Ondersteuningaanbod voor peuters met problemen in de ontwikkeling. Lex Wijnroks (UU) 22 juni 2015

Transcriptie

1 Ondersteuningaanbod voor peuters met problemen in de ontwikkeling Lex Wijnroks (UU) 22 juni

2 Individuele ondersteuning voor peuters en hun pedagogisch medewerkers op peutercentra en speelleergroepen in de gemeente Utrecht. Traject van ongeveer 16 weken Handelingsgerichte diagnostiek en ondersteuning (peuter en pedagogisch medewerker) 2

3 Sinds 2010 Initiatief en subsidie gemeente Utrecht Samenwerking gemeente Utrecht, Utrechtse Onderwijsagenda, GGZ, Zorgplatvorm, Spelenderwijs en Universiteit Utrecht Op alle peutercentra Ondersteuningsaanbod voor ongeveer peuters 3

4 PeuterPlus! EEN STEUNTJE IN DE RUG. Doel: Vroege screening en individuele ondersteuning Kenmerken: Snel, laagdrempelig, effectief en goedkoop Op locatie Uitvoering door stagiaires Nieuwste wetenschappelijke inzichten: Neuropsychologische testbatterij Geen diagnoses/ classificaties, maar profielen Kortdurende, maar intensieve trainingen 4

5 Welke peuters? 1. Peuters die na 3 maanden taalaanbod op groep weinig tot geen vooruitgang in hun Nederlandse taalontwikkeling laten zien 2. Peuters die na een half jaar nog steeds erg verlegen en/of stil zijn, en weinig dingen ondernemen op de groep 3. Peuters die beweeglijker zijn dan leeftijdgenootjes, en veel moeite hebben met de aandacht enige tijd bij een taakje te houden 4. Peuters die moeilijk willen luisteren of soms agressief zijn, andere kinderen dwars zitten, plagen of pijn doen 5

6 Zorgstructuur Utrecht Pedagogisch medewerker signaleert Zorgconsulent observeert kind op de groep Stellen samen een handelingsplan op Indien dit niet voldoende houvast geeft: zorgconsulent kijkt wat de peuter nodig heeft en verwijst door naar b.v. PeuterPlus! 6

7 Team PeuterPlus! Drs. Gerda van den Bosch Orthopedagoog Lise Vergeer, MSc Ontwikkelingspsycholoog 10 stagiaires masterprogramma orthopedagogiek/ kinderen jeugdpsychologie (UU) Dr. Lex Wijnroks Ontwikkelingsneuropsycholoog, projectleider PeuterPlus! en KleuterExtra 7

8 Opzet individueel traject 1. Aanmelding 2. Verduidelijking huidige situatie in gesprekken 3. Observaties 4. Handelingsgerichte diagnostiek 5. Verslaglegging en tussentijdsgesprek 6. Ondersteuning 7. Afronding 8

9 Neuropsychologische diagnostiek Nederlandse taalontwikkeling - Passieve woordenschat - Klanken onderscheiden en benoemen (fonologisch bewustzijn en verbaal korte termijn geheugen) - Actief gebruik van Nederlandse taal 9

10 Ondersteuning Welke ondersteuning ingezet wordt, hangt af van wat de peuter nog moeilijk vindt. Ondersteuning in een periode van ongeveer 4-5 weken 2 tot 4 keer per week ongeveer minuten per keer. 10

11 Typen ondersteuning Spelbegeleiding Interactief voorlezen Individuele ondersteuning op de groep Executieve functie training 11

12 Executieve functies Peuters die individuele ondersteuning nodig hebben, laten vaak problemen in de zelfregulatie zien Zelfregulatie= het controleren van emoties, gedrag en gedachten Zelfregulatie is afhankelijk van executieve functies 12

13 Executieve functies Executieve functies (EF) zijn algemene cognitieve vaardigheden, zoals Werkgeheugen Impulscontrole of inhibitie Cognitieve flexibiliteit Volgehouden en selectieve aandacht EF gebruiken we om een doel te bereiken terwijl niet direct duidelijk is hoe dat moet Nieuw Routine en ervaring helpen ons niet echt verder 13

14 Executieve functies 14

15 Executieve functies 15

16 Executieve functies 16

17 Executieve functies 17

18 Executieve functies 18

19 Executieve functies Wat nu? 19

20 Executieve functies 20

21 Executieve functies Alternatieve routes bedenken (werkgeheugen) Opties afwegen (impulscontrole) Route onthouden (werkgeheugen en aandacht) Niet laten afleiden (aandachtcontrole) Route rijden en eventueel bijstellen (cognitieve flexibiliteit) 21

22 Executieve functies Mensen met een verstandelijke beperking hebben vooral een beperking in de executieve functies (EF) EF zegt meer over iemands functioneren dan IQ (Wijnroks, 2013) Executieve functies ontwikkelen zich het snelst tussen 2 e en 5 e levensjaar Sensitieve periode Executieve functies zijn te trainen! Neurale plasticiteit 22

23 Conclusie Train Executieve functies zo vroeg mogelijk! 23

24 Meten van EF bij peuters Selectieve aandacht impulscontrole Werkgeheugen Cognitieve Flexibiliteit kleine blokjes in klein bakje -> kleine blokjes in groot bakje grote blokjes in groot bakje -> grote blokjes in klein bakje 24

25 Ondersteuning Trainen van EF Waar is de beer? (werkgeheugen) Welke hoort er niet bij spel? (cognitieve flexibiliteit) Het gekke geluidenspel (impulscontrole) Zoek maar op spel (selectieve aandacht) Laptop, Ipad, spelmateriaal 25

26 Waar is de beer? 26

27 Waar is de beer? 27

28 Welke hoort er niet bij spel

29

30

31

32

33 Het gekke geluidenspel Woef miauw 33

34 Zoek maar op spel 34

35 Zoek maar op spel 35

36 Zoek maar op spel 36

37 Zoek maar op spel 37

38 Zoek maar op spel 38

39 Resultaten : Aantal deelnemende peuters N = 59 Aantal peuters dat diagnostisch onderzocht is: N=58 Aantal peuters met een individueel ondersteuningstraject : N=55 Geslacht: 35 jongens (59.3 %) Gedrag Internaliserend (angstig en teruggetrokken gedrag) Externaliserend (aandacht- en concentratieproblemen) Ontwikkelingsstoornissen Autisme spectrumstoornissen Taalontwikkeling Grote achterstanden in taalexpressie en taalbegrip 39

40 Resultaten achteruit gelijk vooruit Oordeel pedagogisch medewerkers 40

41 PeuterPlus! een succes! Goede manier om op locatie peuters te kunnen ondersteunen. - Vroege signalering - Directe ondersteuning: Wat heeft deze peuter nodig? % vd peuters gaat vooruit: individueel en op groep - Werkveld is enthousiast! Hoe nu verder? PP! wordt per 1 sep 2015 een structureel aanbod binnen de gemeente Utrecht 41

42 Vragen? Contact: Lex Wijnroks