Inhoud. Jaarverslag logopedie

Transcriptie

1 Inhoud Jaarverslag logopedie

2 Inhoud Inleiding... 1 Schoollogopedie is... 2 Hoe ervaren de scholen de aanwezigheid van de logopedist?... 4 Bijzonderheden in Bijzonderheden in Bijlage 1: Waarom (preventieve) schoollogopedie?... 8 Bijlage 2: Logopedie en VVE... 9 Bijlage 3: Hoe ervaren de scholen de aanwezigheid van de logopedist? Bijlage 4: Cijfermatige gegevens... 12

3 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag logopedie Hiermee willen wij u inzicht geven in de preventieve taken die de schoollogopedist heeft binnen de gemeente Dalfsen. Allereerst wordt kort weergegeven wat de logopedische screening inhoudt. Daarnaast kunt u in een aantal reacties van scholen lezen hoe zij de aanwezigheid van schoollogopedie ervaren. Vervolgens worden bijzonderheden genoemd waar wij in het schooljaar mee te maken kregen. Tenslotte noemen we bijzonderheden in het komende schooljaar. Dit jaarverslag betreft een korte weergave van onze activiteiten. Meer informatie vindt u in de toegevoegde bijlagen. Wij zijn blij dat we ook dit schooljaar weer veel leerlingen, ouders en leerkrachten hebben kunnen bijstaan met onze expertise. Bertine Kijk in de Vegte en Elselien Groot December

4 Schoollogopedie is observeren signaleren informeren adviseren Helpen bij communiceren! Want: je goed kunnen uitdrukken is van groot belang in onze maatschappij. Zie hier hoe gemakkelijk verwarring optreedt, wanneer je je niet goed verstaanbaar kan maken: Bij Noordwijk zwom een nat konijn te midden van een school tonijn. "Tja," sprak het beest, "dat tomt er van als men de ta niet zeggen tan." 1 De logopedisten in de gemeente Dalfsen werken preventief. Hun doel is te voorkomen dat een communicatiestoornis ontstaat of zich verder ontwikkelt. Ieder jaar worden ongeveer 300 kleuters rond hun vijfde verjaardag gescreend. Het gaat om de kleuters van de 18 basisscholen die de gemeente telt. In het schooljaar zijn meer kleuters gescreend ( 362) omdat een inhaalslag gemaakt moest worden vanwege een nieuwe werkwijze. Een screening is een instrument dat de logopedist systematisch gebruikt bij alle kinderen in een vooraf bepaalde leeftijdsgroep zodat logopedische problematiek tijdig gesignaleerd kan worden. Aan de hand van een kort gesprek met de leerling en een aantal opdrachten krijgt de logopedist een indruk van: taalbegrip woordenschat zinsopbouw uitspraak vloeiendheid van spreken stemgebruik mondgewoonten luistervaardigheid gehoor Dit jaar werd bij ruim 65% van de gescreende kleuters een logopedische bijzonderheid geconstateerd (238 van de 362). Dit kunt u ook terugzien in tabel 1 van bijlage 4. 1 Kees Stip ( ), uit: Beestachtigheden (1956) 2

5 Van de 238 leerlingen kreeg dit jaar: 26% een verwijzing voor behandeling/therapie in een logopedische praktijk (62 van de 238). ruim 12 % een kortdurende behandeling op school (30 van 238) 35% een controle op school (83 van de 238) In veel gevallen bleek het probleem op dat moment niet meer aanwezig te zijn door spontaan herstel of doordat ouders de gegeven adviezen opvolgden. Andere leerlingen werden alsnog verwezen naar een vrijgevestigd logopedist of andere instantie De ouders van 38% (90 van de 238) van deze kinderen kregen adviezen en/of tips van de logopedist. Jaarlijks krijgt ook een aantal ouders het advies om het gehoor van hun kind nader te laten onderzoeken. Dit kan door aanmelding bij de huisarts, kno-arts, schoolverpleegkundige of het Audiologisch Centrum. Bovengenoemde cijfers kunnen van jaar tot jaar iets verschillen maar laten geen spectaculaire stijgingen of dalingen zien. We kunnen dus stellen dat de resultaten redelijk constant zijn. De logopedist is schoolbreed beschikbaar. Ook een ouder kind kan last hebben van een logopedisch probleem. In het schooljaar zijn buiten de screening om 36 leerlingen bij ons aangemeld voor logopedisch onderzoek. Deze leerlingen kwamen grotendeels uit groep 1. Alle ouders van deze leerlingen kregen een passend advies van ons. Voor ongeveer 50% van deze leerlingen was direct verwijzing nodig naar een vrijgevestigd logopedist. De andere kinderen werden veelal voor een controle op school teruggezien. Aanmelding gebeurt meestal op verzoek van de leerkracht maar kan ook door ouders of schoolverpleegkundige gedaan worden. Om de kwaliteit te waarborgen zijn de logopedisten lid van de Nederlandse Vereniging van Logopedie en Foniatrie (NVLF). Ook nemen ze beide deel aan een kwaliteitskring. Dit is een vorm van intercollegiaal overleg. Verder volgen de logopedisten regelmatig een cursus. 3

6 Hoe ervaren de scholen de aanwezigheid van de logopedist? 2 Ik zie kinderen groeien in hun spraak- en taalontwikkeling, maar daarnaast ook in hun zelfvertrouwen. (Tamara Huizinga; leerkracht groep 1-2/IB-er Sint Cyriacus) De logopediste geeft ook de leerkracht nuttige tips over spraak- en taaloefeningen in de klas. Dat wordt door mij zeer gewaardeerd." (Jolien Zwaag; leerkracht groep 1-2 De Regenboog) Door spraak-taalproblemen wordt de ontwikkeling en het contact met andere kinderen bemoeilijkt. (Jacco Kleemans; directeur Baron van Dedem ) De schoollogopediste ziet de kinderen in hun vertrouwde omgeving, waardoor er bij de screening een waarheidsgetrouw beeld ontstaat. (Willie Wachtmeester; leerkracht groep 1-2 De Spiegel) Voor de ontwikkeling van het kind biedt een vroege aanpak veel meer kansen dan wanneer dit in een later stadium zou plaatsvinden. (Willem Cornelissen; directeur De Wegwijzer ) 2 Zie ook bijlage 3 4

7 Bijzonderheden in Terugloop leerlingaantallen Ook dit jaar is zowel het totaal aantal leerlingen op de scholen als het aantal leerlingen dat voor de screening in aanmerking komt, afgenomen. De trend van het dalende leerlingenaantal zal zich de komende jaren voortzetten, zo geven ook de (voorlopige) prognoses aan. Doordat er jaarlijks minder leerlingen worden gescreend, kunnen wij meer tijd besteden aan nieuwe ontwikkelingen binnen onze activiteiten, zoals het geven van voorlichting. Aanpassing screeningsleeftijd In het schooljaar is een nieuwe werkwijze geïntroduceerd. Voorheen werden alle kleuters uit groep 2 gescreend. Sommige kleuters hadden daardoor op het moment van screening al een leeftijd van 6 jaar. Als op deze leeftijd een logopedisch probleem gesignaleerd wordt, begint het kind pas relatief laat met behandeling. In de nieuwe werkwijze zien wij de kleuters rond hun 5 e verjaardag. Zij hebben allemaal een kalenderleeftijd tussen 4;9 en 5;9 jaar. Niet alleen wordt op deze manier het vaste meetmoment naar voren gehaald, de kinderen die het nodig hebben kunnen zo eerder met behandeling starten. Bovendien past het screeningsinstrument beter bij 5-jarigen omdat het genormeerd is van 4;9 tot 5;9 jaar. De nieuwe werkwijze heeft als gevolg dat wij alle scholen nu 2 keer per jaar bezoeken. Grofweg kan gesteld worden dat in het voorjaar alle oudste leerlingen uit groep 1 gescreend worden en in het najaar alle jongste leerlingen in groep 2. In de tussenliggende periode zullen de kortdurende behandelingen worden uitgevoerd. De scholen reageren uitsluitend positief op de veranderde werkwijze. Overgangsjaar Vanwege de verandering van de screeningsleeftijd was afgelopen schooljaar een overgangsjaar. Alle leerlingen uit groep 2 hebben de screening gehad. Daarnaast is een start gemaakt met een inhaalslag en is ook een aantal kinderen in groep 1 gescreend. Omdat hiervoor extra uren nodig waren hebben we gebruik gemaakt van een derde collega: Rolinka Meijers. Rolinka werkte al tijdelijk voor de gemeente Dalfsen vanwege vervanging voor een van de logopedisten (zwangerschaps- en ouderschapsverlof). Er waren extra uren beschikbaar omdat een van de logopedisten in 2012 iets minder is gaan werken. Deze uren zijn voor de inhaalslag gebruikt. Resultaten cijfermatige gegevens In de cijfermatige gegevens (bijlage 4) is te lezen dat er meer kinderen dan normaal zijn gescreend, in verband met het overgangsjaar. In totaal hebben 299 leerlingen in groep 2 en 67 kinderen in groep 1 de screening gehad. Wanneer we de resultaten van groep 1 vergelijken met de resultaten van groep 2, dan is er een lichte stijging te zien van het aantal doorverwijzingen naar de logopediepraktijk in groep 1 (3%) ten opzichte van groep 2. Na de screening zijn in verhouding in de kleinere en jongere groep meer leerlingen voor een controleonderzoek geselecteerd. Bij deze kinderen geldt een zogenaamd vinger-aan-de-pols-beleid. 5

8 We zien ze binnen een half jaar na de screening nogmaals op school. Bovenstaande conclusie is een logisch gevolg van de vernieuwde werkwijze. Hoe jonger kinderen zijn, hoe groter de kans dat de spraaktaalontwikkeling nog mankementen vertoont. In sommige gevallen halen kinderen deze achterstand vanzelf in. Ook komt het regelmatig voor dat kinderen na een controle-onderzoek alsnog het advies voor (kortdurende) logopedische behandeling krijgen. Wij verwachten dat het screenen met de vernieuwde werkwijze tot gevolg heeft dat wij minder aanmeldingen op verzoek van derden krijgen. De kinderen jonger zien betekent: eerder signaleren. Hierdoor kan behandeling eerder starten en is de problematiek sneller opgelost, waardoor de kans op stagnatie op school kleiner wordt. Wij vinden het echter nog te vroeg om hierover op basis van de huidige gegevens uitspraken te doen. Immers, er zijn nog maar 67 leerlingen volgens de nieuwe werkwijze gescreend. In het volgende jaarverslag komen wij er op terug. Elk jaar is er ook een aantal kleuters dat de screening niet krijgt (tabel 1). Het gaat in de meeste gevallen om kleuters die al onder behandeling zijn in een logopedische praktijk. Een enkele keer geven ouders geen toestemming voor de screening. Doorverwijzing na screening Als leerlingen een uitgebreide logopedische behandeling nodig hebben, krijgen ouders het advies hun kind aan te melden bij een particuliere praktijk. Hiervoor vindt altijd een gesprek met ouders plaats waarin uitgelegd wordt waarom hun kind baat zal hebben bij therapie. Onze bemoeienis houdt in principe op wanneer ouders akkoord gaan met doorverwijzing. Nadat wij vervolgens de verwijsbrief hebben geschreven ligt de verantwoordelijkheid bij de ouders zelf. In de meeste gevallen volgen ouders ons advies op. Zij zijn vrij om zelf een logopediepraktijk voor hun kind te kiezen. Wij onderhouden contacten met de logopediepraktijken in Dalfsen, Nieuwleusen, Lemelerveld en Lemele. Elk jaar komt een klein aantal leerlingen niet bij de logopediepraktijk terecht. Afgelopen jaar heeft ongeveer 15% van de verwezen leerlingen geen aanmelding gedaan in een bij ons bekende praktijk. Wij hebben er geen zicht op waarom ouders het advies niet opvolgden. Redenen kunnen zijn: - ouders zien de noodzaak van een behandeling niet in (motivatieprobleem) - ouders stellen de aanmelding uit - ouders hebben geen vervoer voor hun kind - andere problematiek van het kind heeft voorrang (bijv. fysiotherapie vanwege problemen met de motoriek) - ouders hebben hun kind bij een voor ons onbekende praktijk aangemeld (buiten de gemeente) - een medische ingreep zorgt ervoor dat logopedische behandeling niet meer nodig is (bijvoorbeeld het verwijderen van de neusamandel) De leerkracht van een kind dat door ons verwezen wordt, is altijd op de hoogte van de verwijzing. Wij zullen hen verzoeken bij ouders nog eens na te vragen (bijvoorbeeld tijdens een tienminutengesprek) of aanmelding bij de logopediepraktijk daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. In tabel 8 van bijlage 4 is te lezen dat in totaal 85 leerlingen het advies hebben gekregen met logopedische behandeling te starten. 6

9 Bijzonderheden in Voorlichting In het komende schooljaar zal naast de gebruikelijke werkzaamheden op de scholen tijd worden besteed aan het geven van voorlichting. In de vorm van na- en bijscholing krijgen artsen, verpleegkundigen en medewerkers van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven handvaten aangereikt zodat zij beter kunnen bepalen of logopedische bemoeienis nodig is. Uit VVE-gelden zijn (eenmalig) extra uren beschikbaar gesteld voor de voorlichting aan de voorschool medewerkers. De voorlichting aan de consultatiebureaumedewerkers zal binnen de bestaande uren plaatsvinden. Rolinka Meijers zal een gedeelte van de reguliere screening op zich nemen zodat de logopedisten de voorlichting kunnen opzetten. In 2010 is een start gemaakt met het geven van scholing aan leerkrachten op de basisscholen. Op de scholen in Nieuwleusen en Lemelerveld heeft de voorlichting al plaatsgevonden. Het doel is het vergroten van de signaleringsvaardigheid van leerkrachten. Onze ervaring is dat zij vaak nog onvoldoende kennis hebben van logopedische stoornissen en niet weten waarvoor en wanneer zij de schoollogopedist kunnen inschakelen. Op de lerarenopleiding wordt niet of nauwelijks aandacht besteed aan logopedie. In het komende schooljaar zullen ook de scholen in Dalfsen bezocht worden voor de voorlichting. De schoollogopedisten werken samen met de vrijgevestigde logopedisten. Op deze manier kan kennis gebundeld worden wat de kwaliteit van de voorlichting ten goede komt. Meer informatie over de voorlichting en de totstandkoming hiervan, kunt u vinden in bijlage 2. Wegwerken van de inhaalslag Vanwege de implementatie van de nieuwe werkwijze zal ook het schooljaar een overgangsjaar zijn. Er wordt geheel volgens de nieuwe werkwijze gescreend. Daarnaast is er een kleine groep extra kinderen die nog meegenomen wordt voor de screening. Daarom zal ook dit jaar het totaal aantal gescreende leerlingen iets hoger liggen dan normaal. 7

10 Bijlage 1: Waarom (preventieve) schoollogopedie? De jeugd vormt in de gemeente Dalfsen een bijzondere aandachtsgroep. Jeugd en jongeren zijn het fundament van de gemeente. Het is belangrijk dat kinderen beschermd, gezond en veilig opgroeien en een passende sociale, emotionele en intellectuele ontwikkeling doormaken 3. Mogelijke gevolgen van taalproblemen In deze ontwikkeling is het van groot belang dat kinderen beschikken over een goede taalvaardigheid. Dit geeft betere kansen om later optimaal in onze maatschappij te functioneren. Wanneer een kind zich niet goed kan uitdrukken, heeft dat gevolgen voor zijn sociale ontwikkeling. Kinderen met een taalstoornis worden vaker gepest en zijn vaker faalangstig. Ook geeft het zich niet goed kunnen uiten meer aanleiding tot problemen in de opvoeding. In het basisonderwijs draait alles om communicatie. Alle lessen worden aangeboden in taal. Het niet goed beheersen van de taal heeft tot gevolg dat leermoeilijkheden ontstaan. 50% van de kinderen met een spraak-taalstoornis ontwikkelt ernstige lees- en spellingsproblemen 4. Hierdoor zijn ook vakken als rekenen en de zaakvakken lastig te volgen. Een verminderd schoolsucces is het gevolg. Kortom: preventieve logopedie in het basisonderwijs is onmisbaar bij het tijdig signaleren van problemen op het gebied van de spraak-taalontwikkeling bij jonge kinderen. De logopedist is hiervoor de deskundige. Op tijd signaleren voorkomt: uitstroom naar het speciaal onderwijs voortijdige schooluitval gedragsproblemen criminaliteit Voordelen vroege interventie De belangrijkste periode in de spraak-taalontwikkeling ligt tussen 0 en 6 jaar. Dit is de zogenaamde gevoelige periode. In deze fase komen regelmatig afwijkingen voor. Spraak-taalproblemen zijn een van de meest voorkomende problemen bij jonge kinderen (10%). Uit onderzoek blijkt, dat vroegtijdig behandelen het meest effectief is. Immers, een (te) laat gestarte behandeling vindt niet meer plaats in de gevoelige periode. Het leidt tevens tot hogere kosten. In het Seo Economisch Onderzoek De waarde van logopedie 5 is te lezen dat logopedische behandeling bij kinderen met een spraak-taalstoornis de samenleving jaarlijks 38 tot 115 miljoen euro oplevert. Dit bewijst dat bij een groot deel van de kinderen logopedische behandeling zinvol is. Het grote voordeel van een screening is dat alle kinderen eenmalig door een deskundige met een objectieve blik worden gezien. Spraak-taalproblemen, die niet opgemerkt waren door ouders of leerkracht, worden door de schoollogopedist gesignaleerd. De schoollogopedist is beschikbaar voor consultatie ten behoeve van alle leerlingen binnen de basisschool. Ze is snel inzetbaar, bekend met de school en leerkrachten en kan zo adequaat en doelgericht oplossingen zoeken voor de leerlingen met logopedische problemen. Bijkomend voordeel is dat screening, onderzoek en kortdurende begeleiding onder schooltijd kunnen plaatsvinden. Dit is minder belastend voor de kinderen en hun ouders. In vergelijking met de leerkracht heeft de logopedist meer specifieke kennis. Voor ouders die in eerste Preventieve logopedische werkzaamheden worden niet vergoed door ziektekostenverzekeraars. 3 Nota Jeugdbeleid Van Agt, September

11 Bijlage 2: Logopedie en VVE Prevalentie van taalachterstanden Op 15 mei 2012 berichtte het Integraal Toezicht Jeugdzaken dat jaarlijks ruim een kwart van de Nederlandse Kinderen ( ) hun schoolloopbaan begint met een taalachterstand en deze niet meer inhaalt. Een taalachterstand kan worden veroorzaakt door een stoornis bij het kind (TOS 6 ) of door onvoldoende taalaanbod uit de omgeving (blootstellingsachterstand in het Nederlands) of een combinatie van beide. Voor- en Vroegschoolse Educatie Het doel van VVE is om voor jonge kinderen in peuterspeelzalen en kindercentra een veilige, stimulerende omgeving te creëren waarbij medewerkers in staat zijn om een risico op taalachterstand in het Nederlands te signaleren en dat effectief aan te pakken 7. Er is extra geld beschikbaar gekomen om taalachterstanden bij deze kinderen te bestrijden. Logopedisten, specialisten op het gebied van taal, kunnen hierin een belangrijke bijdrage leveren. In ontwikkeling: logopedie en het jonge kind Landelijk zien we dat steeds meer (school)logopedisten zich bezighouden met de groep 0-4 jarigen in de vorm van onderzoek, voorlichting en/of advisering. Ook de gemeentelijke logopedisten in Dalfsen hebben onderzocht of zij werkzaamheden kunnen verrichten binnen de voorschoolse leeftijd. Uit overleg met consultatiebureaumedewerkers blijkt, dat er belangstelling is voor logopedische bemoeienis met het voorschoolse kind. Dit sluit aan bij onze eigen praktijkobservaties: wij komen op de basisschool kinderen tegen die een spraak-taalachterstand hebben zonder gesignaleerd te zijn op het consultatiebureau. Hierdoor start de logopedische behandeling (te) laat. Om te voorkomen dat kinderen starten met een achterstand op de basisschool, is het belangrijk dat ook de jongste kinderen met een spraak-taalstoornis of risico daarop tijdig door een logopedist gezien worden. Als ouders tips en adviezen krijgen, kunnen zij helpen de spraaktaalachterstand te verkleinen of te verhelpen. Een gedeelte van de kinderen zal daardoor in de toekomst geen gebruik hoeven maken van logopedische therapie. Voor kinderen die meer begeleiding nodig hebben geldt dat zij door vroege signalering door de logopedist snel kunnen worden verwezen naar de logopedische praktijk. Doordat ze voorschools al met een behandeltraject beginnen, tijdwinst wordt geboekt en wordt de achterstand eerder verholpen. De kosten voor deze behandelingen gaan op deze manier ook omlaag. Een ideale manier om dit te realiseren is het inzetten van een logopedisch spreekuur. In steeds meer gemeentes in Nederland zien we een dergelijk initiatief. Dit spreekuur kan bijvoorbeeld gekoppeld zijn aan het Centrum voor Jeugd en Gezin. De logopedist kan geraadpleegd worden door ouders maar ook door de consultatiebureau-arts die twijfels heeft over de spraak-taalontwikkeling van een kind en een advies wil. Helaas is deze optie niet haalbaar omdat er geen extra uren beschikbaar zijn. VVE of logopedie? Gebleken is dat VVE kan helpen bij kinderen die een taalachterstand hebben. We spreken dan van een zogenaamde blootstellingsachterstand. Als er sprake is van een taalstoornis heeft een kind andere hulp nodig, vaak logopedische behandeling. Een logopedist die voorschools ingezet wordt kan helpen om een onderscheid te maken tussen deze twee problemen. Het merendeel van de 0-4 jarigen bezoekt het consultatiebureau. Jeugdartsen en verpleegkundigen, zijn dus bij uitstek geschikte personen om spraak- en taalproblemen te signaleren, omdat zij de kinderen regelmatig zien. Door hen vaardiger te maken in het signaleren, is de verwachting dat meer achterstanden vroegtijdig kunnen worden opgespoord. 6 Taalontwikkelingsstoornis 7 Uit: Notitie voorschoolse voorzieningen en Educatie 9

12 Ook medewerkers van kinderdagcentra en peuterspeelzalen in de gemeente Dalfsen hebben aangegeven voorgelicht te willen worden over mogelijke logopedische problematiek bij het jonge kind. Als zij meer kennis hebben over de normale spraak-taalontwikkeling wordt het signaleren van kinderen met problemen makkelijker. 10

13 Bijlage 3: Hoe ervaren de scholen de aanwezigheid van de logopedist? Jolien Zwaag, leerkracht groep 1-2 basisschool De Regenboog in Lemelerveld: "De screening van de kleuters is een prima instrument om problemen in de taal- en spraakontwikkeling te herkennen. Vaak zijn er bij de leerkracht al vragen omtrent de ontwikkeling van kinderen op dit gebied. Door de specifieke tests die de logopediste doet krijg je die boven tafel. De kortdurende behandelingen op school zijn effectief. Ook prettig voor de ouders dat ze niet apart naar een logopediste worden verwezen op een andere locatie. De logopediste geeft ook de leerkracht nuttige tips over spraak- en taaloefeningen in de klas. Dat wordt door mij zeer gewaardeerd." Tamara Huizinga, leerkracht groep 1-2 en intern begeleider bassischool Sint Cyriacus in Hoonhorst: Ik vind schoollogopedie erg waardevol. Vroegtijdig worden eventuele spraak- en taalproblemen gesignaleerd. Samen met de schoollogopediste bespreken we de beste behandeling voor het kind. Ik zie kinderen groeien in hun spraak- en taalontwikkeling, maar daarnaast ook in hun zelfvertrouwen. Ik vind het prettig dat ik, als leerkracht, tips en adviezen aangereikt krijg zodat de logopedie zelfs in de klas kan worden voortgezet. Samen staan we voor een optimale ontwikkeling van het jonge kind! Willie Wachtmeester, leerkracht groep 1-2 basisschool De Spiegel in Dalfsen: Dankzij een vakkundige screening door de schoollogopediste in groep 1 en/of 2 wordt de ouders van een leerling nu in vroeg stadium geadviseerd om met hun zoon/dochter naar een vrijgevestigde logopediste te gaan. Wie anders dan een schoollogopediste kan in een vroeg stadium na een screening op school (dus laagdrempelig en bijna 100% deelname) een vakkundig advies geven? De schoollogopediste ziet de kinderen in hun vertrouwde omgeving, waardoor er bij de screening een waarheidsgetrouw beeld ontstaat. Zonder schoollogopedie worden logopedische problemen later (h)erkent, waardoor ook de hulp later op gang komt en dat is een gemiste kans. Jacco Kleemans, directeur basisschool Baron van Dedem in Emmen: Spreken is voor (jonge) kinderen een belangrijk communicatiemiddel. Kinderen die slecht spreken, kunnen zich vaak niet goed uiten en ondervinden problemen bij de verwerving van taal/woordenschat. Hierdoor wordt de ontwikkeling van het kind en het contact met de andere kinderen bemoeilijkt. Door schoollogopedie worden alle kinderen gescreend en kunnen zorgen/problemen vroegtijdig worden gesignaleerd en in overeenstemming met ouders en leerkracht worden aangepakt. Het belang van (de ontwikkeling van) het kind staat centraal; het kind is hierbij gebaat! Willem Cornelissen, directeur basisschool De Wegwijzer in Nieuwleusen: Dat kinderen op de basisschool vroegtijdig, tussen 4;9 en 5;9 jaar, een logopedische screening krijgen, is voor de leerling van groot belang. Op deze manier krijg je al aan het begin van de schoolloopbaan informatie over o.a. spraak-taalontwikkeling, de stem en het mondgedrag van het kind. Eventuele problemen kunnen daardoor in een vroeg stadium worden aangepakt. Voor de ontwikkeling van het kind biedt een vroege aanpak veel meer kansen dan wanneer dit in een later stadium plaats zou vinden. De leerling ondervindt immers een belemmering in zijn ontwikkeling als er een probleem aanwezig is. De schoollogopedie kan hier dus een belangrijke rol spelen in het optimaliseren van het leerproces van de leerling. 11

14 Bijlage 4: Cijfermatige gegevens In dit deel staan de resultaten van het afgelopen schooljaar. Naast de cijfers van het schooljaar vindt u hier ook de cijfers uit de vier jaren daarvoor. De ontwikkeling kan op deze wijze in een breder perspectief worden gezien. Tabel 1 Logopedische screening 2009/ / / / /2014 Totaal aantal leerlingen Totaal aantal leerlingen groep Totaal aantal niet gescreende leerlingen Totaal aantal gescreende leerlingen groep Totaal aantal gescreende leerlingen met logopedische problematiek Totaal aantal logopedische vervolgacties Tabel 2 Resultaat logopedische screening leerlingen groep 2/logopedische problematiek 2009/ / / / /2014 Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Afwijkend mondgedrag % % % 87 44% 91 38% Articulatiestoornissen 65 26% 71 29% 53 24% 54 28% 78 33% Vertraagde spraak/taalontwikkeling 43 17% 34 14% 31 14% 38 19% 48 20% Nasaliteit 0 0% 0 0% 0 0% 0 0% 3 1% Stotteren/broddelen 2 0,5% 0 0% 1 0% 2 1% 2 1% Stemstoornissen 9 3,5% 17 7% 15 7% 11 6% 14 6% Overig 0 0% 0 0% 1 0% 4 2% 2 1% Tabel 3 Resultaat logopedische screening leerlingen groep 2/logopedische vervolgactie 2009/ / / / /2014 Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Advies/voorlichting ouders % % % 78 29% 90 31% Controle % % 77 29% 95 35% 83 29% Uitgebreider logopedisch onderzoek 6 2% 4 1% 9 4% 19 7% 19 7% Kortdurende begeleiding 31 10% 40 13% 29 11% 37 13% 30 11% Verwijzing behandeling vrije vestiging 56 18% 56 18% 38 14% 44 16% 62 22% Tabel 4 Logopedische onderzoeken 2009/ / / / /2014 Totaal aantal logopedische onderzoeken Aantal onderzoeken n.a.v. de screening Aantal onderzoeken op verzoek van derden Tabel 5 Resultaat logopedische onderzoeken op verzoek van derden 2009/ / / / /2014 Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Advies/voorlichting ouders 5 8% 2 4% 9 15% 10 26% 0 0% Controle/hertest 19 30% 13 25% 17 28% 9 24% 16 44% Kortdurende begeleiding 1 2% 3 6% 1 2% 0 0% 1 3% Verwijzing behandeling vrije vestiging 38 60% 34 65% 33 55% 19 50% 17 47% *Eén leerling is doorverwezen naar het Audiologisch Centrum en één is via de huisarts naar de KNO-arts verwezen 12

15 Tabel 6 Uitgevoerde controles 2009/ / / / /2014 Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Totaal aantal leerlingen dat gezien is voor controle Wachtlijst einde schooljaar Reguliere controles uit te voeren in volgend schooljaar* * Screening en controle of een eerste en een tweede controle kunnen slechts zinvol worden uitgevoerd als er een aantal maanden tussen ligt. Wanneer de screening dan wel de eerste controle in de laatste maanden van een schooljaar wordt uitgevoerd dan zal de vervolgactie noodzakelijk plaatsvinden in het nieuwe schooljaar. Onder reguliere controles vallen ook leerlingen die door middel van de screening gecontroleerd zullen worden. Tabel 7 Kortdurende begeleiding (maximaal 6x - lichte logopedische problematiek) 2009/ / / / Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Totaal aantal leerlingen dat kortdurend begeleid is * Vanuit vorig schooljaar Vanuit lopende schooljaar Wachtlijst aan einde schooljaar *Een leerling is n.a.v. logopedisch onderzoek in groep 1 kortdurend behandeld, de rest kwam uit groep 2 Tabel 8 Verwijzing voor behandeling in vrije vestiging 2009/ / / / /2014 Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Totaal aantal leerlingen dat in het schooljaar verwezen is voor logopedische behandeling in de vrije vestiging Onder behandeling of reeds afbehandeld Geen aanmelding geweest bij log. praktijk * Vier verwijzingen zijn tot stand gekomen naar aanleiding van een controle en een naar aanleiding van een kortdurendebegeleiding Bij het opstellen van onderstaande overzichten zijn de onderstaande uitgangpunten gehanteerd. Bij het vermelden van de logopedische problematiek gaan wij uit van de hoofdstoornis. Zodra een van de 5 logopedische acties ondernomen wordt is er sprake van logopedische problematiek. Wij verstaan onder het geven van advies/voorlichting het geven van schriftelijke of telefonische informatie aan de ouders. In het geval van controle, uitgebreider logopedisch onderzoek, kortdurende begeleiding of doorverwijzing vindt doorgaans al contact met ouders plaats. Deze acties worden dus apart geregistreerd en niet in combinatie met het geven van advies/voorlichting. Acties die wel dubbel geregistreerd kunnen worden zijn: controle 1 & controle 2, logopedisch onderzoek & verwijzing, logopedisch onderzoek & kortdurende behandeling, controle & verwijzing, logopedisch onderzoek & controle, controle & kortdurende behandeling. Dit is de reden waarom het aantal vervolgacties groter kan zijn dan het aantal leerlingen met logopedische problematiek. Een kind dat in groep 1 gezien is voor logopedisch onderzoek en in groep 2 terug moet komen voor controle, wordt meegenomen met de screening in groep 2. Dat betekent dat de controle plaatsvindt via de screening. 13