WEERB. Dr. J. Tuinstra

Transcriptie

1 WEERB BAARHEIDSTRAINING BINNEN NOVO, EEN VERKENNING VAN MOTIVATIE EN DOELEN Drs. N. Riemersmaa Dr. J. Tuinstra Juli 2013

2 Colofon Vraagnummer: Titel: Auteur: Begeleiding: GV 32/2012/C Weerbaarheidstraining binnen NOVO, een verkenning van motivatie en doelen Mevrouw drs. N. Riemersma Mevrouw dr. J. Tuinstra, Coördinator Wetenschapswinkel Geneeskunde & Volksgezondheid Vraagindiener: NOVO Uitgave: Adres: Telefoon: E mail: j.tuinstra01@umcg.nl Wetenschapswinkel Geneeskunde & Volksgezondheid Universitair Medisch Centrum Groningen Antonius Deusinglaan AV Groningen Datum: juli

3 Voorwoord Voor u ligt het rapport van het onderzoek Weerbaarheidstraining binnen NOVO, een verkenning van motivatie en doelen. Het onderzoek is uitgevoerd in de periode van februari 2013 tot juli 2013 en is een vervolg op de masterthesis Sociologie van Leoni van Schaick 1. Graag bedanken we nogmaals de medewerkers van NOVO die een bijdrage hebben geleverd aan het onderzoek van Leoni van Schaick. We hebben de door haar verzamelde gegevens kunnen gebruiken. Daarnaast danken we mevrouw J. Smit voor haar bijdrage en mevrouw J. Leutscher en de cliënten voor de mogelijkheid om aanwezig te zijn bij een weerbaarheidstraining. Groningen, juli 2013 Nienke Riemersma Jolanda Tuinstra Wetenschapswinkel Geneeskunde & Volksgezondheid Universitair Medisch Centrum Groningen 1 Schaick, L.H. van. (2012). Weerbaarheidstraining voor mensen met een verstandelijke beperking. Een onderzoek naar de invloed van verschillende factoren op de intentie van cliënten van NOVO om aan de weerbaarheidstraining van NOVO deel te nemen. Groningen: Wetenschapswinkel Geneeskunde & Volksgezondheid, UMCG. 2.

4 Inhoud Voorwoord 2. Hoofdstuk 1 Inleiding 4. Onderzoeksvragen 5. Leeswijzer 6. Hoofdstuk 2 Methode van onderzoek Operationalisering van de vraagstelling Gegevensverzameling Onderzoekspopulatie Gegevensanalyse 9. Hoofdstuk 3 Resultaten 10. Deelvraag 1: Welke doelen hebben de cliënten die een weerbaarheidstraining bij NOVO hebben gevolgd? 10. Deelvraag 2: Zijn de vooraf opgestelde doelen na het volgen van de weerbaarheidstraining van NOVO door de cliënt van NOVO gerealiseerd? 11. Deelvraag 3: Wat is de mate van motivatie van de cliënten bij de start van de weerbaarheidstraining van NOVO? 13. Deelvraag 4: Heeft de mate van motivatie van de cliënten bij de start van de weerbaarheidstraining van NOVO invloed op het aantal vooraf opgestelde doelen? 13. Deelvraag 5: Heeft de mate van motivatie van de cliënten bij de start van de weerbaarheidstraining van NOVO invloed op het realiseren van de vooraf opgestelde doelen na het volgen van de weerbaarheidstraining van NOVO? 14. Hoofdstuk 4 Conclusie en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen

5 Hoofdstuk 1 Inleiding Uit de praktijk en de literatuur komt naar voren dat mensen met een verstandelijke beperking minder sociaal vaardig en minder weerbaar zijn dan leeftijdsgenoten zonder een verstandelijke beperking 2. Het is voor mensen met een verstandelijke beperking dan ook belangrijk dat zij goede training en begeleiding krijgen om de weerbaarheid te vergroten. Sociale en weerbaarheidsvaardigheden van mensen met een verstandelijke beperking kunnen worden verbeterd door middel van training 3. Om hierin te voorzien organiseert NOVO 4 voor de cliënten weerbaarheidstrainingen. Deze weerbaarheidstrainingen bestaan uit onderdelen van het Rots & Water programma 5 en van de weerbaarheidstraining aan vrouwen met een verstandelijke beperking 6. Van Schaik onderzocht voor haar masterthesis 7 welke factoren invloed hebben op de intentie van cliënten van NOVO om deel te nemen aan de georganiseerde weerbaarheidstrainingen. Intentie 8 wordt gedefinieerd als de motivatie van cliënten om deel te nemen aan de weerbaarheidstraining. In dat onderzoek is gebruik gemaakt van de Theorie van Gepland Gedrag (TGG) 9. Hierbij is onderzocht of de factoren uit de TGG, attitude 10, subjectieve norm 11 en zelfeffectiviteit 12 van invloed zijn op de motivatie. Uit de resultaten blijkt dat de attitude van de cliënt naar voren komt als belangrijkste factor, die de motivatie beïnvloed om de training te volgen. Voorafgaand aan de training heeft de cliënt een idee over de training en in hoeverre die goed voor hem/haar zal zijn. Dat blijkt een belangrijke factor voor de motivatie. De andere onderzochte factoren, subjectieve norm en zelfeffectiviteit blijken in het onderzoek van Van Schaick geen invloed te hebben op de motivatie. 2 Bielecki, J., & Swender, S. L. (2004). The assessment of social functioning in individuals with mental retardation: A review. Behavior Modification, 28, Hayashi, M., Arakida, M., & Ohashi, K. (2011). The effectiveness of a sex education program facilitating social skills for people with intellectual disability in Japan. Journal Of Intellectual And Developmental Disability, 36(1), NOVO is een zorgorganisatie voor mensen met een verstandelijke beperking met locaties in de provincies Groningen en Drenthe. 5 Ykema, F. (2008). Het Rots en Water perspectief. Een psychofysieke training voor jongens. Basisboek. Amsterdam: SWP. 6 Van Veen, M. (2008). Weerbaarheidstraining voor vrouwen met een verstandelijke beperking. Modulebeschrijving. Trainersgroep Weerbaarheid Noord Nederland. 7 Schaick, L.H. van. (2012). Weerbaarheidstraining voor mensen met een verstandelijke beperking. Een onderzoek naar de invloed van verschillende factoren op de intentie van cliënten van NOVO om aan de weerbaarheidstraining van NOVO deel te nemen. Groningen: Wetenschapswinkel Geneeskunde & Volksgezondheid, UMCG. 8 Intentie vormt in het gedane onderzoek de uitkomstmaat. 9 Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, In het onderzoek van Van Schaick wordt met attitude de houding ten aanzien van het volgen van de weerbaarheidstraining van NOVO bedoeld. 11 In het onderzoek van Van Schaick wordt met subjectieve norm de sociale druk bedoeld die cliënten ervaren om wel of niet de weerbaarheidstraining van NOVO te volgen. 12 Zelfeffectiviteit betekent in het onderzoek van Van Schaick de mate waarin de cliënt van NOVO gelooft dat hij of zij in staat is deel te nemen aan de weerbaarheidstraining van NOVO. 4.

6 Door de afbakening van de masterthesis heeft Van Schaick inn haar onderzoek geen aandacht geschonken aan de factor gedrag van het model TGG. In de dataverzameling zijn hier echter wel gegevens over verzameld. Omdat de factor gedrag relevant wordt geacht, richt het huidige onderzoek zich hier op. Gedrag bestaat uit gedragsovertuigingen en zijn in dit huidige onderzoek gedefinieerd als te realiseren doelen. Er is gekeken naar welke en het aantal doelen bij de start van de weerbaarheidstraining zijn opgesteld en of de opgestelde doelen na het volgen van de weerbaarheidstraining al dan niet zijn gerealiseerd. Daarnaast is gekeken of de factor motivatie van invloed is op de gerealiseerde doelen. Anders gezegd, heeft de mate van motivatie invloed op het aantal vooraf opgestelde doelen en op het wel of niet realiseren vann de doelen. Hieronder staat schematische weergegeven waar het huidige onderzoek op inzoomt: Volgen weerbaarheidstraining NOVO Intentie Gedrag Welke doelen Mate van motivatie Aantal doelen Doelen wel/ /niet gerealiseerd Figuur 1.1: Schematischee weergave onderzoeksmodel Onderzoeksvragen Om bovenstaande vragen te kunnen beantwoorden is de volgende vraagstelling geformuleerd: Zijn de vooraf opgestelde doelen gerealiseerd na het volgen van de weerbaarheidstraining van NOVO door de cliënt van NOVO en heeft de mate van motivatie bij de start van de weerbaarheidstraining hier invloed op? De vraagstelling is opgedeeld in de volgende deelvragen: 1. Welkee doelen hebben de cliënten die een weerbaarheidstraining bij NOVO hebben gevolgd? 2. Zijn de vooraf opgestelde doelen na het volgen van de weerbaarheidstraining van NOVO door de cliënt van NOVO gerealiseerd? 3. Wat is de mate van motivatie van de cliënten bij de start van de weerbaarheidstraining van NOVO? 4. Heeft de mate van motivatie van de cliëntenn bij de start van de weerbaarheidstraining van NOVO invloed op het aantal vooraf opgestelde doelen? 5. Heeft de mate van motivatie van de cliëntenn bij de start van de weerbaarheidstraining van NOVO invloed op het realiseren van de vooraf opgestelde doelen na het volgen van de weerbaarheidstraining van NOVO? 5.

7 Naar aanleiding van de resultaten van dit onderzoek wil NOVO, indien nodig, de weerbaarheidstraining aanpassen om deze zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de cliënten. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt de opzet van het onderzoek verder toegelicht. In hoofdstuk 3 volgen de resultaten. Afsluitend worden in hoofdstuk 4 de conclusie en aanbevelingen beschreven. 6.

8 Hoofdstuk 2 Methode van onderzoek In dit hoofdstuk wordt de operationalisering van de vraagstelling (2.1) beschreven. Daarna worden achtereenvolgens de gegevensverzameling (2.2) en de onderzoekspopulatie (2.3) en de gegevensanalyse (2.4) toegelicht. 2.1 Operationalisering Vooraf opgestelde doelen: voor de start van de weerbaarheidstraining van NOVO zijn doelen opgesteld. Deze doelen zijn door de cliënt zelf aangedragen, door het cliëntsysteem, door de gedragswetenschapper en/of door de medewerker Scholing & Training op basis van de intake. Om de doelen voor dit onderzoek te kunnen scoren zijn aan de hand van de literatuur vooraf twaalf doelen geformuleerd. Tijdens het dossieronderzoek viel echter op dat het doel grenzen kunnen onderscheiden en het doel grenzen kunnen aangeven vaak los van elkaar werden genoemd en niet als één doel. Er is daarom besloten dit doel op te splitsen in twee verschillende doelen zodat er uiteindelijk de eerste dertien mogelijke doelen aan de hand van de literatuur zijn opgesteld (zie tabel 2.1). Daarnaast kwamen in de dossiers andere doelen naar voren, die als mogelijke doelen zijn toegevoegd (zie doelen 14 tot en met 20, tabel 2.1). Doelen die nog niet in de lijst stonden en slechts één keer genoemd zijn, zijn onder het doel overige doelen geplaatst. De lijst bestond uiteindelijk uit 21 doelen gebaseerd op zowel de literatuur als op de inhoud van onderzochte cliëntdossiers. Tabel 2.1: Doelen vanuit de literatuur en dossieronderzoek Doelen zoals bekend in de literatuur. Na het volgen van de weerbaarheidstraining.. Doelen zoals geformuleerd in de cliëntdossiers. Na het volgen van de weerbaarheidstraining.. 1. kan ik beter grenzen onderscheiden 14. kan/durf ik beter mijn mening te geven 2. kan/durf ik beter grenzen aan te geven 15. kan ik beter omgaan met sociale situaties 3. kan/durf ik beter dingen te weigeren 16. kan ik beter emoties onder woorden brengen 4. kan/durf ik beter hulp in te roepen 17. heb ik een stevigere houding en ademhaling 5. kan/durf ik beter problemen op te lossen 18. kan ik beter grenzen van anderen aanvoelen 6. kan/durf ik beter mijzelf te verdedigen (fysiek) 19. kan/durf ik beter voor mijzelf op te komen 7. kan ik beter mijzelf beheersen 20. heb ik mijn eigen identiteit versterkt 8. kan ik mij beter ontspannen 21. overige 9. heb ik meer zelfvertrouwen 10. kan ik de geleerde vaardigheden in praktijk brengen 11. kan ik mij weren in intimiderende situaties 12. ben ik bang voor stigmatisering* 13. ben ik bang voor groepsdruk* * Deze doelen zijn verder in het onderzoek niet meegenomen, omdat tijdens het dossieronderzoek blijkt dat deze in geen enkel dossier zijn benoemd. Volgen van weerbaarheidstraining van NOVO: volgen van weerbaarheidstraining welke door NOVO in groepsvorm wordt gegeven. 7.

9 Cliënt van NOVO: Cliënt die zorg/begeleiding ontvangt van de organisatie NOVO die in de periode een weerbaarheidstraining van NOVO heeft gevolgd. Of op het moment van de gegevensverzameling de weerbaarheidstraining volgen. Realiseren van doelen: als na het volgen van de weerbaarheidstraining het oordeel van de cliënt, de gedragswetenschapper en/of de medewerker Scholing & Training over het verbeteren van het doel positief is gelabeld. 2.2 Gegevensverzameling In dit onderzoek is gebruik gemaakt van het databestand van Van Schaick 13. Er is sprake van een secundaire gegevensanalyse. De bestaande gegevens zijn op twee manieren verzameld, namelijk door (1) dossieronderzoek en (2) het afnemen van een vragenlijst. Deze twee methodes worden hieronder kort beschreven: 1. Dossieronderzoek Het betreft dossiers van cliënten van NOVO die de weerbaarheidstraining volgen of hebben gevolgd. Aan de hand van de lijst met mogelijke doelen (tabel 2.1) is gescoord of dit doel wel of niet werd beschreven in het dossier. Hierbij is de aanname gemaakt dat als een bepaald doel niet in het dossier voorkomt, de cliënt, de gedragswetenschapper en/of de medewerker Scholing & Training deze niet heeft opgesteld als te behalen doel. Ook is in het dossier bekeken of het opgestelde doel daadwerkelijk door het volgen van de weerbaarheidstraining is gerealiseerd. 2. Vragenlijst Het betreft een vragenlijst voor gedragswetenschappers die de cliënten van NOVO hebben doorverwezen naar de weerbaarheidstraining. Hierin is gevraagd wat volgens de gedragswetenschapper de motivatie van de cliënt is bij de start van de weerbaarheidstraining. 2.3 Onderzoekspopulatie Er zijn van 48 cliënten gegevens beschikbaar. De onderzoeksgroep bestaat uit 12 mannen en 36 vrouwen. De gemiddelde leeftijd is 30.7 jaar met een range van 19 tot en met 59 jaar. Meer dan de helft van de cliënten heeft een licht verstandelijke beperking. Dit zijn cliënten die op het moment van de gegevensverzameling een weerbaarheidstraining volgen of hebben gevolgd in de periode In het onderzoek wordt naar de gehele groep gekeken. Voor bepaalde deelvragen is binnen de gehele groep een selectie gemaakt van cliënten, die de weerbaarheidstraining daadwerkelijk hebben afgerond. Deze selectie bestaat uit 27 cliënten. Acht mannen en 19 vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 32.3 jaar (range jaar). Ook in deze groep hebben meer dan helft van de cliënten een licht verstandelijke beperking. 13 Schaick, L.H. van. (2012). Weerbaarheidstraining voor mensen met een verstandelijke beperking. Een onderzoek naar de invloed van verschillende factoren op de intentie van cliënten van NOVO om aan de weerbaarheidstraining van NOVO deel te nemen. Groningen: Wetenschapswinkel Geneeskunde & Volksgezondheid, UMCG. 8.

10 2.4 Gegevensanalyse Met behulp van (1) beschrijvende en (2) toetsende statistiek zijn de gegevens geanalyseerd. 1. Beschrijvende statistiek Voor het inzichtelijk maken van de doelen en of deze al dan niet zijn gerealiseerd (deelvragen 1, 2 en 3) is gebruik gemaakt van de beschrijvende statistiek (frequenties en waar mogelijk gemiddelden). 2. Toetsende statistiek De toetsende statistiek is gebruikt bij de relaties tussen de variabelen. Ten eerste tussen de motivatie en het aantal vooraf opgestelde doelen (deelvraag 4). Hier zijn aan de hand van de ANOVA de resultaten getoetst. De variabele motivatie is hergecodeerd in drie klassen (1. ongemotiveerd, 2. niet ongemotiveerd/niet gemotiveerd en 3. gemotiveerd) in plaats van de zeven klassen uit de vragenlijst. Ten tweede is voor de relatie van de motivatie en het realiseren van de vooraf opgestelde doelen (deelvraag 5) de Chi kwadraattoets gebruikt. Ook hier is uitgegaan van de motivatie in drie klassen. De variabele gerealiseerde doelen is opnieuw ingedeeld in twee klassen (1. niet verbeterd en 2. verbeterd). Voor deze analyse is een selectie van cliënten die de training daadwerkelijk hebben afgerond (n=27) uit de gehele groep cliënten (n=48) gemaakt (zie 2.3). 9.

11 Hoofdstuk 3 Resultaten In dit hoofdstuk worden de resultaten van het onderzoek weergegeven. Hierbij zijn de deelvragen als leidraad gebruikt. Deelvraag 1: Welke doelen hebben de cliënten die een weerbaarheidstraining bij NOVO hebben gevolgd? Binnen de gehele groep cliënten (n=48) is gekeken welke specifieke gestelde doelen vooraf aan de weerbaarheidstraining zijn opgesteld. Deze zijn in tabel 3.1 beschreven. De doelen zijn op volgorde van frequentie weergegeven. Tabel 3.1: Opgestelde doelen (op volgorde van frequentie en top 5 cursief gedrukt)(n=48, 1 missing) Doelen Aantal cliënten die Aantal cliënten die Na het volgen van de weerbaarheidstraining.. het doel hebben het doel niet opgesteld hebben opgesteld..kan/durf ik beter grenzen aan te geven 39 (81.3%) 8 (16.7%)..heb ik meer zelfvertrouwen 31 (64.6%) 16 (33.3%)..kan ik beter omgaan met sociale situaties 30 (62.5%) 17 (35.4%)..kan/durf ik beter voor mijzelf op te komen 30 (62.5%) 17 (42.9%)..kan/durf ik beter dingen te weigeren 27 (56.3%) 20 (56.3%)..kan ik beter emoties onder woorden brengen 22 (45.8%) 25 (52.1%)..kan ik beter mijzelf beheersen 17 (35.4%) 30 (62.5%)..heb ik mijn eigen identiteit versterkt 17 (35.4%) 30 (62.5%)..kan ik beter grenzen onderscheiden 13 (27.1%) 34 (70.8%)..kan/durf ik beter hulp in te roepen 11 (22.9%) 36 (75.0%)..kan/durf ik beter mijzelf te verdedigen (fysiek) 11 (22.9%) 36 (75.0%)..kan ik mij beter ontspannen 11 (22.9%) 36 (75.0%)..kan/durf ik beter mijn mening te geven 11 (22.9%) 36 (75.0%)..kan ik beter grenzen van anderen aanvoelen 7 (14.6%) 40 (83.3%)..overige doelen 6 (12.5%) 41 (85.4%)..kan/durf ik beter problemen op te lossen 5 (10.4%) 42 (87.5%)..kan ik mij weren in intimiderende situaties 5 (10.4%) 42 (87.5%)..kan ik de geleerde vaardigheden in praktijk brengen 3 (6.3%) 44 (97.7%)..heb ik een stevigere houding en ademhaling 3 (6.3%) 44 (91.7%) Het doel dat het vaakst naar voren komt is grenzen aangeven. Dat komt in 4 van de 5 dossiers naar voren. Daarna volgen meer zelfvertrouwen, beter omgaan met sociale situatie en beter voor mezelf opkomen. Deze drie doelen komen in ongeveer in twee derde van de dossiers voor. Tot slot in de top 5 van de meest genoemde doelen is beter dingen weigeren, die in meer dan de helft van de dossiers wordt genoemd. Drie van de doelen in de top 5 zijn afkomstig uit de literatuur en de andere twee uit de cliëntdossiers. Overall wordt voor 41.7 % (n=20) van de gehele groep cliënten (n=48) aangegeven dat het volgen van de weerbaarheidstraining in het algemeen een verbetering kan brengen. 10.

12 Deelvraag 2: Zijn de vooraf opgestelde doelen na het volgen van de weerbaarheidstraining van NOVO door de cliënt van NOVO gerealiseerd? Van de 48 cliënten hebben 27 cliënten op het moment van de gegevensverzameling de training afgerond. Alleen van deze 27 cliënten zijn gegevens verzameld over of de doelen al dan niet zijn gerealiseerd. De overige cliënten hebben de weerbaarheidstraining nog niet afgerond (n= 15) of zijn er gegevens over de behaalde resultaten niet bekend door overige reden (n=6) zoals te veel afwezigheid of de weerbaarheidstraining is door omstandigheden eerder afgebroken. In tabel 3.2 is per genoemd doel aangeven of deze na het volgen van de weerbaarheidstraining al dan niet is gerealiseerd. Ook hier is gekozen om de doelen in volgorde van frequentie aan te geven Tabel 3.2: Opgestelde doelen (op volgorde van frequentie en top 5 cursief gedrukt) en of het doel al dan niet is gerealiseerd na het volgen van de weerbaarheidstraining (n=27) Doelen Na het volgen van de weerbaarheidstraining.. Aantal cliënten die het doel hebben opgesteld Niet gerealiseerd Wel gerealiseerd Geen resultaat bekend..kan/durf ik beter grenzen aan te geven 21 (77.8%) 2 (9.5%) 10(47.6%) 9 (42.9%)..kan/durf ik beter dingen te weigeren 19 (70.4%) 7 (36.9%) 12 (63.2%)..kan/durf ik beter voor mijzelf op te komen 19 (70.4%) 2 (10.6%) 17 (83.5%)..kan ik beter omgaan met sociale situaties 17 (63.0%) 1 (5.9%) 3 (17.7%) 13 (76.5%)..heb ik meer zelfvertrouwen 17 (63.0%) 2 (11.8%) 8 (47.1%) 7 (41.2%)..kan ik beter emoties onder woorden brengen 13 (48.1%) 1 (7.7%) 5 (38.5%) 7 (53.8%)..kan ik beter mijzelf beheersen 10 (37.0%) 5 (50.0%) 5 (50.0%)..kan ik mij beter ontspannen 9 (33.3%) 6 (66.6%) 3 (33.3%)..kan/durf ik beter mijzelf te verdedigen (fysiek) 8 (29.6%) 1 (12.5%) 7 (87.5%)..kan/durf ik beter mijn mening te geven 8 (29.6%) 8 (100.0%)..heb ik mijn eigen identiteit versterkt 7 (25.9%) 1 (14.3%) 6 (85.7%)..kan ik beter grenzen onderscheiden 6 (22.2%) 2 (33.4%) 4 (66.7%)..kan/durf ik beter hulp in te roepen 6 (22.2%) 1 (16.7%) 5 (83.3%)..kan ik beter grenzen van anderen aanvoelen 6 (22.4%) 1 (16.7%) 5 (83.3%)..kan ik mij weren in intimiderende situaties 3 (11.1%) 1 (33.3%) 1 (33.3%) 1 (33.3%)..kan/durf ik beter problemen op te lossen 2 (7.4%) 2 (100.0%)..kan ik de geleerde vaardigheden in praktijk 2 (7.4%) 1 (50.0%) 1 (50.0%) brengen..heb ik een stevigere houding en ademhaling 2 (7.4%) 2 (100.0%)..overige doelen 1 (3.7%) 1 (100.0%) De top 5 meest genoemde doelen van de groep cliënten die de training al heeft afgerond is gelijk aan de top 5 van de totale groep, alleen de volgorde is anders. Ook hier zijn drie van de doelen uit de top 5 drie 11.

13 afkomstig uit de literatuur en twee doelen afkomstig uit de cliëntdossiers. Bij de doelen wordt voornamelijk een realisatie aangegeven. Opvallend is dat bij veel cliënten in het dossier niet staat beschreven of het opgestelde doel al dan niet is gerealiseerd (zie kolom geen resultaat bekend ). Overall wordt, binnen de groep van 27 cliënten die de weerbaarheidstraining hebben afgerond, voor 51.9% (n=14) aangegeven dat het volgen van de weerbaarheidstraining in het algemeen een verbetering voor de cliënt heeft gebracht. Daarnaast is gekeken welke doelen in het algemeen worden gerealiseerd door het volgen van de weerbaarheidstraining (tabel 3.3). Het gaat hierbij om alle doelen waarvan de cliënt na het volgen van de weerbaarheidstraining aangeeft dat dit is gerealiseerd en staat dus los van of het doel vooraf is opgesteld. Tabel 3.3: Doelen (op volgorde van frequentie en top 5 cursief gedrukt) waarvan wordt aangegeven dat deze is gerealiseerd na het volgen van de weerbaarheidstraining(n=27) Doelen Oordeel van de cliënt over het doel: Na het volgen van de weerbaarheidstraining.. Wel gerealiseerd..heb ik meer zelfvertrouwen 14 (51.8%)..kan ik de geleerde vaardigheden in praktijk brengen 14 (51.8%)..kan ik me beter ontspannen 13 (46.1%)..kan/durf ik beter grenzen aan te geven 12 (44.4%)..kan ik beter mezelf beheersen 12 (44.4%)..kan ik beter grenzen onderscheiden 11 (40.7%)..kan/durf ik beter dingen te weigeren 11 (40.7%)..heb ik een stevigere houding en ademhaling 11 (40.7%)..kan/durf ik beter voor mezelf op te komen 11 (40.7%)..kan ik beter emoties onder woorden brengen 10 (37.0%)..kan/durf ik beter hulp in te roepen 5 (18.5%)..kan/durf ik beter mijn mening te geven 4 (14.8%)..kan ik beter omgaan met sociale situaties 4 (14.8%)..overige doelen 4 (14.8%)..heb ik mijn eigen identiteit versterkt 3 (11.1%)..kan ik beter grenzen van anderen aanvoelen 2 (7.4%)..kan/durf ik beter problemen op te lossen 1 (3.7%)..kan/durf ik beter me zelf te verdedigen (fysiek) 1 (3.7%)..kan ik me weren in intimiderende situaties 1 (3.7%) Uit bovenstaande tabel blijkt dat cliënten ook andere doelen realiseren dan de doelen die zij van te voren met het volgen van de weerbaarheidstraining wilden behalen. Naast de eerder benoemde heb ik meer zelfvertrouwen en kan/durf ik beter grenzen aan te geven worden hierbij genoemd kan ik de geleerde vaardigheden in praktijk brengen, kan ik me beter ontspannen en kan ik beter mezelf beheersen. 12.

14 Deelvraag 3: Wat is de mate van motivatie van de cliënten bij de start van de weerbaarheidstraining van NOVO? In tabel 3.4 is voor de gehele groep cliënten (n=48) weergegeven wat hun motivatie was bij de start van de weerbaarheidstraining en voor de selectie van 27 cliënten die de weerbaarheidstraining daadwerkelijk hebben afgerond. Tabel 3.4: Motivatie bij de start van de weerbaarheidstraining van de gehele groep cliënten (n=48) en van de cliënten die de weerbaarheidstraining hebben afgerond (n=27) Cliënt was ongemotiveerd Cliënt was niet ongemotiveerd/ niet gemotiveerd Cliënt was gemotiveerd gehele groep cliënten (n=48, 1 missing) 1 (2.1%) 3 (6.3%) 43 (89.6%) cliënten die de weerbaarheidstraining hebben afgerond (n=27, 1 missing) 0 (0.0%) 1 (3.7%) 25 (92.63%) Over het algemeen zijn de cliënten gemotiveerd om de weerbaarheidstraining te volgen. Deelvraag 4: Heeft de mate van motivatie van de cliënten bij de start van de weerbaarheidstraining van NOVO invloed op het aantal vooraf opgestelde doelen? Per cliënt is gekeken hoeveel doelen hij/zij heeft opgesteld voor de start van de weerbaarheidstraining. Gemiddeld zijn dit 6.4 doelen(range 2 11 doelen). Tabel 3.5 is per aantal doelen aangeven hoeveel cliënten uit de gehele groep (n=48) dit aantal doelen bij de start hebben geformuleerd. Tabel 3.5: Aantal benoemde doelen voor de gehele groep cliënten (n=48, 1 missing) Aantal genoemde doelen: Aantal cliënten 2 doelen 1 (2.1%) 3 doelen 3 (6.3%) 4 doelen 3 (6.3%) 5 doelen 11 (22.9%) 6 doelen %) 7 doelen 7 (14.6%) 8 doelen 4 (8.3%) 9 doelen 3 6.3%) 10 doelen 2 (4.2%) 11 doelen 3 (6.3%) Geen aantal bekend 1 (2.1%) Er is aan de hand van een ANOVA getoetst of de motivatie (tabel 3.4) samenhangt met het aantal doelen welke de cliënt voor de start van de weerbaarheidstraining heeft opgesteld (tabel 3.5). De toets geeft een p waarde van Hieruit blijkt dat er geen samenhang bestaat tussen de motivatie en het aantal opgestelde doelen. 13.

15 Deelvraag 5: Heeft de mate van motivatie van de cliënten bij de start van de weerbaarheidstraining van NOVO invloed op het realiseren van de vooraf opgestelde doelen na het volgen van de weerbaarheidstraining van NOVO? Voor de groep cliënten die de weerbaarheidstraining hebben afgerond (n=27) is per doel met de Chikwadraattoets getoetst of er een samenhang is tussen de mate van motivatie en het realiseren van de vooraf opgestelde doelen. Tijdens de analyse bleek dat voor alle doelen de Chi kwadraattoets niet kon worden uitgevoerd, omdat er niet voldaan kon worden aan de voorwaarden van de regel van Cohran (verdeling van aantal cliënten in cellen). Hierdoor kan deze deelvraag op basis van de huidige data niet worden beantwoord. 14.

16 Hoofdstuk 4 Conclusie en aanbevelingen In dit hoofdstuk worden de conclusies van het onderzoek beschreven (4.1) en de daaruit voortvloeiende aanbevelingen (4.2). 4.1 Conclusie Voor de start van de weerbaarheidstraining worden doelen door en/of voor de cliënt opgesteld, welke in het cliëntdossier staan beschreven. De belangrijkste doelen die voorafgaand aan de weerbaarheidstraining worden gesteld zijn: Na het volgen van de weerbaarheidstraining kan/durf ik beter grenzen aan te geven; Na het volgen van de weerbaarheidstraining heb ik meer zelfvertrouwen; Na het volgen van de weerbaarheidstraining kan ik beter omgaan met sociale situaties; Na het volgen van de weerbaarheidstraining kan/durf ik beter voor mijzelf op te komen; Na het volgen van de weerbaarheidstraining kan/durf ik beter dingen te weigeren. Gemiddelde worden 6.4 doelen per cliënt genoemd. Hier dient de kanttekening te worden geplaatst dat het onduidelijk is wie deze doelen heeft geformuleerd, dit kan de cliënt zelf, de gedragswetenschapper en/of de medewerker Scholing & Training zijn. Het doel kan vanuit verschillende perspectieven worden aangegeven. Voor de cliënten die de weerbaarheidstraining hebben afgerond is nagegaan of door het volgen van de weerbaarheidstraining het doel daadwerkelijk is gerealiseerd. Hierbij moet opgemerkt worden dat in het merendeel van de dossiers informatie ontbrak over het al dan niet realiseren van het vooropgestelde doel. In de dossiers waarin het resultaat van de doelen wel stond beschreven, wordt over het algemeen aangegeven dat het doel door het volgen van de weerbaarheidstraining is gerealiseerd. Ook hier is onduidelijk vanuit welk perspectief dit is bekeken: vindt de cliënt zelf dat er een realisatie is opgetreden of vindt gedragswetenschapper of de medewerker Scholing & Training dat. Er wordt binnen de weerbaarheidstraining niet alleen gewerkt aan de doelen die vooraf opgesteld zijn. Zo kan het zijn dat na de gevolgde weerbaarheidstraining naast de opgestelde doelen ook andere doelen zijn gerealiseerd, welke niet voor het volgen van de weerbaarheidstraining waren geformuleerd. Doelen die hierbij genoemd zijn, luiden: Na het volgen van de weerbaarheidstraining kan ik de geleerde vaardigheden in praktijk brengen; Na het volgen van de weerbaarheidstraining kan ik me beter ontspannen; Na het volgen van de weerbaarheidstraining kan ik beter mezelf beheersen. De cliënten die deelnemen aan de weerbaarheidstraining binnen NOVO zijn over het algemeen gemotiveerd. Motivatie is belangrijk om daadwerkelijk aan de weerbaarheidstraining deel te nemen en deze ook af te ronden. Als gekeken wordt naar de factor motivatie is het niet zo dat hoe gemotiveerder de cliënt is hoe meer doelen hij/zij met het volgen van de weerbaarheidstraining wil verbeteren. Voor 15.

17 de relatie tussen de motivatie en het realiseren van de doelen waren onvoldoende gegevens beschikbaar om te toetsen of de mate van motivatie een samenhang heeft met het al dan niet verbeteren van het opgestelde doel. 4.2 Aanbevelingen Met het huidige onderzoek wordt inzicht gegeven in de weerbaarheidstraining die NOVO aanbiedt aan een aantal cliënten. Om betekenisvolle informatie te geven is het nodig om voldoende en betrouwbare gegevens te hebben. Het verdient dan ook aanbeveling om aandacht te besteden om in het cliëntdossier duidelijk de vooraf gestelde doelen op te nemen. Daarbij is het van belang om aan te geven of de cliënt zelf, de gedragswetenschapper en/of de medewerker Scholing & Training het doel heeft aangeven. Door het goed registreren van de opgestelde doelen weet de trainer aan welke doelen de cliënt wil werken en is een evaluatie van de weerbaarheidstraining zinvoller. Per opgesteld doel kan worden aangegeven of deze al dan niet is gerealiseerd. De opgestelde doelen zijn een leidraad en aanvullend kan er in de training aandacht zijn voor andere doelen. Rapportage in het cliëntdossier na afloop van de training is ook weer van belang: zijn de doelen gerealiseerd en vanuit wie wordt dat opgemerkt, door de cliënt, door de gedragswetenschapper en/of door de medewerker Scholing & Training. In dit onderzoek is gekeken naar de weerbaarheidstraining in groepsvorm. Ook worden er binnen NOVO individuele weerbaarheidstrainingen gegeven. Dit aantal neemt toe. De resultaten van dit onderzoek kunnen niet, zonder verder dossieronderzoek, één op één worden overgenomen voor de individuele weerbaarheidstraining. Aanbevolen wordt de onderzoeksvraag ook te beantwoorden voor de cliënten die de individuele weerbaarheidstraining volgen/hebben gevolgd. 16.