HET SPRAAKTAALSPREEKUUR Het belang van vroeg signaleren
|
|
- Evelien de Ridder
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 HET SPRAAKTAALSPREEKUUR Het belang van vroeg signaleren Dr. Emmy Konst Alle Taal Centraal Opbouw van de presentatie Inleiding Project vroegsignalering door Sint Marie, MEE Zuidoost-Brabant en Zuidzorg Eindhoven Evaluatieonderzoek Alle Taal Centraal Inleiding Ouders signaleren vaak als eersten en vaak al voor 2 e levensjaar (Rannard e.a., 2005) Geen eenduidigheid over wel/geen actie Zonder interventie behaalt deel late sprekers rond 4 of 5 jaar taalscores binnen normale range (Whitehurst en Fischel 1992, Thal en Katich 1996, Paul 2000) Gevolg kan zijn: afwachtend beleid ook bij kinderen met later ernstige taalproblemen Alle Taal Centraal
2 Onderscheid maken primaire en secundaire taalproblemen secundaire problemen: gehoorstoornis, mentale retardatie of ontwikkelingsvertraging, autisme late praters en kinderen met SLI late praters: jonger dan 3 jaar rond 4 a 5 jaar nog steeds problemen: SLI (prevalentie ongeveer 6%) Alle Taal Centraal Persisterend of niet? Tweelingonderzoek, N=8386 (Dale e.a., 2003): Kinderen bij 2 jaar verlate taalaanvang (woordenschat <p10) Zonder interventie heeft bij 3 jaar nog 44% taalproblemen bij 4 jaar nog 40% taalproblemen Conclusie: predictie bij 2 jaar middels woordenschat te zwak. Ook met factoren als sexe, opleidingsniveau moeder, oorontstekingen in analyses geen betere predictie Alle Taal Centraal Persisterend of niet? Ook andere studies geven aan dat de taalontwikkeling bij late prater rond de leeftijd van 4 jaar in zo n 40% van de gevallen genormaliseerd is Rescorla, Mirak, Singh (2000): 39% snelle groei qua woordenschat Rescorla, Dahlsgaard e.a. (2000): 41% bij 3½ jaar normale zinslengte Paul (1996): 41% bij 3 jr en 57% bij 4 jr normale grammatica Alle Taal Centraal
3 Predictie is lastig Er is dus grote variatie in taalontwikkeling op jonge leeftijd. Laat praten geen 100% predictie voor latere taalproblemen, want een substantieel deel haalt de achterstand in Maar: wat te doen met late praters die wel persisterende problemen hebben, met alle negatieve gevolgen op de ontwikkeling? Hoe maken we onderscheid? Alle Taal Centraal Kans op persistentie groot bij Zwak taalbegrip en zwakke nonverbale communicatie bij 2 jaar (Thal e.a., 1996, Rescorla e.a., 2001) Zeer kleine actieve woordenschat bij 2 jaar = <8 woorden (Fischel e.a., 1989) Familiegeschiedenis: problemen met taal en lezen (Lyytinen, 2001, Bishop, 2003) Alle Taal Centraal Gevolgen voor ontwikkeling Problemen taalontwikkeling invloed op leerontwikkeling, sociaal-emotionele ontwikkeling en cognitieve ontwikkeling Stothard (1998) bij 4 jarige kinderen met SLI: follow-up op 15 jaar laat zien dat er nog steeds slechtere scores zijn op verbale geheugentaken en lezen en spellen Alle Taal Centraal
4 Samengevat Taalachterstanden en zorgen van ouders bij kinderen van 2 jaar niet bagatelliseren Onderscheid late prater en kind met SLI niet gemakkelijk. Zwak taalbegrip, weinig nonverbale communicatie, zeer kleine actieve woordenschat, lees-/taalproblemen in familie at risk voor SLI Voor deze at risk kinderen is vroege opsporing en nader onderzoek nodig Alle Taal Centraal Vroege opsporing in Nederland Op CB s nu van Wiechenschema aangevuld met bestaand en zelfontwikkeld materiaal, klinische blik Geen landelijk protocol, maar overal eigen richtlijnen Geen landelijke screening op taalproblemen bij jonge kinderen Alle Taal Centraal Initiatieven in Nederland VTO taalscreening 2-jarigen Samenwerking tussen vrijgevestigd logopedist of AC en CB (logopedisch onderzoek en gehoorspreekuur) West-Friesland: preventie middels scholing Groningen: Protocol Taaldiagnostiek Groningen SNEL: Spraak- en taal Normen Eerste Lijn Eindhoven: Spraak- taalspreekuur op het CB (Sint Marie, MEE Zuidoostbrabant, Zuidzorg) Alle Taal Centraal
5 Eindhoven: behoefte vanuit CB Uit enquête onder CB artsen en OKZverpleegkundigen van Zuidzorg Eindhoven blijkt behoefte aan: ondersteuning bij de vroege opsporing van spraak- en taalproblemen duidelijke richtlijnen voor doorverwijzing gezamenlijk gedragen werkwijze Alle Taal Centraal Spraak- en taalspreekuur Samenwerking tussen Sint Marie, Zuidzorg en MEE Zuidoostbrabant Consult op het consultatiebureau bedoeld voor jonge kinderen met spraak-taalproblemen Doel: vroegtijdige signalering en inzetten van hulp Onderzoek geen screening Laagdrempelig Alle Taal Centraal Voortraject: verwijzing door CB Behoefte aan eenduidige richtlijnen voor verwijzing van kinderen met spraak- en taal problematiek Beslismodel ontwikkeld als hulpmiddel voor verwijzing Altijd actie ondernemen bij uitval op screening Van Wiechenschema Groninger Minimum Spreeknormen alarmsignalenlijst eigen screeningsinstrument Welke actie? Beslismodel kan hierbij helpen Alle Taal Centraal
6 Wat gebeurt er op het STSU? Verwijzing door CB arts Anamnese en uitgebreid onderzoek Na het onderzoek: interdisciplinair overleg over de resultaten van het onderzoek en het te voeren beleid Indien nodig is er overleg met CB arts, OKZ verpleegkundige of derden Tweede afspraak: oudergesprek Alle Taal Centraal Ervaringen sinds 2004 In 2004 start pilot: een dagdeel per week in Eindhoven Uitbreiding in verband met uitbreiding regio en toename van aanmeldingen Alle Taal Centraal Evaluatie Voldoet het STSU aan een behoefte vanuit CB? Wat is de mening/ervaring van de ouders? Wie worden er verwezen naar het STSU? Wat is het effect van vroeg signaleren? Alle Taal Centraal
7 Voldoet het STSU in een behoefte? Enquête onder alle CB artsen regio Eindhoven Positieve reacties Ja: STSU voorziet in een behoefte Eenduidige richtlijnen Ouders zijn het vaak eens met verwijzing naar STSU Laagdrempelig Minder positief Invullen van aanmeldingsformulier veel werk Alle Taal Centraal Ervaringen ouders Enquête onder 18 ouders (respons 67%) Positieve reacties Ouders zijn het eens met verwijzing naar STSU Laagdrempelig Informatie en adviezen zijn duidelijk Doorverwijzing verloopt soepel Snel inzetten van hulp wordt als positief ervaren Alle Taal Centraal Wie wordt verwezen naar het STSU? In 2005 en 2006: 121 kinderen aangemeld bij het STSU Profielschets is gebaseerd op 92 kinderen die benaderd zijn voor het evaluatieonderzoek Alle Taal Centraal
8 Profielschets: geslacht n=92 62 jongens (67%) 30 meisjes (33%) Alle Taal Centraal Profielschets: leeftijd (n=92) Leeftijd bij aanmelding 1;7 tot 2;0 jaar 2;1 tot 2;6 jaar 2;7 tot 3;0 jaar 3;1 tot 3;6 jaar 3;7 tot 4;0 jaar 4;1 tot 4;6 jaar n % Alle Taal Centraal Ter vergelijking 2007 (n=121) Leeftijd bij aanmelding 1;7 tot 2;0 jaar 2;1 tot 2;6 jaar 2;7 tot 3;0 jaar 3;1 tot 3;6 jaar 3;7 tot 4;0 jaar 4;1 tot 4;6 jaar n % % (10.9) 31.4 (34.7) 29.8 (27.1) 18.2 (17.4) 7.4 (7.7) 0 (2.2) Alle Taal Centraal
9 Profielschets: problematiek in familie Problematiek binnen de familie n % Spraak- en taalproblemen Leerproblemen Dyslexie Psychosociale problemen Alle Taal Centraal Profielschets: SES laag midden 25 hoog onbekend SES (n=92) Alle Taal Centraal Profielschets: meertaligheid Etniciteit Land van herkomst moeder NL Land van herkomst vader NL Meertalig Thuistaal Nederlands n % Alle Taal Centraal
10 Profielschets: diagnose 8% 25% 2% 2% 51% taal fonologie stotteren spraak bredere probl gb 12% Alle Taal Centraal Profielschets: Gegeven adviezen vanuit het STSU Logopedie Gehooronderzoek Cognitief onderzoek Video Interactie Begeleiding Hanencursus Ontwikkeling afwachten n % Alle Taal Centraal Follow-up Voor 22 kinderen zijn follow-up gegevens verzameld Allemaal verwezen naar een logopedist Minimaal een half jaar behandeling Alle Taal Centraal
11 Taalontwikkeling T0 22,3 13,7 Taalbegrip (P score) Taalproductie (P score) 33,6 26,5 T1 N=22 TBQ en WQ omgerekend naar percentielscores P score is normale score Alle Taal Centraal Persisterend of niet? Zijn er variabelen die kunnen voorspellen welke kinderen een blijvend en welke kinderen een voorbijgaand taalprobleem hebben? Bekend uit literatuur: Zwak taalbegrip Weinig non-verbale communicatie Zeer kleine actieve woordenschat Familiaire spraak-taalproblemen Voorspellende variabelen maken specifiek en gericht aanmelden door CB arts gemakkelijker Alle Taal Centraal Correlaties met vooruitgang in taalbegrip (n=22) variabele Geslacht Leeftijd Duur zwangerschap Geboortegewicht Kinderrij Opleiding vader SES Psychosociale problemen binnen de familie Land van herkomst vader Meertalig correlatie coefficient variabele Kinderdagverblijf Opleiding moeder Spraak- en taalproblemen binnen de familie Land van herkomst moeder Thuistaal * p <.05 Correlatie coefficient -.62*.67* -.55* -.53* -.59* Alle Taal Centraal
12 Correlaties met vooruitgang in taalproductie (n=22) variabele Geslacht Duur zwangerschap Geboortegewicht Kinderrij kinderdagverblijf Opleiding vader Land van herkomst moeder Land van herkomst vader Meertalig Thuistaal correlatie coefficient variabele Leeftijd bij aanmelding STSU Opleiding moeder SES Spraak-taalproblemen in de familie Psychosociale problemen binnen de familie * p <.05 ** p <.01 Correlatie coefficient -.61**.57*.52* -.67** -.54* Alle Taal Centraal Risicovariabelen Lage opleiding van moeder Lage SES Spraak- en taalproblemen in de familie Psychosociale problemen in de familie Alle Taal Centraal Conclusie Doelstelling STSU is vroeg verwijzen; deze wordt ook behaald Vroeg verwijzen is zinvol: vroeg verwezen kinderen gaan sneller vooruit dan laat verwezen kinderen Alle Taal Centraal
13 Tot slot Dank aan Ayten Tüfekçi voor verzamelen en verwerken van de gegevens Nog vragen: Alle Taal Centraal
Het Spraak- en taalspreekuur op het consultatiebureau: laagdrempelig, snel, effectief
Het Spraak- en taalspreekuur op het consultatiebureau: laagdrempelig, snel, effectief EMMY KONST, LIANNE VERMEULEN, MARIANNE BRACKEL, LOES LAMERS EN AYTEN TÜFEKCI Nederland kent op dit moment nog geen
Nadere informatieAUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR. Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek
AUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek Het spraaktaalteam van het ACHN Multidisciplinair team bestaat uit: Gedragswetenschappers (orthopedagogen/psychologen)
Nadere informatieDIFFERENTIAALDIAGNOSTIEK TOS BIJ HET JONGE KIND
DIFFERENTIAALDIAGNOSTIEK TOS BIJ HET JONGE KIND WAP Verschillend Taalvaardig, januari 2018 Els de Jong, klinisch linguïst/logo-akoepedist 1 INHOUD Uniforme Vroegsignalering Taalproblemen door JGZ Verwijzen
Nadere informatieWat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr Ellen Gerrits, logopedist Congres TaalStaal 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep
Wat is een specifieke taalontwikkelingsstoornis? dr, logopedist Congres 9 november 2012 Koninklijke Auris Groep Over welke kinderen praten we vandaag? Engels: Specific Language Impairment: Is SLI wel zo
Nadere informatieZorgtraject na de neonatale gehoorscreening
Zorgtraject na de neonatale gehoorscreening Dr.L.Ruytjens klinisch fysicus-audioloog Sophia Kinderziekenhuis Rotterdam mede namens L.Heijkoop en A.Verbaan logopedisten Inhoud Neonatale gehoorscreening
Nadere informatieVroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS)
Vroegtijdige herkenning van taalontwikkelingsstoornissen (TOS) Joyce Rompelberg (Logopedist, Spraak- taalpatholoog) Linda Berben (Pedagogisch Behandelaar, Taalcoach, Relatiebeheer) David https://www.youtube.com/watch?v=1hortdwhtyw
Nadere informatieVroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind
Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind 15 december 2016 Drs. F. Sobieraj klinisch linguïst / logopedist Kentalis Een landelijke organisatie gespecialiseerd in diagnostiek,
Nadere informatieAudiologisch centrum, spraaktaalteam
TOS en Meertaligheid Onderwijsdag 25 mei 2016 Maaike Diender, klinisch linguïst Els de Jong, teamleider spraaktaalteam/logo-akoepedist Audiologisch centrum, spraaktaalteam Gehooronderzoek Logopedisch onderzoek
Nadere informatieSIGNALERING VAN KINDEREN MET EEN TAALACHTERSTAND
SIGNALERING VAN KINDEREN MET EEN TAALACHTERSTAND Simea, 19 april 2018 Conja Adriaanse, Karin Wiefferink & Noëlle Uilenburg 1 AAN HET EINDE HEBBEN JULLIE Meer kennis over de vroegsignalering (door de JGZ)
Nadere informatieAls schoolarts Speciaal Onderwijs cluster 2
Babette Diepeveen jeugdarts arts maatschappij en gezondheid Als consultatiebureau arts Als arts spraaktaalteam Audiologisch Centrum Als schoolarts Speciaal Onderwijs cluster 2 Als consultatiebureau arts
Nadere informatieInzicht in de behandeling van kinderen met taalontwikkelingsstoornissen
Inzicht in de behandeling van kinderen met taalontwikkelingsstoornissen Bernadette Vermeij Rosanne van der Zee Simea congres 10 april 2014 Monitoren Meer zicht krijgen op de doelgroep en in de effectiviteit
Nadere informatieUNIFORME VROEGSIGNALERING TAALPROBLEMEN DOOR DE JGZ
UNIFORME VROEGSIGNALERING TAALPROBLEMEN DOOR DE JGZ NVA 30 september 2016 Noëlle Uilenburg NSDSK Amsterdam; Senior onderzoeker, Manager O&O - VOG FEITEN OP EEN RIJ o ong 5 % van alle peuters en kleuters
Nadere informatieMeertaligheid in voorschoolse periode Marga van Mil-Leijtens, OnderwijsAdvies 30 september 2011
Meertaligheid in voorschoolse periode Marga van Mil-Leijtens, OnderwijsAdvies 30 september 2011 Marga van Mil, 4 maart 2008 Programma Waar kom je meertaligheid tegen in voorschoolse periode? Voorbeelden
Nadere informatieAantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017
Aantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017 Kinderen met TOS zijn slimme kinderen die moeite hebben met praten en vertellen, en met
Nadere informatiePRATEN MET JE KIND: HOE DOE JE DAT?
Lezingen ronde 3: Taalontwikkeling PRATEN MET JE KIND: HOE DOE JE DAT? Wat ouders van late talkers leren tijdens het Hanen ouderprogramma Target Word Congres Jeugd In Onderzoek 13-03-2017 1 Astrid Kruythoff-Broekman
Nadere informatieVroegbehandeling van spraaken taalproblemen: een effectieve multidisciplinaire benadering
ARTIKELEN Vroegbehandeling van spraaken taalproblemen: een effectieve multidisciplinaire benadering Kinderen met spraak- en taalproblemen vormen een diverse en complexe groep. Uit de literatuur komt geen
Nadere informatieProtocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen. kinderen INHOUD
Protocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen bij jonge kinderen Versie geïntegreerd model van Wiechen 2/jarigen 1 november 2011 INHOUD 1. Inleiding 2. Taal A. De normale taalontwikkeling en
Nadere informatieUniversiteit Utrecht Opleiding MSc Logopediewetenschap Clinical Language, Speech, and Hearing Sciences. Master s Thesis
Universiteit Utrecht Opleiding MSc Logopediewetenschap Clinical Language, Speech, and Hearing Sciences Master s Thesis Het profiel van kinderen verwezen naar specialistisch multidisciplinair onderzoek
Nadere informatiePEUTERS MET TOS. Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht. Marthe Wijs - van Lonkhuijzen
PEUTERS MET TOS Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht Marthe Wijs - van Lonkhuijzen 1 KENNISMAKEN 2 INTRODUCTIE - TEKENING Pen en papier, teken wat ik beschrijf Wat ervaart de tekenaar? Hoe probeerde de spreker
Nadere informatieBDS-protocol bij. JGZ-richtlijn Taalontwikkeling
BDS-protocol bij JGZ-richtlijn Taalontwikkeling Versie BDS: 3.2.5 Versie protocol: 1.0 Status: Definitief Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten behoeve van de zorg voor het kind conform
Nadere informatieProtocol Vroegsignalering VVE Alle doelgroepkinderen in beeld
Protocol Vroegsignalering VVE Alle doelgroepkinderen in beeld Inleiding In het kader van het OnderwijsKansenbeleid 1 heeft de gemeente de wettelijke taak om alle kinderen met een (risico op een) taalachterstand
Nadere informatieComparison: Kinderen zonder deze risicofactor.
Zoekstrategieën JGZ-richtlijn Taalontwikkeling oekstrategie Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken tot beantwoordbare vragen zijn deze eerst omgewerkt tot PICO uitgangsvragen.
Nadere informatieBegin bij de basis: een spraaktaalspecialist aan het woord. Astrid Roest GGD/JGZ Zaanstreek-Waterland
Begin bij de basis: een spraaktaalspecialist aan het woord Astrid Roest GGD/JGZ Zaanstreek-Waterland Workshop in opdracht van NVLF Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie www.nvlf.nl Inhoud
Nadere informatieBepaling van het taalbegrip bij kinderen tot en met 25 maanden. Liesbeth Schlichting Rijksuniversiteit Groningen
Bepaling van het taalbegrip bij kinderen tot en met 25 maanden Liesbeth Schlichting Rijksuniversiteit Groningen Taalstoornissen Primair: specifieke taalontwikkelingsstoornissen (SLI) Secondair: niet-specifiek
Nadere informatieObservationeel onderzoek Patiënt-controleonderzoek Cohortonderzoek Cross-sectioneel Systematisch review
Zoekstrategie JGZ-richtlijn Taalontwikkeling Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken zijn deze eerst omgevormd tot PICO uitgangsvragen. Hierbij wordt achtereenvolgens het volgende
Nadere informatieEvaluatie preventieve logopedie en voortgang na 2014
Evaluatie preventieve logopedie en voortgang na 2014 Inleiding In de raadsdiscussie van 8 december 2011 is door wethouder Boog toegezegd (T11/379) met een alternatief te komen voor de uitvoering van de
Nadere informatieLectoraat Kind, Taal & Ontwikkeling
HAAL en Taal Lectoraat Kind, Taal & Ontwikkeling Interactie taalontwikkeling en ander domeinen Auditieve informatie verwerking Sociale interactie Prematuriteit & follow-up TOS Informatieverwerking in de
Nadere informatieMultidisciplinaire diagnostiek op. Renate van den Ende, Teamleider AC R dam
Multidisciplinaire diagnostiek op het Audiologisch Centrum (AC) Renate van den Ende, Teamleider AC R dam Wat is een Audiologisch Centrum (AC)? Organisatie gespecialiseerd in bij kinderen en volwassenen
Nadere informatieProblemen in de spraak- en taalontwikkeling consensus, signalering & follow-up
Problemen in de spraak- en taalontwikkeling consensus, signalering & follow-up Margreet Luinge & Margot Visser-Bochane Lectoraat Kind, Taal & Ontwikkeling Overzicht lezing Achtergrond Onderzoeksopzet Ervaringen
Nadere informatieResultaten praktijktest richtlijn Taalontwikkeling
Resultaten praktijktest richtlijn Taalontwikkeling Datum Maart 2017 Auteurs Opdrachtgever Karin Wiefferink Noëlle Uilenburg Caren Lanting ZonMw 1 Inhoudsopgave Op hoofdlijnen 3 Aanbevelingen 4 1 Inleiding
Nadere informatieProducten. Onderwijs. Zorg. Audiologisch Centrum - Multidisciplinaire diagnostiek. - Basis- en voortgezet onderwijs Cluster 2 - Ambulante begeleiding
Doelgroep Kinderen en volwassen van alle leeftijden waarbij een vermoeden van of sprake is van problemen op het gebied van: - Gehoor - Spraak en taal - Communicatie Producten Onderwijs - Basis- en voortgezet
Nadere informatieKinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen
Kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde Informatie voor verwijzers Kinderen met gehoor-, spraak- en/of taalproblemen Kinderen met problemen of vragen op
Nadere informatieKan een kind meer talen
Kan een kind meer talen...ook als het een auditieve of co Meertaligheid is geen oorzaak van taalstoornissen de één is er beter in dan de ander dat geldt ook voor kinderen met een zintuiglijke, communicatieve,
Nadere informatieDiagnostiek en behandeling
Diagnostiek en behandeling Hans Kaffener Diagnostiek en behandeling Kennismaking met de Doelgroep TOS in theorie en in beleving Wat biedt Kentalis diagnostiek en behandeling Hoe kom je bij Kentalis? verwijsmogelijkheden
Nadere informatieE-health4Uth: extra contactmoment vanuit de Jeugdgezondheidszorg voor 15/16 jarigen
E-health4Uth: extra contactmoment vanuit de Jeugdgezondheidszorg voor 15/16 jarigen Effectevaluatie Door: Rienke Bannink (Erasmus MC) E-mail r.bannink@erasmusmc.nl i.s.m. Els van As (consortium Rivas-Careyn),
Nadere informatieRapport 295001006/2009 S. Postma. Standpunt Signaleren van taalachterstanden door de jeugdgezondheidszorg
Rapport 295001006/2009 S. Postma Standpunt Signaleren van taalachterstanden door de jeugdgezondheidszorg RIVM-rapport 295001006/2009 Standpunt Signaleren van taalachterstanden door de jeugdgezondheidszorg
Nadere informatieStandpunt. Signaleren van taalachterstanden door de jeugdgezondheidszorg.
Standpunt Signaleren van taalachterstanden door de jeugdgezondheidszorg. RIVM/Centrum Jeugdgezondheid Februari 2009 Inhoud 1. Inleiding 2 2. Begripsbepaling 2 3. Huidige stand van zaken m.b.t. het signaleren
Nadere informatieNVLF Congres, Margreet Luinge & Margot Visser-Bochane
Logopedische aanpak auditieve verwerkingsproblemen NVLF Congres, 18-11-2011 Margreet Luinge & Margot Visser-Bochane Inhoud Introductie Logopedische aanpak AVP Hoe beschrijft de professional AVP? Start
Nadere informatieVoorkomen van spraak- en taalachterstand bij kinderen door vroegtijdige signalering
Voorkomen van spraak- en taalachterstand bij kinderen door vroegtijdige signalering Leren praten gaat vaak vanzelf, maar niet altijd. Soms maken kinderen nog fouten met praten, terwijl hun leeftijdsgenootjes
Nadere informatieSignalering spraak- en taalproblemen. Signalering spraak- en taalproblemen
Signalering spraak- en taalproblemen 1 Inleiding Communiceren en anderen begrijpen is een belangrijk fundament in je leven. Het stelt je in staat grip te krijgen op de wereld om je heen, contacten aan
Nadere informatieVroegtijdige detectie van taal- en spraakontwikkelingsstoornissen. Myriam Uyttenhove Leuven 7 december 2007
Vroegtijdige detectie van taal- en spraakontwikkelingsstoornissen in het CLB Myriam Uyttenhove Leuven 7 december 2007 1. Inleiding Onderzoeksvragen 1. Wat is de zinvolheid, de wijze en het ideale tijdstip
Nadere informatieSpraak & Taal Ambulatorium
Spraak & Taal Ambulatorium Communicatieontwikkeling van het kind weer snel op het goede spoor Hans Kaffener, Gz-psycholoog h.kaffener@kentalis.nl Wendy Boelhouwer, klinisch linguïst w.boelhouwer@kentalis.nl
Nadere informatieNARRATIEVE VAARDIGHEDEN VAN SUCCESSIEF MEERTALIGE ARABISCH-NEDERLANDSE KINDEREN IN VERGELIJKING MET EENTALIGE KINDEREN: EEN PILOOTSTUDIE
VAKGROEP SPRAAK-, TAAL- EN GEHOORWETENSCHAPPEN NARRATIEVE VAARDIGHEDEN VAN SUCCESSIEF MEERTALIGE ARABISCH-NEDERLANDSE KINDEREN IN VERGELIJKING MET EENTALIGE KINDEREN: EEN PILOOTSTUDIE drs. Daelman Julie,
Nadere informatieVROEGSIGNALERING EN TOELEIDING VVE ARNHEM
VROEGSIGNALERING EN TOELEIDING VVE ARNHEM Verwijsprocedure doelgroepkinderen Consultatiebureau en voorschoolse voorzieningen Inleiding Peuterspeelzalen en kinderdagverblijven bieden jonge kinderen een
Nadere informatieUniforme signalering van taalproblemen en een uniform protocol voor verwijzing en follow up
Uniforme signalering van taalproblemen en een uniform protocol voor verwijzing en follow up Noëlle Uilenburg NSDSK Bettie Carmiggelt & Frans Pijpers Ned Centr JGZ Projectgroep: Bettie Carmiggelt* Frans
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers
Aanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers NB: Graag digitaal invullen of met BLOKLETTERS NB: vergeet kopie ID-bewijs van kind niet! Datum
Nadere informatieVroege spraak- en taalontwikkeling
Vroege spraak- en taalontwikkeling Margreet Langereis Viataal Cochleair Implant Centrum Nijmegen/Sint-Michielsgestel 17 maart 2006 Inhoud presentatie Wat is taal? Mijlpalen op gebieden van de taalontwikkeling
Nadere informatieECLG expertisecentrum leren & gedrag
ECLG expertisecentrum leren & gedrag DYSLEXIE Aanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers Datum invullen: Gegevens ouder/verzorger/voogd Achternaam
Nadere informatieTaalontwikkeling bij Tweelingen
TWINSpiratie-avond Taalontwikkeling bij Tweelingen Hoofddorp 17 november 2008 Suzanne Lagerweij TWINSpiratie Taalontwikkeling bij Tweelingen Theorie Pauze Praktijk Afsluiting Taalontwikkeling bij Tweelingen
Nadere informatieRisk factors for the development and outcome of childhood psychopathology NEDERLANDSE SAMENVATTING
Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology EDERLADSE SAMEVATTIG 157 Het komt regelmatig voor dat psychiatrische klachten clusteren in families. Met andere woorden, familieleden
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers
Aanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers Datum invullen Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam Voorletters Telefoonnummer E-mailadres
Nadere informatiePromotie onderzoek. Preventieve aanpak van ernstige leesproblemen. Haytske Zijlstra
Promotie onderzoek Preventieve aanpak van ernstige leesproblemen Haytske Zijlstra Leren lezen Echter.het leren lezen is niet voor alle kinderen zo leuk en vanzelfsprekend Het probleem Grote individuele
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) dyslexieonderzoek. Datum invullen. Ingevuld door. Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam.
Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) dyslexieonderzoek Datum invullen Ingevuld door Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam Voorletters Telefoonnummer Mobiele nummer E-mail adres Gegevens kind
Nadere informatieGevolgen van slechthorendheid voor de ontwikkeling, gezinsbegeleiding en samenwerking met het CB
Gevolgen van slechthorendheid voor de ontwikkeling, gezinsbegeleiding en samenwerking met het CB Bettie Carmiggelt Arts M&G - Adviseur NCJ Noëlle Uilenburg Manager Onderzoek en Ontwikkeling & Vroegtijdige
Nadere informatieBlootstell i ngsachterstand. Moedertaalontwikkeling is adequaat
Dit onderzoek gaat over taalontwikkeling en taalontwikkelingsstoornissen bij jonge kinderen.adequate taalvaardigheid speelt een belangrijke rol bij de sociaal emotionele ontwikkehng en wordt gezien als
Nadere informatieSamenvatting (Dutch summary)
Parenting Support in Community Settings: Parental needs and effectiveness of the Home-Start program J.J. Asscher Samenvatting (Dutch summary) Ouders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen.
Nadere informatieChecklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid
170185/1536 April 2017 Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid In te vullen door: school (leerkracht/ib er) in overleg met ouders, eventueel met iemand die als tolk kan fungeren. Als er
Nadere informatieEindrapportage Fetal congenital AV-block, outcome in a 10 years period in the Netherlands Achtergrond Inclusie
Eindrapportage Fetal congenital AV-block, outcome in a 10 years period in the Netherlands Evaluatie van de sociaal-emotionele, motorische en spraak/taalontwikkeling van Nederlandse kinderen met congenitaal
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) * 132 Baby s die te vroeg geboren worden (bij een zwangerschapsduur korter dan 37 weken) hebben een verhoogd risico op zowel ernstige ontwikkelingproblemen (zoals mentale
Nadere informatieDialoog met de ouders als startpunt voor vroegsignalering opgroei- en opvoedproblemen. Ingrid Staal
Dialoog met de ouders als startpunt voor vroegsignalering opgroei- en opvoedproblemen Ingrid Staal GGD Zeeland & Julius Centrum, Universitair Medisch Centrum Utrecht Mini symposium Integrale Vroeghulp
Nadere informatieOndersteuningaanbod voor peuters met problemen in de ontwikkeling. Lex Wijnroks (UU) 22 juni 2015
Ondersteuningaanbod voor peuters met problemen in de ontwikkeling Lex Wijnroks (UU) 22 juni 2015 1 Individuele ondersteuning voor peuters en hun pedagogisch medewerkers op peutercentra en speelleergroepen
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) in het kader van de vergoede dyslexiezorg M V
Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) in het kader van de vergoede dyslexiezorg Datum invullen Ingevuld door Gegevens ouder/verzorger/voogd* bij wie het kind verzekerd is Achternaam Voorletters Telefoonnummer
Nadere informatieMarieke Houtman Odie. Praten in het dagelijks leven Vanzelfsprekend? Aanleiding voor de therapie. In onze lezing. Restverschijnselen
Praten in het dagelijks leven Vanzelfsprekend? Onderzoek & behandeling van restverschijnselen van dysfatische ontwikkeling bij (jong)volwassenen Symposium Stichting DO 7 november 2014 Marieke Houtman Odie
Nadere informatieIk heb vragen rond 'expressieve taalstoornis' of 'taalstoornis' alleen en begon nu wat te twijfelen of dat synoniemen zijn voor dysfasie of niet.
Vraag In de aanloop naar volgend schooljaar krijgen we heel wat vragen rond de type 7 taal-spraak groep. Onder andere over welke 'termen' ok of niet ok zijn ifv opmaak gemotiveerd verslag / verslag. Ik
Nadere informatieInteractief werken aan woordenschat Onderzoek in groep 2 tot en met groep 4
Interactief werken aan woordenschat Onderzoek in groep 2 tot en met groep 4 OnderwijsBewijs-programma Femke Scheltinga Maud van Druenen Karin van Usen Waarom dit onderzoek? De aanleiding - Grote verschillen
Nadere informatieOnderzoek naar problemen met spraak en taal, ontwikkeling en gedrag
Sara (3) praat slecht en maakt moeilijk contact. Ik maak me zorgen. Wat nu? Onderzoek naar problemen met spraak en taal, ontwikkeling en gedrag Wat is Onderzoek naar problemen met spraak en taal, ontwikkeling
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 2608 Vragen van de leden
Nadere informatieEen kleine groep kinderen heeft extra ondersteuning nodig. De 3+ groep is een voorbeeld van extra ondersteuning.
TOEGANG 3+ GROEP 1. Aanleiding Sinds twee jaar draaien er 3+ groepen in Deventer. De 3+ groepen maken onderdeel uit van het palet van aanbod voor peuters. De afgelopen tijd is behoefte ontstaan aan nadere
Nadere informatieWAT DOET DE LOGOPEDIST?
TAAL Afasie Afasie is een taalstoornis die ontstaat door een hersenletsel in de linker hersenhelft. Dit wordt meestal veroorzaakt door een beroerte (CVA), maar kan ook ontstaan door een hersentumor, een
Nadere informatieDyslexiewijzer. Waarom deze dyslexiewijzer? De rol van de logopedist bij dyslexie
Dyslexiewijzer Dyslexiewijzer Waarom deze dyslexiewijzer? Voordat kinderen met het leesonderwijs in aanraking komen, kunnen ze al verwezen worden naar een logopedist. Zij hebben dan een logopedische stoornis
Nadere informatieStotteren op de basisschool. Annelies Mobach Logopedist-stottertherapeut
Stotteren op de basisschool Annelies Mobach Logopedist-stottertherapeut Inhoud presentatie Update stotteren: Klinische werkmodel Basisfeiten over stotteren & prognose Therapie Hulpvragen van kinderen die
Nadere informatieDe lessen kunnen op elk gewenst tijdstip bekeken worden. Aantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige.
4.2.12. Digitale opvoedondersteuning voor ouders van het jonge kind Ondersteuning in de vorm van een aantal online lessen voor ouders met kinderen tot 4 jaar, om ze voor te bereiden op de (toekomstige)
Nadere informatieMet een goede start naar de basisschool
Met een goede start naar de basisschool INSPIRATIEDOCUMENT OVER HET BELANG VAN DE OPVOED- EN OPGROEIOMGEVING VOOR DE ONTWIKKELING VAN JONGE KINDEREN MEE Nederland ActiZ GGD GHOR Nederland MOgroep 1 Over
Nadere informatieAls het rommelt in de roze wolk. Marieke Bink-Buis verloskundige
Als het rommelt in de roze wolk Marieke Bink-Buis verloskundige Inhoud presentatie Voorstellen Toename problematiek Belang van opsporen kwetsbare zwangeren Bedreiging zwangerschap Kwetsbaarheid herkennen
Nadere informatieAanmeldingsformulier Ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie
Aanmeldingsformulier Ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers Datum invullen Gegevens ouder/verzorger/voogd* Achternaam Voorletters Telefoonnummer E-mailadres
Nadere informatieAanvraag vergoed dyslexie-onderzoek
Aanvraag vergoed dyslexie-onderzoek Aanmeldingsformulier ouders Persoonlijke gegevens van het kind dat wordt aangemeld Achternaam Voornamen Roepnaam Geslacht m v Geboortedatum Nationaliteit Moedertaal
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 23 mei 2016 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieFiguur 1. Intelligentiescores (numerieke, spatiale, verbale en algemene) per geslacht
Tweede luik "Het verschil in schools presteren tussen jongens en meisjes" (literatuurstudie en emprirsche studie) (Jan Van Damme & Agnes De Munter- K.U.Leuven) 1. Welke sekseverschillen in prestaties?
Nadere informatieChecklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid
Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid In te vullen door: school (leerkracht/ib er) in overleg met ouders, eventueel met iemand die als tolk kan fungeren. Als er bij kinderen voor wie Nederlands
Nadere informatieBDS-protocol. a) Aanbeveling: Gebruik het taalsignaleringsinstrument Van Wiechen taalonderzoek. BDS Rubriek BDS Element Registratie Opmerking
BDS-protocol JGZ-handreiking Uniforme signalering van taalachterstanden bij jonge kinderen Versie BDS: 3..3 Versie protocol:. Status: DEFINITIEF Dit BDS protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten
Nadere informatieBDS-protocol. kinderen
BDS-protocol JGZ-handreiking Uniforme signalering van taalachterstanden bij jonge kinderen Versie BDS: 3..3 Versie protocol:. Status: DEFINITIEF Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten
Nadere informatieThuistaal: voorschools traject: Ja / nee Medische informatie
Aanmeldingsformulier (voorlopig) definitieve inschrijving vindt pas plaats wanneer aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: - het kind de leeftijd van 4 jaar heeft bereikt - alle gegevens betreffende
Nadere informatieVROEGSIGNALERINGJONGEREN VROEGSIGNALERING BETALINGSACHTERSTANDEN JONGEREN JAAR GEMEENTE DOETINCHEM
VROEGSIGNALERINGJONGEREN VROEGSIGNALERING BETALINGSACHTERSTANDEN JONGEREN 18-21 JAAR GEMEENTE DOETINCHEM Evaluatierapport van de pilot vroegsignalering jongeren. Gedurende deze pilot hebben we ons gericht
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers
Aanmeldingsformulier ouders Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor ouders/verzorgers Datum Gegevens ouder/verzorger/voogd Voorletters en achternaam Telefoonnummer E-mailadres Geboorteland
Nadere informatie} EBM. De vertaalslag van de richtlijn naar de diabeteszorg. Implementatie van weerstand naar commitment. Doel richtlijn.
De vertaalslag van de richtlijn naar de diabeteszorg van weerstand naar commitment Evidence level Diabeteszorg We doen het al jaren zo Het gaat toch goed. dr. R.P.J. Michels, internist Kwaliteit(s) zorg
Nadere informatieAantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige.
Een online cursus waarin per les informatie wordt gegeven over een specifiek onderwerp. Bijvoorbeeld over: borst- en flesvoeding; ouderschap; verzorging van je kind; balans tussen kind en relatie. De lessen
Nadere informatieUw zoon/dochter wordt verwacht bij het intakegesprek (ook) aanwezig te zijn.
AANMELDVRAGENLIJST KINDEREN/JONGEREN GEDRAG PERSOONSGEGEVENS Naam : Geboortedatum : Adres : Postcode & woonplaats : Hier graag een pasfoto van uw zoon/dochter plakken. BSN : Identificatienummer ID of paspoort
Nadere informatieAudiologische zorg na prenatale CMV infectie Yvonne Simis, Cas Smits, Theo Goverts
udiologische zorg na prenatale CMV infectie Yvonne Simis, Cas Smits, Theo Goverts 22 maart 2013 Zorg bij CMV in het C Eén virus Zeven kinderen Zeven routes van/naar het C Zeven trajecten binnen het C Prenataal
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouder(s)/ verzorger(s)
Aanmeldingsformulier ouder(s)/ verzorger(s) ingevuld door: vader moeder verzorgende* * s.v.p. aankruisen wat van toepassing is datum: Gegevens van het kind/ de jongere achternaam geslacht m v* roepnaam
Nadere informatiePeuters die spelen leren voor later. Peuteropvang: leuk en leerzaam! Informatie voor professionals. Stichting PAS
Peuters die spelen leren voor later Informatie voor professionals Stichting PAS Peuteropvang: leuk en leerzaam! VVE ARNHEM Vroegsignalering en toeleiding van doelgroeppeuters naar voorschoolse educatie
Nadere informatieStedelijk Overdrachtdocument Culemborg
Stedelijk Overdrachtdocument Culemborg Overdracht van Speel Mee/ peuterspeelzaal / kinderdagverblijf (doorstrepen wat niet van toepassing is) naar peuterspeelzaal / kinderdagverblijf/ basisschool (doorstrepen
Nadere informatieAuditieve verwerkingsproblemen. Margreet Luinge, Margot Visser-Bochane, Ellen de Wit
Auditieve verwerkingsproblemen Margreet Luinge, Margot Visser-Bochane, Ellen de Wit Deze workshop 1. Wat zijn auditieve verwerkingsproblemen (AVP)? (definities, controverse, kenmerken in de klas) 2. De
Nadere informatieProtocol doubleren en versnellen (def. versie 5/1/2015)
Protocol doubleren en versnellen (def. versie 5/1/2015) Op Daltonschool Neptunus willen we elk kind het onderwijs bieden dat het nodig heeft. Wij vormen ons onderwijs voor elk kind zo optimaal mogelijk,
Nadere informatieLogopedie in het cluster 4 onderwijs
Logopedie in het cluster 4 onderwijs mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement richt zich op de
Nadere informatieDe ontwikkeling van de Nederlandse taalvaardigheid van kleuters met vroeg vreemde-taal onderwijs
1 De ontwikkeling van de Nederlandse taalvaardigheid van kleuters met vroeg vreemde-taal onderwijs Sieneke Goorhuis-Brouwer, KNO, UMCG, Groningen Kees de Bot, Toegepaste Taalwetenschap RUG, Groningen April
Nadere informatie4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen
Alle ouders met kinderen tot 4 jaar die in ons werkgebied wonen. Pedagoog. 4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen Dit aanbod is gericht op kinderen die naar de basisschool gaan en hun ouders.
Nadere informatieBDS-protocol. JGZ-handreiking Uniforme signalering van taalachterstanden bij jonge kinderen
BDSprotocol Versie BDS: 3.. Versie protocol:. Status: DEFINITIEF Dit BDSprotocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten behoeve van de zorg voor het kind conform de meest actuele versie van Basisdataset
Nadere informatiePrediction and early intervention in employees at risk for sickness absence due to psychosocial health complaints
Prediction and early intervention in employees at risk for sickness absence due to psychosocial health complaints Dr. Saskia Duijts Dr. IJmert Kant Dr. Gerard Swaen Prof. dr. Piet van den Brandt Effectiviteit
Nadere informatieInhoud. Jaarverslag logopedie
Inhoud Jaarverslag logopedie 2013-2014 Inhoud Inleiding... 1 Schoollogopedie is... 2 Hoe ervaren de scholen de aanwezigheid van de logopedist?... 4 Bijzonderheden in 2013-2014... 5 Bijzonderheden in 2014-2015...
Nadere informatieTaal. Informatie over logopedie
Taal Taal is... Het geheel van de door de spraakorganen, op basis van het taalvermogen voortgebrachte tekens waarvan de mens gebruik maakt om zijn gedachten te articuleren, zijn wereld te ordenen en te
Nadere informatie