

Dit is het begeleidende e-book bij Haas wint een Beer

Dit is het begeleidende e-book bij Haas wint een Beer Haas wint een Beer Voorwoord Dit is het begeleidende e-book bij Haas wint een Beer Het is gemaakt door Marjolein van Muijden die jarenlange ervaring heeft met het begeleiden van kinderen met leesproblemen.

Nadere informatie

Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling. Afdeling Logopedie

Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling. Afdeling Logopedie Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling Afdeling Logopedie Uw kind gaat praten, omdat er vanaf zijn geboorte in zijn nabijheid gepraat wordt en omdat vanaf zijn geboorte tegen hem gesproken

Nadere informatie

training van basis naar brug

training van basis naar brug training van basis naar brug een extra steuntje in de rug voor kinderen met autisme bij de overstap van de basisschool naar de brugklas een aanbod van de Polikliniek in Doorwerth informatie voor cliënten,

Nadere informatie

Gesprekswijzer Duurzame Inzetbaarheid

Gesprekswijzer Duurzame Inzetbaarheid Gesprekswijzer Duurzame Inzetbaarheid Deze gesprekswijzer Duurzame Inzetbaarheid is gemaakt door Berenschot in opdracht van A+O in het kader van het Sectorplan Metalektro. Inleiding Deze gesprekswijzer

Nadere informatie

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend

Nadere informatie

WORKSHOP AUTISME & WERK DE AUTIPROOF WERKPLEK

WORKSHOP AUTISME & WERK DE AUTIPROOF WERKPLEK WORKSHOP AUTISME & WERK DE AUTIPROOF WERKPLEK Wie doet de workshop? Han Dijkslag Consultant/Coach Han.dijkslag@effectyf.nl 06-53126821 www.effectyf.nl Programma workshop -Wat is een Autisme Spectrum Stoornis

Nadere informatie

Training Schoolteam Dag 5. Hand-outs voor het schoolteam

Training Schoolteam Dag 5. Hand-outs voor het schoolteam Training Schoolteam Dag 5 Hand-outs voor het schoolteam Inhoudsopgave Trainen van sociale vaardigheden: opdelen in stappen 2 Het ontwikkelen van een routine voor zelf-management 4 Opdracht 1 Ouderbetrokkenheid

Nadere informatie

Leren met je hart, je hoofd en je handen STEM en LEGO Education

Leren met je hart, je hoofd en je handen STEM en LEGO Education Leren met je hart, je hoofd en je handen STEM en LEGO Education Studiedag Talent Primair Zo werkt ICT 17 januari 2017 Ik ben Jelle De kracht van Imagination Een kleine Hands-on oefening Over hoe een

Nadere informatie

Nieuwsbrief groep 3 januari 2017

Nieuwsbrief groep 3 januari 2017 Nieuwsbrief groep 3 januari 2017 Hierbij ontvangt u van ons de nieuwsbrief van januari. Nieuws uit de groep: Wat hebben de kinderen in deze eerste periode al veel geleerd! Het is erg leuk om deze vooruitgang

Nadere informatie

In contact door ondersteund communiceren

In contact door ondersteund communiceren COCPvg: In contact door ondersteund communiceren Elise Brinkman EMB Congres 6 maart 2014 COCPvg Verbetering van de communicatie tussen niet of nauwelijks sprekende personen met een meervoudige beperking

Nadere informatie

DEEL TWEE: OPDRACHTEN

DEEL TWEE: OPDRACHTEN DEEL TWEE: OPDRACHTEN WAARDEN- VERKENNING DUUR: 20 MINUTEN 2.1 WAARDENVERKENNING Om een beeld te krijgen van de ideeën van WAT? de deelnemers over belangrijke thema s rond arbeidsparticipatie begin je

Nadere informatie

Nieuwsbrief groep 3 januari 2018

Nieuwsbrief groep 3 januari 2018 Nieuwsbrief groep 3 januari 2018 Hierbij ontvangt u van ons de nieuwsbrief van januari. Nieuws uit de groep: Bij rekentuin staan scores bij elk tuintje. Bij een gemiddelde score halen de kinderen in groep

Nadere informatie

Educatief arrangeren rond LOB

Educatief arrangeren rond LOB Educatief arrangeren rond LOB Vorige week Contact met de docent deze week NAW-gegevens via CF Afspraken met begeleider Maken van het Werkplan Voorbereiden van het interview Vragen naar aanleiding van vorig

Nadere informatie

A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door

A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door elk kind zich thuis te laten voelen in de klas. Geef de leerlingen de kans om spontaan te vertellen over iets dat ze leuk vinden en laat andere kinderen

Nadere informatie

Rubrics vaardigheden

Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden

Nadere informatie

1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek:

1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek: Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor zorgmedewerkers, mantelzorgers en patiënten 1. ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek:

Nadere informatie

leo kannerhuis nederland

leo kannerhuis nederland www.leokannerhuisnederland.nl leo kannerhuis nederland Mission statement Leo Kannerhuis Nederland, de beste autismebehandeling binnen bereik! Leo Kannerhuis Nederland is een samenwerkingsverband van acht

Nadere informatie

Rubrics vaardigheden

Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden Rubrics vaardigheden In het leerlab 2020 hebben 7 vernieuwingsscholen vier rubrics ontwikkeld om de persoonlijke groei van leerlingen in kaart te brengen. Deze rubrics zijn vaardigheden

Nadere informatie

Moeilijk gedrag en ASS

Moeilijk gedrag en ASS Zie je wat ik bedoel? Over moeilijk gedrag bij autisme Drs. Jan Schrurs, GZ-psycholoog Docent Fontys OSO Ma SEN Autisme-specialist 1 Moeilijk gedrag en ASS t kan bijna niet anders vanwege de beperkingen

Nadere informatie

AUTISME EN MONDZORG. Informatie en tips voor mondzorgverleners

AUTISME EN MONDZORG. Informatie en tips voor mondzorgverleners AUTISME EN MONDZORG Informatie en tips voor mondzorgverleners AUTISME: EEN SOMS ONZICHTBARE HANDICAP Autisme komt bij ongeveer 1% van de Nederlandse bevolking voor. Dat betekent dat iedere mondzorgverlener

Nadere informatie

HBO Toegepaste psychologie Contactdag GGZ Kinderen en Jeugd. Drs. Yèrma van Egeraat Registerpsycholoog NIP

HBO Toegepaste psychologie Contactdag GGZ Kinderen en Jeugd. Drs. Yèrma van Egeraat Registerpsycholoog NIP HBO Toegepaste psychologie Contactdag GGZ Kinderen en Jeugd Drs. Yèrma van Egeraat Registerpsycholoog NIP Programma Kennismaking Competenties Gespreksvaardigheden Anamnesegesprek: o Uitvoeren o Observeren

Nadere informatie